Uczenie się, MATERIAŁY dla STUDENTÓW, 500 PRAC (pedagogika, psychologia, socjologia, filozofia)


UCZENIE SIĘ

Uczenie się jest procesem prowadzącym do modyfikacji zachowania jednostki w wyniku jej uprzednich doświadczeń.

Można je rozumieć:

- jako czynność zmierzającą do opanowania określonej wiedzy i umiejętności;

- jako proces zachodzący wewnątrz psychiki, na podłożu układu nerwowego, prowadzący do zmian w zachowaniu się.

Zmiany w zachowaniu:

- mogą być korzystne lub niekorzystne dla uczącego się podmiotu;

- nie zawsze są wynikiem uczenia się, lecz np. stanu zdrowia;

- ich trwałość jest względna i zależy m.in. od tego, czy dana zmiana jest wykorzystywana w praktyce.

Czynność uczenia się występuje okazjonalnie, służy jakiemuś celowi, po osiągnięciu którego wykonywanie czynności uczenia się może ustać.

Uczenie się rozumiane jako proces gromadzenia doświadczeń i włączania ich do zasobu doświadczeń już posiadanych trwa całe życie. Może ono być zamierzone lub niezamierzone.

Na przebieg i skuteczność uczenia się wpływają czynniki emocjonalno - motywacyjne, jak niezaspokojona potrzeba wiedzy, zainteresowania.

Uczenie się przez rozwiązywanie problemów:

Założeniem tej formy uczenia się jest aktywność jednostki w czasie nauki. Dzięki czemu sama dochodzi do rozwiązania zadania, trwale opanowuje treści nauczania i wyuczony materiał umie zastosować w nowych sytuacjach. Nowy materiał jest opanowany operatywnie, a nie statycznie, uczeń nie czeka, aby mu wszystko podać do wiadomości, lecz sam szuka. Nie wszystkie zadania stawiane przed uczniem są dla niego problemami. Problemem jest zadanie zawierające określoną trudność, nieznacznie przekraczającą możliwości intelektualne ucznia.

Uczenie się przez rozwiązywanie problemów przechodzi przez następujące etapy:
a) uświadamianie sobie problemu i wyodrębnianie trudności do pokonania,
b) szukanie w posiadanej wiedzy podstaw do rozwiązania problemu,
c) ustalenie hipotez prowadzących do poprawnego rozwiązania,
d) weryfikacja hipotez i znalezienie właściwej, dającej rozwiązanie problemu,
e) rozwiązanie problemu.

Uczenie się wg Behawioryzmu:

Behawioryzm zajmuje się przede wszystkim badaniem zachowań, które można obserwować, oraz rolę środowiska jako czynnika determinującego zachowanie.

Warunkowanie klasyczne - podstawowy rodzaj uczenia się obejmujący związki bodźców środowiska z reakcją organizmu.

Schemat powstawania klasycznego odruchu warunkowego

Bodźcem pierwotnym (bezwarunkowym) jest kontakt pokarmu ze śluzówką jamy gębowej → bezwarunkowa reakcja wydzielania śliny

1 etap. Bodziec bezwarunkowy (pokarm) + bodziec obojętny np. dzwonek → wydzielanie śliny. Niniejsza sytuacja zostaje wielokrotnie powtórzona.

2 etap. Dzwonek - dotychczasowy bodziec obojętny, towarzyszący karmieniu → wydzielanie śliny. Dzwonek nabył właściwości bodźca bezwarunkowego, mimo że w niczym nie przypomina pokarmu.

Wygasanie- słabnięcie i stopniowe zanikanie wyuczonej reakcji. Następuje w warunkowaniu klasycznym, gdy bodziec warunkowy przestaje się łączyć z bodźcem bezwarunkowym.

Generalizacja bodźca- po uwarunkowaniu tendencja do reagowania na bodziec, który jest podobny do zastosowanego w warunkowaniu pierwotnym. W warunkowaniu klasycznym występuje, gdy czynnik przypominający bodzie warunkowy powoduje reakcję warunkową.

Lustrzanym odbiciem generalizacji jest różnicowanie bodźców- skłonność do zróżnicowanych reakcji na dwa lub więcej podobnych bodźców.

Odwarunkowywanie- w warunkowaniu klasycznym proces łączenia bodźca warunkowego z bodźcem wywołującym reakcję niezgodną z niepożądaną reakcją warunkową, polega na kojarzeniu czegoś nieprzyjemnego z przyjemnym. Nazwano to systematycznym odwrażliwianiem (desensybilitacja) zastosowano później w leczeniu fobii u dorosłych.

