Stratyfikacja społeczna czyli uwarstwienie społeczne, koncepcja podziału społ. polegająca na jego rozpatrywaniu pod kątem istnienia warstw (klas, stanów, grup społeczno-zawodowych) różniących się między sobą pod względem np. dochodu, prestiżu, wieku, kwalifikacji, wykształcenia, pełnionych funkcji itd. Pozycja danej warstwy społecznej (wyższa - niższa) zależy od uznawanego w danym społeczeństwie systemu wartości.
Jak Raymond Boudin sprecyzował pojęcie „pierwotnego efektu stratyfikacyjnego” i „wtórnego efektu stratyfikacyjnego”?
Opracowany przez niego model formalny umożliwia stymulację generowania różnic szans edukacyjnych oraz nierówności społecznych. Autor przyjął, że każda jednostka, kończąc kształcenie obowiązkowe, przyswaja sobie swoiście cechy ucznia, spośród których charakterystyczne są wyniki w nauce i inne osiągnięcia szkolne. Poziom tych osiągnięć nie jest jednak przypadkowy , gdyż w znacznej mierze pokrywa się on ze zróżnicowaniem społecznym uczących się. Wynika stąd, iż kształcenie obowiązkowe nie kompensuje różnic będących pochodna odmiennych pozycji społecznych uczniów. Osiągnięcia szkolne absolwentów szkół podstawowych w dużym stopniu przynoszą się i odzwierciedlają pozaszkolne zróżnicowania społeczne. Boudin nazwał to zjawisko pierwotnym efektem stratyfikacyjnym.
Po ukończeniu obowiązkowego okresu kształcenia, młodzież może wybierać dalsze drogi edukacyjne. Wydaje się zatem, że na tym etapie ważniejsze okażą się czynniki indywidualne tj zdolności zainteresowania ucznia a tło społeczne nie będzie miało znaczenia. Tło społeczne wywiera jednak duży nacisk na wybór dalszej drogi życiowej. Młodzież bierze pod uwagę swoje wcześniejsze wyniki w nauce, których wskaźnikiem są oceny. Te zaś bardzo istotnie różnią się w poszczególnych grupach społecznych. W grę wchodzą także liczne czynniki natury świadomości, wartości, wzory kariery życiowej, motywacje, aspiracje edukacyjne. Im wyższy status społeczny określonej klasy lub warstwy społecznej tym wyższą rangę przypisuje ona celom edukacyjnym. Dlatego też przy jednakowych wynikach w nauce młodzież pochodząca z klas wyższych podejmuje bardziej ambitne decyzje edukacyjne. Tego typu oddziaływanie środowiska społecznego trwa ustawicznie i wpływa na coraz dalsze decyzje, a zatem także na ogólne zróżnicowanie się dzieci szkolnych, młodych ludzi należących do odmiennych klas społecznych. Zjawisko to Boudin nazwał wtórnym efektem stratyfikacyjnym.
R. Boudin wyraźnie zasygnalizował, że w obecnych czasach dzieci i młodzież mają nierówne szanse w zdobyciu dobrego wykształcenia. Uzależnione jest to w znacznej mierze od czynników socjodemograficznych jak: pochodzenie społeczne, wykształcenie rodziców, płeć, miejsce zamieszkania, pochodzenie etniczne, standard i styl życia, stan zdrowia itp. Ich zdaniem szkoła jest instytucją przekazu kultury uprawomocnionej, tej, którą reprezentują klasy uprzywilejowane. Przyjmując tę kulturę i system zawartych w niej znaczeń, instytucje szkolne przyczyniają się do umocnienia panowania klas uprzywilejowanych oraz do legitymizacji istniejącej władzy.
Czy dziś występują te zjawiska? Jeśli tak to gdzie, jeśli nie to dlaczego zanikły?
Ja uważam, że one jeszcze są. Jednostka, która dobrze uczyła się w szkole podstawowej wybiera studia jako dalszą edukację na uczelni dziennej. Osoby, które gorzej radziły sobie w szkole, sądzą, że społeczeństwo nie ma takich oczekiwań od nich skoro i tak i tak się nie uczą supernowo, wiec zazwyczaj kończy się ich edukacja na zawodówce. Co niektórzy wybierają studia, ale są to zazwyczaj studia zaoczne. Myślę, że warto zwrócić jeszcze uwagę na to, że teraz osoby, które słabiej sobie radziły w kształceniu obowiązkowym wybierają teraz studia jakiekolwiek niekoniecznie odpowiadające ich zainteresowaniom.