ROZDZIAŁ I
Ogólne wiadomości o języku jako systemie znaków
ZNAK - określony, dostrzegalny dla innych układ rzeczy czy zjawisko, a razem z tym układem rzeczy czy zjawiskiem według określonych reguł (znaczeniowych), ogólnie przyjętych w danym środowisku lub na jakiś jeden raz przyjętych przez twórcę i ewentualnie odbiorcę znaku, wiązać należy myśli o określonej treści. Sam układ rzeczy czy zjawisko (materialny substrat znaku) nie jest znakiem. Dopiero rozpoznawanie, w powiązaniu z określonymi regułami znaczeniowymi, które sugerują wiązać z tym substratem określone myśli.
OZNAKA STANU RZECZY CZY ZDARZENIA - wszystko to, co współwystępując z owym stanem rzeczy czy zdarzeniem powoduje skierowanie nań czyjejś myśli, choć nie istnieją reguły znaczeniowe, które by takie skierowanie myśli nakazywały.
JĘZYK - jest to system obejmujący wyznaczony przez pewne reguły zbiór znaków słownych, znaków, z którymi odpowiednie reguły nakazują wiązać myśli określonego typu, a inne reguły określają dopuszczalny sposób wiązania tych znaków w wyrażenia złożone. Język (z semiotycznego punktu widzenia) wyznaczony jest przez trzy grupy reguł:
reguły wyznaczające zasób słów danego języka;
reguły znaczeniowe;
reguły składniowe (syntaktyczne).
Język naturalny - reguły ukształtowane zostały zwyczajowo, w sposób spontaniczny, dopiero później ktoś podjął się odtworzenia tych reguł na podstawie obserwacji posługiwania się danym językiem przez członków jakiejś grupy. W języku naturalnym reguły znaczeniowe są często niedostatecznie precyzyjne, istnieje kilka odmiennych sposobów posługiwania się danym słowem w określonym języku. Słowa, które mają kilka znaczeń w danym języku nazywamy homonimami. Języki różnią się między sobą słownictwem i składnią.
Język sztuczny - skonstruowane dla jakichś celów w ten sposób, że z góry zaprojektowano ich reguły.
SŁOWNICTWO - zasób słów mających ustalone znaczenia w danym języku. Istnieją dwa typy słownika:
czynny - zasób słów, którymi dana osoba umiejętnie posługuje się w danym języku;
bierny - zasób słów, które dana osoba w danym języku rozumie, choć sama ich nie używa.
SKŁADNIA JĘZYKA - ustalone reguły językowe, dotyczące sposobu wiązania jego wyrazów w wyrażenia złożone. Językoznawstwo zajmuje się m.in. opisem składni poszczególnych języków czy grup języków etnicznych, natomiast syntaktyka logiczna zajmuje się wyróżnianiem ogólnych kategorii wyrażeń ze względu na rolę tych wyrażeń w strukturze należycie zbudowanych wyrażeń bardziej złożonych.
IDIOMATY - wyrażenia złożone, które mają swoiste znaczenia, odmienne niż te, które wyznaczałoby zwykłe znaczenie wyrazów składowych.
METAJĘZYK - język, w którym formułuje się wypowiedzi o wypowiedziach sformułowanych w języku niższego stopnia. Metajęzyk jest zawsze określany w stosunku do języka stopnia niższego. Język prawny - język, w którym formułowane są ustawy i podobne akty prawodawcze, o których zakłada się, że mają być rozumiane jako zespół norm postępowania ustanawianych przez organizację państwową. Język prawniczy - język, w którym formułowane są różnego rodzaju wypowiedzi o normach prawnych, np. taka a taka norma obowiązuje itp. Język prawniczy może być uważany za metajęzyk w stosunku do języka prawnego.
KATEGORIE SYNTAKTYCZNE - kategorie wyrażeń wyróżnianych ze względu na ich rolę w budowaniu wyrażeń złożonych. Istnieją dwie podstawowe kategorie syntaktyczne:
zdanie - całkowicie samodzielna kategoria syntaktyczna języka opisowego;
nazwa - wyraz lub wyrażenie, które nadaje się na podmiot lub orzecznik orzeczenia imiennego w zdaniu;
funktory (kategoria syntaktyczna pochodna) - wyrazy lub wyrażenia, które nie są zdaniami ani nazwami, lecz służą do wiązania jakichś wyrażeń w wyrażenia bardziej złożone. Wyrazy czy wyrażenia, które są przez jakiś funktor wiązane w złożoną całość nazywamy argumentami tego funktora. Rozróżniamy dwa rodzaje funktorów:
zdaniotwórcze (wiążą w złożoną całość zdania);
nazwotwórcze (wiążą w złożoną całość nazwy);
funktotwórcze (wiążą proste funktory w bardziej złożone).
