GEOGRAFIA TURYZMU
1. DEF. GEOGRAFII TURUZMU
To jest samodzielna dyscyplina nauk geograficznych, która wyodrębniła się w 2 połowie 19 wieku, wywodzi się z geografii społeczno- ekonomicznej, fizycznej i regionalnej. Zajmuje się badaniem uwarunkować społecznych, kulturowych, gospodarczych, prawnych i politycznych, rozwoju turystyki oraz badaniem stanu i kierunków jego rozwoju
2. KIERUNKI BADAN TURYZMU
studia teoretyczno- metodologiczne
ocena chłonności i pojemności turystycznej i wypoczynkowej
środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz ich ochrona
skutki rozwoju turystyki na terenach wiejskich, miejskich, badanie wielkości i form ruchu turystycznego
badanie stanu zagospodarowania turystycznego
geografia turyzmu zajmuja się min. : agroturystyka. Turystyka kongresowa, religijna w uzdrowiskach, klimatologii, usług, ludności, transportu, ma związek z naukami ekonomicznymi
zarządzanie i marketing , socjologią, uwarunkowania społeczne
z urbanistyką i architekturą, z walorami historycznymi, z naukami o kulturze fizycznej
3. TRZY DEF. TURYSTYKI
Zjawisko przestrzennej ruchliwości ludzi związanej z dobrowolną zmianą pobytu, środowisk i rytmu życia.
Całokształt stosunków i zjawisk związanych z ruchem turystycznym
Wg. WTO - działania ludzi, którzy podróżują dla wypoczynku, w interesach, lub innych celach przy nie więcej niż przez 1 rok w miejscach poza ich zwykłym otoczeniem.
TURYSTYKA- jest zjawiskiem złożonym przestrzennym, psychologicznym, ekonomicznym, kulturowym, wielopłaszczyznowym.
TURYSTYKA MASOWA- jest to ruch turystyczny na dużą skalę, kieruje się do atrakcyjnych regionów, po 2 wojnie światowej Basen Morza Śródziemnego.
4. KONCEPCJE TURYSTYKI
1. TURYSTYKA ALTERNATYWNA- minimalizacja ingerencji w środowisko i ingerencji terenów odwiedzanych ma na celu zachowanie środowiska
turystyka odpowiedzialna, dyskretna, zielona, właściwa, ekoturystyka, zrównoważona, łagodna
Turystyka zrównoważona i ekoturystyka przyjęły się najbardziej
EKOTURYSTYKA- łączy motyw wypoczynkowy i poznawczy( środowisko przyrodnicze i społeczne terenów odwiedzanych)- nie tknięte i nie przekształcone np.: Australia, Kanada, dla ludzi inteligentnych w małych grupach.
Rozwija się szybko 10-15 % rocznie np.: Bebłocin -obserwacje ptaków
TURYSTYKA ZRÓWNOWAŻONA- idee rozwoju turystyki zgodnego z rozwojem świata, 3 cele:
ekonomicznymi, społecznymi, przyrodniczymi
ochrona wartości i zasobów regionów
turystyka powinna przynosić dochody lokalnej ludności- cel ekonomiczny, przygotowanie do handlu mieszkańców i dostarczenie im korzyści z tego.
5. GŁOWNE RODZAJE TURYSTYKI
TURYSTYKA BIZNESOWA- wyjazdy w celach zawodowych ( kongresowa)
TURYSTYKA ETNICZNA- wyjazdy osób do regionów, krajów skąd pochodzą ich rodacy.
TURYSTYKA KULTUROWA- dobrze rozwijająca się w celu poznania dziedzictwa kulturowego np.: muzeów, galerii ( Kraków)
TURYSTYKA KWALIFIKOWANA- wymaga odpowiedniego sprzętu i przygotowania, np.: alpinizm, turystyka piesza, narciarska, rowerowa, konna, żeglarstwo, kajakarstwo, nurkowanie
TURYSTYKA MOTYWACYJNA- wyjazdy organizowane przez swoich pracodawców dla pracowników ( wyrobienie lojalności)
TUTYSTYKA POZNAWCZA- w celach poznawczych np.: jakiś wodospad
TURYSTYKA SENTYMENTALNA- do korzeni, powrót do swoich stron
TURYSTYKA SOCJALNA- wyjazdy przy wsparciu środków finansowych państwa dla osób biednych, niepełnosprawnych, które nie są w stanie opłacić kosztów podróży.
