ŹRÓDŁA BIUROKRACJI: 1) zewnętrzne w stosunku do organizacji związane z takimi przejawami życia społ. jak ustawodawstwo, charakterystyka norm kulturowych w społ., edukacja itp. 2) wewnątrz organizacyjne do organizacji związane z procesami org. tj. planowanie, finansowanie, nadzór. 3) związane z rozmiarami instytucji- wielkość, rozczłonkowanie, cele instytucji. 4) związane z osobowością działających. Biurokracja jest konieczna ze względu na złożoność świata instytucjonalnego. Wiąże się z warstwą urzędniczą. Cechy Biurokracji Wg Webera: PODSTAWA- system ustalonych przepisów prawa, które stanowią spójny układ, stosowany system, postrzegany przez członków społeczeństwa; pracownicy zajmują w tym układzie admin wyznaczone dokładnie pozycje i sprawują urząd uregulowany przepisami określającymi postawy urzędników. URZĄD- wymaga określonych kompetencji a praca jest tu racjonalnie podzielona; struktura wewnątrz urzędu jest hierarchiczna, każdy niższy szczebel podlega nadzorowi i kierownictwu wyższego. DZIAŁANIE- wykonywanie funkcji jest oddzielone od posiadania i osobistych interesów w sprawach, które biurokrata załatwia, kieruje się on określonymi regułami kompetencji, racjonalności całego układu, którego kwestia dotyczy. DOBÓR NA STANOWISKACH- urzędnicy są dobierani na podstawie swych umiejętności i wiedzy. Zakres władzy wynika z ich kompetencji w załatwianiu spraw. Są wolni i podlegają zwierzchnikom tylko ze względu na impersonalne obowiązki urzędowe. Zatrudniani na podstawie kontraktu i selekcji spośród dobrowolnie zgłaszających się kandydatów. AWANS- urzędnicy otrzymują wynagrodzenie zgodnie z ustalonymi przepisami, a awansują na podstawie wykazanej sprawności i długości stażu pracy, zachowanie pracownika jest kontrolowane przez zwierzchnika. BIUROKRACJA opiera się na ścisłym podziale pracy z silną egzekucją praw- tendencja urzędnicy skupiają się na osiąganiu przepisów, nie celów; nie ma pejoratywnego charakteru- co jest konieczne do działania syst. społ. PROBLEM Z BIUROKRACJĄ: 1) gwałtowność wzrostu personelu, szczebli i pośrednich w strukturze. 2) postępująca autonomizacja biurokracji. 3) wzrost ilości norm regulujących zachowanie 4) wykształcenie biurokrat. zachowań osobowości i kultury. FUNKCJONOWANIE ORGANIZACJI: Nastawione na zysk: 1.małe i początkujące przedsiębiorstwa- mikro-9 osób, przedsiębiorczość opiera się na przekształcaniu się, zmianach, by dopasować się do rynku, elastyczne, mobilne. 2.duże przedsiębiorstwa-sprawność i efektywność działania. 3.org międzynarodowe- globalne koncerny. Nienastawione na zysk: org. rządowe, edukacyjne, ochrony zdrowia, układy nietradycyjne- gangi, stowarzyszenia. EKONOMIA SPOŁ- projekty związane z próbą rozwiązywania problemów społecznych przez rozwiązania prawne, których celem jest wsparcie gr. społ. zagrożonych wykluczeniem. DZIAŁANIE ORG.: Otoczenie wew- warunki, siły wew org, zarząd, pracownicy, kultura org. Zew. 2warstwy: otoczenie ogólne- niewyraźnie określone siły, wymiary org., wymiary: ekonomiczny, techniczny, socjokult, prawnopolityczny, międzynarodowy. O. celowe- konkretne org. i grupy, mogące wpływać na org., np. konkurenci, dostawcy, klienci, związki zawodowe, właściciele. Obszary społ. odpowiedzialności: 1.elektorat org.- osoby i org. bezpośrednio dotknięte zachowaniem org. i materialnie zainteresowane jej wynikami- klienci, władze, konkurenci, społ. lokalna, dostawcy. 