Temat: Liturgia Ofiary.
Wprowadzenie do liturgii Eucharystycznej.
W czasie Ostatniej Wieczerzy Chrystus ustanowił paschalną Ofiarę i Ucztę, w której Ofiara krzyża stale uobecnia się w Kościele, ilekroć kapłan reprezentujący Chrystusa Pana czyni to samo, co sam Pan uczynił i co polecił uczniom czynić na swoją pamiątkę.
Dlatego Kościół całą celebrację Liturgii eucharystycznej ułożył z następujących części odpowiadających słowom i czynnościom Chrystusa. A mianowicie:
Podczas przygotowania darów przynosi się do ołtarza chleb i wino z wodą, które Chrystus wziął w ręce.
W czasie modlitwy eucharystycznej składamy Bogu dziękczynienie za całe dzieło zbawienia, a złożone dary stają się Ciałem i Krwią Chrystusa.
Przez łamanie chleba i Komunię świętą wierni, choć liczni, z jednego chleba przyjmują Ciało Pańskie i z jednego kielicha piją Krew Pańską, podobnie jak Apostołowie przyjęli je z rąk samego Chrystusa.
Przygotowanie darów.
Na początku Liturgii eucharystycznej przynosi się do ołtarza dary, które staną się Ciałem i Krwią Chrystusa.
Najpierw przygotowuje się ołtarz, czyli stół Pański, będący ośrodkiem całej Liturgii eucharystycznej, gdy umieszcza się na nim korporał, puryfikaterz, mszał i kielich(chyba że przygotowuje się go przy kredensie).
Następnie przynosi się dary na ofiarę: godne uznania jest, jeśli wierni przynoszą chleb i wino, które przyjmuje od nich kapłan albo diakon, aby je następnie złożyć na ołtarzu.
Pożądane jest także przynoszenie przez wiernych lub zbieranie w kościele pieniędzy albo innych darów przeznaczonych na potrzeby ubogich lub kościoła; składa się je w odpowiednim miejscu obok stołu eucharystycznego. (Uwaga: Co może być niesione w procesji z darami?).
Procesji z darami towarzyszy śpiew na przygotowanie darów, który trwa przynajmniej do chwili, gdy dary zostaną złożone na ołtarzu. Śpiew może zawsze towarzyszyć obrzędom przygotowania darów, także wtedy, gdy nie ma procesji z darami.
Postawę siedzącą w czasie przygotowania darów wprowadzono niedawno w wyniku szczególnego rozumienia tej części liturgii, gdyż przygotowaniu darów chciano odebrać wszelki charakter sakralny, (aby tym samym móc postrzegać je jako działanie czysto pragmatyczne.) (kardynał Ratzinger)
Po złożeniu na ołtarzu chleba i wina kapłan, stojąc przy ołtarzu, bierze patenę z chlebem, unosi ją nieco nad ołtarzem i mówi cicho:
„Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy chleb, który jest owocem ziemi oraz pracy rąk ludzkich. Tobie go przynosimy, aby stał się dla nas chlebem życia.”
Jeżeli nie wykonuje się śpiewu na ofiarowanie, kapłanowi wolno odmówić te słowa głośno; na końcu lud może odpowiedzieć: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki.
(Diakon lub kapłan wlewa wino i nieco wody do kielicha mówiąc cicho:
„Daj nam, Boże, przez to misterium wody i wina udział w bóstwie Chrystusa, który przyjął nasze człowieczeństwo.”)
Potem kapłan bierze kielich, unosi go nieco nad ołtarzem i mówi cicho:
„Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy wino, które jest owocem winnego krzewu i pracy rąk ludzkich. Tobie je przynosimy, aby stało się dla nas napojem duchowym.”
Jeżeli nie wykonuje się śpiewu na ofiarowanie, kapłanowi wolno odmówić te słowa głośno; na końcu lud może odpowiedzieć: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki.
(Potem kapłan, pochylony, mówi cicho:
„Przyjmij nas, Panie, stojących przed Tobą w duchu pokory i z sercem skruszonym; niech nasza ofiara tak się dzisiaj dokona przed Tobą, Panie Boże, aby się Tobie podobała.”)
