GIEŁDA

Pierwsze giełdy były giełdami wekslowymi i pojawiły się we Włoszech już w późnym średniowieczu. Włosi stworzyli także podwaliny giełdy wekslowej w Londynie, Brugii, Lyonie. Powstanie i rozwój giełdy wiąże się także z pojawieniem pierwszych towarzystw i transakcji akcyjnych. Wiek XVII to okres dominacji giełdy amsterdamskiej. Głównym obiektem operacji giełdowych były papiery wartościowe tj. akcje holenderskiej Kampanii Wschodniej. Już pod koniec wieku XVII giełda ta staje się międzynarodowym rynkiem papierów wartościowych, a w połowie wieku następnego notuje się na niej 44 rodzaje papierów. Okres ten to czas tzw. Gorączki spekulacyjnej, która zakończyła się kryzysem w 1720 roku. Dopiero wiek XIX przyczynił się do znacznego rozwoju giełdy londyńskiej i nowojorskiej.

W Polsce dopiero w roku 1991 powstaje Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie. Na początku istniały dwa rynki notowań tj. podstawowy i równoległy, co zmieniło się w roku 1997 przyłączeniem rynku wolnego. W roku 1995 miało miejsce pierwsze publiczne wezwanie na sprzedaż akcji spółki notowanej na giełdzie. Rok później wprowadzono notowania ciągłe, a w 1997 mały miejsce pierwsze notowania akcji NFI. W roku 1999 na giełdzie notowano już 200 spółek , a w następnym roku stworzono nową siedzibę giełdową tj. Centrum Giełdowe i nowy system giełdowy WARSET. Dzisiaj kapitalizacja giełdy przekracza już 100 milionów złotych.

Dzisiaj publiczny obrót papierami wartościowymi odbywa się na rynku regulowanym, głównie na giełdach papierów wartościowych, które prowadzone są przez spółki akcyjne. Giełda staje się więc centralnym ogniwem rynku papierów wartościowych. Głównymi zadaniami giełdy są:

-koncentrowanie podaży i popytu na papiery wartościowe, w celu kształtowania powszechnego kursu;

-organizowanie i czuwanie nad bezpieczeństwem i sprawnym przebiegiem transakcji i rozliczeń;

-upowszechnienie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów;

-prowadzenie notowań.

Prowadzenie giełdy papierów wartościowych w Polsce wymaga zezwolenia Prezesa Rady Ministrów i może istnieć jedynie w formie spółki akcyjnej.

Stronami transakcji giełdowych mogą być jedynie akcjonariusze spółki giełdowej, czyli podmioty prowadzące działalność maklerską. Dzieli się ich na dwie grupy:

-pośrednicy, którymi są domy maklerskie;

-samodzielni uczestnicy , którymi są banki dokonujące transakcji na własny rachunek .

Nadzór nad rynkiem papierów wartościowych sprawuje Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, która jest centralnym organem organizacji rządowej do spraw obrotu papierami, działalności giełd oraz domów maklerskich i składowych. Komisja ta więc nadzoruje, karze i kontroluje, emitentów, pośredników, klientów.

Jak już wspomniałem publiczny obrót papierami wartościowymi odbywa się poprzez spółki akcyjne zwanymi domami maklerskimi, zezwolenie na ich prowadzenie wydaje jedynie KPWiG. Zezwolenie takie może otrzymać i bank, który musi prowadzić ją w formie wydzielonej jednostki organizacyjnej. Działalność maklerska polega głównie na:

• oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym;

• nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na cudzy rachunek (usługi brokerskie);

• nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na własny rachunek;

• zarządzaniu cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie;

• doradztwie klientom;

• realizacji zlecenia na giełdzie oraz promocji.

Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu nie mają formy dokumentu. Dlatego podstawowe znaczenie dla właściwego obrotu papierami wartościowymi ma Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Do głównych jej zadań należą:

• rozliczenia transakcji papierów wartościowych;

• przechowywanie i rejestracja papierów wartościowych wprowadzonych do publicznego obrotu;

• obsługa zobowiązań emitentów wobec właścicieli papierów wartościowych;

• rozliczenia i gwarancja transakcji terminowych.

Wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu wymaga zgody KPWiG. Rozróżnia się:

• publiczny obrót pierwotny czyli proponowanie przez wystawiających papier wartościowy we własnym imieniu nabycia praw przez pierwotnych nabywców (inwestor). Emitent korzysta z pomocy wyspecjalizowanych banków i domów maklerskich, które zapewniają pełną lokatę papierów wartościowych na rynku;

• publiczny obrót wtórny, czyli proponowanie przez inne osoby niż emitent sprzedaży praw z wprowadzanych papierów wartościowych. Jest on faktycznym rynkiem papierów wartościowych przyciągającym coraz większe rzesze inwestorów.

