Wysoki udział konsumpcji w dochodzie oznacza niski poziom inwestycji i niskie tempo wzrostu, natomiast niski udział konsumpcji w dochodzie prowadzi do wysokich inwestycji i szybkiego wzrostu.

Konsumpcja i oszczędności

Konsumpcja to wydatki gospodarstw domowych na dobra finalne i usługi, nabywane w celu uzyskania zadowolenia lub zaspokojenia potrzeb poprzez ich użycie. Wśród kategorii składających się na konsumpcję wyróżniamy mieszkania, pojazdy mechaniczne, żywność i opiekę medyczną. Wielkość sektora usług coraz szybciej rośnie, w miarę zaspokajania podstawowych potrzeb żywnościowych i wzrostu udziału w budżetach rodzinnych wydatków na ochronę zdrowia, rozrywkę, wypoczynek oraz oświatę.

Oszczędności gospodarstw domowych definiujemy jako tę część dochodu rozporządzalnego, która nie zostaje wydatkowana na konsumpcję.

Konsumpcja, dochód i oszczędności

Oszczędności osobiste to ta część dochodu rozporządzalnego, która nie zostaje skonsumowana.

Stopa oszczędności osobistych jest równa procentowemu udziałowi osobistych oszczędności w dochodzie rozporządzalnym.

Punkt zrównania to punkt, w którym gospodarstwo nie realizuje ani oszczędności dodatnich, ani ujemnych, lecz konsumuje całość swego dochodu. Poniżej tego dochodu gospodarstwo więcej konsumuje niż wynosi jego dochód, tj. realizuje oszczędności ujemne. Powyżej tego poziomu zaczyna uzyskiwać oszczędności dodatnie.

Funkcja konsumpcji

Funkcja konsumpcji pokazuje zależność pomiędzy poziomem wydatków na konsumpcję i poziomem rozporządzalnego dochodu osobistego. Koncepcja ta została wprowadzona przez Keynesa, jest oparta na hipotezie o stałym empirycznym związku pomiędzy konsumpcją i dochodem.

Funkcja oszczędności

Funkcja oszczędności ukazuje zależność pomiędzy poziomem oszczędności i dochodu.

Krańcowa skłonność do konsumpcji

MPC (Marginal propensity to consume) to dodatkowa kwota, jaką ludzie wydają na konsumpcję, kiedy otrzymują dodatkowego dolara rozporządzalnego dochodu.

Krańcowy w teorii ekonomii = dodatkowy.

Nachylenie funkcji konsumpcji, które mierzy zmianę konsumpcji na 1 dolara zmiany rozporządzalnego dochodu, odzwierciedla krańcową skłonność do konsumpcji.

Krańcowa skłonność do oszczędzania

MPS (marginal propensity to save) to ta część każdego dodatkowego dolara dochodu, która idzie na dodatkowe oszczędności.

MPS = 1 - MPC

Kształtowanie się konsumpcji w skali całej gospodarki

Czynniki wyznaczające konsumpcję

Bieżący dochód rozporządzalny. Zarówno obserwacja, jak i badania statystyczne pokazują, że bieżący poziom dochodu do dyspozycji jest najważniejszym czynnikiem wyznaczającym konsumpcję społeczeństwa.

Dochód stały i model konsumpcji oparty na hipotezie cyklu życia.

Dochód stały to poziom dochodu, jaki otrzymują gospodarstwa, jeżeli abstrahować od wpływu czynników okresowych lub przejściowych. Zgodnie z teorią dochodu stałego, konsumpcja reaguje głównie na dochód stały. Jeśli wydaje się, że zmiana dochodu jest trwałą, ludzie będą skłonni do większej konsumpcji uzyskanego przyrostu dochodu. Jeżeli natomiast zmiana dochodu ma charakter przejściowy, to znaczna część dodatkowego dochodu może zostać zaoszczędzona.

Hipoteza cyklu życia zakłada, że ludzie oszczędzają w celu wyrównania swej konsumpcji w skali całego swojego życia. Celem jest zapewnienie sobie odpowiedniego dochodu w okresie emerytalnym.

Majątek i inne oddziaływania. Większy majątek jest podstawą do większej konsumpcji (efekt majątkowy). Stan majątkowy nie ulega szybkim zmianom.

Zmniejszanie się konsumpcji

Kiedy społeczeństwo dużo oszczędza, następuje szybki wzrost jego zasobów kapitału i szybki wzrost potencjalnej produkcji. Kiedy stopa oszczędności społecznych jest niska, starzeją się fabryki i sprzęt inwestycyjny, a infrastruktura niszczeje.

Przyczyny spadku stopy oszczędności:

• System ubezpieczeń społecznych - systemy wspierania dochodu osłabiają bodźce do oszczędzania.

• Rynki kapitałowe - łatwość w otrzymaniu kredytu również nie sprzyja oszczędzaniu.

• Powolny wzrost dochodów - w gospodarce, która nie wzrasta, utrzymanie danego stosunku majątku do dochodu wymaga zerowej stopy oszczędności i inwestycji netto.

• Inne źródła

Inwestycje

Inwestycje pojawiają się tylko wówczas, gdy powstaje dodatkowy kapitał rzeczowy.

Czynniki określające inwestycje

Przedsiębiorstwa kupują dobra inwestycyjne wtedy, gdy oczekują, że taki zakup przyniesie im dochody wyższe niż koszty inwestycji.

Dochody

Inwestycje zależą od dochodów, których wysokość z kolei zależy od ogólnego poziomu aktywności gospodarczej. Inwestycje są bardzo wrażliwe na wahania koniunktury.

Zasada akceleratora - stopa inwestycji jest wyznaczana przede wszystkim przez stopę zmian produkcji.

Koszty

Wyznaczane są przez cenę dobra kapitałowego, stopę procentową od kredytu zaciągniętego na jego zakup, podatki rządowe.

Oczekiwania

Inwestycje zależą również od tego, czy przedsiębiorstwo przewiduje zyski po zainwestowaniu w danym sektorze/państwie. Ważne są prognozy gospodarcze, dotyczące koniunktury i innych czynników.

Krzywa popytu inwestycyjnego

Krzywa popytu inwestycyjnego pokazuje zależność pomiędzy stopą procentową a inwestycjami. Obrazuje wielkość inwestycji, które zostają podjęte przy różnych poziomach stopy procentowej; jej poszczególne wartości otrzymujemy, dodając do siebie wszystkie inwestycje, które będą zyskowne przy każdym poziomie stopy procentowej.

Zysk netto - różnica pomiędzy rocznym przychodem i rocznym kosztem.

Przesunięcia krzywej popytu inwestycyjnego

Wzrost PKB przesunie krzywą popytu inwestycyjnego w prawo i ku górze.

Podatki od działalności gospodarczej oraz pesymizm przedsiębiorców przesuną krzywą popytu inwestycyjnego w lewo i na dół.

Inwestycje są najbardziej niestabilną składową wydatków. Zależą od niepewnych czynników.

Niemalże we wszystkich cyklach koniunkturalnych wahania inwestycji były główną siłą napędową zarówno w fazie poprawy koniunktury, jak i jej załamania.

Opracowanie podręczników - Konsumpcja i inwestycje

P. Samuelson, W. Nordhaus

1/2

---