CÓŻ TO TAKIEGO TEN STRES ?

Skoro żyjesz, doświadczasz stresu. Nikt nie jest nań uodporniony. Mimo, iż stanowi on nieodłączny aspekt życia, nie ukazał się dotychczas żaden poradnik dla zestresowanych. Nasza książka to praktyczny, przejrzyście skonstruowany przewodnik pomagający zrozumieć, czym w istocie jest stres, którego - posiadając ciało i umysł - codziennie doświadczamy.

Gdy dotkniesz gorącego pieca lub gdy usłyszysz dobry dowcip, wywoła to w twoim organizmie pewną reakcję. Każde z tych wydarzeń powoduje określony rodzaj stresu.
Stres wyzwala się, gdy umysł i ciało reagują na jakąś realną lub wyobrażalną sytuację. Czynniki powodujące stres nazywamy stresorami.

Czasem stres jest czymś korzystnym, a nawet pożądanym. Często jednak, zwłaszcza wtedy, gdy utrzymuje się przez długi czas, może wyczerpać organizm, doprowadzając
do jego niewłaściwego funkcjonowania bądź choroby. Każda sytuacja, każde wydarzenie
w codziennym życiu wywołuje jakiś stres - o mniejszym lub większym natężeniu.
Nie można zatem zupełnie wyeliminować go z życia! Poza tym umiarkowanego stresu potrzebujesz, by móc odbierać różne bodźce i dobrze funkcjonować. Jedynymi ludźmi uwolnionymi od stresu są ci, którzy leżą na cmentarzach!

Dr Hans Selye, ojciec badań nad stresem, dokonał ważnego rozróżnienia : oddzielił stres szkodliwy od stresu korzystnego dla człowieka. Ten pierwszy może spowodować, że będziesz czuł się bezradny, sfrustrowany, rozczarowany. Może również doprowadzić do niewłaściwych zmian w organizmie, zarówno ciele, jak i w psychice. Selye nazwał go stresem negatywnym. Inne rodzaje stresu są korzystne; przynoszą poczucie osiągnięcia czegoś, satysfakcji, spełnienia, sensu; sprawiają, że czujesz się zdrowy i zrównoważony. Taki stres pozwalający nam żyć dłużej i szczęśliwiej, określił mianem stresu pozytywnego.

To, że pewien stres jest dla ciebie korzystny, a inny szkodliwy, nie zależy od rodzaju czy intensywności stresora, lecz od twojej reakcji na dane wydarzenie bądź na sytuację.
Dobry przykład stanowi tu lot samolotem : jedni pasażerowie niezwykle się z tego cieszą

i przeżywają stres pozytywny, podczas gdy inni okazują niepokój lub nawet wpadają
w histerię i odczuwają stres o charakterze wybitnie negatywnym.

W rozdziale trzecim poznasz dwie osoby, na które oddziałują takie same stresory. Jedna
z nich skuteczne sobie z tym radzi, prowadząc dzięki temu zdrowszy tryb życia, który zapewnia jej harmonię i poczucie sensu. Druga natomiast ma tendencję do negatywnego przeżywania stresu.

Nie urodziłeś się z niepożądanymi reakcjami na stres. Tego, w jaki sposób reagować na różne sytuacje, nauczyłeś się obserwując innych, przejmując wzorce od rodziców

i nauczycieli, przeżywając bolesne lub radosne doświadczenia. W ten sposób ukształtowały się twoje zwyczaje - trwałe wzorce zachowań. Jakich rodzajów reakcji na stres nauczyłeś się do tej pory? Zadaj sobie dwa istotne pytania:

1. Co sądzisz o swojej zdolności do dawania sobie rady w życiu, do radzenia sobie ze stresorami?

2. Jak chciałbyś reagować ?

Odpowiedzi na te pytania to klucz do skutecznego radzenia sobie ze stresem.

Uniwersalna, instynktowna, prymitywna reakcja na stres.

Aby skuteczne radzić sobie w życiu - czyli radzić sobie ze stresem tak, by zachować zdrowie i równowagę, najpierw musisz sobie uświadomić, w jaki sposób umysł i ciało reagują na jakąś realną lub wyobrażoną sytuację.

