Budowa kostna kręgosłupa i klatki piersiowej

Długość kręgosłupa wynosi ok. 2/5 wysokości ciała (ok.40%), ¾ to wysokość trzonów, ¼ to wysokość krążków międzykręgowych

• W pozycji leżącej kręgosłup jest o 1,5 - 3,0 cm dłuższy niż w stojącej

• Wysokość trzonów kręgów od C3 do L5 wzrasta dwukrotnie, wymiar strzałkowy - mniej więcej dwa i pół razy, poprzeczny - prawie trzykrotnie

Krzywizny kręgosłupa

• Wężowato wygięty kręgosłup człowieka jest związany z jego pionową postawą ciała.

• Mają istotne znaczenie w przenoszeniu obciążeń i wstrząsów.

• Wygięcie kręgosłupa do przodu to lordoza

• Wygięcie kręgosłupa ku tyłowi to kifoza

• Wraz z dwunożnym chodem człowiek zdobył równowagę chwiejną, co wymaga szeregu specjalnych urządzeń aparatu więzadłowego i mięśniowego.

Czynność kręgosłupa

• narząd ochronny rdzenia

• amortyzacja

• narząd podpory ciała

• narząd ruchu

Funkcja ochronna

Wewnątrz kanału kręgowego, utworzonego przez nakładanie się na siebie otworów kręgowych poszczególnych kręgów, przebiega rdzeń kręgowy wraz z jego oponami, które muszą być dobrze chronione przed uszkodzeniem.

Funkcja amortyzacyjna

Kręgosłup pełni też funkcję amortyzacyjną czyli wytłumia wstrząsy dzięki swojej budowie (chrząstki stawowe, krzywizny, mięśnie, więzadła)

Funkcja podporowa

Kręgosłup stanowi podporę ciała człowieka. Dźwiga on całą górną część ciała. Na nim spoczywa ciężar głowy, kończyn górnych, tułowia. Im niżej, tym większy ciężar dźwigają poszczególne kręgi, co ma wyraźne odzwierciedlenie w ich budowie.

Funkcja kinetyczna

Kręgosłup jest częścią układu ruchu. Wszystkie kręgi kręgosłupa przedkrzyżowego, tj. od pierwszego kręgu szyjnego (C1) do ostatniego kręgu lędźwiowego L5) wykazują ruchomość w stosunku do kręgów sąsiednich. Ruchomość ta jest wprawdzie ograniczona przez aparat więzadłowy oraz krążki międzykręgowe, a także zależna od budowy poszczególnych odcinków, lecz mimo to możliwe są ruchy kręgosłupa we wszystkich 3 płaszczyznach:

• strzałkowej: zgięcie i wyprost;

• czołowej: zgięcia (skłony) boczne w lewo i w prawo;

• poprzecznej: rotacje (skręty) w lewo i w prawo.

Kręgosłup jest również miejscem przyczepu bardzo wielu mięśni

Rusztowanie kostne kręgosłupa

• Kręgosłup zbudowany jest z 33-34 nieparzystych kręgów

• Rozmiary kręgów zwiększają się od góry ku dołowi

• Trójkątny kształt kości krzyżowej związany jest
  z brakiem udziału jej w dźwiganiu kręgosłupa. Siła ciężkości ciała przenosi się przez kręgosłup lędźwiowy i stawy krzyżowo-biodrowe na kończyny dolne.

Budowa typowego kręgu

• Trzon kręgu

• Łuk kręgu

• Otwór kręgowy

• Od łuku odchodzą wyrostki:

• poprzeczne

• kolczysty

• stawowe górne
  i dolne

• Składa się z trzonu, łuku od którego odchodzą wyrostki. Trzon znajduje się w części przedniej kręgu, jest kształtu walcowatego swoją powierzchnią górną i dolną styka się z krążkami międzykręgowymi (disci intervertebrales) jest to połączenie chrząstkozrostowe. Chrzęstne krążki międzykręgowe oddzielają, a równocześnie zespalają wszystkie kręgi kręgosłupa oprócz kręgu szczytowego
  i obrotowego.

• Łuk kręgu zbudowany jest z dwóch blaszek, w miejscu odejścia od trzonu posiada wcięcie kręgowe górne na górnej powierzchni łuku i wcięcie kręgowe dolne na dolnej powierzchni łuku. Wcięcie kręgowe górne niżej leżącego kręgu i wcięcie kręgowe dolne wyżej leżącego kręgu - tworzą otwór międzykręgowy. Otwór międzykręgowy jest miejscem przejścia nerwów i naczyń.

• Tylna powierzchnia trzonu i łuk kręgu ograniczają otwór kręgowy. Otwory kręgowe wszystkich kręgów zestawionych razem tworzą kanał kręgowy, w którym znajduje się rdzeń kręgowy - część ośrodkowego układu nerwowego.

