CIĄŻA I JEJ ROZPOZNANIE

Ciążę rozpoznaje się na podstawie objawów:

• subiektywnych - pojawiają się w wyniku reakcji organizmu kobiety na działanie hormonów ciałka żółtego i trofoblastu

• oraz obiektywnych - stwierdzanych na podstawie badań fizykalnych i laboratoryjnych.

Pojawiające się w tym okresie objawy można podzielić także na pewne i prawdopodobne.

Pierwsza połowa ciąży.

1. Objawy prawdopodobne odczuwane przez kobiety :

1. zatrzymanie krwawienia miesiączkowego,

2. nudności, wymioty, ślinotok, zgaga,

3. częste oddawanie moczu,

4. zaparcia,

5. zmiana samopoczucia:

• zmęczenie,

• osłabienie,

• drażliwość,

• pobudliwość psychiczna,

• brak łaknienia lub nadmierne łaknienie,

• niechęć do pewnych potraw lub zapachów

1. bolesność gruczołów sutkowych,

2. zwiększona miękkość i łamliwość paznokci

2. Objawy obiektywne :

1. podwyższenie podstawowej temperatury ciała pow. 37 stopni Celsjusza,

2. powiększenie, wzmożone napięcie i obrzmienie gruczołów sutkowych,

3. Zmiany w narządach płciowych :

1. zasinienie przedsionka i ścian pochwy, rozpulchnienie pochwy i zwiększenie jej rozciągliwości,

2. wzmożone wydzielanie śluzu,

3. zmiany w macicy,

4. Próby ciążowe :

1. stwierdzenie w moczu lub surowicy krwi obecności gonadotropiny kosmówkowej wytwarzanej przez trofoblast,

5. Metody pewne :

1. ultrasonografia,

2. elektrokardiografia płodowa.

Druga połowa ciąży.

1. Objawy prawdopodobne :

1. zwiększenie owłosienia na twarzy i całym ciele,

2. zwiększona pigmentacja skóry,

2. Objawy pewne :

1. wysłuchanie, wyczucie lub czynne zaobserwowanie czynnych ruchów płodu,

2. stwierdzenie elementów płodu w badaniu palpacyjnym,

3. wysłuchanie czynności serca płodu, szmeru pępowinowego i łożyskowego,

4. balotowanie płodu,

5. radiologiczne stwierdzenie obecności kośćca płodu

Zmiany ciążowe w organizmie kobiety.

Prawidłowy cykl miesiączkowy przygotowuje organizm kobiety do ciąży. Zapoczątkowane w tym okresie zmiany nasilają się z chwilą zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej w doczesnej.

1. zwiększenie wielkości i masy macicy oraz zmiana jej kształtu,

2. zwiększenie ukrwienia macicy,

3. powstanie i rozrost ciałka żółtego w jajniku,

4. przerost i przekrwienie pochwy, zwiększenie jej elastyczności i rozciągliwości, obrzęk, powiększenie

5. przebarwienie sromu,

6. zwiększenie objętości osocza,

7. zmniejszenie ilości białek osocza, obniżenie ciśnienia koloidoosmotycznego,

8. zwiększenie OB. Oraz krzepliwości krwi,

9. zwiększenie liczby krwinek czerwonych, jednak proporcjonalnie mniejsze niż objętości osocza (względna niedokrwistość),

10. zwiększenie liczby krwinek białych i płytek krwi,

11. zwiększenie objętości krwi krążącej, objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca,

12. obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,

13. zwiększenie przepływu krwi przez macicę, nerki i skórę,

14. zmiana toru oddychania z żebrowego na przeponowy,

15. zwiększenie wentylacji płuc i wymiany gazowej,

16. zwolnienie motoryki przewodu pokarmowego,

17. wzmożenie procesów przemiany materii,

18. zwiększenie masy ciała o ok. 20%,

19. hiperlipidemia,

20. powiększenie gruczołu tarczowego i wzmożenie jego czynności,

Czas trwania ciąży.