2) środowisko przyrodnicze 3) ogólny dobrobyt społ. PLANOWANIE W ORG.: realizacja celów org. STRATEGICZNY- ogólny plan zawierający decyzje dot. alokacji zasobów, priorytetów, działań niezbędnych do osiągania celów strategicznych. TAKTYCZNY- nastawiony na osiąganie określonej części planu strategicznego, jest ograniczony czasowo- krócej niż strategiczny, skupienie na konkretnych zagadnieniach. OPERACYJNY- koncentracja na płytkim zakresie, wąski zasięg. ZMIANY ORG.: Model uniwersalny- jest 1 wzorzec najlepszy, zgodnie z którym org. powinna funkcjonować. M. sytuacyjny- optymalne funkcjonowanie org. zależy od niepowtarzalnych elementów sytuacji, w jakiej jest firma. Etapy wprowadzania zmian: uznanie potrzeby zmiany, ustalenie celów zmiany, diagnoza istotnych zmiennych, wybór odpowiedniej techniki zmiany, planowanie wdrażania zmiany, faktyczne wdrożenie zmiany, ocena/kontynuacja zmiany. KULTURA ORG. generowana przez org. w oparciu o zbiorową postawę, manifestowanie kultury tworzy i utrzymuje zrozumienie między jej reprezentantami. Org. dążą do budowania silnej kultury, bo daje to większą efektywność i konkurencyjność org.- kultura wpływa na wyniki pracy jednostek, wydajność org., satysfakcje z pracy, zaangażowanie w kontakty z klientami. Kultura org. dotyczy niemal wszystkich elementów funkcjonowania firmy- nazywana bywa autonomicznym systemem nerwowym org. Komponenty: normy, wartości, wierzenia, ideologie, postawy i artefakty/symbole. POZIOMY KULTUROWE: 1.p norm behawioralnych- niespisane przekazy zachowań, przenoszone w formie historii, rytuałów, sankcji. 2.ukryte założenia- fundamentalne wierzenia, które są podstawą decyzji i działań, powstają w związku z otoczeniem, jego potrzebami i wymogami. 3.wartości humanistyczne- kolektywne manifestacje natury ludzkiej, zbiór motywów, dążeń, oczekiwań ujętych w sposób dynamiczny czyniąc grupę unikalną. Profil słabych kultur org: brak jasnych wartości, wierzeń jak odnieść sukces, wielość niespójnych wierzeń, brak jasności, które są najważniejsze, różne części org.- różne wierzenia
STANOWISKA TEORETYCZNE: EKOLOGICZNE: zjawiska społ determinowane przez warunki przestrzenne i procesy w nich zachodzące- współzawodnictwo, walkę o przestrzeń. Wzajemne zależności i podział pracy prowadzi do powstania stos. współpracy, 2 poziomy: biotyczny- przystosowanie się przez walkę o byt, przez współpracę, współdziałanie-daje przestrzenne rozkłady osób; kulturalny- superstruktura, wspólne normy, zbiorowe działanie. Istota- ujmowanie str. społ w relacji do war. geograficznych, a te wpływają na zach. jednostek. FUNKCJONALNO- STRUKTURALNE: życie społ ustrukturalizowane w postaci syst. społ, całości spełniające określone funkcje względem większych całości; pojęcie funkcji odnosi się do problemu zrzeszania jednostek, działania, aktywności. Zarzuty: brak uwzględnienia przestrzeni i kwestii postaw przynależności, świadomości. INTERAKCYJNA: interakcja elementarny fakt społ- wzajemne oddziaływanie 2podmiotów społ; do I sprowadzają się wszelkie formy życia społ i przez nie istnieją; społ lok jako kompleks interakcji zorientowanych lokalnie, działających na siebie i innych; szereg zachodzących na siebie układów interakcji celowo kierowanych na siebie- wynik wspólnego zamieszkania danej przestrzeni; próby procesów zachodzących w wyniku stos społ- konflikt, adaptacja, asymilacja, współzaw. Społ lok- sieć interakcji zach w danym zbiorze ludzi, to wielość siatek społ powiązań. TEORIA DZIAŁANIA: poczucie przynależności fundament zjawisk społ, ich postawy w formie działania- Weber; działanie społ ma sens, znaczenie, bierze pod uwagę działania innych ludzi, zmierza do oddziaływania na innych jako uczestników współżycia i jest społ- wg wzorów; świadomość grupowa- bycie kimś dla innych, jedność z gr. SAMORZĄD TERYTORIALNY: 1)teoria naturalnej genezy samorządu- szkoła prawa natury, akcent na pierwotny ch. związków powstałych na bazie więzi społ, koncepcja naturalistyczna mówi o wtórnym ch. org. państwowej w stosunku do gminy, która stała się najniższym, ale najważniejszym składnikiem państwa. Zgodnie z tym ujęciem państwa powstałe jako dobrowolne federacje gmin, wywodzą swoje prawa od gmin. Wyróżnia się własny i zlecany przez państwo zakres zadań gminy. Samorząd terytorialny zyskuje rangę niezależnej władzy. 