Problem Turcji w procesie rozszerzenia UE

Turcja

Powierzchnia: 780 580km2

Liczba ludności: 71 160 000

Prezydent: Abdullah Gül

Szef rządu (premier) Recep Tayyip Erdoğan

Abdullah Gül. ur. 29 października 1950 w Kayseri, turecki polityk, prezydent Turcji od 28 sierpnia 2007, wicepremier i minister spraw zagranicznych w latach 2003-2007 oraz premier Turcji w latach 2002-2003.

Recep Tayyip Erdoğan ur. 26 lutego 1954 r., polityk turecki, od 12 marca 2003 r. premier Turcji. W 2007 był pierwszym kandydatem AKP w wyborach prezydenckich. W 1998 został skazany na 10 miesięcy więzienia za publicznie wypowiadane słowa przywodzące na myśl wojenny islam: „Meczety to nasze koszary, kopuły to nasze hełmy, minarety to nasze bagnety, wierni to nasi żołnierze.” - Recep Tayyip Erdoğan, 12 grudnia 1997, Siirt

Ahmet Necdet Sezer Turecki polityk, były prezydent Turcji (2000 - 2007). Türkiye Büyük Millet Meclisi (Wielka Rada Narodowa Turcji) wybrała go w 2000 roku na prezydenta kraju. Sezer jest pierwszym prezydentem w historii Tucji, który nie był przywódcą wojskowym lub też politycznym.

Partie polityczne Turcji

Partia Słusznej Drogi (DYP) utworzona została w 1983 przez Sulejmana Demirela. Partia ma profil konserwatywny i bazuje na elektoracie wiejskim. Można ją uznać za kontynuację Partii Sprawiedliwości. Początkowo Sulejman Demirel musiał, tak jak i inni przywódcy pozostawać w cieniu ze względu na zakaz działalności politycznej.

Partia Ojczyźniana (ANAP) utworzona przez Turguta Özala. Partia centro-prawicowa. Opowiada się za reformami prorynkowymi. Za rządów tej partii Turcja w 1987 r. zgłosiła swoją kandydaturę do członkostwa we Wspólnotach Europejskich. W 1984 ANAP wygrała wybory i utrzymała się u władzy do początku lat dziewięćdziesiątych.

Partia Dobrobytu utworzona przez Necmettina Erbakana. Partia zdecydowanie pro-islamska będąca kontynuacją poprzednich ugrupowań tego polityka: Partii Ładu Narodowego i Partii Ocalenia Narodowego. W 1998 r. została zdelegalizowana pod zarzutem usiłowania zmiany świeckiego charakteru państwa. W jej miejsce działacze powołali kolejne ugrupowanie, Partię Cnoty.

Demokratyczna Lewica utworzona przez Rashan Ecevit, żonę Bülenta Ecevita w 1985, który przejął przywództwo nad tą partią w 1987 r. Partia centro-lewicowa popierająca tureckie członkostwo w NATO jak i w UE.

Republikańska Partia Ludowa (najstarsza partia turecka, założona w 1924 r.) -także wznowiła działalność, jest jednak bardzo osłabiona poprzez rozłamy i konflikty wewnętrzne, m.in. były przywódca RPL Bülent Ecevit założył partię Demokratycznej Lewicy. Oba te ugrupowania są obecnie przedstawicielami nurtu socjaldemokratycznego na tureckiej scenie politycznej.

Partia Ruchu Narodowego wznowiła swoją działalność w 1992. Pod nowym przywództwem złagodziła swój radykalny charakter. Założona w 1969 przez Necmettina Erbakana była kilkakrotnie delegalizowana. W latach siedemdziesiątych była ugrupowaniem radykalnym, proislamskim, nacjonalistycznym.

Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) powstała w 2001. Ze względu na rodowód działaczy uważana jest za swoiste odgałęzienie zdelegalizowanej Partii Dobrobytu. Jest to partia umiarkowanie konserwatywna, umiarkowanie religijna nie negująca zasad demokracji. W 2002 r. partia ta wygrała wybory, zdobywając 34.28% głosów.

