ZOOPSYCHOLOGIA
Teorie określające hipotetyczną ewolucję lotu u ptaków
Z góry w dół - lot ptaków powstał z nadrzewnego trybu życia. Przodkowie poruszali się wśród gałęzi, wykształciły lot szybowy np. :błony u żab, niektóre mogą sterować tym lotem, z tego lotu wytworzył się lot czynny.
Z dołu do góry - przodkowie po ziemi łapali owady, w czasie biegu równoważyły się przednim i kończynami, stopniowa ewolucja, coraz dłużej nauczył się być w powietrzu. Z trybu naziemnego biegającego do trybu lotnego.
Długi ogon, ster i statecznik, lepsza równowaga w czasie szybkiego biegu
Wydłużanie się kończyn przednich, przekształcenie w skrzydła, przekształcenie mięśni mostka - rozwój tych mięśni
Zmniejszenie masy ciała - kości spneumatyzowane, zredukowanie tułowia
Pióra
Rodzaje zmian zachowania się zachodzące w rozwoju osobniczym behawioru w okresie postnatalnym
Występujące po urodzeniu się, wykluciu a później zanikają: Noworodki ludzkie - zdolność do mocnego chwytu, kiedy podaje się palec. Po porodzie jest to zjawisko a później zanika. Może to mieć związek z pozostałością po zachowaniach małpich. Niemowlęta potrafią pływać, później ta zdolność zanika. Zdolności ekwilibrystyczne.
Nie ma ich po urodzeniu, wykluciu a później się pojawiają: Podnoszenie nogi u samców psów podczas urynacji. W wieku ok. 2 miesięcy u kota domowego zaczyna się preferowanie obiektów, poruszających się podobnie do gryzoni. W tym wieku zaczynają się też zachowania łowieckie.
Jest, ale stopniowo zmienia się jego częstość czas trwania: Długość snu u człowieka, podlega bardzo dużym zmianom wraz z wiekiem. U noworodków podczas snu jest wydzielany hormon wzrostu. U człowieka dorosłego po 50 roku życia długość snu wystarczająca to 6 h, u młodych ludzi jest to 8h.
Zachowania kontrolowane przez struktury układu limbicznego: podwzgórze, amigdalę, hipokamp.
Układ limbiczny uczestniczy w kształtowaniu motywacji. Kontrola emocji; krąg funkcjonalny Pepeza. Ciało migdałowate, hipokamp, podwzgórze, zakręt obręczy, ciało siateczkowate - struktury układu limbicznego uczestniczące w kontroli emocji. Podwzgórze: wydzielanie waopresyny i oksytocyny, regulacja przyjmowania pokarmu( ośrodki głodu i sytości w podwzgórzu), regulacja rytmów dobowych, zachowania obronne, walka, rozród. Stary mózg ssaczy z układem limbicznym. Odpowiada za pamięć (hipokamp za pamięć deklaratywną; miejsc i zdarzeń, faktów i wyobrażeń i za pamięć proceduralną czyli umiejętności, warunkowanie i habituację). Zespół Klunera - Buce'ego - małpy z uszkodzoną amigdalą są łagodne, hiperseksualne, nie rozpoznają przedmiotów. Struktury układu limbicznego odpowiadają za uczenie się na poziomie neurofizjologicznym.
Cechy kory mózgowej, które ulegały ewolucji u ssaków i u których grup ssaków kora jest najbardziej zaawansowana.
Kora mózgowa (płaty) - myślenie. Mózg najbardziej prymitywny u R - kompleks u gadów. Stary mózg ssaczy z układem limbicznym. Nowy mózg ssaczy - kora. Kora może być:
Kora kojarzeniowa - najbardziej zaawansowana u ludzi. Płat skroniowy odpowiada za pamięć. Płat ciemieniowy odpowiada za dotyk, pracę mięśni. Płat czołowy za wszystkie czynności intelektualne (wyrażanie myśli, myślenie abstrakcyjne czynności intelektualne, za zachowania związane z moralnością). Płat potyliczny za wzrok odpowiada.
Kora czuciowa
Kora ruchowa
Podział pamięci i które struktury mózgu kontrolują pamięć długotrwałą.
Pamięć to przechowywanie pozyskanych informacji. Obejmuje pozyskiwanie informacji, przechowywanie i udostępnianie. Podstawowy podział pamięci na:
Roboczą, krótkotrwałą i długotrwałą
Długotrwała zaś dzieli się na deklaratywną a ta na epizodyczną i semantyczną (dotycząca faktów, zdarzeń, wiedzy) i proceduralną ( uczenie drogą asocjacji, przywykania).
Pamięć permanentna - na całe życie np. tabliczka mnożenia
Pamięć deklaratywna - hipokamp, wzgórze, kora
Pamięć epizodyczna - kora zwykle płat skroniowy i czołowy
Pamięć semantyczna - kora zwłaszcza płat skroniowy
Pamięć proceduralna - jądra podstawy, kora, móżdżek, hipokamp
Rytmy dobowe zachowań u kręgowców i bezkręgowców oraz jaki hormon kontroluje rytmy dobowe.