Na zetknięcie się ze stresorem odpowiada zarówno twoje ciało jak i umysł.

Wszystko zaczyna się od reakcji psychicznej, ta zaś jest uzależniona od twoich przekonań na temat samego siebie i życia. One bowiem determinują sposób, w jaki na stresor odpowie twoje ciało. To od nich zatem zależy, czy reagujesz właściwie i czy dajesz sobie radę z wywołującymi stres sytuacjami, których wciąż doświadczasz

w codziennym życiu.

Potem następuje reakcja biologiczna - reakcja mięśni, układu pokarmowego, mózgu, układu krwionośnego, skóry oraz systemu immunologicznego. Tę aktywację w twoim ciele wywołuje radykalne, gwałtowne naruszenie jego równowagi chemicznej.

Zastanów się o czym byś pomyślał i co byś poczuł, gdyby pewnej nocy twój głęboki sen został zakłócony przez dziwny odgłos, który - jak ci się wydaje - słyszałeś. Mieszkasz sam. Nie jesteś pewny czy rzeczywiście coś słyszałeś. Przecież czasami, podczas chłodnych, wietrznych nocy zimowych, w twoim domu rozlegają się dziwne dźwięki. Czy to ci się tylko przyśniło? Czy były to odgłosy kroków w sąsiednim pokoju?

Podczas tych przerażających chwil, gdy odnosisz wrażenie, że coś usłyszałeś, twój organizm reaguje na stres. Zaczyna się to od procesu myślowego, który wyzwala

w twoim ciele reakcję łańcuchową. Gdybyś zatem się nie obudził, nie doświadczyłbyś żadnego stresu.

Obudziłeś się jednak i wydaje ci się, że w sąsiednim pokoju czyha niebezpieczeństwo. Oto bardzo uproszczony opis tego, co w takiej sytuacji dzieje się w twoim umyśle
i ciele.

Jesteś przekonany, że znajdujesz się w stanie zagrożenia i twój mózg (szybko, automatycznie i w sposób nieświadomy) wysyła impuls elektryczny, który pobudza przysadkę mózgową - niewielki gruczoł położony u podstawy mózgu. Ta z kolei emituje do krwiobiegu hormon zwany adrenokortyropiną (ACTH). Przedostaje się on do nadnerczy - dwóch gruczołów usytuowanych tuż powyżej nerek. Zwiększają one wydzielanie adrenaliny i innych hormonów, co sprawia, że twój organizm staje się silnie pobudzony, gotowy do działania. Ta zmiana chemiczna wywiera wpływ na każdą komórkę w twoim ciele. A cały ten elektrochemiczny proces trwa zaledwie około 8 sekund.

W ciągu tych 8 sekund inne impulsy elektryczne, przekazywane przez komórki nerwowe, wywołują zmiany w sercu, płucach i mięśniach. Całe ciało jest teraz w stanie gotowości; zostało błyskawicznie przygotowane do reakcji. Niektóre mięśnie się kurczą, a naczynia krwionośne zwężają, co prowadzi do podwyższenia ciśnienia krwi
i dobrego ukrwienia najważniejszych mięśni. Znacznie wzrasta również napięcie mięśni, co przygotowuje cię do szybkiego i zdecydowane działania. Czy przypominasz sobie historie o ludziach, którzy w stresujących, niebezpiecznych sytuacjach wykazywali nieprawdopodobne możliwości fizyczne, np. byli w stanie unieść samochód?