W przypadku chęci wprowadzenia akcji spółki do obrotu giełdowego emitent musi:

• przygotować prospekt emisyjny i ofertę publiczną;

• ustalić sposób i warunki zapisu na akcje;

• złożyć wniosek do KPWiG przez biuro maklerskie;

• uzyskać zgodę KPWiG ;

• złożyć wniosek na giełdę o dopuszczenie do obrotu;

• złożyć papiery w KDPW;

• określić termin sprzedaży akcji i ich cenę emisyjną;

• spisać umowę o subemisję;

• subskrypcję emisji;

• ponad to zarejestrować podwyższenie wartości kapitału;

• uzyskać zezwolenie dopuszczenia przez radę giełdy i wprowadzić akcje do obrotu po uprzedniej zgodzie zarządu giełdy.

Każda spółka zobowiązana jest do wydania prospektu emisyjnego, który musi zawierać:

• informacje o emisji, osobach zarządzających przedsiębiorstwem;

• dane o emitencie i jego działalności;

• oceny i prognozy działalności gospodarczej emitenta;

• sprawozdania finansowe.

Gdy spółce uda się wejść na giełdę zyskuje w następujący sposób:

• posiada większy dostęp do zróżnicowanych źródeł kapitału;

• posiada większą wiarygodność i prestiż;

• ma możliwość rozwoju poprzez połączenie z inną spółką lub przejęcie jej.

Istnieją także pewne minusy wprowadzenia spółki na giełdę:

• koszty wprowadzenia do obrotu;

• obowiązkowe informacje (raporty, więksi udziałowcy);

• podział władzy między akcjonariuszami ;

• kontrola nad działalnością spółki;

• możliwość przejęcia przez inną spółkę.

Wyróżniamy trzy rodzaje emisji akcji:

• z ceną sztywną według kolejności zgłoszeń (nie ma redukcji zamówień);

• z ceną minimalną;

• z ceną sztywną i redukcją zamówień.

Przykładowa droga akcji na giełdę:

• ustalenie widełek ceny emisyjnej

• badanie popytu wśród inwestorów instytucjalnych(banki, biura maklerskie)

• ustalenie ceny emisyjnej

• zawarcie umowy o subemisję

• usługowa - zakupienie przez inwestorów instytucjalnych i ogłoszenie

oferty publicznej

• inwestycyjna - inwestorzy instytucjalni obejmują niesprzedane akcje i ogłoszenie oferty publicznej

• zapisy na emisję

• ogłoszenie wyników.

Giełdowy rynek akcji dzielimy na trzy rynki z oddzielnymi notowaniami:

• podstawowy(akcje największych spółek o największej płynności(40 mln zł -wartość akcji, 65 mln zł -wartość księgowa spółki, 500 akcjonariuszy ,udokumentowane 3 ostatnie lata obrotowe))

• równoległy (akcje średnich spółek o mniejszej płynności(14 mln zł -wartość akcji, 22 mln zł -wartość księgowa spółki, 300 akcjonariuszy ,udokumentowane 2 ostatnie lata obrotowe))

• wolny(mogą być notowane które zostały dopuszczone do obrotu giełdowego(zgoda KPWiG, zbywalność akcji, udokumentowany ostatni rok obrotowy)

Rynek wolny to przedsionek rynku równoległego, który jest przedsionkiem rynku podstawowego. Oprócz tych 3 rynków można także wydzielić Segment Innowacyjnych Technologii (spółki zaliczane do sektora telekomunikacyjnego).

Kursy papierów wartościowych kształtują się w zależności od zleceń zakupu i sprzedaży, przy czym kurs danego papiery wartościowego nie kształtuje się od liczby zleceń, lecz od ceny podanej w zleceniach. Ustalenie kursów odbywa się za pomocą tzw. notowań. Istnieją dwie techniki notowań :

- notowania ciągłe, przy których kursy ulegają zmianą w ciągu danej sesji giełdowej (notuje się akcje spółek rynku podstawowego, o największej płynności, obligacje)

- notowania kursu jednolitego, według którego zawierane są transakcje na danej sesji(z dwukrotnym flexingiem - spółki z średnią płynnością z rynku równoległego, z jednokrotnym flexingiem - spółki z małą płynnością z rynku wolnego).

Technika notowań ciągłych polega na zawarciu transakcji na podstawie każdorazowo ustalanych cen, które w ciągu dnia ulegają zmianie. Na początku ustala się kurs otwarcia. Maklerzy realizują zlecenia, zgłaszają kupno lub sprzedaż papierów po określonym kursie. Jeśli ceny są akceptowalne to dochodzi do transakcji. Kurs przyjęty przy ostatniej transakcji w danym dniu nazywa się kursem zamknięcia(zależy od max woluminu obrotu, różnicy podaż popyt, różnicy kursu określonego i odniesienia).

Technika ustalania kursu jednolitego polega na:

• danego dnia ustala się odrębnie kursy każdego papieru będącego w gestii danego biura

• biuro zbiera wszystkie złożone oferty kupna(max cena) i sprzedaży(min cena)

• biuro segreguje oferty według podanych cen i zestawia z jednej strony tabeli oferty zakupu, z drugiej sprzedaży

• poszukuje się zestawienia wiersza z kursem po którym można by było zawrzeć najwięcej transakcji tzw. przeciętnego.