• Od łuku kręgu odchodzą wyrostki. W typowym kręgu znajduje się 7 wyrostków: pojedynczy wyrostek kolczysty - wystający z tylnej części łuku, parzyste wyrostki poprzeczne odchodzące bocznie od łuku oraz parzyste wyrostki stawowe górnei wyrostki stawowe dolne.

Kręgi szyjne - vertebrae cervicales

Siedem kręgów szyjnych są najmniejszymi z kręgów, trzony od drugiego do siódmego powiększają się na szerokości. Oznacza się je symbolami od C1 do C7. Kręg trzeci, czwarty, piąty i szósty mają budowę podobną. Otwory kręgowe są kształtu trójkątnego, wyrostek kolczysty jest na końcu rozdwojony, wyrostki poprzeczne składają się z dwóch listewek kostnych ograniczających otwór wyrostka poprzecznego. Listewki zakończone są guzkami (przednim i tylnym) między tymi guzkami znajduje się bruzda nerwu rdzeniowego. Przez otwory wyrostków poprzecznych, począwszy od VI kręgu szyjnego ku górze przebiegają tętnice i żyły kręgowe oraz nerwy współczulne.

• Trzony kręgów na górnej powierzchni mają haki lub wyrostki haczykowate. Powierzchnie stawowe wyrostków stawowych ustawione są skośnie pod kątem 45 stopni i skierowane górne do góry i tyłu, dolne do dołu i ku przodowi. Wrostkami stawowymi kręgi łączą się między sobą stawowo.

Pierwszy kręg szyjny, kręg szczytowy (C1) - atlas

Nie posiada trzonu oraz wyraźnego wyrostka kolczystego. Składa się z dwóch łuków przedniego i tylnego oraz dwóch części bocznych. Łuk przedni zakończony jest guzkiem przednim a na powierzchni wewnętrznej występuje dołek zębowy jest to powierzchnia stawowa dla zęba kręgu C2. Właściwym łukiem jest łuk tylny, który zakończony jest szczątkowym wyrostkiem kolczystym w postaci guzka tylnego. Na górnej powierzchni łuku tylnego leży bruzda tętnicy kręgowej.

• Kręg szczytowy nie posiada wyrostków stawowych, a jedynie dołki stawowe leżące na górnych i dolnych powierzchniach części bocznych. Dołki stawowe górne służą do połączenia z kłykciami potylicznymi kości potylicznej, dołki stawowe dolne łączą się z powierzchniami stawowymi górnymi kręgu obrotowego. Wyrostki poprzeczne są dłuższe i bardziej bocznie rozstawione od pozostałych kręgów szyjnych. Są one wyczuwalne poniżeji do przodu od wyrostka sutkowatego kości skroniowej.

Drugi kręg szyjny, kręg obrotowy (C2) - axis

• Posiada trzon na którym znajduje się wystający ku górze ząb, wchodzący do kręgu szczytowego. Ząb kończy się wierzchołkiem.
  Na przedniej i tylnej powierzchni zęba leżą powierzchnie stawowe: przednia, łącząca się
  z dołkiem zębowym na łuku przednim kręgu szczytowego i tylna - do której przylega więzadło poprzeczne kręgu szczytowego.

• Kręg obrotowy nie posiada wyrostków stawowych górnych, a jedynie powierzchnie stawowe górne. Wyrostki stawowe dolne są już wykształcone.

Siódmy kręg szyjny - kręg wystający (C7) - vertebra prominens

• Posiada długi, łatwo wyczuwalny przez skórę wyrostek kolczysty. Tak jak każdy kręg przejściowy, tzn. ostatni kręg danego odcinka, posiada cechy kręgów odcina niższego. Trzon siódmego kręgu szyjnego jest więc wyższy i masywniejszy, zbliżony do kręgów piersiowych. Wyrostek kolczysty jest nie podzielony, długi i przeważnie pierwszym dobrze wyczuwalnym.

Kręgi piersiowe - vertebrae thoracicae

Jest ich 12 (Th1-Th12). Cechą charakterystyczną tego odcinka jest połączenie kręgów z żebrami. Na bocznych powierzchniach trzonów znajdują się dołki żebrowe, będące miejscem połączenia z głowami żeber. Kręg XI i XII mają po jednym dołku żebrowym z obu stron. Kręgi II-X mają z obydwu stron po 2 dołki żebrowe - na górnym i dolnym brzegu trzonu, które zestawione z kręgami wyżej i niżej leżącymi oraz leżącym między trzonami krążkiem międzykręgowym tworzą powierzchnię stawową dla głowy żebra.

• Na wyrostkach poprzecznych znajdują się dołki żebrowe do połączenia z guzkami żeber. Typowy kręg piersiowy ma więc 10 powierzchni stawowych:

• 4 dołki żebrowe na bocznej części trzonu

• 2 dołki żebrowe na wyrostkach poprzecznych

• 4 wyrostki stawowe

• Kręg XI i XII nie ma dołków na wyrostkach poprzecznych i ma tylko 2 dołki na trzonach.

