1. Początki Bibliografii ( XVII - XVIII)
Pierwocinami zarówno bibliografii jak i historii literatury były w Polsce sporządzane od końca XVI w. spisy, a następnie słowniki bibliograficzne pisarzy.
W 1625 roku ukazał się pierwszy słownik bibliograficzny ukazany drukiem to dzieło: polihistora Szymona Starowolskiego Scriptorum Polonicorum Hekatontas seu Centum illustrium Poloniae scriptorum elogia et vitae.
Wydane w Frankfurcie. W biograficznych portretach pisarzy, głownie uczonych humanistów dobranych z katolickiej ortodoksji, ułożonych według dostojeństwa autorów, wymienione były tytuły dzieł rękopiśmiennych i drukowanych omawianych pisarzy.
Zestawienie paruset nazwisk i paru tysięcy tytułów zdecydowało, iż Hekationtas Starowolskiego została uznana za początek polskiej bibliografii.
Wiek XVIII - Właściwe prace bibliograficzne.
Podejmowali je erudyci, zbieracze i bibliofile, którzy zestawiali spisy najczęściej w oparciu na własne bogate księgozbiory.
Już na początku wieku ukazało się kilka dzieł o charakterze bibliografii specjalnej. Zawierające krytyczne omówienie opisywanych książek.
Znaczące opracowania należały do uczonych z Prus królewskich mianowicie:
Samuel Joachim Hoppius De scriptoribus historiae Polonicae schediasma literarium, ( poczet historyków polskich w zarysie, Gdańsk 1707) - obejmujący ponad 600 autorów i około 100 dzieł,
Dawid Braun Katalog i ocena zalet i błędów dzieł historycznych, politycznych i prawniczych Polski i Prus, drukowanych i rękopiśmiennych, rękopiśmiennych Bibliotece Brauniańskiej zgromadzonych- 241 prac drukowanych i rękopiśmiennych.
W połowie stulecia pojawiły się pierwsze prace wyrosłe z założenia autorskiego:
- Józef Andrzej Załuski -współtwórca pierwszego w Polsce księgozbioru narodowego a także warsztatu naukowo - bibliograficznego - biblioteki publicznej w Warszawie.
XVIII - próba bibliografii narodowej J.A. Załuskiego wielotomowa Wielka ogólna bibliografia polska - pozostała w rękopisie i wraz z zbiorami Biblioteki Narodowej spłonęła w Warszawie w 1944 roku.
Prace bibliograficzne Załuskiego ogłoszone drukiem:
- Zbiór poetów polskich, którzy w ojczystym języku pisali,
- Bibliografia zespołu osobowego: zestawienie pism Stanisława, Jana i innych Jabłońskich oraz wykaz druków do jego rodu odnoszących się w dziele Anecdota Jablonoviana
Wśród prac bibliograficzno - katalogowych zaczęły pojawiać się bibliografię specjalne typu bibliofilskiego, rejestrujące księgi rzadkie, osobliwe i poszukiwane. Starannością opracowania wyróżniało się dzieło sekretarza i współpracownika Załuskiego, Jana Daniela Andrzeja Janockiego.
W nowo powstających słownikach bibliograficznych rozbudowane były coraz bardziej informacje o książkach. Powoli wykształcał się schemat artykułu słownikowego złożonego z dwu części: Danych życiorysowych w następującego po nich spisu i krytycznego omówienia dzieł.
XVII - praca teologa ariańskiego Krzysztofa Sandiusa Biblioteka antytrynitarzy albo katalog pism i krótkie przedstawienie życia ich autorów- zawierająca bogate materiały bibliograficzne o piśmiennictwie arian.
W XVIII - obszernością informacji o książkach i skrupulatnością opisu wyróżniały się prace Janockiego:
- Polska pisząca naszych czasów - zbiór wiadomości o życiu i pismach 144 pisarzy współcześnie żyjących i 54 zmarłych za Augusta III.
- oraz 3 tomowy Junociana albo różne wiadomości o sławnych i wybitnych pisarzach i mecenasach polskich - słownik bibliograficzny, obejmujący w układzie alfabetycznym w ramach tomu 461 autorów polskich dawniejszych epok.