Droga Turcji do Unii

• 31 lipca 1959 r.- wniosek o stowarzyszenie

• 12 września 1963 r.- stowarzyszenie (porozumienie ankarskie)

• 14 kwietnia 1987 r.- wniosek o członkostwo

• 1 styczeń 1996 r.- strefa wolnego handlu

• grudzień 1999 r.- oficjalny status kandydata do UE

• 2001 r.- unia celna

• 3 października 2005 r. - początek negocjacji o członkostwo

• 2012 r.- przewidywana data zakończenia negocjacji

• 2015 r.- przewidywana data wejścia Turcji do UE

Kryteria kopenhaskie

Kryteria polityczne:

• istnienie instytucji gwarantujących stabilną demokrację

• rządy prawa

• poszanowanie praw człowieka

• poszanowanie praw mniejszości

Kryteria ekonomiczne:

• istnienie gospodarki rynkowej gotowej sprostać konkurencji i wolnemu rynkowi;

• zdolność do przyjęcia acquis communautaire

• zdolność sprostania unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

Kwestia Turcji na szczycie Kopenhaskim w 2002 roku

• przygotowanie poprawionego Partnerstwa Akcesyjnego;

• skupienie prac nad przystosowaniem legislacyjnym;

• rozwój i pogłębienie Unii Celnej

• znaczący wzrost współpracy finansowej;

• włączenie pomocy finansowej dla Turcji do budżetu akcesyjnego

Plusy Turcji

• najdłużej czeka na decyzję Europy ws członkostwa,

• szansa na demokratyzację tego kraju,

• szansa na wyjście poza krąg cywilizacji chrześcijańskiej i budowanie zgody chrześcijańsko-muzułmańskiej,

• dobra kondycja gospodarcza, reformy gospodarcze,

• duża liczba ludności- wielki rynek zbytu,

• duża liczba Turków w krajach europejskich- przez to silne i długie związki kulturowe z Zachodem,

• nawiązanie do tradycji bizantyjskiej i do połączenia obu części dawnego Imperium Rzymskiego,

• członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OECD (1961), członkostwo w OBWE (1973),

• członkostwo w NATO- sojusznik militarny wielu krajów członkowskich, druga co do wielkości armia NATO- możliwość wniesienia ogromnego potencjału do dorobku militarnego UE,

• członkostwo w G20 (1999)- chęć odgrywania większej roli na arenie międzynarodowej

Minusy Turcji

• spór z Armenią (nieuznawanie zbrodni ludobójstwa Ormian),

• niestabilne relacje z Grecją- nieuznawanie ludobójstwa Greków z początku XX wieku,

• kwestia mniejszości kurdyjskiej,

• spór z Cyprem o Turecką Republikę Cypru Północnego (nieuznawanie Cypru - jednego z członków UE),

• de iure- Turcja okupuje część terytorium UE,

• tylko nieco ponad 3% terytorium leży na kontynencie europejskim,

• przez większość swojej historii Turcja byłą w opozycji do Europy,

• duże wpływy wojska i ekstremalnych środowisk islamskich,

• niski poziom rozwoju gospodarczego- nie możność poradzenia sobie na rynku wewnętrznym,

• duża liczba ludności- możliwa duża fala emigracji w poszukiwaniu pracy,

• Turcja uzyskałaby ogromną możliwość blokowania procesu decyzyjnego, byłaby drugim krajem wg liczby ludności (po Niemczech)- praktycznie, żadna decyzja nie byłaby podjęta bez jej zgody,

• duża liczba Turków w krajach europejskich- trudności w odnalezieniu się w zachodnim świecie,

• przyjęcie Turcji może doprowadzić do rozluźnienia więzi kulturowych i spowolnienia procesów integracyjnych

W Turcji toczyła się publiczna dyskusja nad potrzebą zmiany systemu wyborczego, który wymagał od partii 10 % poparcia na poziomie krajowym, żeby miały swoją reprezentację w parlamencie. Rząd przedłożył nowy pakiet reform w czerwcu 2006 r., obejmujący wiele dziedzin związanych z politycznymi kryteriami z Kopenhagi. Parlament turecki przyjął ustawę o utworzeniu stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich.

Będzie się on zajmował wnioskami od osób cywilnych i prawnych w odniesieniu do działań administracyjnych. Stanowi to priorytet Partnerstwa Akcesyjnego i ważny krok naprzód, ponieważ stwarza strukturę instytucjonalną służącą monitoringowi działalności administracji publicznej przez obywateli tureckich. W referendum 21 października 2007 r. Turcy opowiedzieli się za bezpośrednimi wyborami prezydenta i skróceniem jego kadencji do 5 lat, zmiany poparło ponad 70 % głosujących, mają wejść w życie w 2014 r.