• Trzony kręgów piersiowych są coraz wyższe i mocniejsze. Wyrostki kolczyste zachodzą na siebie dachówkowato. Otwór kręgowy jest okrągły.

Kręgi lędźwiowe - vertebrae lumbales

• W liczbie 5 (L1-L5) cechują się brakiem typowego wyrostka poprzecznego, którego miejsce zajmuje szczątkowe żebro, zwane tu wyrostkiem żebrowym. Wyrostkowi poprzecznemu wyższych odcinków kręgosłupa odpowiada natomiast mały wyrostek dodatkowy. Na wyrostkach stawowych górnych znajdują się wyrostki suteczkowate. Powierzchnie stawowe wyrostków stawowych ustawione są w płaszczyźnie strzałkowej, górne skierowane przyśrodkowo, a dolne bocznie. Wyrostki kolczyste ustawione są poziomo i mają kształt płytki. Trzony kręgów lędźwiowych są najwyższe ze wszystkich odcinków, ich przekrój poprzeczny jest duży, kształtu nerkowatego. Otwory kręgowe są trójkątne.

Kość krzyżowa - os sacrum

• Utworzona jest z 5 kręgów krzyżowych zrośniętych ze sobą i tworzących jedną całość. Kość krzyżowa kształt klina, którego górna część łącząca się z 5 kręgiem lędźwiowym nazywa się podstawą, a dolna wierzchołkiem. Wyróżnia się dwie powierzchnie kości krzyżowej: przednią, zwaną miedniczną i tylną - grzbietową. Na obydwu powierzchniach znajdują się otwory krzyżowe miedniczne i grzbietowe, w liczbie 4 par. Na powierzchni miednicznej uwidaczniają się kresy poprzeczne, będące miejscem zrośnięcia trzonów kręgów.

• Na leżących w górnej, bocznej części kości krzyżowej częściach bocznych znajdują się powierzchnie uchowate do połączenia z kością biodrową. Na powierzchni grzbietowej występują 3 grzebienie krzyżowe: pośrodkowy, pośrednii boczny, powstałe ze zrośnięcia wyrostków kręgów. Od wierzchołka odchodzą dwa rożki krzyżowe, będące pozostałością po wyrostkach stawowych dolnych piątego kręgu krzyżowego.

• Na podstawie kości krzyżowej znajdują się wyrostki stawowe górne. Wewnątrz przebiega kanał krzyżowy będący przedłużeniem kanału kręgowego. Jego ujście u wierzchołka kości krzyżowej nazywa się rozworem krzyżowym.

Kość guziczna - os coccygis

• Inaczej zwana ogonową, zbudowana jest
  z 4-5 szczątkowych kręgów guzicznych, zrośniętych ze sobą. Z jej górnej powierzchni - podstawy wystają rożki guziczne, łączące się z rożkami krzyżowymi. Dolna część (wierzchołek) jest zakończeniem kręgosłupa.

Budowa kostna klatki piersiowej

Kościec klatki piersiowej utworzony jest z 12 kręgów piersiowych,
12 par żeber i mostka.

Klatka piersiowa spełnia ważną rolę ochronną dla narządów leżących wewnątrz, głównie serca i płuc. Bierze również udział w procesie oddychania

Żebra - costae

• Są to listewki kostne, wygięte łukowato, wypukłością skierowane na zewnątrz, tworząc kąt żebra. Zbudowane są z części kostnej i chrzęstnej. Jest ich 12 par.

• Żebro składa się z trzonu i z 2 końców: mostkowego (chrzęstnego) i kręgosłupowego (kostnego). Wszystkie 12 par żeber odchodzi od kręgosłupa. Bezpośrednio
  z mostkiem łączy się 7 górnych par żeber - są to żebra prawdziwe. Pozostałe 5 par to żebra rzekome. Trzy spośród nich, żebra 8, 9 i 10 łączą się z chrząstka żebrową 7 żebra, tworząc łuk żebrowy. Dwie ostatnie pary - żebra 11 i 12 nie dochodzą do mostka. Kończą się wolno między mięśniami brzucha - są to żebra wolne.

• Na końcu kręgosłupowym występuje głowa żebra, guzek żebra i szyjka żebra.

Mostek - sternum

• Jest kością płaską, leżącą na przedniej ścianie klatki piersiowej. Składa się
  z rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego, między którymi znajduje się warstwa chrząstki.

• Rękojeść mostka posiada wcięcie szyjne, wcięcie obojczykowe do połączenia
  z obojczykiem i wcięcie żebrowe dla pierwszego żebra. Na bocznych brzegach trzonu znajdują się wcięcia żebrowe
  do połączenia z chrząstkami żebrowymi
  żeber II-VII.
  

---