2)t państwowego ch. samorządu- instytucje samorządu teryt. mogą istnieć wyłącznie z woli państwa i spełniać powierzone przez państwo zadania. Samorząd jest wyrazem ustanowionego przez państwo podziału zadań lub dobrowolnej rezygnacji państwa z niektórych uprawnień w zakresie admin publicznej. Wszelka swoboda gminy pochodzi od władzy państwowej, stąd samorząd nie jest IV władzą. SAMORZĄD- instytucja, która w określonym akcie prawnym została nazwana tak. WSPÓLNOTA SAMORZĄDOWA- tworzy ją ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego. ST uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, przysługują mu w ramach ustaw pewne zadania publiczne, które wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujących pieczę nad wykonaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Można tworzyć też inne rodz. Samorządu- nie mogą one naruszać wolności wyk. zawodów, ani ograniczać działalności gosp. SAMORZĄD- ustalony prawem zakres kompetencji do dysponowania własnymi sprawami, samodzielnym i niezależnym zarządzaniu admin. państwową, samodzielne wykonywanie pewnych funkcji państwowych o ch. admin. SAMORZĄD- forma zaspokajania potrzeb zbiorowych określonej społ. przez nią samą lub wyłonionych przez nią przedstawicieli. Sens formalnoprawny- samorząd to powierzenie przez państwo wykonywania określonych zadań z zakresu admin. publicznej, zrzeszeniom ludzi, których dotyczą skutki realizacji tych zadań. W tym sensie samorząd to FORMA DECENTRALIZACJI ADMINISTRACJI- samorząd do admin publiczna sprawowana przez odrębne od państwa osoby prawne- przepisy prawne powierzają wykonanie admin zrzeszeniom osób wyposażonym w osobowość prawną, nie zcentralizowanym organom admin publicznej. ZRZESZENIA są związkami publiczno- prawnymi, członkowstwo ma ch. przymusowy i następuje przez zrzeszenia- członkiem gminy zostaje się przez urodzenie bądź zamieszkanie w niej. Kompetencje korporacji wynikają z przepisów prawnych i realizowane są wobec swoich członków i osób czasowo przebywających na terenie gminy. Samorząd to zjawisko prawno-ustrojowe, stanowiące wyraz odrębnego traktowania korporacji wyposażonych w kompetencje umożliwiające sprawowanie funkcji admin. publ. CECHY SAMORZĄDU: niezależność admin, samorządowej od admin. rządowej; kolektywne prawo określonej zbiorowości do zarządzania swoimi sprawami; powstająca z mocy prawa przymusowość i obligatoryjność członkowstwa; indywidualne prawo każdego członka tej zbiorowości do udziału w działalności samorządu; przejęcie od państwa przez samorządy określonych kompetencji w zakresie sprawowania podporządkowania wspólnej władzy; uwzględnia się podobieństwa, nie różnice między ludźmi; instytucje i org. tak ukształtowane by miały ch. masowy; znikają wiejskie społ lok, wieś przestaje być izolowana i samowystarczalna
SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA Park biotyczna i subbiotyczna podstawa społ, na której oparte są sfery moralne i kulturowe życia spol. Hawley twór odrębny, oddzielony od innych, samowystarczalny. Bernard- zbiorowość ludzi mieszkających na wspólnym terenie, mają wspólne interesy. Parsons element str społ, który odnosi się do terytorialnej lokalizacji osób. Elementy: wydzielone terytorium- pojmowane jako ojczyzna; kompleks instytucji na tym obszarze; poczucie przynależności, solidarności; określona struktura społ. PRZEMIANY SPOŁ LOK: teoria społ masowego w społ opartym na zaawansowanym społ podziale pracy zanikają terytorialnie; im dana zbiorowość lok jest zurbanizowana tym bardziej rozpada się tradycyjna struktura org; Teoria zaćmienia- społ lok nie zamiera jako admin. publ. to taki model, w którym stos społ zależą od efektywna grupa a zmienia swą strukturę i funkcje dostosowując się do współczesności; podlega procesowi specjalizacji. Zmiany przedstawiają się w terminach koordynacji: wertykalna- ukazuje jak osoba zależy od wyspecjalizowanej grupy, ta od regionalnej, potem prowincjonalnej; pozioma- zgodne połączenie org, zrzeszeń, związków na danym