12. Deformacje percepcji społecznej (np. błędy atrybucji)
(Wojciszke „Człowiek wśród ludzi” str. 99)
Spostrzeganie osób, z którymi wchodzimy w kontakty społeczne, ocena ich cech i stanów, interpretacja przyczyn ich zachowania, jest podstawowym źródłem informacji na temat tej osoby. Potoczne interpretacje przyczyn zachowania innych osób ( i siebie) wyjaśniają teorie atrybucji i niestety odbiegają one znacznie od rzeczywistych postulatów.
Podstawowe błędy, nazywane deformacjami procesu atrybucji, to:
PODSTAWOWY BŁĄD ATRYBUCJI- polega na skłonności do przypisywania cudzych zachowań czynnikom wewnętrznym, przy niedocenianiu roli sytuacyjnych wyznaczników tych zachowań (Ross, 1977)
ASYMETRIA ATRYBUCJI AKTOR-OBSERWATOR- podczas gdy cudze zachowania wyjaśniamy raczej czynnikami zewnętrznymi, zachowania własne wyjaśniamy raczej czynnikami wewnętrznymi (Jones, Nisbett, 1972). Czynniki warunkujące asymetrię to : ukierunkowanie uwagi, odmienność wiedzy, zróżnicowany język opisu zachowań.
EGOTYZM ATRYBUCYJNY- tendencja do wyjaśniania własnych zachowań w pochlebny dla siebie sposób( sukces- cz. wewnętrzne, cel: podwyższanie własnej wartości, porażka - cz. zewnętrzne, atrybucja obronna)
EGOCENTRYZM ATRYBUCYJNY- przecenianie własnego wkładu w jakiś wynik osiągany wspólnie z innymi osobami
EFEKT FAŁSZYWEJ POWSZECHNOŚCI- przecenianie stopnia rozpowszechnienia własnych poglądów, zachowań i preferencji