Działanie alkoholu
Alkohol jest substancją toksyczną, jego cząsteczki z łatwością przenikają przez łożysko uszkadzając płód. Pół godziny po spożyciu alkoholu przez matkę jego stężenie we krwi dziecka jest takie samo jak we krwi matki.
Picie alkoholu przez kobiety w ciąży wpływa na rozwój płodu. Nawet najmniejsza ilość alkoholu jest niebezpieczna dla rozwijającego się organizmu a kobieta, która pije alkohol w ciąży, naraża swoje dziecko na wystąpienie nieodwracalnych uszkodzeń, mających swoje konsekwencje przez całe jego dzieciństwo i dorosłość. Uszkodzenia te przyjmują różne formy: od mikrouszkodzeń układu nerwowego i narządów do pełnoobjawowego FAS - Płodowego Zespołu Alkoholowego (ang. Fetal Alcohol Syndrome). U kobiet, które piją alkohol w czasie ciąży znacznie częściej występują przedwczesne porody i poronienia.
Alkohol może być przyczyną: zaniżonej wagi urodzeniowej, uszkodzeń mózgu, zmniejszenia odporności dziecka na choroby, opóźnienia wzrostu i zaburzeń ogólnego rozwoju dziecka.
Nie ma dawki alkoholu, którą kobieta może wypić w ciąży bez ryzyka, że wyrządzi to szkody jej dziecku!
FAS
To zespół zaburzeń pojawiających się u dzieci, jako skutek narażenia ich na toksyczne działanie alkoholu w życiu płodowym. Zaburzenia te dotyczą wad wrodzonych, somatycznych oraz neurologicznych. Po raz pierwszy FAS został opisany w 1973 roku. FAS jest jednostką chorobową i każdy lekarz ma uprawnienia do postawienia diagnozy.
Objawy fizyczne/pierwotne:
1. Niski wzrost i małogłowie. Niski wzrost związany jest z wpływem alkoholu na rozwijający się płód, niedożywieniem matki, jest także skorelowany z jej nikotynizmem. Ryzyko wystąpienia tych cech znacznie wzrasta jeśli matka spożywa alkohol w ciągu trwania ostatniego trymestru ciąży. Niska waga i małe wymiary ciała pozostają u większości dzieci cechą charakterystyczną na całe życie.
2. Dysmorfie twarzy, do których zaliczamy:
Oczy osadzone są szeroko, tak, że nasada nosa robi wrażenie bardzo szerokiej
Szpary powiekowe są skrócone poprzez występowanie zmarszczki nakątnej
Nos najczęściej jest krótki i zadarty
Rynienka podnosowa słabo zaznaczona lub jej brak
Górna warga bardzo cienka
Odległość między nozdrzami a górną wargą wyraźnie dłuższa
Podbródek i broda niewielkie
Uszy nisko osadzone - małżowiny często zniekształcone
Twarz dość płaska, szeroka
Wszystkie wymienione cechy mają tendencję u części dzieci do stopniowego "zanikania", ale u około połowy pozostają przez całe życie. Dla rozpoznania FAS potrzeba stwierdzenia przynajmniej dwóch wyraźnych cech z wyżej wymienionej listy. Tak opisana twarz przeciętnego dziecka z FAS "wygląda dość orientalnie", bywa, że owłosienie skóry głowy, brwi i rzęsy są obfitsze niż przeciętnie.
3. Ogólna budowa ciała, niski wzrost i niska waga powodują, że osoby z FAS sprawiają wrażenie "kruchych i słabych". Dzieci te rozwijają się wolniej, nawet jeśli są dobrze odżywione i wychowują się w środowisku stwarzającym optymalne warunki do rozwoju. Szczupłość kończyn oraz wrodzone wady układu kostno-mięśniowego powodują występowanie następujących dysfunkcji:
łatwe i szybkie męczenie się,
słaba koordynacja w zakresie motoryki dużej i małej,
zaburzenia czucia głębokiego oraz proprioceptywnego powodują swoistą
niezdarność ruchową, ruchy kanciaste, bywa, że chodzą "głośno tupiąc lub szurając", chodzenie rozpoczynają z opóźnieniem, osłabiona równowaga i koordynacja mięśniowa powodują unikanie podejmowania wysiłków i prac wymagających precyzyjnego wykonania
znaczne problemy w zakresie słyszenia, opóźniona zdolność mówienia, jednak język ekspresyjny, lepszy niż język recepcyjny, płynność słowna maskuje słabą jakość rozumienia mowy innych
zaburzenia percepcji wzrokowej, zmniejszone pole widzenia peryferyjnego,
trudności w interpretowaniu bodźców wzrokowych, obniżona koordynacja oko-ręka
niepewność przy przenoszeniu przedmiotów
inne anomalie rozwojowe dotyczą budowy takich narządów jak: serce, wątroba, nerki, narządy płciowe.
Objawy wtórne:
Brak wczesnego rozpoznania FAS i odpowiedniej opieki zwykle prowadzi do powstania zaburzeń wtórnych u dzieci z FAS.
Objawy wtórne obejmują :
lęk, złość, unikanie, wycofanie;
wejście w rolę ofiary lub prześladowcy;
zamknięcie się w sobie, kłamstwa, ucieczki z domu;
problemy szkolne;
bezrobocie;
bezdomność;
zależność od innych, chęć zadowolenia innych;
choroby psychiczne, depresja, samookaleczanie się;
gwałtowne i szokujące zachowania;
impulsywność;
kłopoty z prawem;
skłonność do uzależnień;
tendencje i zachowania samobójcze
Na wystąpienie objawów wtórnych ma wpływ środowisko i sposób postępowania z dzieckiem. To właśnie te objawy mogą być czynnikiem wpływającym na funkcjonowanie osoby z FAS.