7.10.2012

ETYMOLOGIA BEZPIECZEŃSTWA

bezpieczeństwo -aspekt osobowy, safety

bez piecza

• człowiek, który nie wymaga ochrony-człowiek niezależny

• państwo, które nie wymaga ochrony- państwo suwerenne

wcześniej:

przez(kogoś)pieczeństwo(piecza)- security

przez piecza

• człowiek- piecza jest mu przez kogoś zapewniana- podporządkowany, zależny słaby

• związek z organizacją, aspekt przedmiotowy

CECHY BEZPIECZEŃSTWA:

-niesamodzielność- (bezpieczeństwo i zagrożenie dotyczy zawsze kogoś lub czegoś, np. państwa, obsługi samochodu)

ktoś

BEZPIECZENSTWO

(zagrożenie) coś

-interdyscyplinarność(badane przez różne dyscypliny naukowe; nie da się go zbadać za pomocą jednej dyscypliny)

-dynamizm(zmienność bezpieczeństwa wraz z rozwojem wiedzy na jego temat; przyczyny polityczne, postęp technologiczny;postrzeganie świata przez ludzi

brak uniwersalizmu- inaczej rozumiane w różnym miejscu i czasie

*poszerzanie bezpieczeństwa(uzupełnianie bezpieczeństwa o nowe treści, np. kiedyś nie było internetu, a dziś szukamy bezpieczeństwa także na tym polu; odpowiednie przepisy)

*pogłębianie bezpieczeństwa(dodawanie do bezpieczeństwa nowych podmiotów- bezp przynależy nie tylko do państwa, ale też do innych podmiotów)

-antropocentryzm(zawsze ma związek z człowiekiem)

-bezpieczeństwo jako potrzeba(potrzeba ta ma charakter uniwersalny;część piramidy Maslowa; np. człowiek się ubezpiecza, firmy ochroniarskie)

SPOSOBY PATRZENIA NA BEZPIECZENSTWO

a)negatywny(wąski)

• -oparte na negacji-brak zagrożeń, „ślimak w skorupce”, izolacja

• -brak zaufania albo wyraźny deficyt zaufania,

• -otoczenie postrzegane przez pryzmat zagrożeń

• -o byt trzeba walczyć,

• -bezpieczeństwo=brak zagrożeń dla bycia i trwania,

• -stereotypy

• -bezp głównie polityczne i militarne

• -trudność w oenie ryzyka, unikanie go,

• -bezpieczeństwo jako stan, a nie proces;

• -”Człowiek człowiekowi wilkiem”

Zalety:

• -rozumienie jednoznaczne, czytelne, proste, komunikatywne

Wady:

• - ogranicza tematyke bezp tylko do zagrożeń

• - doraźność

• - prowadzi do deficyty zaufania, koncentracja na sobie- wszystko jest postrzegane jako potencjalne zagrożenie

• - wzrost nieufności i dalsze zamykanie się,co przyczynia się do dalszego pogłębiania deficytu bezpieczeństwa,

• dominacja filozofii przemocy, walki i rywalizacji na filozofią gry,

• zaniedbywanie rozwoju-jakości

Zagrożenie- przeciwieństwo bezpieczeństwa

- zjawisko/istnieje lub spodziewamy się go/negatywnie oceniane

Zagrożenie-potencjalne lub istniejące

Zagrożenie:

• element obiektywny-jest faktem, rzeczywistością, realny

• element subiektywny-ocena faktu przez społeczeństwo

b)pozytywny(szeroki)

• krytykuje podejście negatywne przez co samo siebie uzasadnia. \negatywne podejście jest minimalistyczne. Podejście pozytywne uznaje teorię negatywną, nie odrzuca jej całkowicie, ale ją rozwija i uzupełnia

• w podejściu pozytywnym bezpieczeństwo pozwala na zaspokojenie potrzeb, gwarantuje ich realizację, co staje się przyczyną rozwoju

• bezpieczeństwo w sensie pozytywnym jest bardziej projektem, postulatem,

• bezpieczeństwo poszerza swoje znaczenie

skutki:

• szersze spojrzenie na zagrożenia, patrzenie na przyczyny i skutki

• „wciąganie”kolejnych sektorów do bezp

• docenianie wielości wymiarów bezpieczeństwa i sposobów ich osiągania, ale też elastyczność myślenia i działania,

• otwieranie się podmiotów(osób, grup, społeczeństw..)