Jeżeli okoliczności za tym przemawiają kapłan może okadzić złożone na ołtarzu dary, a następnie krzyż i sam ołtarz, aby w znakach wyrazić, że ofiara i modlitwa Kościoła wznosi się przed oblicze Boga jak kadzidło. Następnie diakon lub inny usługujący może okadzić kapłana dla uczczenia jego świętej posługi oraz lud z racji jego godności wynikającej z chrztu.
Następuje obrzęd obmycia rąk (Lavabo). Kapłan stojąc z boku ołtarza, umywa ręce i mówi: „Obmyj mnie, Panie, z mojej winy i oczyść mnie z grzechu mojego” wyrażając tym obrzędem pragnienie duchowego oczyszczenia.
Następnie stojąc przed środkiem ołtarza kapłan zwrócony do ludu, rozkładając i składając ręce, mówi: „Módlcie się, aby moją i waszą Ofiarę przyjął Bóg, Ojciec wszechmogący.”
Wszyscy odpowiadają: „Niech Pan przyjmie Ofiarę z rąk twoich na cześć i chwałę swojego imienia, a także na pożytek nasz i całego Kościoła świętego.”
Czy kapłan może powiedzieć naszą ofiarę? Nie, bo wtedy zatraca się znaczenie słów, które wskazują, że sprawowana ofiara jest Ofiarą Chrystusa, a celebrans działając in persona Christi, nazywa ją „moją”, oraz Ofiarą zgromadzenia, które jest Kościołem.
3. Modlitwa nad darami (Sekreta)
Następnie modlitwą nad darami celebrans kończy przygotowanie darów i przygotowuje zgromadzenie do modlitwy eucharystycznej.
(We Mszy świętej odmawia się tylko jedną modlitwę nad darami, która kończy się krótszą konkluzją, to znaczy: Przez Chrystusa, Pana naszego; jeśli zaś pod koniec modlitwy jest wzmianka o Synu: Który żyje i króluje na wieki wieków.)
Lud przyłączając się do modlitwy, przez odpowiedź Amen uznaje modlitwę za swoją.
4. Modlitwa Eucharystyczna
Teraz rozpoczyna się modlitwa eucharystyczna, czyli modlitwa dziękczynienia i uświęcenia, która jest ośrodkiem i szczytem całej celebracji. Kapłan wzywa lud, aby wzniósł serca do Pana, oraz jednoczy go z sobą w modlitwie i dziękczynieniu, jakie w imieniu całej wspólnoty zanosi do Ojca przez Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym. Znaczenie tej modlitwy polega na tym, aby całe zgromadzenie wiernych zjednoczyło się z Chrystusem w głoszeniu wielkich dzieł Bożych i w składaniu Ofiary. Modlitwa eucharystyczna domaga się, aby wszyscy wsłuchiwali się w nią w pełnym czci skupieniu.
Myśl przewodnia w kształtowaniu liturgii to słowa o participatio actuosa, czynnym udziale wszystkich w Opus Dei, czyli w wydarzeniu liturgicznym. Pod pojęciem actio liturgii rozumie się w tekstach źródłowych Modlitwę eucharystyczną. Rzeczywistą akcją liturgiczną, prawdziwym aktem liturgicznym, jest oratio, wielka modlitwa, która jest najważniejszym momentem święta Eucharystii. Owa oratio - Modlitwa eucharystyczna jest czymś więcej niż mową, jest w najwyższym stopniu actio. Tutaj bowiem ludzka actio schodzi na plan dalszy i robi miejsce dla actio divina, działania Bożego. (kardynał Ratzinger).
Prefacja
Co rozpoczyna modlitwę eucharystyczną? Ile jest prefacji?
Pan z wami...
(Prawidłowy śpiew Godne to i sprawiedliwe).
Kapłan odmawia lub śpiewa z rękami rozłożonymi jedną z prefacji. Przy końcu prefacji składa ręce i razem z wiernymi kończy prefację śpiewając lub głośno mówiąc: Święty, Święty, Święty.
