Planowanie przestrzenne jest głównym instrumentem polityki przestrzennej. Dotyczy co najmniej trzech poziomów integracji zjawisk społecznych - miasta (gminy), regionu i kraju; zestawienie kierunków działania: sformułowanie celu, sformułowanie uwarunkowań, ocena.
Założenia Planowania Przestrzennego:
Sens planowania przestrzennego: kierowanie zdarzeniami, porządkowanie - ład przestrzenny, koordynacja i regulacja/sterowanie, osiąganie określonych celów, rozwiązywanie problemów, ochrona dobra publicznego, łagodzenie konfliktów.
Cele planowania przestrzennego - akcent na: jakość życia, racjonalność użytkowania terenu, wartość przestrzeni urbanistycznej, wartość nieruchomości, aktywności gospodarcze, konkurencyjność przestrzeni urbanistycznej, równoważenie/harmonizowanie rozwoju.
Miary centro graficzne - opisują tendencję centralną danych przestrzennych, czyli skupienie się ich wokół średniego centrum wyznaczonego w określony sposób.
Centroid - to przestrzenny środek ciężkości.
Jaki powinien być akt prawny:
-precyzyjny
-przejrzysty
-logicznie ułożony
-zrozumiały
-jednoznaczny
Sposoby porządkowania MPZP:
wg odniesień do przestrzeni,
wg tematu.
Przykładowy sposób uporządkowania MPZP: Ustalenia OGÓLNE, STREFOWE, SZCZEGÓŁOWE, KOŃCOWE.
Dokument stanowiący strategię rozwoju kraju: Narodowy Plan Rozwoju.
NSRR-narodowa strategia rozwoju regionalnego.
Obszar wsparcia - Obszar wyodrębniony ze względu na występujące w nim problemy rozwojowe, podlegający określonym działaniom ze strony Rady Ministrów, administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego.
KPZK - Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju sporzadza Rzadowe centrum studiów strategicznych (ministerstwo rozwoju regionalnego), nie jest aktem prawnym.
Państwowa Rada Gosp Przestrz - organ doradczy premiera do spraw KPZK.
PZPW - koszty ponosi budżet woj. albo państwo, nie jest aktem prawnym.
PRZESTRZEŃ: trójwymiarowy obszar ograniczony długością, wysokością, szerokością (wszystko co nas otacza).Mówi się o czwartym wymiarze przestrzeni → czas (dodatkowy element).
Cechy przestrzeni
+zróżnicowanie( istnienie w przestrzeni różnorodnych cech naturalnych i antropogenicznych);
+ograniczoność (tzn., że ma swój wymiar);
+opór (przyczynia się do zwiększenia kosztów i czasu trwania zagospodarowania danego terenu, np. opór +wynikający ze środowiska przyrodniczego: skały, bagno, opór przestrzeni przyjmowania zanieczyszczeń).
Rodzaje przestrzeni:
+ekonomiczna/gospodarcza (przestrzeń + człowiek, przestrzeń zagospodarowana, wykorzystywana przez człowieka, zaspokaja swoje potrzeby, przestrzeń, w której żyjemy);
+przyrodnicza (wszystko to co wytworzy natura, abiotyczne + biotyczne);
+społeczna (przestrzeń, w której żyje człowiek jako istota społeczna);
+kulturowa (wytwory związane z kulturą, historią narodu - zabytki).
Struktura przestrzeni -wszystkie elementy naturalne i antropogeniczne tworzące przestrzeń (stanowią o jej strukturze).
Elementy tworzące strukturę przestrzeni:
punktowe, np. budynek, drzewo, miasto (największy element punktowy);
strefowe, np. jeziora, lasy, uprawy, rolnicze;
liniowe, np. ciągi komunikacyjne, linie energetyczne.
Przestrzeń ma dwie wartości wynikające z cech i struktury:
wartość ekonomiczna;
wartość przyrodnicza.
FUNKCJE PRZESTRZENI:
-pierwotna: istnieją w przestrzeni samoistnie, niewymagana radykalnego przekształcania przestrzeni np. funkcja rolna lub leśna.
-wtórna: to te które potrzebują radykalnych przekształceń aby zaistnieć, zazwyczaj z funkcji pierwotnej np. usługowa. Wymagają one zazwyczaj wprowadzenia do przestrzeni obiektów budowlanych.