• kreatywna aktywność podmiotów

• podejmowanie przez nie rozsądnego ryzyka

• adekwatność percepcji- sygnały z otoczenia i rożne sytuacje traktowane są jako wyzwania i szanse, a nie tylko jako zagrożenia

• szybkość myślenia i działania(reaktywność)

• umiejętność przewidywania szans i zagrożeń

• zdolność do wykorzystywania szans

• zdolność do przeciwdziałania i przeciwstawiania się zagrożeniom

• Mądrość

MODELOWE SYTUACJE STANU BEZPIECZEŃSTWA

• stan braku bezpieczeństwa-gdy istnieje duże, rzeczywiste zagrożenie, a jego postrzeganie jest prawidłowe ( obiektywnie-jest zagrożenie, subiektywnie-prawidłowe postrzeganie)

• stan obsesji- gdy nieznaczne zagrożenie postrzegane jest jako duże(obiektywnie-nieznaczne zagrożenie, subiektywnie- błędne postrzeganie)

• stan fałszywego bezpieczeństwa- gdy poważne zagrożenie postrzegane jest jako niewielkie (obiektywnie-poważne zagrożenie, subiektywnie-błędne postrzeganie)

• stan bezpieczeństwa-gdy zagrożenie jest nieznaczne, a jego postrzeganie jest prawidłowe(obiektywnie- nieznaczne zagrożenie< zawsze istnieje minimalne zagrożenie i nie da się go wykluczyć np. GMO, długofalowe skutki wybuchu elektrowni atomowej,kolizje)> subiektywnie-prawidłowe postrzeganie)

17.10.12

SIATKA POJĘCIOWA BEZPIECZEŃSTWA

Pogląd I

Bezpieczeństwo państwa

międzynarodowe narodowe wewnętrzne

Pogląd II

bezpieczeństwo państwa=bezpieczeństwo narodowe <szersze pojęcie>

bezpieczeństwo wewnętrzne

bezpieczeństwo międzynarodowe <część narodowego, węższe pojęcie>

(zupełnie odrębne)

Pogląd III <każde z pojęć jest odrębne> kryterium- związek z państwem

bezpieczeństwo globalne międzynarodowe

bezpieczeństwo regionalne

bezpieczeństwo państwa (narodowe)

bezpieczeństwo wewnętrzne

bezpieczeństwo lokalne

Bezpieczeństwo państwa?narodowe

1)Czy bezpieczeństwo państwa i narodowe to to samo?-przyczyny różnych interpretacji national security

inne rozumienia pojęcia narodu:

• USA-polityczne-naród=obywatele

• Europa-kulturowe-naród=grupa społ zjednoczona przez język, kulturę, religię...

2)bezpieczeństwo państwowe(narodowe)-system wartości istotnych dla państwa(obywateli)<uporządkowany zbiór wartości:forma rządów,suwerenność, dobrobyt,porządek publiczny etc.> wraz z zespołem środków zabezpieczających<aparat bezpieczeństwa-policja,sądy itp>

Bezpieczeństwo międzynarodowe- bezpieczeństwo co najmniej 2 zbiorowości, które zmusza państwa do nawiązywania relacji z innymi, n. łączenie się w struktury

• sposób subordynacyjny- jedno lub więcej państw narzuca swoją wolę

1. sposób koordynacyjny- współpraca państw na równym poziomie

Bezpieczeństwo narodowe =bezpieczeństwo państwa <I pogląd>- łączy problemy wewnętrzne i przenosi je na poziom międzynarodowy, np. rozwiązanie problemu nielegalnych imigrantów

