TPK cele kształcenia, Teoretyczne Podstawy Kształcenia


Teoretyczne Podstawy Kształcenia

Temat 3: Cele kształcenia

  1. Ogólne cele kształcenia

CELE KSZTAŁCENIA - świadomie założone skutki które społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie systemu oświaty;

Głównym celem kształcenia ogólnego wg Okonia jest wielostronny rozwój osobowości gdzie wyróżnia się dwie strony:

strona rzeczowa:

strona podmiotowa:

Rozróżniamy dwa rodzaje celów ze względu na formułowanie:

Cele ogólne wskazują kierunki dążeń

zalety:

wady:

Cele kształcenia ogólnego to zapewnienie wszystkim uczniom optymalnego ze względu na ich potencjalne możliwości rozwoju intelektualnego.

Analiza celów ogólnych:

- Zapisanie celu ogólnego za pomocą jakichkolwiek wygodnych słów, nawet „mętnych”

- Zapisanie luźnych skojarzeń w postaci słów i zwrotów oznaczających czynności mogące świadczyć o osiągnięciu danego celu.

- Dokonanie selekcji zapisanych skojarzeń

- Sformułowanie dokładnych opisów wszystkich wyselekcjonowanych czynności z podaniem warunków i jakości (sprawności, częstości) ich wykonania.

- Sprawdzenie sformułowań za pomocą pytań: „jeśli ktoś zademonstruje wszystkie wymienione osiągnięcia, czy uznamy, że spełnił dany cel ogólny?”

  1. Taksonomia celów kształcenia

0x08 graphic
TAKSONOMIA CELÓW - hierarchiczny układ celów kształcenia, charakteryzujący się poprawnością terminologii dydaktycznej, jasnością haseł i zdefiniowaniem kategorii celów

Taksonomia jest narzędziem pomagającym klasyfikować rzeczy i ukazywać relacje miedzy nimi. Jest narzędziem pomocnym w podejmowaniu decyzji w sprawach celów dydaktycznych.

Taksonomia będąca dziełem B.S Blooma i jego zespołu dotyczy dziedziny poznawczej i emocjonalnej. Taksonomia jest powszechnie stosowana jako pomoc w planowaniu nauczania. Dzieli się na 3 dziedziny:

0x08 graphic
1)poznawczą-w procesie nabywania wiedzy taksonomia wyodrębniła 6 poziomów, na których dokonują się odrębne procesy poznawcze. Ujmuje w nich wszystkie ogólne procesy intelektualne. (wiadomości, rozumienie, zastosowanie, analiza, synteza, ocena).

2)emocjonalną- dzieli się na 5 kategorii a każda określa stopień zaangażowania lub napięcia emocjonalnego wymaganego od uczniów.(odbieranie bodźców, reagowanie, wartościowanie, systematyzacja wartości, uwewnętrznienie systemu wartości).

3)psychomotoryczną-dzieli się na 6 kategorii. Są one uszeregowane od prostego odruchu do złożonej czynności komunikowania innym myśli i emocji.(odruchy, ruchy podstawowe, zdolności percepcyjne, zdolności fizyczne, ruchy wyćwiczeniowe , ruchowe środki wyrazu).

W Polsce taksonomię opracował Bolesław Niemierko. Wyodrębnił 4 kategorie:

A. ZAPAMIĘTYWANIE

B. ZROZUMIENIE

C.ZASTOSOWANIE W SYTUACJACH TYPOWYCH

D.ZASTOSOWANIE W SYTUACJACH PROBLEMOWYCH.

ZAPAMIĘTYWANIE WIADOMOŚCI (A)- oznacza gotowość do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii naukowych, zasad działania. Wiąże się to z elementarnym poziomem rozumienia wiadomości: uczeń nie powinien ich mylić ze sobą i zniekształcać. Czasowniki używane przy określeniu celów tej kategorii to: wymienić, zdefiniować, wymienić, zidentyfikować.

ZROZUMIENIE WIADOMOŚCI (B)- oznacza, że uczeń potrafi przedstawić je w innej formie, niż je zapamiętał, uporządkować i streścić, uczynić podstawą prostego wnioskowania. Czasowniki używane przy określeniu celów tej kategorii to:wyjaśnić, scharakteryzować, streścić, rozpoznać, rozróżnić, uzasadnić, zilustrować. Poziom umiejętności: stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych.

STOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACJACH TYPOWYCH (C)- oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się się wiadomościami według poznanych mu uprzednio wzorów. Cel, do którego wiadomości mają być stosowane, nie powinien być bardzo odległy od celów osiąganych w toku ćwiczeń szkolnych. Czasowniki używane przy określaniu celów tej kategorii to: wykonać, rozwiązać, zastoswać, zaprojektować, wybrać sposób, wykreślić.

0x08 graphic
STOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACJACH PROBLEMOWYCH (D)- oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania i rozwiązywania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych przedmiotów, wartościowania przedmiotów według pewnych kryteriów. Czasowniki używane przy określaniu celów tej kategorii to: udowodnić, przewidzieć, wykryć, zanalizować, ocenić, zaplanować, zaproponować, opracować.

3.Cele szczegółowe

Cel operacyjny(cel szczegółowy) - opis zachowania jakie ma przejawiać uczeń po ukończeniu nauki, składa się z trzech elementów:

Cele szczegółowe:

1) Zaznajomienie uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice i kulturze w zakresie umożliwiającym rozumienie najważniejszych rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów oraz operatywne posługiwanie się tą wiedzą przy przekształcaniu fragmentów rzeczywistości, dostosowanym do możliwości dzieci i młodzieży.

2) Rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów, a mianowicie ich krytycznego myślenia, uwagi, wyobraźni, pamięci, fantazji i różnorakich umiejętności praktycznych.

3) Kształtowanie u dzieci i młodzieży akceptowanego społecznie systemu wartości, tzn. systemu spójnych merytorycznie i logicznie poglądów i przekonań, wyznaczających stosunek do świata oraz ukierunkowujących ich postępowanie.

4) Wdrażanie uczniów do samokształcenia, wyrabianie u nich potrzeby stałego, a zarazem systematycznego uzupełniania posiadanej wiedzy i umiejętności w drodze świadomego uczenia się pozaszkolnego.

5) Zaznajamianie uczniów z ogólnymi podstawami produkcji i organizacji pracy w zakresie najważniejszych dziedzin wytwórczości (przemysł maszynowy, elektroniczny, chemiczny, rolnictwo) oraz wyposażenie ich w umiejętność posługiwania.

OPERACJONALIZACJA CELÓW - przekształcenie celu ogólnego na cele szczegółowe; etapy:

  1. zapisanie celu ogólnego

  2. luźny zapis celów operacyjnych - burza mózgu

  3. selekcja

  4. klasyfikacja celów - taksonomia

  5. sformułowanie celów edukacyjnych

  6. sprawdzenie

Pięć zasad operacjonalizacji
(wg Bolesława Niemierki)

Zasada 1.
Poszanowanie osobowości ucznia
(nie ignorować prawa ucznia do zajmowania własnego stanowiska w wielu kwestiach i do prze- żywania uczuć zgodnie ze stanowiskiem).

Zasada 2.
Umiar w uszczegóławianiu
(tj. uszczegółowienie nie może być prowadzone aż do poziomu pojedynczych wiadomości i jed- nostkowych zastosowań umiejętności).

Zasada 3.
Zachowanie celu ogólnego w pamięci
(okaże się przydatny jako uogólnienie celów operacyjnych).

Zasada 4.
Otwartość zbioru celów operacyjnych
(życie przynosi możliwości realizacji celu ogólnego w nowy sposób, dlatego zbiór celów opera- cyjnych nigdy nie powinien być traktowany jako zamknięty, ostateczny, należy wykorzystać nie- oczekiwane, wartościowe inicjatywy uczniów).

Zasada 5.
Pełna realizacja celów operacyjnych
(operacjonalizacja jest bardzo pracochłonna, ale nie można się zadowolić wyłącznie etapem planowania bez zamiaru pełnej realizacji).

Taksonomia celów wg. Krathwohla

- Recepcja

- Reagowanie

- Wartościowanie

- Organizowanie

- Charakteryzowanie

Taksonomia celów wg. Harrowa

- czynności odruchowe

- ruchy podstawowe

- umiejętności percepcyjne

- umiejętności fizyczne

- ruchy wyćwiczone

- komunikowanie się bezsłowne



Wyszukiwarka