Definicja: Kynoterapia, inaczej zwana dogoterapią, jest jedną z form zooterapii, która wykorzystuje specjalistycznie przeszkolone psy do pracy polegającej na wieloprofilowym usprawnianiu dzieci, młodzieży i dorosłych, szczególnie osób:
z niepełnosprawnością intelektualną, w tym z zespołem Downa,
cierpiące na autyzm, zespół Aspergera,
z zaburzeniami pragmatyczno-semantycznymi,
z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi,
z zaburzeniami w zachowaniu,
z niepełnosprawnością ruchową, w tym z MPD,
niewidome,
niesłyszące,
niedostosowane społecznie,
cierpiące na padaczkę,
chore somatycznie, w tym terminalnie,
chore psychicznie,
z problemami komunikacyjnymi,
z trudnościami w uczeniu się,
z problemami logopedycznymi,
samotne,
zagubione,
zestresowane,
oraz ludzie starsi, a także inne osoby potrzebujące
Głównym zadaniem dogoterapii jest motywacja do podjęcia walki z chorobą, a co za tym idzie - poprawa stanu psychicznego i fizycznego dziecka.
Cele ogólne
1. Wyzwalanie zainteresowań, aktywności i motywacji do działania w procesie terapeutycznym,
2. Stymulowanie wszechstronnego rozwoju osobowości,
3. Wyrównywanie różnego typu dysharmonii rozwojowych w sferze emocjonalnej i społecznej,
4. Kształtowanie prawidłowych postaw i zachowań społecznych, przełamywanie lęku,
5. Integracja dzieci z różnymi deficytami z dziećmi sprawnymi na terenie klasy i szkoły,
6. Stwarzanie dobrego klimatu do kreowania pozytywnych emocji,
7. Wzbogacanie wiedzy o budowie i pielęgnacji psa.
Cele szczegółowe
Cele szczegółowe wynikają z problemu jakiego dotyczy terapia, zależą więc od określonej niepełnosprawności. Zostały przedstawione według klucza:
Cele realizowane w terapii dziecka z upośledzeniem umysłowym:
- wypracowanie umiejętność komunikowania się, nawiązywania kontaktów,
- ośmielanie dzieci, nauka podejmowania decyzji,
- wyrażania własnego zdania,
- wzbogacanie słownictwa,
- zapewnienie społecznej integracji,
- doskonalenie sprawności fizycznej i koordynacji ruchowej,
- stymulacja rozwoju funkcji poznawczych,
- rozwijanie zachowań opiekuńczych,
Cele realizowane w terapii logopedycznej:
- mobilizowanie do głośnego i poprawnego wysławiania się,
- doskonalenie artykulacji,
- naśladowanie czynności wykonywanych przez psa takich jak np.: dyszenie,
sapanie, mlaskanie,
- wzbogacanie słownictwa,
Cele realizowane w rehabilitacji:
- rozluźnienie mięśni,
- motywacja dziecka do wytrwałych ćwiczeń,
- doskonalenie mowy czynnej,
- przeprowadzanie zabiegów rehabilitacyjnych w atmosferze relaksu,
Cele realizowane w terapii dziecka nadpobudliwego:
- wyciszenie emocji,
- mobilizacja do wytrwałej pracy,
- doskonalenie koncentracji uwagi,
- wypracowanie umiejętności postępowania w nowych sytuacjach,
Cele realizowane w terapii dziecka nieśmiałego:
- przełamanie własnych ograniczeń,
- wzmocnienie poczucie własnej wartości,
- wypracowanie zdecydowanej, konsekwentnej postawy,
- stworzenie sytuacji wyróżniającej ucznia w sposób pozytywny, dający możliwość odniesienia sukcesu,
Cele realizowane w terapii dziecka z autyzmem:
- pomoc w nawiązaniu kontaktu,
- wzbudzenie zainteresowania otoczeniem,
- pomoc w przełamaniu lęku przed nowymi sytuacjami,
- wypracowanie umiejętności okazywania emocji, nazywania ich,
- zmniejszanie nadwrażliwości,
Cele realizowane w terapii dziecka dyslektycznego
- wzmocnienie poczucia własnej wartości,
- doskonalenie orientacji stronnej,
- doskonalenie sprawności manualnej,
- doskonalenie percepcji wzrokowej,
- doskonalenie percepcji słuchowej,
- doskonalenie umiejętności werbalizacji własnych myśli,
- rozwijanie umiejętności twórczych,
- tworzenie sytuacji dających poczucie odniesionego sukcesu,
Formy prowadzenia zajęć dogoterapeutycznych:
Ćwiczenia z psem:
1. Wydawanie różnorodnych poleceń, określanie części ciała psa. Taka zabawa rozwija słownictwo i motywuje dziecko do mówienia. Dziecko odczuwa radość i satysfakcję, gdy widzi, że pies słucha jego poleceń.