Bezpieczeństwo wewnętrzne <pogląd I>

1. bezpieczeństwo i porządek publiczny<czyny człowieka>

• bezpieczeństwo publiczne-stan ogólnego bezpieczeństwa państwa, try bierze się z porządku publicznego, np. kradzież tajnych dokumentów

• porządek publiczny-ma związek z przestrzeganiem konkretnych przepisów. Za egzekwowanie są odpowiedzialne pewne podmioty(policja etc), np.złe parkowanie

1. bezpieczeństwo powszechne-ochrona życia i zdrowia człowieka przed klęskami żywiołowymi i katastrofami

2. bepieczeństwo ustrojowe-ochrona porządku konstytucyjnego(najwięcje polityki, najsciślejszy związek z panstwem)

Modele bezpieczeństwa ustrojowego:

• demokratyczny- bezpieczenstwo jest wspólne-tworzymy je wspólnie np. przez tworzenie stowarzyszen, organizacji

• autorytarny

• totalitarny

Bezpieczeństwo wewnętrzne<III poglad>-człowiek jko najważniejszy podmiot- spojrzenie na bezpieczeństwo z punktu widzenia społeczeństwa

1. IV Specyfika współczesnego bezpieczeństwa

1. westfalski system stosunków międzynarodowych(pokoj westfalski<1648> do konca zimnej wojny)

• Państwo scentarlizowane, suwerenne

• Państwo jako jedyny podmiot

• bezpieczeństwo głównie w aspekcie militarnym i politycznym-tylko2 aspekty-bezpieczeństwo redukcjonistyczne

• równowaga sił-na bezpieczeństwo patrzono z perspektywy panstwa.Zadne państwo nie moglo przyjąć roli hegemona

2. lata 70/80

• poszerzenie bezp o bezp ekonomiczne, ekologiczne

• KBWE-demilitaryzacja bezpieczeństwa

• pogląd szkoły kopenhaskiej(Buzan)-zmiana sposobu patrzenia na bezpieczeństwo- nie tylko państwo może być podmiotem

3. lata80/90-upadek ZSRR

• kończy się wizja nadchodzącej wojny-upadek ZSRR staje się obniżeniem rangi aspektu militarnego

• wraz z koncem zimne wojny to, co do tej pory było trescią bezpieczeństwa staje się historyczne. Pojawila się potrzeba szukania nowego poglądu-rozwój szkoly kopenhaskiej

• konflikty narodowościowe i obawy związane z integracje UE- powstanie bezpieczeństwa spolecznego i spoleczno-kulturowego

• globalizacja-rozwój technologii

• pojęcie human security

• międzynarodowa przestępczość zorganizowana

• nowe oblicze terroryzmu po 11 września 2001

GOBALIZACJA

1. odterytorialnienie procesow spolecznych(np przez przemieszczanie się ludzi między państwami, przemieszczanie kapitalu, towarów) -dystans, terytorium traci na znaczeniu, przestaje być przeszkodą. Procesy często przenoszą się do przestrzeni ponad granicami np. wirtualnej

2. glokalizacja(globalizacja, lokalność)- zacieraja się róznice między tym co wewnątrz- i zewnatrzpanstwowe, zacieranie granic,np

• kryzys w Grecji pogarsza sytuacje w Europie-lokalne na globalne

• zamachy terrorystyczne w jednym kraju podnoszą poczucie zagrożenia w innym- lokalne na globalne

• Kryzys ekonomiczny na świecie wpłynał na budżet krajów UE- globalne na lokalne

3. centralizacja-decentarlizacja zycia spolecznego

• centralizacja-globalizacja ujednolica życie społeczne,npujednolica się sposób wydawania unijnych pieniędzy, wpływ społeczności międzynarodowej na ochronę praw człowika-Amnesty International, styl zycia, McDonald,reklama antynikotynowa