ROLA OPISOWA WYPOWIEDZI - wypowiedź pewnego kształtu jako środek opisu, że ta k a tak jest lub że tak a tak nie jest.
ROLA EKSPRESYJNA WYPOWIEDZI - rola polegająca na wyrażaniu przez wypowiedzi naszych przeżyć różnego rodzaju.
ROLA PREFORMATYWNA WYPOWIEDZI - poprzez wygłoszenie (napisanie lub podpisanie) tych wypowiedzi w określonym układzie życia społecznego dokonuje się aktów o charakterze umownym (np. złożenie przyrzeczenia, nadanie komuś imienia, wydanie wyroku, ustanowienie normy prawnej). Ważne jest ogłoszenie wypowiedzi o określonej treści.
ROLA SUGESTYJNA WYPOWIEDZI - wypowiedź stanowi swoisty bodziec dla odbiorcy mający prowadzić do określonego zachowania się.
SEMANTYKA - dział logiki zajmujący się rolą wypowiedzi jako środka opisu jakichś określonych stanów rzeczy.
PRAGMATYKA - dział logiki zajmujący się rolą sugestyjną (wypowiedzi rozkazujące, bezpośrednio skierowane do adresata rozkazu, również sformułowane normy lub same informacje o faktach).
POROZUMIENIE - zaistniała relacja pomiędzy nadawcą, a odbiorcą wypowiedzi, kiedy przekaz jest w pełni zrozumiały i odebrany dokładnie w ten sposób, z jakim zamiarem został nadany. NIEPOROZUMIENIE - wypowiedziane przez twórcę znaku słowa wywołują u odbiorcy myśl innego rodzaju niż ta, którą zamierzał wywołać twórca. NIEZROZUMIENIE - zachodzi wtedy, gdy słowa przez kogoś wypowiedziane czy napisane nie wywołały u odbiorcy myśli o określonej treści.
ROZDZIAŁ II
Nazwy
NAZWA - wyraz lub wyrażenie rozumiane jednoznacznie, które nadaje się na podmiot lub orzecznik orzeczenia imiennego w zdaniu. Wyróżniamy nazwy proste, składające się z jednego tylko wyrazu i nazwy złożone, składające się z więcej niż jednego wyrazu. Nazwa to nie to samo, co rzeczownik. Wyróżniamy:
nazwy konkretne (znaki rzeczy albo osób lub czegoś, co wyobrażamy sobie jako rzecz lub osobę np. stół, sędzia, kwiat paproci);
nazwy abstrakcyjne (nie są znakami rzeczy czy osób ani czegoś co sobie jako rzecz czy osobę wyobrażamy, wskazują na pewną cechę wspólną wielu przedmiotom-białość-, na pewne zdarzenie lub stan rzeczy-płacz,kradzież,cisza-albo na stosunek między przedmiotami).
nazwy indywidualne (służą do oznaczania poszczególnych tych a nie innych przedmiotów, nie przypisując przez to samo danemu przedmiotowi takich czy innych właściwości wyróżniających go, są to najczęściej nazwy własne tj. Karol Kaczmarek, Poznań, Dunajec itd.). Nazwy indywidualne mogą być nadawane nie tylko przedmiotom rzeczywistym, ale i przedmiotom i osobom wyobrażonym.
nazwy generalne (przysługują przedmiotom ze względu na jakieś cechy, które tym przedmiotom przypisujemy). Treścią nazwy generalnej nazywamy zespół cech, na podstawie którego osoba używająca danej nazwy we właściwy dla danego języka sposób gotowa jest uznać jakiś dowolny przedmiot za desygnat tej nazwy, jeśli stwierdzi w nim te cechy łącznie, a przy stwierdzeniu braku którejś z nich - odmówić mu charakteru desygnatu tej nazwy.
BŁĄD HIPOSTOZOWANIA - doszukiwanie się jakiegoś fizykalnego, to znaczy zajmującego w jakimś czasie jakąś przestrzeń, przedmiotu, który odpowiadałby nazwie abstrakcyjnej.
DESYGNAT NAZWY - przedmiot, dla którego dana nazwa jest znakiem.