terenie. Ważność celów: określają jaka jest org., jakie są kierunki jej działań, jej ch.; mają wpływ na kształt jej struktury formalnej- władzy, źródła zasobów. Typologie celów: Parsons: ekonomiczne, polityczne, integracyjne, podtrzymujące wzory. Etzioni: ekonomiczne, porządkowe, kulturowe. Perrow: społeczne, jako wytwory- rodzaj produktu org., cele inwestorów- różnicują org., rodzaj poparcia inwestorów- sila roboczna, forma kapitału; c systemowe- ustalone przez wykonawców, stabilność org., trwanie, akcja rynkowa; cele jako cechy produktu- rodzaj produktu, jakość, ilość, dostępność; pochodne- realizowane przez np. kształcenie zatrudnionych, cele ideologiczne. Czynnik czasowy łączy cele: zadania krótkofalowe- środki umożliwiające osiągnięcie celów długofalowych, ich realizacja umozliwia trwanie org.; długofalowe- cele główne, ustalane przez grupę kontrolującą. WSPÓLNOTA: silne więzi emocjonalne, system wartości i norm regulujących stosunki, nieformalna struktura- członkowie są dla siebie wielowymiarowi, niewielkie rozmiary, bliskość terytorialna, konstytuuje: braterstwo, pokrewieństwo, sąsiedztwo. Społ. lokalna: stosunki nie są tak pogłębione, poczucie przynależności, wytwarza symbole, artefakty, społ wpływa na terytorium i odwrotnie, specyfikę społeczności. Tradycyjne społ lokalne oparte na tradycji, ta wyznaczyła normy, wartości, nowości podejrzane, społ. samowystarczalne; zachodzi modernizacja- nowoczesne rozwiązania, zmiana społ lokalnych, migracja do miast, upowszechnienie edukacji, działalność pozarolnicza- źródłem dochodu, ważne są instytucje zew., zmiany w komunikowaniu i przemieszczaniu. SPOSOBY POST W ORG.: zgoda/brak na to jakie cele osiągnąć i jak je realizować: racjonalna kalkulacja- zgoda jak i jakie cele osiągać; osąd- zgoda jakie cele osiągać, ale nie wiemy jak, kierowanie się intuicją; kompromis- zgoda jak realizować, są sprzeczności, które cele jako pierwsze; anomia- brak zgody względem celów i ich realizacji. PROCES MOTYWACYJNY: Motywacja- proces regulacji, który pełni funkcje sterowania czynnościami tak, by doprowadziły one do osiągnięcia danego wyniku. Motyw- bodziec inspirujący działanie. Maslow: motywy działania pracownika są pochodną potrzeb fizjologicznych, bezpieczeństwa, przynależności, uznania, samorealizacji. Działanie jest skutkiem zaspokajania potrzeb. Gliszczyńska: działanie to skutek niezaspokojenia potrzeb, brak jest bodźcem działania. Herzberg: człowiek dąży do unikania rzeczy nieprzyjemnych, chce się rozwijać, stosunki międzyludzkie, warunki pracy- czynnik braku zadowolenia. MODELE MOTYWACYJNE: teorie popędu- człowiek wybiera te działania, które maksymalizują jego przyjemność/powodują najmniejszy ból; oczekiwań- zachowanie determinowane przez iloczyn wartości i oczekiwania. Aby człowiek podjął działanie trzeba go przekonać, ze cele są dla niego ważne i jest w stanie je wykonać.; szkoła stosunków międzyludzkich- krytyka poglądu, że zadowolenie z pracy podwyższa wydajność pracy. Samo zadowolenie nie motywuje pracownika do wydajniejszej pracy, bo przekształca się w przyzwyczajenie. STYLE KIEROWANIA: zorientowane na zadania- ścisły nadzór, który gwarantuje wysoki poziom wykonania zadań, wykorzystanie bodźcowego oddziaływanie płac, nie służy wydajności pracy; zorientowane na ludzi- nadzór ogólny, unikanie szczegółowych interwencji w pracę podwładnych, rozszerzanie ich inicjatywy i uczestnictwa- czują się odpowiedzialni, ważni- korzystny przy wydajności. KATEGORIE LUDZI: człowiek ekonomiczny- można go zmotywować przez dochody; społeczny- szuka satysfakcji w pracy, ważne są relacje z współpracownikami, bodziec pozamaterialny; totalny. KOMUNIKOWANIE W ORGANIZACJI: interpersonalne nadawca (kodowanie)-odbiorca (odkodowanie). Odbiorca reaguje na odebraną reakcję, schemat się odwraca i odbiorca przekazuje jakąś reakcję do nadawcy. Człowiek jest w stanie kodować i odkodować przekaz będąc członkiem pewnej kultury, granica może być płynna- trzymanie facetów za rękę- u nas gej, arabowie- przyjaźń. Problemy w kom: brak empatii, nieznajomość języka- branżowego. Człowiek odbiera 10% treści, 20 ton głosu, 70 inne- wygląd, mimika. Istnieją formalne i nieformalne kanały komunikowania się, są też kierunki.