TURYSTYKA TRAMPINGOWA
TURYSTYKA WEEKENDOWA- dni świąteczne i weekendy
TURYSTYKA UZDROWISKOWA- w celu leczenia w uzdrowiskach
TURYSTYKA WIEJSKA- na obszarach wiejskich
AGROTURYSTYKA- koniecznie muszą być zwierzęta
TURYS. ZAGRANICZNA PRZYJAZDOWA- jak przyjeżdżają do nas
TURYS. ZAGRANICZNA WYJAZDOWA- kiedy my wyjeżdżamy
Gospodarka turystyczna- część gospodarki narodowej.
6. TERMINY
INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA- to jest zespół obiektów i urządzeń takich jak: baza noclegowa, komunikacyjna, towarzysząca.
DOSTĘPNOŚĆ TURYSTYCZNA- dostępność środkami komunikacji do celów podróży
CHŁONNOŚĆ TURYSTYCZNA- maksymalna liczba uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą jednocześnie przebywać na danym obszarze nie powodując dewastacji i degradacji środowiska przyrodniczego, a tym bardziej pogorszenie warunków wypoczywania. .
POJEMNOŚĆ TURYSTYCZNA- jest to pojemność bazy noclegowej, gastronomicznej i towarzyszącej określa maksymalną liczbę uczestników ruchu turyst. Mogących jednocześnie korzystać z poszczególnych urządzeń nie przyczyniając się do zmniejszenia zakresu poziomu usług turyst. Np.: baza noclegowa również odnosi się do bazy gastronomicznej.
7. ROZWÓJ HISTORYCZNY TURYSTYKI
NA ŚWIECIE
Na świecie: w starożytności, w czasach średniowiecza i renesansu, w 17 i 18 wieku, w 19 i 20 wieku do wybuch 2 wojny światowej., współczesna- cały okres powojenny.
STAROŻYTNOŚĆ- starożytne państwo egipskie, Grecja, Imperium rzymskie.
Egipt- powstało 3 tysiące lat pne. , piramidy powstawały 27 - 25 wiek pne, . Grecja- charakterystyczne podróżowanie drogą morską. Imperium rzymskie- uzdrowiska miały duże znaczenie, ziołolecznictwo, lecznictwo przy użyciu wód termalnych i mineralnych. Najsłynniejsze uzdrowisko angielskie z czasów rzymskich- BATH, rumuńskie uzdrowisko - BAILE HERCULANE, francuskie- BADEN, uzdrowiska, ośrodki nadmorskie i ośrodki górskie- powstały za czasów rzymskich
ŚREDNIOWIECZE I RENESANS - zastój rozwoju cywilizacyjnego, najważniejsze były pielgrzymki do miejsc świętych np.: do Ziemi Świętej, Palestyny, do grobu św. Piotra, do Rzymu, Santiago de Compostelo w Hiszpanii. Odbywano podróże o charakterze politycznym do innych krajów, wędrówki studentów z całej Europy do uniwersytetów w Bolonii i Padwie. Wyprawa Marko Polo w 13 w. Przyczyniła się do poszerzenia horyzontu. Wynalezienie powozu na resorach było wielkim wynalazkiem, wynaleziono go na Węgrzech.
15 i 16 WIEK- okres odkryć geograficznych przyczynił się do poszerzenia horyzontu geograficznego, poznaniem poznanie lądów Afryki, dotarcie do Indii, odkryto Amerykę.