Rytmy okołodobowe:
Zmiana barwy u kraba
Przepoczwarzenie poczwarki u muszki owocówki
Bieganie u szczura
W stałych warunkach światła lub ciemności rytm aktywności zostaje często utrzymany (jest to więc rytm endogenny). Aktywność jednych zwierząt wpływa na aktywność innych. Widać to np. w relacji drapieżnik - ofiara. Kontrola cyklu dobowego - melatonina. Wydzielana w szyszynce. Sekrecja związana z ciemną fazą cyklu dobowego. Dwa rodzaje receptorów melatoniny: znajdujące się w siatkówce oka biorą udział w regulacji wrażliwości na światło i znajdujące się w różnych częściach mózgu biorą udział w regulacji koordynacji rytmów świetlnych. Sen równie ż ma charakter cyklu dobowego. Koty śpią długo, małe zwierzęta śpią dłużej. Jest to związane z szybkością przemiany materii.
Cechy etologii, wyróżniające je spośród innych dyscyplin związanych z zachowaniem się zwierząt.
Etologia nauka analizująca spontaniczne zachowanie się a także ich ewolucję, ontogenezę i funkcje przystosowawczą. Czas i miejsce powstania etologii po drugiej wojnie światowej w Europie.
Nauka o biologii zachowania się - interpretację i wyjaśnienia
Bada zachowania manifestujące się spontanicznie o znaczącym komponencie genetycznym (instynkty)
Interesuje się genezą określonego zachowania się i jego funkcją adaptacyjną
Bada także kształtowanie się zachowania w aspekcie osobniczym
Instynkt - centralne pojęcie w etologii klasycznej. Ukształtowany ewolucyjnie, wrodzony i zasadniczo niezmienny mechanizm zachowania oparty na popędzie.
Ze względu na uwikłane określenia instynkt dziś etolodzy posługują się zachowaniem motywowanym.
Popęd skłania zwierzę do określonego zachowania. Można go określić jako zdolność do przywrócenia stanu równowagi w organizmie ( zaspokojenie potrzeby) lub uwolnienie się spod działania szkodliwego bodźca.
Najważniejsze procedury doświadczalne, używane w badaniu uczenia i inteligencji zwierząt.
Uczenie się - zmiana zachowania zachodząca w wyniku doświadczeń osobniczych i pełniąca funkcje adaptacyjną.
Inteligencja - umiejętność rozwiązania problemu, poza zakodowanymi genetycznie schematami zachowań.
Obserwacje w naturze:
Niedźwiedź uczy się łowienia ryb różnymi technikami (trzymanie głowy pod wodą okazuje się być lepszą techniką, niż rozbryzgiwanie wody łapami)
W badaniach dotyczących uczenia się wykorzystuje się:
Labirynty
Skrzynkę Skinnera
Hierarchia uczenia się:
Habituacja i uczulanie
Warunkowanie klasyczne
Warunkowanie instrumentalne (płazy)
Warunkowanie seryjne (Rozwiązanie jednego problemu powiązane z pokonaniem innego)
Uczenie się dyskryminacyjne (umiejętność rozróżniania obiektów)
Posługiwanie się pojęciami klas obiektów o cechach niezmiennych i względnych
Manipulowanie klasami obiektów
Układ nagrody.
Układ nagrody - układ struktur odpowiadający za odczuwanie przyjemności. Badanie metodą samodrażnienia. Badania ujawniły że za uczucie przyjemności związane z dodatnimi emocjami odpowiada tzw. Zespół nagrody - struktury znajdujące się przeważnie w dolnej „brzusznej” części mózgu. Szlaki układu nagrody są związane z dopaminą. Układ nagrody ma istotne znaczenie dla zrozumienia zaburzeń nękających ludzi ( depresja i uzależnienia). Nałogowcy przyzwyczajają się do wysokiego stężenia dopaminy.
Elektrorecepcja bierna i czynna.
Elektrorecepcja Bierna:
Ma znaczenie u organizmów żyjących w wodzie
Poruszanie się zwierząt w wodzie powoduje powstanie słabego pola elektrycznego
Rekin ma ampuły Lorenziniego. Są to receptory pola elektrycznego. Kanał tej ampuły wypełnia galaretowata substancja.
Dzięki temu rekiny mogą pływać w bardzo zamulonej wodzie.
Rekin pływając często zmienia kierunek porusza głową - służy to detekcji pola elektrycznego.
Zwierze ma zdolność odbioru pola.
Elektrorecepcja Czynna:
Zwierze tworzy własne pole elektryczne ( ryby elektryczne)
Tworzą to pole dzięki zmienionym mięśniom - NARZĄDOWI ELELTRYCZNEMU, znajdują się one w okolicy ogona.