INSTYTUCJE SPOŁ- stosunkowo trwałe i stabilne układy strukturalne i kulturowe, które zajmują się rozwiązywaniem problemów społ; posiada stabilny zestaw wartości, norm, statusów, gr spol, org związanych specyficznym obszarem ludzkiej aktywności. IS wg Parsonsa: rodzina, religia, ekonomia, polityka, edukacja. STRUKTURA SPOL- trwały układ relacji między elementami spol, należą do nich: status, rola, gr, klasy spol. KLASYCZNA TEORIA ORG: koncepcja człowieka: wrodzona niechęć do pracy i unika jej; musi być przymuszany, kontrolowany, by się wysilić; woli być kierowany, unika odp, ma małe ambicje, chce spokoju. Członek org: oddana śrubka; podporządkowany władzy, konformizm; standaryzacja zachowania- dany bodziec wywołuje zawsze daną reakcję. Rola kierownika: kapitan przemysłu- właściciel lub najwyższy w hierarchii kierowników, tylko on jest twórcą; tworzy odp warunki do wyk zadań. Sposób postrzegania org: maszyna; wyższość interesów org nad dobro jednostki; ludzie- środki do realizacji celów. Weber, Taylor. HUMAN RELATIONS: człowiek to nie maszyna, ma złożony zespół motywacji, reaguje na bodźce, angażuje się w pracę, chce sam sobą kierować; ma duże ambicje, pomysły, kreatywność. Członek: podmiot działania, liczy się kreatywność; stos międzyludzkie, satysfakcja z działania w org- daje to wydajność. Kierownik: lider pilnujący przestrzegania norm wew i zew wobec grupy; inicjuje zadania, reprezentant gr; wpływa osobiście na członków; bierze pod uwagę emocje i ich wpływ na gr; Postrz org: syst społ zamkniety- aktywność kierowana do śr org; org. złożona z czynników wzajemnie wew powiązanych; jednostka produkuje i realizuje potrzeby; robotnicy- niezbędny element procesu produkcji, ale też członek społ zakładu. ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY: traktowany jako recepta pozwalająca uniknąć zagrożeń i usuwać z życia negatywne zjawiska. Definicje: ciag ukierunkowanych zmian w życiu społ, świadczy o nim redukcja źle ocenianych zjawisk społ- wojny, głód; efekty zmian powinny być pozytywne- proces ich osiągania= postęp społ; Okaz niewielkich osiągnięć w tej kwestii: ukazanie zróżnicowania majątkowego danej gr., trend wzrostu różnic między położeniem zamożnych i biednych; Pomoc dla rozwoju Krajów 3świata: przeznaczenie pewnej sumy na pomoc przez państwa uprzemysłowione, nieskuteczne, gdyż kraje przekazywały mniejsze sumy i dla krajów ważnych geograficznie; wspieranie rozwoju gosp, by kraje te uzyskały duży potencjał produkcyjny; gr upośledzone społ często nie wyrażają niezaspokojonych potrzeb i oczekiwań, więc pomoc przez rozwijanie mechanizmów rynkowych może być nietrwałe. Brak jednolitych kryteriów dla oceny programów rozwoju zrównoważonego. Wykorzystanie nawozów: nadmierny i szkodliwy poziom nawożenia sztucznego- zainteresowanie żywnością ekologiczną, duża wiedza o minusach używania nawozów, nadprodukcja żywności. Międzynarodowe działania i programy nie zaowocowały zmianą procesów, które kształtują relacje ekonomiczne między Pln a Pld.- dysproporcje ekonomiczne, brak wzrostu pomocy rozwojowej, pomoc pozorna- korzystna dla ofiarodawcy. Po co pomagamy: zabezpieczenie przed konfliktem; poczucie winy państw kolonialnych, które zaburzyły naturalny rozwój państw biednych, pomoc dla strategicznych miejsc. ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY: umożliwia rozwój ekonomiczny z uwzględnieniem ochrony środowiska. Bogate państwa nie eksploatują u siebie a w krajach biednych, pomoc jako zobowiązanie- do elit lokalnych, nie potrzebujących. Niszczy to lokalne struktury- upada rolnictwo, zanika samowystarczalność.