RNA- kwas rybonukleinowy, jest jednoniciowy, składa się z nukleotydów.
Budowa nukleotydu w RNA:
- jedna z czterech zasad azotowych: adenina, guanina, cytozyna, uracyl.
- cukier ryboza
- reszta kwasu fosforowego.
Rodzaje RNA:
mRNA- matrycowy, stanowi matrycę dla syntezy białek
rRNA- rybosomalny, współtworzy rybosomy
tRNA- transportujący, przenosi aminokwasy z cytoplazmy do rybosomów.
Transkrypcja- przepisywanie informacji genetycznej z DNA do RNA. Proces zachodzi w jądrze komórkowym, jest to konieczne ponieważ DNA nie opuszcza jądra, natomiast RNA opuszcza.
Przebieg procesu transkrypcji:
Nici DNA ulegają rozkręceniu. Z cytoplazmy wyszukiwanie są nukleotydy odpowiadające informacji zawartej w DNA. Pomiędzy nukleotydami powstają wiązania, tworzy się nić mRNA.
Obróbka posttranskrypcyjna:
Odcinki mRNA niehodujące białka tzw. Introny są wycinane przez enzymy, natomiast eksomy, fragmenty hodujące białka są ze sobą łączone.
mRNA w takiej postaci jest matrycą do syntezy białek, jest transportowany do cytoplazmy.
Kod genetyczny genetyczny jest to sposób zapisu łańcucha polipeptydowego(kolejność aminokwasów) w budowie DNA.
Kodom(trójka kodująca) trzy leżące obok siebie(kolejne) nukleotydy w DNA lub mRNA
Ilość możliwych kodomów wynosi, 64 co wynika z tego, że w budowie kwasów nukleinowych występują 4 rodzaje zasad azotowych. A kodom składa się z 3 nukleotydów. 43=64
Cechy kodu genetycznego:
- trójkowy- 3 kolejne nukleotydy w mRNA(kodom) kodują 1 aminokwas
- bez przecinkowy-, pomiędzy kodomami nie występują znaki przystankowe
- niezachodzący- trójki odczytywane są kolejno, jedna nić nie zachodzi na drugą
- jednoznaczny- dana trójka nukleotydów koduje ściśle określony aminokwas
- zdegradowane- jeden aminokwas może być kodowany przez różne trójki nukleotydów
- uniwersalny- jednakowy dla wszystkich organizmów żywych.
Przebieg translacji- biosyntezy białka:
Biosynteza zachodzi na rybosomach, wymaga nakładu energii. Przed rozpoczęciem translacji wolne aminokwasy zostają dołączone do odpowiednich tRNA.
Reakcja ta jest katalizowana przez enzym syntetaza aminoacylo- tRNA.
Dany antykodom rozpoznaje określony kodom w mRNA.
Dostarczony do rybosomów amiokwasy są łączone wiązaniami pektydowymi.
Translacja rozpoczyna się od momentu”start”(pierwsza jest metionina). Do kodonu „stop”. Po osiągnięciu kodonu stop z rybosomu uwalniane jest białko.
Etapy translacji
INICJACJA- zapoczątkowanie, polega na zaktywowaniu aminokwasów przez ATP i połączeniu aminokwasów z odpowiednim tRNA.
ELONGAZJA- następuje tu wstawianie przestrzenne dostarczanych przez tRNA aminokwasów aby mogło powstać wiązanie pektydowe.
TERMINACJA- uwolnienie powstałego białka, odłączenie mRNA i rozpad rybosomy na jednostki.
Kodony: AUG, UAA, UAG i UGA zaczynają i kończą proces translacji.