Rzeź Ormian

Potoczna nazwa ludobójstwa popełnionego na ludności ormiańskiej w Turcji Osmańskiej w czasie I wojny światowej w latach 1915-17. Ocenia się, że w jego wyniku zginąć mogło około 1,5 mln ludzi. Inicjatorem był Taalat Pasza, jeden z przywódców ruchu młodoturków.

24 kwietnia każdego roku społeczność ormiańska na całym świecie obchodzi rocznicę rozpoczęcia eksterminacji swego narodu. Organizowane są zarówno w ojczystej Armenii jak i poza jej granicami, również w Polsce.

Masakra ludności greckiej

W trakcie wojny grecko- tureckiej w latach 1919-1922, w końcowej fazie działań doszło do wyjątkowo krwawej masakry ludności chrześcijańskiej miasta Smyrny. Mustafa Kemal wydał pośpiesznie rozkaz, na mocy którego każdy żołnierz, który zabije osobę cywilną poniesie śmierć, w ten sposób starał się zapobiec zniszczeniu miasta i uchronić ludność przed odwetem armii tureckiej. Ulotka z tym rozkazem została rozpowszechniona w języku greckim. Zaznaczył też, że rząd w Ankarze nie może być odpowiedzialny za ewentualną masakrę mieszkańców.

Zabiegi Mustafy Kemala nie tylko zostały zignorowane, ale wydarzenia jakie miały miejsce od 9 września 1922 roku czyli od momentu wkraczania Turków do miasta były całkowitym zaprzeczeniem wydanego wcześniej rozkazu. Pasza Nasruddin jeden z tureckich dowódców wydał rozkaz eksterminacji ludności chrześcijańskiej miasta: Greków i Ormian. W dzielnicach zamieszkanych przez te nacje rozpoczęły się krwawe masakry i gwałty. Według strony greckiej w czasie pogromu mogło zginąć nawet 100 000 Greków i ok. 30 000 Ormian. Atmosferę anarchii i mordu a tym samym strat spotęgował jeszcze olbrzymi pożar jaki strawił dzielnice chrześcijańskie w dniach 13-17 września.

Mniejszość kurdyjska

W 1908 roku w Ankarze powstał Kurdyjski Komitet Narodowy.

Pod koniec I wojny światowej Porta chcąc skierować przeciwko sobie separatyzmy Ormian i Kurdów, wykorzystała tych ostatnich w swych atakach na Ormian i chrześcijańskich Asyryjczyków.

W nacjonalistycznej Turcji Ataturka Kurdów uznano za część niepodzielnego narodu tureckiego, nadając im miano Turków górskich.

Zakazano posługiwania się językiem kurdyjskim oraz obchodzenia tradycyjnego kurdyjskiego święta nowego roku (Newroz). Odpowiedzią były kolejne powstania, które wybuchały w latach 1925, 1930 i 1936. Władze przesiedlały Kurdów w głąb Anatolii, aby oderwać ich od swych społeczności, a peszmergów (kurdyjskich partyzantów) od zaplecza.

Partia Pracujących Kurdystanu

Kurd. Partiya Karkerên Kurdistan, (PKK), znana także jako KADEK lub Kongra-Gel - lewicowa organizacja niepodległościowa, której celem jest ustanowienie opartego na ideologii socjalistycznej państwa na terenach zamieszkałych przez Kurdów (południowo-wschodnia Turcja, północno-wschodni Irak, północno-wschodnia Syria, północno-zachodni Iran). Ze względu na wykorzystywane metody walki wpisana na listę organizacji terrorystycznych przez USA i Unię Europejską. Skazanym przywódcą Abdullah Ocalan.

Abdullah Ocalan

• ur. 04.04.1949 roku

• od 1978 r. przywódca PKK,

• 1984 r. działania przeciw lokalnym rządom w Iraku, Iranie, Syrii i Turcji.

• W 1998 zmuszony opuścić Syrie, po roku schwytany przez CIA, Mossad i MIT w Kenii. Obecnie znajduje się w więzieniu na wyspie Imrali na Morzu Marmara.

Cypr Północny

• Powierzchnia: 3355 km˛

• Stolica: Nikozja - część turecka (39 tys.)

• Liczba mieszkańców: 209 tys.

• Głową państwa jest Mehmet Ali Talat, a szefem rządu Ferdi Sabit Soyer.

• Kraj jest uznawany przez Turcję, Nachiczewańską Republikę Autonomiczną i Organizację Konferencji Islamskiej. Cypr Północny posiada własny rząd, parlament, konstytucję i hymn (Istiklâl Marsi).