W ciągu tych samych 8 sekund twoja wątroba zaczyna szybko wytwarzać glukozę, która jest niezbędnym źródłem energii dla mózgu i mięśni. Zwłaszcza mózg potrzebuje zwiększonej dostawy bogatej w glukozę krwi, aby móc wysyłać wiele impulsów elektrycznych i lepiej kontrolować działanie ciała. Oddychanie ulega przyśpieszeniu, zwiększając ilość tlenu we krwi. Dzięki temu mięśnie i mózg mogą skutecznie wykorzystywać glukozę. Szybciej bije również serce, podnosząc poziom krwi, dostarczanej do różnych części ciała. Wyjątkowo traktowane są te organy, które potrzebują jej więcej, czyli mózg i mięśnie; mniej ważne - takie jak żołądek i jelita - krwi otrzymują mniej. Zakłóca to proces trawienia, dlatego podczas długotrwałego stresu możesz mieć problemy z układem pokarmowym. Mniej krwi dopływa również do dłoni i stóp, co pozwala nie tylko na dostarczenie większej jej ilości tam, gdzie jest ona potrzebna (mózg, duże mięśnie, serce), lecz zapobiega również nadmiernemu krwawieniu w wypadku skaleczeń i ran kończyn. Negatywnym skutkiem ubocznym jest fakt, że pod wpływem stresu dłonie i stopy mogą stać się zimne i wilgotne.

Twoje zmysły koncentrują się na niebezpieczeństwie, które jak sądzisz, czai się

w sąsiednim pokoju. Słuch się wyostrza. Źrenice się rozszerzają, dzięki czemu wzrok jest bardziej wrażliwy. Wzrasta nawet krzepliwość krwi. Wszystkie te zmiany zachodzą w twoim ciele po to, by pomóc ci przygotować się do fizycznej walki. Są to relikty biologicznej przeszłości, które zachowały się w procesie ewolucji; w pewnych jednak sytuacjach, gdy w grę wchodzi życie lub śmierć , reakcje te odgrywają niezwykle ważną rolę.

Opisany tu proces to doskonale zorganizowany stan elektrochemicznego alarmu, który przygotowuje organizm na reakcje typu „walcz lub uciekaj”. Proces ów przebiega bardzo szybko (około 8-10 sekund), w sposób nieświadomy, a jednak jest normalną reakcją twojego ciała, która ma na celu samoobronę przed grożącym niebezpieczeństwem . Jak intensywna jest ta reakcja lub jak długo trwa, zależy od TWOJEJ oceny danej sytuacji, czyli od tego, jak bardzo jest ona według ciebie stresująca czy niebezpieczna.

Powinieneś umieć rozpoznawać fizyczne symptomy stresu, charakterystyczne dla twojego organizmu. Te najbardziej powszechne zostały wymienione poniżej.

Ponieważ twój organizm to nie tylko ciało, ale i umysł, stres wywołuje również reakcje psychiczne. Niektóre z bardziej powszechnych objawów, świadczących o psychicznej reakcji na stres zostały przedstawione poniżej.

Związek między umysłem a ciałem; kwestia życia lub śmierci.

Opisując reakcję twojego ciała na stres, wielokrotnie odwoływaliśmy się do tego, co wtedy myślałeś i co działo się w twoim mózgu. Przypomnij sobie jeszcze raz definicję stresu. Stres wyzwala się, gdy umysł i ciało reagują na jakąś realną lub wyobrażoną sytuację.

Problem radzenia sobie ze stresem ma większy związek z umysłem ( z tym, co spostrzegasz, co myślisz i w co wierzysz) niż z ciałem (z tym, jakie zachodzą w nim procesy). Reakcja twojego ciała na stres zaczyna się w mózgu, w umyśle. Dlatego właśnie tam - w twoich myślach, przekonaniach i przestrzeganiu rzeczywistości - musi tkwić klucz do skutecznego i efektywnego radzenia sobie ze stresem. Zacznijmy zatem od umysłu - miejsca, w którym ma on swoje źródło.

Naukowcy prowadzą badania nad związkiem umysłu i ciała, zastanawiają się, w jaki sposób myśli, przekonania i sposób przestrzegania mogą wpływać na zdrowie. Dziedzinę wiedzy, obejmujące te zagadnienia, nazywa się psychneuroimmunologią (PNI). Znaleziono już dowody, że umysł regularnie steruje przemianami biochemicznymi w organizmie.

W ostatnim dziesięcioleciu odkryto szlaki komunikacji między mózgiem a systemem immunologicznym. Komórki nerwowe łączą mózg z takimi organami, jak tarczyca

i śledziona, a te z kolei mają wpływ na system immunologiczny. Szczególną rolę odgrywają połączenia nerwowe między wspomnianymi organami a układem limbicznym mózgu, który kontroluje emocje oraz system immunologiczny.