Proces inwestycyjny w przestrzeni wtórnej (II faza zagospodarowania przestrzeni):
I - ZEROWY
II - INWESTYCYJNY (zerowy - surowy otwarty - surowy zamknięty - wykończony)
III - PEŁNEJ UZYTECZNOŚCI
IV - REMONTOWO - MODERNIZACYJNY
Proces inwestycyjny w przestrzeni pierwotnej:
I - INWESTYCYJNY
II - PEŁNEJ UŻYTECZNOŚCI
III - DEGRADACJI
IV - REKULTYWACJI
ŁAD PRZESTRZENNY: to pożądany w danym miejscu i czasie stan zagospodarowania przestrzennego wynikający z historycznie zmieniających się warunków naturalnych i antropogenicznych. Ukształtowanie przestrzeni, które tworzy:
*harmonijną całość
*uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania:
funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe, kompozycyjno-estetyczne.
Rodzaje ładu przestrzennego:
-statyczny: stan zagospodarowani przestrzeni, w którym wszystkie jej elementy znajdują się w układzie optymalnym
-dynamiczny: proces ciągłego wzajemnego, optymalnego dostosowania się elementów składowych przestrzeni względem siebie (dążenie do przywrócenia układu optymalnego w przypadku zachwiania się tego układu na skutek działań czynników rozwojowych).
Czynniki wpływające na zachowanie ładu przestrzennego:
*odpowiednie rozmieszczenie przestrzenne funkcji- poszczególne funkcje w optymalnych miejscach
*odpowiednie sąsiedztwo funkcji -bezkonfliktowe i dające największe korzyści
*odpowiednia struktura pionowa-zachowanie proporcji wysokości, występowanie dominanty
*odpowiednia struktura pozioma- harmonia w strukturze użytkowania i władania czyli odpowiedni kształt i wielkość działek, rozłogu, pól siewnych gospodarstwa wiejskiego, odpowiednie oddalenie od podmiotów gospodarczych
OZNACZENIA GRAFIZCZNE
Teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnejMN
Teren zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnejMW
Tereny zabudowy usługowej
Teren zabudowy usługowejU
Tereny sportu i rekreacjiUS
Tereny rozmieszczenia obiektów handlowych pow. sprzedaży pow. 2000 m2UC
Tereny użytkowane rolniczo
Tereny rolniczeR
Tereny obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz gospodarstwach leśnych i rybackichRU
Tereny zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczychRM
Tereny zabudowy techniczno-produkcyjnej
Tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynP
Obszary i tereny górniczePG
Tereny zieleni i wód
Tereny zieleni objęte formami ochrony przyrody zgodnie z przepisami o ochronie przyrodyZN
LasyZL
Tereny zieleni urzędowej takie jak: parki, ogrody, zieleń towarzysząca obiektom budowlanym, zieleńce, arboreta, alpinaria, grodziska, kurhany, zabytkowe fortyfikacjeZP
Tereny ogródków działkowychZD
CmentarzeZC
Obszary zagrożone powodziąZZ
Tereny wód powierzchniowych morskichWM
Tereny wód powierzchniowych śródlądowych (rzeki, jeziora, stawy, strumienie, kanały)WS
Tereny komunikacji
Tereny dróg publicznychKD
Tereny dróg wewnętrznychKDW
Tereny komunikacji wodnej, szlaki wodneKW
Tereny infrastruktury technicznej
ElektroenergetykaE
GazownictwoG
WodociągiW
KanalizacjaK
TelekomunikacjaT
Gospodarowanie odpadamiO
CiepłownictwoC
OBCIĄŻENIA FINANSOWE GMIN BĘDĄCE NASTĘPSTWEM UCHWALENIA MPZP
Obciążenia finansowe za negatywne skutki wywołane na nieruchomościach:
- korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, to właściciel lub użytkownik wieczysty może żądać w takim przypadku od gminy: odszkodowania lub wykupienia nieruchomości bądź jej części
- następuje spadek wartości nieruchomości, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z praw wymienionych j. w, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości
Obciążenia finansowe związane z wykupieniem nieruchomości, do realizacji celów publicznych:
- drogi
- tereny zielone
- inne lokalne cele publiczne
Obciążenia finansowe związane z kosztami budowy infrastruktury:
