Notatka Molier Świętoszek, szkola technikum, polski mowtywy


  1. Molier (właśc. Jean Baptiste Poquelin) to najwybitniejszy komediopisarz francuski, także aktor i dyrektor teatru. Przedstawiciel klasycyzmu francuskiego. W 1643 r. założył w stolicy, wspólnie z M. Bejart, teatr, który wkrótce zbankrutował. Po 12 latach wędrówek po prowincji z trupą objazdową, osiadł w 1658 r. na stałe w Paryżu, gdzie zdobył sławę, poparcie króla oraz opinię niebezpiecznego libertyna. Uprawiał komedię, w obrębie, której stworzył wzorce realistycznej komedii psychologicznej 
    i obyczajowej. Jest autorem widowisk farsowych, komedii heroicznych i komediobaletów. Połączył w nich tradycję rodzimej farsy ludowej z elementami włoskiej commedia dell'arte i klasycznej sztuki komicznej (Arystofanes). Molier wierzył w skuteczność nauczania ze sceny - jego utwory mają charakter dydaktyczny. Komedie jego odznaczają się niezwykłą różnorodnością i najwyższymi walorami artystycznymi. Prezentując galerię wiecznych typów ludzkich, dawał zarazem satyryczny obraz francuskiej obyczajowości XVII w. - Ośmieszał salonową przesadę ("Pocieszne, wykwintnisie", wyst. 1659), Niezrozumienie życia rodzinnego ("Szkoła mężów", wyst. 1661, "Szkoła żon", wyst. 1662), Hipokryzję i zakłamanie dewotów ("Świętoszek", wyst. 1664), Wielkopańską pozę arystokratów ("Don Juan", wyst. 1665), Okrutną pogardę światowców wobec ludzi uczciwych i prostolinijnych ("Mizantrop", wyst. 1666), Manię gromadzenia bezużytecznych bogactw ("Skąpiec", wyst. 1668). Molier przepoił swą twórczość głębokim humanizmem - mimo goryczy i pesymizmu wierzył w rozum ludzki i zdolność przezwyciężania zła oraz opowiadał się za wolnym i godziwym 
    wyborem własnej drogi. 

  1. „Skąpiec” został po raz pierwszy wystawiony w roku 1668, a treść tej komedii przedstawić można następująco. Oto główną postacią utworu jest skąpy mieszczanin Harpagon, który nie tylko tyranizuje wszystkich mieszkańców swojego domu, ale w dodatku staje na drodze do szczęścia własnych dzieci. Jego syn Kleant kocha Mariannę, natomiast córka Eliza odwzajemnia uczucia Walerego, który chcąc być bliżej ukochanej przyjmuje posadę intendenta w domu jej ojca. Niestety, Harpagon postanawia wydać córkę za Anzelma, zgadzającego się poślubić ją bez posagu, syna chce związać z bogatą wdową, natomiast Mariannę chce sam pojąć za żonę, wykorzystując do swych swatów intrygantkę Fozynę. Źródłem komizmu tego utworu jest przede wszystkim Harpagon, który żyje w stałym lęku przed wydatkami i kradzieżą, uprawiając potajemnie lichwiarstwo. Stąd Kleant, zmuszony do pożyczania na procent, nagle orientuje się, że stał się dłużnikiem własnego ojca. Innym, bardzo zręcznym epizodem jest scena, w której Harpagon, zmuszony do wydania przyjęcia na cześć Marianny, daje polecenia swym sługom oraz mistrzowi Jakubowi, kucharzowi i stangretowi w jednej osobie, zaś Walery, chcąc schlebić skąpcowi, dystansuje go w wymyślaniu coraz to nowych oszczędności. Intryga rozwiązuje się, gdy służący Kleanta, Strzałka, kradnie cenną szkatułkę Harpagona, a Walery, oskarżony przez Jakuba o tę kradzież, w wyniku nieporozumienia przyznaje się, że kocha Elizę. Na dodatek okazuje się, iż jest bratem Marianny i synem Anzelma. W tej sytuacji ojciec ustępuje mu pola, natomiast Kleant zwraca szkatułkę pod warunkiem zgody na jego matrymonialne zamiary.

  1. Akcja sztuki jest wartka - często zmieniają się wątki, co pomaga autorowi zaprezentować swoich bohaterów (tych pozytywnych i negatywnych) w wielu sytuacjach z życia przeciętnej rodziny swojej epoki. Groteskowe połączenie patosu wypowiedzi Tartufe'a ze scenami komicznymi łatwo i jednoznacznie dają argumentację, potrzebną odbiorcy do własnej oceny zachowania bohatera. Warto zwrócić uwagę na pierwiastki tragizmu - to przecież sami bohaterowie zaplątują się w sidła zastawiane sobie nawzajem, choć część z nich jest od razu przeznaczona dla intryganta. Ale jest jeszcze jeden rodzaj tragizmu, który do końca pozostaje gorzki i zawiera w sobie morał całej sztuki. To łatwowierność ludzi poddanych wszechwładzy Kościoła, akceptującej dewocję, na której z kolei sprytne jednostki budują własny kapitał.

  1. Jej wystawieniu w 1664 towarzyszyły skandal i protest dostojników duchownych. Sztuka, w treści stanowiąca drwinę z hipokryty, w rzeczywistości mierzyła w istotę etyki i moralności katolickiej, które głosząc hasła sprzeczne z naturą sprzyjały szerzeniu się obłudy i zakłamania. Komedia, zdjęta z afiszy, wystawiona została ponownie dopiero w 1669. W początkowej fazie obejmowała tylko 3 akty.



Wyszukiwarka