• decentralizacja-pokazjue różnorodność lokalnychgrup społecznych, np. fancluby piłkarskie

4. Pojawienie się nowych podmiotów- państwo, organizacje pozarządowe,międzynarodowe organizacje terrorystyczne mające broń masowego rażenia,korporacje transnarodowe<Nestle>(ich siłą jest pieniądz;władza „miękka”), organizacje miedzynarodowe, np. ONZ

2 podejścia do bezpieczeństwa narodowego:

a)tradycyjne-racjonalne-bezpieczeństwo militarne

b)pozimnowojenne-szerokie,kompleksowe-także bezp pozamilitarne

Sektory bezpieczeństwa:

1. wojskowy

2. polityczny\

3. ekonomiczny

4. społeczny

5. ekologiczny

Rozszerzanie się koncepcji bezpieczeństwa narodowego (Emma Rothschild):

Rozszerzanie się bezpieczeństwa przybiera 4 główne formy

1. koncept bepieczeństwa poszerza się od bezpieczeństwa narodów do bezpieczeństwa grup i jednostek-rozszerza się ku dołowi od społeczeństw do poszczególych osób

2. koncept poszerza się od bezpeczenstwa narodow do bezpieczeństwa systemu międzynarodowego-rozszerza się ku górze od narodu do ludzkiej sfery działania

3. rozszerza się horyzontalnie- nie można oczekiwać, ze rózne jednostki zapewnią sobie bezpieczeństwo w ten sam sposób; jest szeroka od wyiau politycznego, wojskowego, ekonomicznego itd

4. polityczna odpowiedizlaność za zapewnianie bezpeczeństwa poszerza się sama przez się; rozszerza się we wszystkich kierunkach od państw narodowyc w gore do instytucji międzynarodowych, w dó do spol lokalnych i hryzontalnie org pozarządowych

KONCEPCJA (PARADYGMAT) HUMAN SECURITY

• bezpieczeństwo człowieka jako osoby ludzkiej, a nie obywatela

• oficjalnie w 1994 w Raporcie ONZ ds Rozwoju(UNDP)

• zmiana sposobu myślenia

• paradygmat- cos jak okulary, przez które patrzymy (na bezpieczeństwo)

• paradygmat human security- patrzenie na bezpieczeństwo przez pryzmat człowieka

Nurty:

1. szkoła japońska-bezpieczeństwo(safety) wolne od tak przewlekłych problemów jak głód, choroby i prześladowania(freedom from want)

2. szkoła kanadyjska-ochrona przed nagłymi i bolesnymi wypadkami w zyciu codziennym(freedom from fear)

Cztery podstawowe determinanty okreslające koncept human security:

1. pojęcie uniwersalne-dotycy całej ludzkości

2. wszystkie wymiary human security są współzalezne, wzajemnie powiązane

3. juman security jest łatwiejsze do zapewnienia przez prewencję niż późniejsza interwencję

4. human security obiektem zainteresowania czyni człowieka(people-centred), nie państwo

W UNDP wymieniono następujące rodzaje bezpieczeństwa:

• ekonomiczne

• żywnościowe

• zdrowotne

• ekologiczne

• osobiste(fizyczne)

• społeczne

• polityczne

Kategorie zagrożeń globalnych dla bezp całej ludzkości:

1. niekontrolowany przyrost demograficzny

2. nierówny poziom rozwoju gospodarczego

3. nadmierne migracje

4. degradacja środowiska naturalnego

5. produkcja i handel narkotykami

6. międzynarodowy terroryzmu

System późnowestfalski(pojawiło się nowe, które wypiera stare)

• państwo nie jest jedynym podmiotem

• inne postrzeganie suwerenności

• zbiorowe bezp zastąpilo róownowage sił

• poszerzone o kolejne wymiary

• zwiekszyla się liczba zagrozen

• pojawiają się zagrożeni odterytorialnione-np terroryści jako siatka organizacyjna, cyberprzemoc

---