• 20 lipca 1974 - inwazja turecka zakończona pokonaniem Gwardii Narodowej (dzięki czemu do władzy mógł powrócić legalny rząd Cypru) i zajęciem północnej części wyspy

• 13 luty 1975 - proklamowanie Tureckiego Federalnego Państwa Cypru (Kibris Tŭrk Federe Devleti) wchodzącego w skład Cypru

• 15 listopada 1983 - proklamowano Turecką Republikę Północnego Cypru ogłaszając jednocześnie niepodległość.

• 1999 - początek negocjacji pod egidą ONZ, mających doprowadzić do ponownego zjednoczenia wyspy

• kwiecień 2004 - grecka część wyspy odrzuciła w referendum plan zjednoczenia na warunkach stawianych przez ONZ z turecką częścią, Turcy cypryjscy głosowali za przyjęciem planu (Turcja - odrzucając fundament swej polityki zagranicznej i sprzeciwiając się przywódcy Turków cypryjskich - Raufowi Denktaszowi - namawiała do głosowania za zjednoczeniem.)

• 18 lutego 2008 - uznało Kosowo za państwo niepodległe.

• 29 lipca 2005 r. Turcja podpisała protokół dodatkowy rozszerzający jej unię celną z UE o 10 nowych krajów członkowskich, w tym o Republikę Cypru. Turcja wydała oświadczenie, które mówi: „Podpisanie, ratyfikacja i implementacja tego Protokołu nie oznacza żadnej formy uznania Republiki Cypru w odniesieniu do Protokołu.

Wpływy wojska na życie polityczne

• O laickość państwa od samego jego początku dba armia. Dlatego też w Turcji dochodziło często do zamachów stanu:

• 1960 r.

• 1971 r.

• 1980 r.

• 1997 r.

W 2007 r.- interwencja generalicji w związku z niemożnością wyboru prezydenta przez Zgromadzenie Narodowe.

Konsekwencje dla Unii Europejskiej w przypadku „NIE” dla Turcji

• negatywny sygnał dla państw wykazujących aspiracje do współpracy UE,

• może zrodzić fale wrogości i destabilizacji w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej,

• UE utraciłaby swego sojusznika, mediatora i łącznika w relacjach bliskowschodnich,

• Turcja jest nieocenionym stabilizatorem na Bliskim Wschodzie, to jedyne państwo o korzeniach muzułmańskich, które utrzymuje stosunki polityczne z Izraelem

• możliwość powstania silnej grupy fundamentalistów, stałoby się zagrożeniem dla UE, która zamiast stabilnego sąsiada graniczyłaby z krajem niepokojów,

• możliwość zbliżenia Turcji z Rosją, lub tym bardziej gorzej, z Iranem

• może dojść do buntów w Niemczech, gdzie mniejszość Turecka liczy 2,5 mln osób ( 3% ludności)

• pogorszenie relacji pomiędzy obywatelami UE a ludnością imigracyjną,

• Turcja ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego, bowiem przez Turcję przebiega najkrótszy szlak transportu ropy naftowej z krajów Zatoki Perskiej, również przez Turcję płynie ropa kaspijska ropociągiem Baku-Tibilisi-Ceyhan, zaopatrującym kraje europejskie.

Opinia publiczna w krajach UE wobec członkowstwa Turcji w UE

Za:

• Polska-54%

• Wielka Brytania-ponad 50% społeczeństwa

• Hiszpania-42%

• Włochy- 40%

Przeciw:

• Austria-79%

• Niemcy -75%

• Francja-74%

Wielka Brytania:

• silne powiązania gospodarcze pomiędzy Turcją a Wielką Brytanią,

• poczucie bezpieczeństwa ze względu na odległość dzielącą oba kraje oraz braku historycznie uwarunkowanego lęku przed Turcją.

Polska:

• nie doświadczyła negatywnych zjawisk związanych ze zbyt dużą liczbą imigrantów.

Francja:

• główne obawy Francuzów mają charakter kulturowy, bowiem liczba imigrantów w tym kraju sięgnęła prawie

5 mln.

Niemcy:

• obawy przed kolejną falą imigrantów; obecnie mniejszość turecka w Niemczech liczy 2,5 mln osób, z czego około 600 tysięcy uzyskało już obywatelstwo.

Austria:

• Stanowisko Austrii uwarunkowane jest przeszłością historyczną oraz ich bliskością terytorialną.

---