17 i 18 WIEK- pojawiła się wtedy forma turystyki czystej( w celach wypoczynkowych, poznawczych, zdrowotnych) , w niektórych państwach powstały rególarne przewozy ( dyliżanse) , powstawała baza noclegowa i gastronomiczna, popularne były uzdrowiska.. Przełom 17 i 18 w upowszechnił się wyjazd arystokratów Anglii na kontynent europejski ( upodobali sobie Alpy, Basen Morza Śródziemnego ). Monte Blanc - 1786- data zdobycia Balmont i Paccord.
19 i 20 WIEK- DO WYBUCHU 2 WOJNY ŚWIATOWEJ -w związku z rewolucją przemysłowa pierwsze kręgi społeczności brały udział w wyjazdach. Czynniki powodujące rozwój turystyki:
rozwój środków transportu
rozwój przemysłu i wzrost stopy życiowej ludności
wzrost urbanizacji
wzrost ilości wolnego czasu
wzrost poziomu kulturalnego społeczeństw i świadoma polityka państw w odniesieniu do turystyki
Wynalezienie maszyny parowej( statki., pociągi)- pierwsza linia kolejowa powstała w Anglii w 1825 r. , Liverpool- New York- 25 dni żaglowcem, 7 dni w 1850 roku parowcem.
rozwój motoryzacji w stanach ( Henryk Ford- model Forda), w 1921 roku powstaje pierwsza autostrada we Włoszech
w 20 w. Rozpoczął się rozwój transportu lotniczego- pasażerskiego
pojawienie się pierwszego biura turystycznego w Anglii w LEICESTER
W 2 połowie 19 w. pojawiły się wyjazdy cotygodniowe w weekendy. Pojawiają się drugie domy. Ok. 1850 r. Pracowano 80-90 godzin tygodniowo, 1950- pracowano 40-48 godzin. Robotnicy mieli płatne urlopy. Ludzie w coraz to większej liczbie zamieszkiwali w miastach. Powstanie Towarzystw Krajoznawczo- Turystycznych.
Od połowy 19 w. Zaczęły powstawać towarzystwa BRITISH ALPINE CLUB, Osterreichischer Alpenverein , Schweizer Alpine Club, Club Alpine Italiano, Deutcher Alpen Versin, Towarzystwo Tatrzańskie w 1873r.
PO DRUGIEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ- Rozwój przemysłu, wzrost zamożności społeczeństw, wybierane były państwa Morza Śródziemnego, Hiszpania jako pierwsza postanowiła postawić na turystykę, 3 X S- sea, sand, sun. Costa Brawa- model budowy wielkich hoteli prawie, że na plaży, zabudowa była bardzo gęsta, doprowadziła do degradacji wybrzeża - lata 60-te. W latacgh70-tych zaczęła się rozwijać turystyka zimowa( Alpy główny region turystyczny zimowy na świecie), a w latach 70-tych sezon zimowy. Rozwija się dynamicznie turystyka kulturowa np.: miasta zabytkowe Paryż, Londyn, Rzym. Londyn od lat 70-tych traci turystów na sezon zimowy. Obywatele krajów Europy zach. Mają drugie domy , głównie: Francuzi , Niemcy, Skandynawowie.
W POLSCE
OKRES PRZEDWOJENNY- miały miejsce podróże handlowe, dyplomatyczne, religijne. Młodzież bogata wyjeżdżała na uniwersytety włoskie do Padwy ( Mikołaj Kopernik), Jan Kochanowski, Zamoyski.
Odbywano podróże do miejsc świętych do Palestyny i do Włoch. Krajoznawstwo rozwijało się w okresie rozbiorów, pierwszym było Towarzystwo Filaretów w Wilnie . Stanisław Staszic geologię nazywał ziemioródstwem
Wincenty Pol- założyciel pierwszej katedry geografii na uniwersytecie jagiellońskim , Oskar Kolberg- etnograf, Mariusz Zaruski- TOPR Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe- założyciel, został kapitanem statku Zawisza Czarny. Tytus Hałpiński- sanatorium przeciw grużlicze, Hugon Zapałowicz badał roślinnośc Babiej Góry, Walery Goetel- propagował tworzenie parków narodowych, Władysław Szoper- propagował ochronę przyrody.