Średni czas trwania ciąży wynosi 281 - 282 dni, licząc od daty pierwszego dnia ostatniego krwawienia miesiączkowego. (10 miesięcy księżycowych)

Ciąża zakończona przed terminem.

Samoistne zakończenie ciąży przed terminem obejmuje :

1. poronienie,

2. ciążę ektopową (pozamaciczna)

3. poród przedwczesny,

4. przedwczesne pęknięcie błon płodowych,

5. niewydolność cieśniowo - szyjkową

6. obumarcie płodu.

• Poronieniem dokonanym - nazywamy zakończenie ciąży przed 16 tygodniem jej trwania, w wyniku czego następuje wydalenie z jamy macicy jaja płodowego lub jego fragmentów.

Może być samoistne lub sztuczne.

Przyjmuje się, że około 1/3 wszystkich ciąż ulega poronieniu.

Przyczynami mogą być :

1. zmiany patologiczne jaja płodowego,

2. nieprawidłowości narządów płciowych:

• nieprawidłowe położenie macicy,

• niedorozwój macicy,

• wady rozwojowe macicy,

• mięśniaki macicy i guzy jajników

• choroby ogólne ciężarnej:

• różyczka,

• odra,

• grypa,

• toksoplazmoza,

• listerioza,

• cukrzyca,

• zaburzenia czynności tarczycy,

• choroby zapalne nerek,

• kolagenozy

• czynniki hormonalne (niewydolność ciałka żółtego),

• czynniki immunologiczne,

• uwarunkowania psychiczne.

Przebieg kliniczny poronienia charakteryzuje się zawsze krwawieniem

(od minimalnego plamienia do intensywnego krwotoku).

Poronienie - fazy:

• zagrażające

• w toku

• dokonane

Postępowanie jest zależne od postaci klinicznej poronienia.

Poronienie zagrażające i niekiedy zaczynające się leczy się zachowawczo, pod warunkiem, że w macicy znajduje się żywy płód.

W pozostałych postaciach poronienia stosuje się leczenie zabiegowe, polegające na wyskrobaniu jamy macicy.

• Ciąża ektopowa („pozamaciczna”) - jest następstwem zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej poza endometrium jamy trzonu macicy

• jajowodowa

• jajnikowa

• cieśniowa

• śródścienna

W przebiegu ciąży ektopowej najczęściej dochodzi do wydalenia zarodka lub płodu z jajowodu do jamy otrzewnowej przez uszkodzoną ścianę, co powoduje krwawienie do wnętrza jamy brzusznej. Może to prowadzić do wstrząsu hipowolemicznego.

Wśród objawów najczęściej występuje:

• ból brzucha,

• zatrzymanie krwawienia miesiączkowego

• nieprawidłowe krwawienie z macicy

• może występować również wzmożone napięcie mięśniowe

• dodatni objaw Blumberga.

Ciąża ektopowa stanowi poważne zagrożenie dla życia matki. Musi więc zostać usunięta z jej organizmu.

• Poród przedwczesny - jest to poród występujący przed osiągnięciem wieku ciążowego, w którym płód uzyskuje optymalną zdolność do życia w środowisku pozamacicznym.

Górną granicą wieku ciążowego dla porodu przedwczesnego jest ukończony 37 tydzień ciąży.

Największe zagrożenie życia i dalszego rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych wiąże się z ogólną niedojrzałością wszystkich układów, głównie niedojrzałością oddechową płuc i niedojrzałością enzymatyczną wątroby.

Wczesne objawy porodu przedwczesnego to :

• łagodne skurcze,

• odczuwanie ciśnienia lub napięcia w miednicy,

• bóle w okolicy krzyżowej,

• wystąpienie obfitej, śluzowej lub różowej wydzieliny.