Oprócz dzieł bibliograficznych zaczęły powstawać w drugiej połowie XIII wieku czasopisma krytyczno - bibliograficzne.
- Pierwsza „ Warschauer Bibliotek” - wydana 1754 - 1755 przez Wawrzyńca Mitzlera de Kolof, przy poparciu Załuskiego.
Z oświeceniowym czasopiśmiennictwem literackim wiążą się początki bibliografii zawartości czasopism. Wydawane w latach 1770 - 1777 pod redakcją Jana Albertrandiego i Adama Naruszewicza „ Zabawy Przyjemne i Pożyteczne z Sławnych Wieku tego Autorów Zebrane”, opracowały z racji zawieszenia pisma i ogłosiły w 1777r. na swoich łamach, jako pierwsze w dziejach bibliografii, scalony spis treści szesnastu wydanych tomów.
2. Pierwsze Połowa XIX wieku.
U początków XIX wieku problemem stała się sprawa rejestracji całego polskiego dorobku piśmienniczego. Pierwsze powstanie bibliografii ogólnej piśmiennictwa polskiego było związane z przygotowaniem syntezy historycznoliterackiej.
- Feliks Bentkowski - podjął się opracowania szkolnego podręcznika historii literatury polskiej Historia literatury polskiej wystawiona w spisie dzieł drukiem ogłoszonych ( 1814) - Dziełu doprowadzanemu do kompletności w 1813 nadał układ systematyczny. Tom I obejmował wykład O stanie nauk w Polszcze w ogólności, a w szczególności o języku polskim
oraz bibliografię adnotowaną publikacji z zakresu „Nauk nadobnych”; poezji dramatu i wymowy; ułożoną według rodzajów literackich, a w ich obrębie według gatunków.
Tom II - bibliografia piśmiennictwa naukowego w układzie według poszczególnych dyscyplin. Opisy dzieł sporządzone z autopsji. Elementy historyczne były, obok zamieszczonego w tomie I wykładzie, zwięzłe informacje biograficzne o autorach i cytowanie przy dziełach oceny współczesnych autorytetów w dziedzinie krytyki.
Znaczenie Historii Literatury Bentkowskiego jako bibliograficznego przewodnika miało ogromne znaczenie. Dzieło to spowodowało znaczne ożywienie działalności bibliograficznej.
Pełną rejestrację piśmiennictwa polskiego miał dać opracowany przez filologa i bibliotekarza Adama Benedykta Kochera Obraz bibliograficzno - historyczny literatury i nauk w Polsce, od wprowadzenia do niej druku po rok 1830 włącznie z pism Janockiego, Bentkowskiego, Ludwika Sobolewskiego, Ossolińskiego, Muszyńskiego, Jana Winc. I Jerz. Sam. Bandtków itd., wystawiony. - Joher nadał dziełu również układ systematyczny. Sposób opracowania części bibliograficznej, dokładność opisu, polegająca na dążeniu do odtworzenia karty tytułowej, podawaniu formatu i liczby strony, sprawiły, iż Obraz Johera uważany jest za dzieło w którym nastąpiło wyodrębnienie się bibliografii od historii literatury.
Obok prób bibliografii narodowej powstało w pierwszej połowie XIX wieku kilka prac bibliograficznych o charakterze bibliografii specjalnych. Były to słowniki bibliograficzne:
- Michał Hieronim Juszyński Dykcjonarz poetów polskich - obejmujący w układzie alfabetycznym 1376 autorów, którzy pisali wiersze od XV do połowy XVIII wieku, oraz 210 utworów anonimowych.
Liczniej zaczęły pojawiać się spisy zawartości czasopism sporządzane przez redakcję w celu podsumowania dorobku pewnych okresów działalności, jak np. w układzie działowym zestawionym przez F. Bentkowskiego Spis rzeczy zawartych w 21 tomach „ Pamiętnika Warszawskiego”, wydawanego od stycznia 1815 do grudnia 1820.
Wyrazem coraz większej potrzeby bieżącej informacji bibliograficznych były rubryki dotyczące ruchu wydawniczego w czasopismach naukowych, literackich, jak np. Doniesienia o nowych dziełach w „Pamiętniku Warszawskim”.