4184


EKOLOGIA I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKOWE

W.8.

ZASADY EKOROZWOJU. PRAWNE I ORGANIZACYJNE PODSTAWY OCHRONY ŚRODOWISKA.

Podstawowe zasady ekorozwoju

Wypracowane oraz wdrażane obecnie w skali międzynarodowej koncepcje i strategie ochrony środowiska bazujące na programie stałego zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) opierają się na kilku podstawowych zasadach znajdujących swoje odzwierciedlenie zarówno w prawie ochrony środowiska, normach, jak dobrowolnych instrumentach ochrony środowiska:

Zasada 1: nadrzędności ekorozwoju. Zasada ta oznacza, że ochrona środowiska, naturalnego nie może pozostawać w konflikcie z inte­resami gospodarki i powinna stanowić równoważny element prawidło­wego gospodarowania. W działalności gospodarczej obowiązek ochrony środowiska nie może być traktowany jako mniej ważny, a każde przedsię­wzięcie wymaga oceny oddziaływania na środowisko i programu przeciwdziałania negatywnym skutkom dla środowiska.

Zasada 2: uwzględniania wymogów ochrony środowiska w działalności planistycznej. Podczas tworzenia planów zagospodarowa­nia przestrzennego niezbędne jest uwzględnianie zasad i przewidywanie lokalizacji obiektów ochrony środowiska.

Zasada 3: praworządności. Zasada ta oznacza bezwzględne przestrzegania prawa bez stosowania wyłączeń, wyjątków i odstępstw, nawet w przypadkach gdyby użytkownicy środowiska gotowi byli ponosić dodatkowe koszty z tyłu przekroczenia obowiązujących norm i uregulowań prawnych.

Zasada 4: odpowiedzialności sprawcy. Zanieczyszczający środo­wisko w myśl zasady "zanie­czyszczający płaci" ponosi pełną odpowiedzialność z tego tytułu.

Zasada 5: likwidacji zanieczyszczeń u źródeł. Zasada ta oznacza stosowanie zasad Czystej Produkcji, a więc likwidacji zanieczy­szczeń u źródła, stosowania nowoczesnych czystszych technologii oraz współczesnych metod zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach, gminach i innych organizacjach.

Zasada 6: Ekonomizacji. W działalności gospodarczej stosowane są mechanizmy rynkowe skłaniające do zachowań proekologicznych. Podstawowym instrumentami jest system opłat za korzystanie ze środo­wiska, kredyty preferencyjne i dotacje na cele inwestycji przeciwdziałają­cych degradacji środowiska.

Zasada 7: regionalizmu. Każda gmina, związek gmin i region ma prawo samodzielnie kształtować na swoim terenie własną politykę społeczno-gospodarczą, dostosowaną do lokalnych potrzeb, aspiracji i możliwości. Podejmowane decyzje gospodarcze, akceptowane przez samorządy lokalne są wynikiem konsensusu potrzeb gospodarczych, skutków ekologicznych, społecznych i ekonomicznych.

Zasada 8: Uspołecznienia. Zasada ta wyraża dążenie da udziału społeczności lokalnych w procesach ochrony i kształtowania środowiska, z jednoczesnym podnoszeniem świadomości społecznej i realizacją szero­ka rozumianej edukacji ekologicznej.

Zasada 9: Zasada etapowości. Ustalanie hierarchii działań w zależności od rangi problemu oraz możliwości technicznych i ekonomicznych.

Zasada 10: wspólnego rozwiązywania globalnych problemów ochrony środowiska. Rozwiązywanie problemów ochrony środowiska wymaga utrzymywania ścisłej współpracy międzynarodowej, uczestnictwa w kreowaniu międzynarodowych przepisów i zasad w tej dziedzinie oraz ich przestrzeganie w ramach prowadzonej polityki ekologicznej państwa.

Powyższa zasady ekorozwoju zostały przyjęte jako główne elementy dokumentu "Polityka ekologiczna państwa" z 1992 roku, a generalna zasada zrównoważonego rozwoju zapisana została w artykule nr 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku.

AKTY PRAWNE REGULUJĄCE OCHRONĘ ŚRODOWISKA W POLSCE.

System prawa ochrony środowiska w Polsce

Prawo ochrony środowiska (prawo ekologiczne) to ogół przepisów dotyczących ochrony, kształtowania i gospodarowania środowiskiem przyrodniczym i zasobami przyrody w znaczeniu ścisłym oraz ochrona przyrody.

Prawo ochrony środowiska tworzą przepisy o różnej randze i zasięgu. Są to normy konstytucyjne, ustawy, akty wykonawcze do ustaw (rozporządzenia i zarządzenia oraz tzw. akty prawa miejscowego, które regulują lokalne problemy ochrony przyrody i środowiska przyrodniczego. Do systemu prawnego ochrony środowiska należą także międzynarodowe umowy ratyfikowane przez Polskę.

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z roku 1997

Pomimo stosunkowo długiej historii polskiego ustawodawstwa ekologicznego obowiązująca po wojnie ustawa zasadnicza (Konstytucja z roku 1952 oraz przepisy ustawy konstytucyjnej z roku 1992) nie nakładały na państwo wyraźnych obowiązków w dziedzinie ochrony środowiska. Niezbyt dokładnie sprecyzowane obowiązki najwyższych organów państwa wynikały z zapisu art. 71 Konstytucji proklamującego obywatelskie prawo do środowiska i obywatelski obowiązek ochrony środowiska.

Aktualnie obowiązująca Konstytucja z roku 1997 zmienia tą sytuację. Już w art. 5, określającym podstawy ustroju, została zamieszczona norma, według której Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

W przepisach dotyczących wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych władze publiczne zostały zobowiązane do zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (art. 68, ust. 4).

Najważniejszy dla ochrony środowiska przepis ustawy zasadniczej - art. 74 - ma następującą treść:

Artykuł 74

  1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.

  2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.

  3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.

  4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

W świetle nowej Konstytucji nie ulega wątpliwości, że ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych (państwowych i samorządowych) wszystkich szczebli.

Ustawy dotyczące ochrony środowiska przyrodniczego można podzielić na trzy grupy:

  1. Ustawy poświęcone specjalnie zagadnieniom środowiska.

  1. Ustawy regulujące gospodarowanie poszczególnymi elementami środowiska i ujmujące także problemy ich ochrony.

  1. Ustawy regulujące różne dziedziny życia społecznego i gospodarczego i tylko częściowo poruszające problematykę ochrony środowiska.

1

3


Wyszukiwarka