Powinno to być dla ciebie wyjątkowo interesujące. To przecież - dosłownie kwestia życia lub śmierci! Umysł (psycho) poprzez system nerwowy (neuro) wpływa na system immunologiczny (immunologia), od którego zależy występowanie i przebieg chorób.Innymi słowy, to czy jesteś zdrowy, czy chory, w dużym stopniu zależy od tego, co myślisz. Kiedy mówisz „Czuje się dziś zmęczony” lub „Nie potrafię sobie

z niczym poradzić” bądź też „Na pewno zarażę się tym samym, co wszyscy”, twój system immunologiczny może reagować zmęczeniem i niezdolnością do zwalczenia choroby.

Stres negatywny może wpłynąć na system immunologiczny. Zwykle system ów jest aktywny i niszczy szkodliwe wirusy i bakterie. Gdy jednak doświadczasz silnego stresu, zmiany chemiczne, zachodzące w twoim organizmie, mogą zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie systemu immunologicznego. Jeśli ulegnie on osłabieniu, będziesz bardziej podatny na działanie bakterii i wirusów -tych, które cię otaczają, które znajdują się w twoim organizmie. Dlatego właśnie możesz wówczas się przeziębić, zarazić grypą lub ulec infekcjom, na które byłbyś odporny w warunkach mniej stresujących lub powodujących wyłączenie stres pozytywny.

Mózg jest połączony z systemem immunologicznym za pośrednictwem systemu nerwowego. Połączenie owo tworzy zamknięty obwód w kształcie pętli. Mówiąc najprościej, oznacza to, że wszystko o czym myślisz, może wywrzeć wpływ na twoje zdrowie.

Pesymizm, bezradność, brak nadziei, depresja oraz samotność to stany umysłu, które mogą oddziaływać negatywnie na twoje ciało za pośrednictwem systemu immunologicznego. Najpotężniejszą zatem bronią przeciw stresowi; rodzajem antidotum, które pomaga zwalczyć szkodliwe efekty stresu, jest zdrowy umysł.

Aby wzmocnić pozytywne, lecznicze oddziaływanie mózgu na ciało możesz ;

• Kultywować optymistyczne, pozytywne spojrzenie na życie, dostrzegać

w każdej sytuacji życiowej potencjalne rozwiązania (uwierz i poczuj, że masz nad daną sytuacją pewną kontrolę),

• Pamiętaj o poczuciu humoru - udowodniono, że ci, którzy mają do siebie mniej poważny stosunek (zarazem jednak bardzo poważnie traktują swoje zadanie życiowe), charakteryzują się sprawniejszym systemem immunologicznym,

• Nawiązywać i podtrzymywać autentyczne relacje z innymi - przebywaj
  z ludźmi, którzy kochają cię takiego, jaki naprawdę jesteś.

Zbyt wielkie napięcie może osłabić system immunologiczny i narazić twój organizm na choroby wywołane przez stres. Psychneuroimmunologia wiąże ten rodzaj chorób z tym, jak myślisz i w jaki sposób postrzegasz rzeczywistość. Oczywiście, należy zdawać sobie sprawę, że nie wszystkie wymienione zaburzenia są spowodowane przez stres lub stan umysłu. Badania dowodzą, że wpływ na zdrowie wywierają również predyspozycje genetyczne oraz środowisko. Znamy jednak coraz więcej dowodów wskazujących na to, że długotrwały, negatywny stres może uczynić cię bardziej podatnym na choroby.

Naprawdę masz kontrolę nad swoim umysłem, nad swoim ciałem oraz nad sposobem,
w jaki reagują one na stresory. Czy zaakceptowałeś ten fakt?

Za każdym razem, gdy twój umysł postrzega coś jako zagrożenie, automatycznie wyzwala się standardowa reakcja stresowa. Jeśli zatem żywisz przekonanie, że coś jest stresujące, niebezpieczne i stanowi źródło twego niepokoju, ciało odpowiada reakcja typu „wszystko albo nic”, „uciekaj lub walcz”. Przyjmijmy, że uległeś kiedyś wypadkowi samochodowemu. Wystąpiła wówczas fizyczna reakcja na stres. Za każdym razem, gdy przypominasz sobie to wydarzenie organizm zachowuje się podobnie (choć przypuszczalnie mniej intensywnie).