Warunkowanie instrumentalne- proces, w którym reakcja staje się mniej lub bardziej prawdopodobna w zależności od konsekwencji.

Warunkowanie instrumentalne zwane pierwotnie przez jego odkrywców J. Konorskiego i S. Millera warunkowaniem II typu (w odróżnieniu od warunkowania I typu zwanego klasycznym lub pawłowowskim) a ostatnio (jako kalka z j. angielskiego) także warunkowaniem sprawczym. Wymaga od badanego organizmu wykonania określonej reakcji ruchowej lub powstrzymania się od niej (reakcje te zwane są reakcjami instrumentalnymi lub sprawczymi). Wykonanie takiej reakcji ma zwykle charakter wolicjonalny i jest regulowane tzw. napędem (popędem), w praktyce jest to stopień odczuwanego głodu lub pragnienia. Zwykle jedynie reakcje pozwalające uniknąć bodźców awersyjnych są poprzedzane sygnałem ostrzegawczym (zwanym bodźcem warunkowym), informującym zwierzę o niebezpieczeństwie. Chcąc uzyskać większą liczbę reakcji stosuje się wzmocnienie nieregularne, co kilka naciśnięć dźwigni. Zwierzę ma określoną pojemność żołądka, aby zaspokoić głód musi wtedy więcej razy nacisnąć dźwignię.

Po utrwaleniu warunkowania wprowadza się dodatkowe elementy eksperymentu np. różnicując bodziec warunkowy można sprawdzić czułość zmysłu go odbierającego, przecinając operacyjnie nerwy można ustalić drogę odruchu warunkowego, wpływ różnych ośrodków mózgu na ten odruch i wiele innych zagadnień.

Wzmocnienie negatywne- procedura wzmacniania, w której po reakcji bodziec nieprzyjemny zostaje usunięty, zanika lub słabnie, wskutek czego reakcja się nasila luz większa się jej częstotliwość

Wygasanie- w warunkowaniu instrumentalnym, tak samo jak w klasycznym jest procesem, w którym uprzednio wyuczona reakcja przestaje się pojawiać.

W warunkowaniu instrumentalnym wygasanie następuje, gdy czynnik wzmacniający, który podtrzymywał reakcję, zostaje usunięty lub nie jest dostępny przez dłuższy czas.

Modyfikacja zachowań- zastosowanie technik warunkowania do uczenia nowych reakcji bądź redukowania lub eliminowania złych nawyków albo zachowań niekorzystnych.

Gospodarka żetonowa- technika modyfikacji zachowań, w której do kształtowania zachowań wykorzystuje się wtórne czynniki wzmacniające, nazywane żetonami, są takimi jak punkty i bony, które same w sobie nie mają wartości, ale są wymienialne na pierwotne czynniki wzmacniające lub inne wtórne czynniki wzmacniające.

Teoria społecznego uczenia się - Donald i Miller (1950) stwierdzili, że u człowieka procesy uczenia się mają charakter społeczny, polegają na obserwacji innych ludzi w kontekście społecznym

Uczenie się przez obserwację

Proces uczenia się, w którym jednostka uczy się nowych reakcji, raczej obserwując zachowanie innych (modele) niż przez bezpośrednie doświadczenie; w behawioryzmie nazywa się to warunkowaniem zastępczym, jest to uczenie się przez oglądanie, co inni robią i co dzieje się kiedy to robią.

Uczenie się utajone- jest to forma uczenia się nie ujawniona natychmiast tylko w widocznej reakcji; występuje bez wyraźnego wzmocnienia. Również liczne umiejętności człowieka pozostają utajone, dopóki okoliczności nie pozwolą lub nie zmuszą, aby się ujawniły.

Samokształcenie jest pewną szczególną formą uczenia się zamierzonego, którą charakteryzuje:

- samodzielność;

Cechy psychiczne osoby podejmującej samokształcenie, które ułatwiają naukę:

- posiadanie wiedzy o swojej pamięci;

- zdolność skupiania uwagi;

- łatwość tworzenia żywych wyobrażeń;

- chęć uczenia się (motywacja);

- wytrwałość.

Metapamięć to posiadana przez daną osobę wiedza o właściwościach swojej pamięci, sposobach zapamiętywania i odzyskiwania z pamięci różnych informacji. Im jest ona większa i trafniejsza, tym skuteczniejsze uczenie się.

Aby coś skutecznie zapamiętać, należy:

3


Wyszukiwarka