2. Karmienie psa suchą karmą. Dziecko bierze do ręki karmę, przywołuje psa i tak utrzymuje rękę, aby pies mógł zjeść pokarm. Ma, to szczególne znaczenie u osób z przykurczami dłoni, zarówno dzieci jak i ludzi starszych. Jeśli występuje problem ze swobodnym rozprostowaniem palców, pies pomaga wyegzekwować ten ruch swoim nosem i pyskiem, stymuluje zakończenia nerwowe dłoni, wyzwala rozluźnienie mięsni, Często również stosuje się rzucanie karmy, które ma na celu rehabilitację ręki i wytrenowanie precyzji ruchu.
3. Pielęgnacja psa. W tym przypadku czesanie sierści psa pozwala na rehabilitację całej ręki, stymuluje ruchy precyzyjne, pozwala na zróżnicowanie stopnia nacisku dłoni.
4. Chodzenie z psem na smyczy. Szczególnie dla dzieci, które nie robią tego na co dzień jest to wielkie przeżycie. Wykonując, tę czynność są tak zaaferowane, że zapominają o własnych ograniczeniach, które często hamują ich aktywność.
5. Swobodna zabawa z psem. Bieganie, rzucanie piłki, głaskanie, przytulanie. Są to po prostu zabawy, które dają radość dziecku, jednocześnie rozwijając je emocjonalnie i fizycznie.
6. Wykonywanie ćwiczeń fizycznych przy współpracy z psem. Dzięki współudziałowi psa dzieci chętniej i swobodniej wykonują ćwiczenia fizyczne niż w przypadku samodzielnej pracy. Pies je doskonale motywuje do wysiłku, a jego obecność dziecko utożsamia z zabawą i rozrywką, a nie rehabilitacją
Ćwiczenia przy psie:
1. Rysowanie, kolorowanie, wyklejanie psów.
2. Oglądanie, omawianie i czytanie książeczek o psach i innych zwierzętach domowych.
3. Robienie piesków z plasteliny, masy solnej lub innych mas plastycznych.
4. Śpiewanie piosenek o psach.
5. Czytanie/nauka wierszyków o psach.
Liczba tego typu kontaktów z psem jest nieograniczona. Istotnym elementem psiej terapii jest śmiech i zabawa. Dla tych dzieci, które na co dzień mają mało radosnych chwil, każda okazja do śmiechu jest bezcenna. A śmiech, to też doskonała stymulacja mięśni i pozytywne nastawienie do świata.
Przebieg zajęć terapeutycznych
Zajęcia terapeutyczne z udziałem psów mogą odbywać się w grupie lub indywidualnie. W zajęciach uczestniczą psy i dogoterapeuci. Przebieg poszczególnych ćwiczeń organizowany w taki sposób, by udział osób niepełnosprawnych był w nich najpełniejszy i wiązał się z osiągnięciem największych efektów. Proponowane przebieg zajęć:
1.Swobodne, spontaniczne przywitanie się ze zwierzętami i terapeutami pogłębienie kontaktu ze zwierzętami
2. Rozpoznanie psów, przypomnienie imion
3. Samodzielne lub z pomocą karmienie psów rzucanie smakołyków z pewnej odległości, wkładanie do miski, podawanie z dłoni
4.Podawanie komend i obserwowanie ich efektów
Wybrane ćwiczenia stymulujące rozwój dziecka (od 2 do 4 ćwiczeń) w bezpośrednim kontakcie z psem, t.j.:
ćwiczenia ruchowe, stymulacja zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, węchu, wyciszenie emocji, podawanie komend, usprawnianie narządów artykulacyjnych, wyzwalanie reakcji werbalnych dziecka, wzbogacenie zasobu słownictwa, wykonywanie czynności pielęgnacyjnych dotyczących psa.
5.Zakończenie ćwiczeń i samodzielne, spontaniczne pożegnanie się z psem
Każde ćwiczenie dostosowywane jest do indywidualnych potrzeb dziecka, jego możliwości, samopoczucia i dyspozycji w danym dniu.
1