1873r. - Powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego - ochrona Tatr, zwierząt halskich, roślin, rozwój gospodarki Podhala, budowa schronisk nad Morskim Okiem
1906r. - powstanie w Warszawie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego- utworzona przez Aleksandra Janowskiego.
W okresie międzywojennym zbudowano 3 kolejki linowe: Gubałówka, Krynica, Kasprowy Wierch
DO 1989r. - do 1989r. Polska należała do bloku sowieckiego. W czasie PRL- Fundusz Wczasów Pracowniczych FWP- budowały domy wczasowe ze środków państwowych. Baza zakładowa zamknięta - zakładowe domy wczasowe.
Najstarsze biuro podróży ORBIS powstał przed wojną
GROMADA- organizowało wyjazdy
ALMATUR- wyjazdy dla studentów
JUWENTUR- biuro turystyki młodzieży
SPORTTURIST- organizował wyjazdy sportowców głównie nie sportowe
HARCTOUR- dla harcerzy.
Nie było możliwości wyjazdów za granicę , paszporty dostawali nieliczni np.: naukowcy
PO 1989r. -reformy Balcerowicza, które wpłynęły pozytywnie na rozwój turystyki krajowej i zagranicznej.
W PRL po wojnie w 1950r. Powstało PTTK, z połączenia PTT i PTK. Dopiero po kilku latach od reform zanotowano gwałtowny rozwój ruchu turystycznego. Powstała grupa bogata w Polsce, których stać na wyjazdy dosyć często, a z drugiej strony jest grupa biedna - która nie ma pieniędzy.
-zaczęli przyjeżdżać turyści z Europy zach.
obecnie uzyskaliśmy 4,5 mld.
Zaraz po umożliwieniu zakładania prywatnych podmiotów gospodarczych powstało kilka tysięcy biur podróży , w 1993r. Było 4500.
W latach 90-tych nastąpił rozwój bazy noclegowej , w 1990- było 500 hoteli, a w 2000r. Było już 1000.
Przekształcono bazy FWP w bazy, które przyjmują większe rzesze innych ludzi.
Powstały lokale gastronomiczne w niższych obiektach
Zaczęły powstawać lokale o wyższym standardzie
Kuchnie etniczne i narodowe
Pojawiły się fastfoods Mc donalds
Pojawiły się usługi transportowe ( prywatne linie do różnych miast)
Linie kolejowe tracą klientów
8. ZASOBY I WALORY TURYSTYCZNE
1. UKSZTAŁTOWANE BEZ INGERENCJI CZŁOWIEKA
a). Osobliwości flory i fauny
b).skałki i grupy skal
c). Wąwozy, doliny, przełomy rzeczne
d). Wodospady, jaskinie i groty
e). Głazy narzutowe i inne obiekty geologiczne
2. UTWORZONE PRZEZ CZŁOWIIEKA
a). Muzea i zbiory przyrodnicze
b). Parki zabytkowe
c). Ogrody botaniczne, zoologiczne
3. INNE
a). Parki narodowe
b). Parki krajobrazowe
c). Punkty widokowe
AD 1.
OSOBLIWOŚCI FLORY I FAUNY- w Pienińskim Parku Narodowym- gatunki endemiczne roślin, piętrowy układ roślinności w górach, w Stanach Zjednoczonych sekwoje, wilgotne lasy równikowe w Afryce. Flora pustynna, sawanna.
SKAŁKI I GRUPY SKAŁ- maczuga Herkulesa koło Pieskowej skały, Prządki koło Krosna, skała Leska, skamieniałe miasto koło Ciężkowic, Sudety- Błędne Skały, Góry Stołowe, Algieria- krajobraz księżycowy, w Australii AYERS ROCK .
WĄWOZY, PRZEŁOMY RZECZNE, DOLINY- Dolina Prądnika w Ojcowskim Parku Narodowym, Dolina Będkowska, Dolina Kobylańska, Dolina Białego Roztoki, Pieniny - przełom Dunajca, Wielki Kanion Kolorado.