Stres oraz radzenie sobie z nim mają związek z pewnym prostym faktem, który warto sobie uświadomić.

Twój umysł odpowiada w ten sam sposób zarówno na to, co jest realne, jak i na to, co sobie wyobrażasz. Inaczej mówiąc, równie ważny, jak sama rzeczywistość, jest sposób,
w jaki ją odbierasz.

Na przykład jeśli jesteś przekonany, że znajdujesz się w niebezpieczeństwie, lub jeśli spodziewasz się, że zostaniesz zraniony, twój umysł natychmiast przygotowuje cię na najgorsze. Postrzega bowiem niebezpieczeństwo i przystępuje do samoobrony. Przywołajmy nasz wcześniejszy przykład - odgłosów w nocy. Przeżywasz stres, ponieważ budzisz się i jesteś przekonany, że ktoś znajduje się w sąsiednim pokoju. Twój umysł nie wie, co się tam dzieje. Jeśli jednak wyczuwa niebezpieczeństwo, przygotowuje się na nie, powodując odpowiednie reakcje fizyczne i psychiczne. Percepcja rzeczywistości jest równie ważna jak sama rzeczywistość.

Reakcja na stres, zwykle potrzebna i pełniąca ochronną rolę, może stać się szkodliwa
w dwóch wypadkach ;

1. Jeśli jesteś zbyt często w sytuacji zagrożenia.

2. Jeśli zbyt często twój umysł postrzega coś jako sytuację zagrożenia.

To małe co nieco o stresie ......... to malutki zarys tego co można by o tym napisać ......

6

Fizyczne symptomy stresu negatywnego

zawroty głowy pocenie się

rozszerzone źrenice suchość w gardle

napięty kark i ramiona zaciśnięte gardło

szybkie i płytkie oddychanie wilgotne, zimnie dłonie

skurcze żołądka, mdłości uginające się kolana

Psychiczne symptomy stresu negatywnego

Wiesz już w jaki sposób fizycznie reagujesz na stresory, ale ważne jest również, abyś widział, jakie wywołują w tobie emocje. Sprawdź, które
z poniższych czynników odnoszą się do ciebie.

• apatia - piskliwy nerwowy śmiech,

• tłumienie uczuć - poczucie niezadowolenia,

• zamykanie się w sobie, - poirytowanie, drażliwość,

• zapominanie, - słaba koncentracja,

• lęk, - częste uleganie wypadkom,

• napięcie emocjonalne - nadmierna skłonność do płaczu
  lub nadmierne szukana - ucieczki lub pobudzenie
  odosobnienia, - tendencja do łatwego ulegania

• koszmary senne, przerażeniu,

Choroby związane ze stresem

Sprawdź, czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy stwierdziłeś u siebie jakąkolwiek
z poniższych dolegliwości bądź chorób.

• wrzody żołądka lub dwunastnicy, - bezsenność lub zaburzenia snu,

• atak serca, - częste oddawanie moczu,

• wylew krwi, - utrata apetytu,

• rak, - nadmierny apetyt,

• podwyższone ciśnienie krwi, -wysypki,

• bóle głowy (wywołane napięciem, migreny), - cukrzyca,

• zaburzenia trawienia, - chroniczne zmęczenie,

• spastyczne jelito, - alergie,

• gastritis, - astma,

• chroniczna biegunka lub obstrukcja, - omdlenia,

• mdłości, - jąkanie się i inne zaburzenia mowy,

• pocenie się, - długotrwały lub silny ból pleców,

• reumatyzm, - przeziębienie, grypa, infekcje

• bóle i nadmierne napięcie mięśni wirusowe i bakteryjne,

Jeśli dolega ci któraś z tych chorób i nie poradziłeś się jeszcze lekarza, uczyń to jak najszybciej (z wyjątkiem zwykłego przeziębienia).

Czy dostrzegasz związek pomiędzy stresującym stylem życia a dolegliwością, którą u siebie stwierdziłeś?

---