- dróg, sieci kanalizacyjnej, sieci deszczowej, sieci wodociągowej, sieci gazowej, sieci energetycznej, oświetlenia ulic, sieci telekomunikacyjnej, urządzenia terenów zielonych
Obciążenia finansowe związane z obsługą procesu inwestycyjnego:
- opracowania planu
- wykonania wycen dla ustalenia różnych rekompensat i nabycia nieruchomości
DOCHODY GMINY WYNIKAJĄCE Z UCHWALENIA MPZP
Opłata planistyczna: Ponosi właściciel lub użytkownik wieczysty, który zbywa nieruchomość - naliczana w wysokości max 30% od wzrostu wartości nieruchomości w wyniku uchwalenia bądź zmiany MPZP
Opłata adiacencka:
- Z tytułu podziału nieruchomości - ponosi właściciel lub uż. wieczysty nieruchomości objętej podziałem (ustalana na poziomie mx 50% wzrostu wartości nieruchomości)
- Z tytułu podziału i scalania nieruchomości - ponosi właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości objętej scalaniem i podziałem (ustalana na poziomie mx 50% wzrostu wartości nieruchomości)
- Z tytułu uzbrojenia w infrastrukturę techniczną, urządzenia bądź modernizacji drogi - ponosi właściciel nieruchomości (ustalana na poziomie mx 50% wzrostu wartości nieruchomości)
Dochody z podatku od nieruchomości: Zmiana podatku z rolnego lub leśnego na podatki od nieruchomości. Podatki od budynków i budowli wybudowanych na terenach objętych planem.
Dochody związane z obrotem nieruchomościami: Podatki od czynności cywilno-prawnych
ZP to całość czynności planowanego rozmieszczania na danym obszarze ludności , mieszkań, infrastruktury społecznej technicznej gospodarczej w celu racjonalnego użytkowania i funkcjonowania tego obszaru, z uwzględnieniem ochrony środowiska i jakości życia.
STAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO jest efektem planowania przestrzennego. Pierwszą fazą oceny stanu zagospodarowania terenu jest ocena jego stanu planistycznego, poprzez analizę istniejącej dokumentacji planistycznej.
STAN PODSTAWOWY:
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Dokument ten musi być obowiązkowo sporządzony przez gminę (podstawowa analiza całego obszaru gminy) jest przesłanką jak ma być wykorzystana przestrzeń i jakie funkcje powinna ona spełniać.
STAN POŻĄDANY:
- Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
Dokument ten nie jest obowiązkowy[ opracowywany na konkretnym obszarze gminy], jest aktem prawa miejscowego co pozwala na wydanie decyzji o zagospodarowaniu przestrzeni [pozwoleniu na budowę] na podstawie tego dokumentu bez dodatkowych opracowań ( dlatego jest stanem niewątpliwe pomocnym i pożądanym)
STAN WYMUSZONY:
- Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Dokumenty WZ i ZT opracowywane są wówczas gdy gmina nie posiada MPZP dlatego też stan ten nazwany jest wymuszonym. Ustawodawca wymusza wydanie takiej decyzji która skutkuje następnie wydaniem pozwolenia na budowę.
W decyzji takiej władze gminy określają wymagania dotyczące nowej zabudowy, kierując się przy tym tzw. zasadą dobrego sąsiedztwa, oznacza konieczność dostosowania się nowej zabudowy do zastanej na miejscu. W przypadku braku MPZP pozwolenie na budowę może dotyczyć tylko inwestycji planowanych na obszarze, w którego sąsiedztwie znajduje się już zabudowana działka.
Wymagania decyzji o warunkach zabudowy (WZ):
-linie zabudowy (odległość budynku od drogi)
-wskaźnik intensywności zabudowy
-wielkość pow. Zabudowy w stosunku do pow. Działki
-szerokość elewacji frontowej
-wysokość górnej krawędzi elewacji frontowej (jej gzymsu lub attyki)
-geometria dachu( kąt nachylenia, wysokość kalenicy)
-uzbrojenie terenu (wodociągi, energetyczna, kanalizacyjna, C.O., gazowa, ścieki…)
-obsługa komunikacyjna (droga gminna-dojazdowa)
W przypadku inwestycji celu publicznego wydawana jest decyzja o ustaleniu inwestycji celu publicznego. Szczegółowe granice przestrzeni publicznej określa się w SUiKZP w gminie.
1