Postępowanie polega na położeniu ciężarnej na boku i ewentualnym podaniu leków hamujących czynność skurczową macicy:

• tokolityki - np. Fenoterol

• spazmolityki

• leki psychotropowe

• gestageny

• siarczan magnezu

Jeżeli zastosowane leczenie zachowawcze nie spowoduje zatrzymania czynności skurczowej macicy to należy przeprowadzić poród lub zakończyć ciążę cięciem cesarskim.

Jest on jednak zaliczany do grupy wysokiego ryzyka i wymaga intensywnego nadzoru położniczego i neonatologicznego.

• Przedwczesne pęknięcie błon płodowych - jest to zbyt wczesne przerwanie ciągłości tkanek worka owodniowego z odpływaniem płynu owodniowego, często jeszcze przed rozpoczęciem skurczów porodowych.

Najkorzystniejszym momentem pęknięcia błon płodowych jest początek drugiego okresu porodu, gdy szyjka macicy jest całkowicie rozwarta a główka płodu znajduje się w miednicy.

Przedwczesne pęknięcie błon płodowych stwarza ryzyko:

• zakażenia u matki oraz ryzyko zakażenia płodu,

• wcześniactwa,

• niedotlenienia

• urazu okołoporodowego u płodu i noworodka.

Postępowanie jest uzależnione od:

• czasu trwania ciąży,

• dojrzałości płodu,

• oceny flory pochwy,

• obserwacji klinicznych objawów zakażenia wewnątrzmacicznego

• nadzoru stanu płodu.

Na tej podstawie podejmuje się decyzję o postępowaniu zachowawczym lub zakończeniu ciąży.

Masa ciała płodu powyżej 2500 g lub 37 tydzień ciąży są wskazaniem do szybkiego ukończenia ciąży.

Najgroźniejsze powikłania to:

• zakażenie matki i płodu

• wypadnięcie pępowiny.

• Niewydolność cieśniowo - szyjkowa objawia się bezbólowym lub prawie bezbólowym rozwieraniem się kanału szyjki macicy i wpuklaniem się bieguna jaja płodowego do kanału szyjki macicy, a następnie do pochwy.

Następstwem mogą być późne poronienia lub częściej przedwczesne pęknięcie błon płodowych.

Leczenie polega na prowadzeniu oszczędzającego trybu życia (leżenie w łóżku) i założeniu szwu okrężnego na szyjkę macicy.

• Ciąża obumarła - jest to ciąża, w której doszło do wewnątrzmacicznej śmierci płodu.

Najczęstszymi przyczynami są:

• zaburzenia chromosomalne

• czynniki infekcyjne

• niedotlenienie płodu.

Do klinicznych objawów śmierci płodu należą :

• niewysłuchiwanie tonów serca płodu,

• brak odczuwania ruchów płodu,

• brak wzrostu macicy w kolejnych tygodniach ciąży,

• obniżenie się dna macicy,

• zmniejszanie się masy ciała.

Poród samoistny występuje najczęściej po 2 - 3 tygodniach od obumarcia płodu.

Nie należy jednak na niego czekać po rozpoznaniu śmierci płodu z uwagi na poważne powikłania związane z zaburzeniami krzepnięcia krwi (rozsiane wykrzepianie wewnątrzmaciczne) i pogarszającym się stanem psychicznym małżonków.

We wczesnej ciąży czeka się zwykle na samoistne poronienie do 2 tygodni, uważnie obserwując kobietę.

Po tym okresie stosuje się instrumentalne opróżnienie macicy.

Poród zwykle wznieca się drogami naturalnymi.

Ciąża przeterminowana i przenoszona - termin ten oznacza zbyt długie trwanie ciąży :

• ciąża przeterminowana - ciąża trwająca ponad 42 tygodnie,

• ciąża przenoszona - wiąże się z pojęciem biologicznego nadmiernie długiego czasu trwania ciąży.

Ciąża przenoszona wymaga wnikliwej analizy stanu płodu w trakcie hospitalizacji matki.

Stwierdzenie jakichkolwiek zagrożeń płodu jest wskazaniem do wzniecenia porodu lub cięcia cesarskiego.

---