8) Czynność bioelektryczna mózgu: rodzaje fal mózgowych, obraz EEG w czasie snu i czuwania.
Wykonywanie podstawowych czynności w życiu człowieka jest ściśle związane z korą mózgu. Aby wykonywane przez nas zadania były ściśle powiązane i zsynchronizowane musi dojść do odpowiedniego wzbudzenia kory mózgu, za co odpowiada układ siatkowaty mózgu. Czynność mózgu w trakcie snu i czuwania jest rejestrowana za pomocą fal EEG. Wywoływane potencjału zapisywane są na przesuwającym się papierze i dają nam informacje o aktywności mózgu w danym momencie. Wyróżniamy następujące fale EEG
PODZIAŁ OGÓLNY:
Fale szybkie, - jeżeli neurony mózgu wytwarzają potencjały w sposób nieskoordynowany powstają fale EEG o dużej częstotliwości oraz małej amplitudzie. Są to tak zwane fale szybkie a czynność mózgu w trakcie ich powstawania nazywamy zdesychronizowaną.
Fale wolne, - jeżeli neurony mózgu wytwarzają potencjały w sposób skoordynowany i rytmiczny powstają fale EEG o małej częstotliwości a dużej amplitudzie. Nazywamy je falami wolnymi, natomiast czynność mózgu w trakcie działania takich fal określa się mianem czynności zsynchronizowanej.
SZCZEGÓŁOWE FALE EEG WYSTĘPUJĄCE U CZŁOWIEKA
FALE ALFA- specyficzne tylko dla człowieka i tylko w trakcie czuwania w momencie odprężenia psychicznego, kiedy mamy zamknięte oczy. Charakteryzują się tym, że mają małą częstotliwość i dużą (zmienną)amplitudę, więc są falami wolnymi. Do desynchronizacji tych fal dochodzi w trakcie otworzenia oczu. Występują w okolicy potylicznej i ciemieniowej.
FALE BETA- są to fale o małej amplitudzie i częstotliwości, powyżej 15Hz. Występują w trakcie zdesynchronizowanej aktywności mózgu. Towarzyszą one czuwaniu, więc występują w momencie mobilizacji organizmu do pracy. Rejestrowane w okolicy czołowej.
FALE DELTA- charakterystyczne dla snu wolnofalowego. Mają częstotliwość od 0.5 Do 4 Hz oraz wysoką amplitudę. Należą, więc do fal wolnych w trakcie snu.
ZAPIS EEG W TRAKCIE CZUWANIA
W trakcie czuwania w momencie relaksu, odpoczynku psychicznego przy zamkniętych oczach rejestrowana jest zsynchronizowana praca mózgu. Oznacza to, że fale są falami alfa o dużej amplitudzie małej częstotliwości. Są ona charakterystyczne dla człowieka i rejestrowane są w korze płata ciemieniowego i potylicznego. Do przerwania tego stanu wystarczy otworzyć oczy i skupić się na danej rzeczy.
W momencie zadziałania jakiegoś bodźca np. dźwięku lub bodźca bólowego następuje zdesynchronizowanie czynności mózgu i mobilizacja do działania. W okolicy czołowej pojawiają się w miejsce fal alfa fale beta.
ZAPIS EEG W TRAKCIE SNU- wyróżniamy dwie fazy snu NREM i REM.
W fazie NREM wyróżniamy 4 etapy:
1) W pierwszej fazie, która jest fazą przejściową miedzy czuwania a dokładnie wypoczywania przy zamkniętych oczach zanikają fale alfa, a na ich miejsce pojawiają się fale beta o bardzo małej amplitudzie. Jest to wtedy sen płytki, w, którym badany budzi się na swoje imię.
2) W drugiej fazie NREM występują nieliczne wyładowania w postaci wrzecion i niekiedy tzw. zespoły K - pojedyncze wyładowania o dużej amplitudzie, po którym występuje fala wolna. Sen pogłębia się a śpiący poprawia pozycję ciała.
3) Sen głęboki - pojawiają się fale wrzecionowe przerywane przez nieliczne fale delta o dużej amplitudzie. Śpiący obudzony przez telefon nie pamięta tego.
4) W czwartej fazie NREM występują nieprzerwane fale delta- sen delta. Bardzo głęboki sen z realistycznymi marzeniami sennymi.
NREM- mobilizacja układu przywspółczulnego. Obniżenie pobieranego powietrza oraz zmniejszony przepływ krwi a także spadek napięcia mięśni i temperatury ciała.
W FAZIE REM - zapis EEG wygląda jak w 1 etapie fazy NREM, - więc zanikają fale delta i na ich miejsce pojawiają się szybkie fale beta. Mobilizacja układu współczulnego. Przyśpieszenie akcji serca i oddychania, raptowne szybkie ruchy gałek ocznych.