 | Pobierz cały dokument odmiany.jezyka.edukacja.studia.semestr.viii.doc Rozmiar 37 KB |
http://hamlet.pro.e-mouse.pl/uczen/index.php?id=odmjez
Serwis Polonistyczny „Hamlet”
Język i jego odmiany
Język polski przeciwstawia się na przykład czeskiemu, angielskiemu, węgierskiemu jako odrębny język narodowy. W obrębie każdego języka narodowego można wyróżnić dwie zasadnicze odmiany: język ogólny i odmianę gwarową.
Językiem ogólnym posługują się członkowie środowisk inteligenckich, a także ci chłopi, robotnicy, rzemieślnicy, którzy nauczyli się go w szkole, bądź w kontaktach z inteligencją, bądź też za pośrednictwem środków masowego przekazu. Język ogólny jest najbardziej uniwersalnym narzędziem porozumiewania się, służy bowiem zaspokajaniu najróżnorodniejszych potrzeb komunikacyjnych. Jest językiem państwowym, językiem piśmiennictwa oraz językiem warstw wykształconych.
Odmiana gwarowa to ogół dialektów, jakimi posługują się mieszkańcy wsi. Jest ona bardzo zróżnicowana terytorialnie, zarówno w zakresie wymowy jak poszczególnych właściwości gramatycznych. Odmiana gwarowa służy zazwyczaj wyłącznie codziennemu porozumiewaniu się, stąd w słownictwie gwarowym niewiele jest wyrazów abstrakcyjnych, przy równoczesnym bogactwie wyrazów konkretnych związanych z życiem wiejskim, pracą na roli, hodowlą, obyczajami wsi itp. Ogniwem pośrednim między językiem ogólnym a gwarami są gwary miejskie (p. gwara).
Język ogólny zapożycza niejednokrotnie elementy gwarowe. Dotyczy to niemal wyłącznie słownictwa (por. istniejące dziś w języku ogólnym dialektyzmy podhalańskie: perć, piargi, siklawa, turnia). Z drugiej jednak strony wprowadzanie do języka ogólnego cech gwarowych, zwłaszcza w zakresie wymowy, jest wykroczeniem przeciwko normie językowej; por. niepoprawną wymowę warszawską, spotykaną także wśród inteligencji, typu: gięś (zamiast: gęś), chięć (zamiast: chęć), lypa (zamiast: lipa).
Inaczej rzecz się ma z tzw. regionalizmami, a więc odrębnościami leksykalnymi i gramatycznymi mowy warstw wykształconych różnych regionów Polski, np. krakowskie: ta magiel, litra, krawatka, rączka (w zn. „obsadka”), brusznica (w zn. „borówka”); poznańskie: modrak „chaber”, sklep „piwnica”, skopowina „baranina”, młodzie „drożdże”, węborek „wiadro”; krakowskie: sekować „szykanować” nie stanowią wykroczeń przeciwko poprawności językowej.
W ramach języka ogólnego wyodrębniamy język mówiony (potoczny) oraz język pisany (literacki). Podział ten wynika z odmienności środków wyrazu stosowanych w mowie i piśmie uwarunkowanej różnicą celów i zakresów treściowych wypowiedzi mówionych i tekstów pisanych.
 | Pobierz cały dokument odmiany.jezyka.edukacja.studia.semestr.viii.doc rozmiar 37 KB |