Przepisy przewidują ze zmiany kursu na kolejnej sesji nie może przekroczyć 10 % w notowaniach z kursem jednolitym, zaś 15% w przypadku akcji i 5% obligacji na notowaniach z kursem ciągłym.

Droga zlecenia.

Inwestor składa zlecenie w punkcie obsługi klienta, stąd przekazywane do centrali biura maklerskiego i wreszcie przy udziale maklera trafia na giełdę(komputer giełdowy).

Inwestor składając zlecenie określa:

• rodzaj oferty

• limit ceny

• termin ważności zlecenia

• nazwę pakietu

• liczbę papierów(wolumin)

Rodzaje zleceń:

• limit ceny w zleceniu

• zlecenie z limitem ceny

• zlecenie bez limitu

# po cenie rynkowej(PCR)

# po cenie rynkowej na otwarcie(PCRO)

# po każdej cenie(PKC)

- zlecenie z dodatkowym warunkiem wykonania

• minimalna wielkość wykonania(Wmin)

• limit aktywacji(limAkt)

• wielkość ujawnienia(WUJ)

- termin ważności

• zlecenia z określonym terminem ważności

• zlecenia bez określonej daty ważności

# do końca sesji giełdowej(DZIEŃ)

# ważność domyślna(DOM)

# ważne do pierwszego wykonania(WiN)

# wykonaj albo anuluj(WuA)

Zlecenia:

• z limitem - umożliwia kontrolę ceny realizacji, może być częściowo realizowane jeśli nie ma wystarczającej ilości akcji lub zleceń przeciwnych.

• PKC -pozwala nabyć sprzedać wszystkie akcje po cenie rynkowej, może jednak spowodować zamrożenie rynku

• WiN - umożliwia kontrolę momentu realizacji, może być częściowo realizowane

• WuA - umożliwia kontrolę ilości i kursu realizacji, traci ważność gdy nie może być realizowane w całości

• Wmin - umożliwia realizację w określonej minimalnej ilości, zlecenie realizowane w całości lub częściowo w określonej przez inwestora minimalnej ilości

• LimAkt-stop loss- umożliwia kupno sprzedaż całej ilości papierów jeśli cena osiągnęła poziom ustalony przez inwestora

• LimAkt-stop limit- umożliwia kupno sprzedaż po określonym limicie jeżeli cena na rynku przekroczyła ustalony przez inwestora poziom

• WUJ - umożliwia ukrycie ilości papierów które chcemy sprzedać kupić

• PCR- nabywanie po najlepszej cenie rynkowej pierwszego najlepszego oczekującego zlecenia przeciwnego, możliwa częściowa realizacja

• PCRO- nabywanie akcji na początku końcu sesji po kursie ustalonym

Transakcje pakietowe - to transakcje opiewające na duże ilości papierów wartościowych. Zawierane miedzy dużymi inwestorami, poza sesją lub poza systemem notowań ciągłych.

Wpływ otoczenia na giełdzie:

- stopa procentowa - jej podwyżka powoduje spadek kursu obligacji

• jej spadek powoduje wzrost kursu obligacji, a jednocześnie spadek akcji

- inflacja - wzrost powoduje podwyższenie stóp procentowych

- kurs walutowy

- wzrost gospodarczy

- deficyt

- akcje zależą od kondycji i rezultatów przedsiębiorstwa.

Informacje i wszelkiego rodzaju wiadomości giełdowe:

• raporty bieżące, okresowe, kwartalne, roczne

• publikacje raportów

• prasa ekonomiczno-gospodarcza

• serwisy ekonomiczne

• opracowania biur maklerskich

• prospekty emisyjne

• internet (www.gpw.com.pl, www.optimus.com.pl)

• indeksy giełdowe

• sprawozdania finansowe

Giełda Papierów Wartościowych Warszawa S.A. stosuje następujące indeksy:

• Warszawski Indeks Giełdowy- WIG(wszystkie spółki notowane na giełdzie)

• Warszawski Indeks Giełdowy20- WIG20(20 spółek o najwyższej randze)

• Warszawski Indeks Rynku Równoległego- WIRR(58 spółek z rynku równoległego)

• TechWIG-(15 spółek Segmentu Innowacyjnych Technologi)

• MidWIG

• NIF- narodowy fundusz inwestycyjny

Wzrost indeksów świadczy o tendencji wzrostowej notowań kursów, a spadek o spadkowej.

Opodatkowanie:

• papiery skarbowe- zwolnione całkowicie

• akcje- zwolnione jeśli zakupione do 31-XII-2000

- podatek ryczałtowy 20% z dywidendy

- podatek na zasadach ogólnych w przypadku sprzedaży

• fundusze powiernicze- zwolnione całkowicie.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---