WODOSPADY, JASKINIE, GROTY- w Polsce wodospad Siklawa, Kamieńczyk, Szklarki, Wodospad Niagara, Wodospad Wiktorii w Afryce- 120 metrów wysokości
JASKINIE- badane przez taterników jaskiniowych: Jaskinia Raj w G. Świętokrzyskich, Jaskinia Niedzwiedzia w Sudetach, Jaskinia Mrozna w Tatrach. , Słowacki Raj, Słowacki Kras, jaskinie lodowcowe- przez cały rok występuje lód- największa Jaskinia Mamuta w Stanach Zjednoczonych ma 600 km., w Europie Optimitićeskaja - 200 km. Długości.
GŁAZY NARZUTOWE- skały, które przyniósł lodowiec skandynawski, głównie na terenie ostatniego zlodowacenia na Pomorzu i Mazurach. Pustynia Błędowska.
AD. 2
MUZEA I ZBIORY PRZYRODNICZE-występują w dużych miastach w Warszawie, Krakowie, przy wszystkich parkach narodowych.
PARKI ZABYTKOWE- Park Łazienkowski, Planty, Park Arkadia, Park w Puławach, Park w Kórniku, Park w Rogolinie.
OGRODY BOTANICZNE, ZOOLOGICZNE- ogrody botaniczne dla studentów w celu nauki roślin z różnych stron świata. Ogrody zoologiczne- we wszystkich dużych miastach: Warszaw, Gdańsk Oliwa, Kraków, Wrocław, w Europie Hamburg
AD.3
PARKI NARODOWE-Białowieski, Narwiański, Poleski, Biebrzański.
PUNKTY WIDOKOWE- Giewont, Pilsko, Babia Góra, wszystkie wyższe szczyty w Bieszczadach, Gorcach, ,Alpach.
4. WALORY KULTUROWE
a). Muzea i rezerwaty archeologiczne
b).muzea etnograficzne oraz skanseny, ośrodki twórczości ludowej
c). Zabytki architektury i budownictwa
d). Muzea sztuki i zbiory artystyczne
e). Muzea biograficzne
f).muzea specjalistyczne i obiekty unikalne ( muzeum filumenistyczne)
g). Obiekty historyczno- wojskowe
h). Zabytki działalności gospodarczej i techniki
i).współczesne imprezy kulturalne
j). Miejsca ruch pielgrzymkowego
k). Miejsca martyrologii
pozostałości po grodach, często wały koliste- Gród w Biskupinie
malarstwo na szkle, rzezbiarstwo metodoplastyka, koronkarstwo, zabawkarstwo
SKANSENY- muzea na wolnym powietrzu : Sanok, Orawa
PRZYKŁADY
b). Dzieła artystów ludowych np.; rzezby, malarstwo, świętych, sceny święte, obrazki świętych, malarstwo na szkle, skanseny
c). Zamość wpisany na lista UNESCO
d). Muzeum Luwr w Paryżu, Ermitaż w Sant Petersburgu.
e). Domy, mieszkania w których żyli wybitni ludzie np.; Fryderyka Chopina, Jana Matejki na Floriańskiej, Karola Wojtyły w Wadowicach.
f). Muzeum zegarów w Jędrzejowie, muzeum filumenistyczne
g). Pole bitwy pod Grunwaldem, Monte Cassino, bunkier Hitlera
j). Częstochowa, Kalwaria Zebrzydowska, Niepokalanów, Rzym , Santiago de Composdello
h). Paryż - stolica mody, wybitni malarze, wystawy, koncerty.
9. ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE
HOTELE BIZNESOWE- w dużych miastach odwiedzane przez osoby w celach służbowo- biznesowych na krótki okres ( kilka nocy). Wyposażenie w łącza komunikacyjne, salę konferencyjną , odnowę biologiczną, baza gastronomiczna, obiekty duże działają przez cały rok.
HOTELE REZYDENCYJNE- buduje się na obszarach, które odznaczają się dużą atrakcyjnością np.: Włochy- riwiera, Basen Morza Śródziemnego, dłuższy pobyt.