(Kto może rozpocząć aklamację? Kapłan, lud lub schola).
X (1-10) Modlitwa Eucharystyczna
Ile jest modlitw eucharystycznych?
Mszał Rzymski dla diecezji polskich (1986) zawiera 10 modlitw eucharystycznych: kanon, trzy posoborowe, piąta w trzech wersjach tematycznych (A,B,C,D), dwie modlitwy o tajemnicy pojednania i trzy w Mszach z udziałem dzieci. (Tylko pierwsza i trzecia mogą mieć prefacje zmienne, przy drugiej można wybrać inną prefację - pod warunkiem, że daje ona ogólny zarys misterium zbawienia, pozostałe modlitwy eucharystyczne mają własną prefację stałą.)
Jakie zasadnicze części można wyróżnić w strukturze modlitwy eucharystycznej?
Dziękczynienie (wyraża się ono zwłaszcza w prefacji), w którym kapłan w imieniu całego świętego ludu wielbi Boga Ojca i składa Mu dziękczynienie za całe dzieło zbawienia lub za jakiś szczególny jego aspekt, zależnie od różnorodności dnia, święta lub okresu.
Aklamacja: całe zgromadzenie łącząc się z mocami niebios, śpiewa Święty. Aklamację tę, stanowiącą część modlitwy eucharystycznej, wykonuje cały lud razem z kapłanem.
Epikleza: to szczególne wezwanie, w którym Kościół błaga o zesłanie mocy Ducha Świętego, aby dary złożone przez ludzi zostały konsekrowane, czyli stały się Ciałem i Krwią Chrystusa, i by niepokalana Hostia, przyjmowana w Komunii świętej, przyczyniła się do zbawienia tych, którzy ją będą spożywać.
Opowiadanie o ustanowieniu i konsekracja: poprzez słowa i czynności Chrystusa dokonuje się Ofiara, jaką sam Chrystus ustanowił podczas Ostatniej Wieczerzy, kiedy swoje Ciało i Krew złożył w darze pod postaciami chleba i wina, dał Apostołom do spożywania i picia oraz polecił im uwieczniać to samo misterium.
(transsubstancjacja - przeistoczenie chleba i wina; patrzenie na hostię; kwestia dzwonienia)
Wezwania po przeistoczeniu:
- Oto wielka tajemnica wiary.
- Wielka jest tajemnica naszej wiary.
- Uwielbiajmy tajemnicę wiary.
- Tajemnica wiary.
Anamneza: spełniając nakaz otrzymany poprzez Apostołów od Chrystusa Pana, Kościół sprawuje pamiątkę samego Chrystusa, wspominając zwłaszcza Jego błogosławioną mękę, chwalebne zmartwychwstanie i wniebowstąpienie (wspomnienie śmierci i zmartwychwstania)
Ofiarowanie: sprawując tę pamiątkę, Kościół, zwłaszcza tu i teraz zgromadzony, w Duchu Świętym składa Ojcu nieskalaną Ofiarę. Kościół dąży do tego, aby wierni ofiarowali nie tylko niepokalaną Hostię, lecz by się także uczyli samych siebie składać w ofierze i aby z dnia na dzień przez pośrednictwo Chrystusa coraz ściślej się jednoczyli z Ojcem i między sobą, by w końcu Bóg był wszystkim we wszystkich.
Modlitwy wstawiennicze: wyrażają one prawdę, że Eucharystia jest sprawowana w zjednoczeniu zarówno z całym Kościołem niebiańskim jak i ziemskim oraz że ofiarę składamy za Kościół i za wszystkich jego członków żywych i umarłych, którzy zostali powołani do udziału w odkupieniu i zbawieniu, jakie Chrystus im wysłużył przez swoje Ciało i Krew.
Kapłan bierze patenę z hostią oraz kielich i podnosząc je mówi: „Przez Chrystusa...”.
Końcowa doksologia: wyraża ona uwielbienie Boga; jej potwierdzeniem ze strony ludu i zakończeniem jest aklamacja Amen.
Gdy lud odpowie: Amen, kapłan stawia patenę i kielich na ołtarzu.