konstytycja ciaga kolos I, Administracja, I ROK, Konstytucja


Constituere- urządzać, ustawiać, urządzanie państwa wg wzorców jakie w danym państwie się wyznaje

Prawo wolności- ostatnio zagrożone ze względu na ciągłą obserwacje obywatela

Konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym bo:

-jest ustawą zasadniczą i fundamentalną

-normy konstytucji są nadrzędne wobec ustaw zwykłych (nie mogą być z nimi sprzeczne)

-jest najważniejszym źródłem prawa

-ustawy zwykłe powinny służyć realizacji postanowień konstytucji

-potrzebna specjalna procedura zmiany (wymogi obecności, ograniczenia czasowe i okolicznościowe)

Inne nazwy konstytucji- karta konstytucyjna- Czechy

1-wsza konstytucja- Wirginia 1776r.

Norwegia 1814, Belgia 1831-> konstytucje nadal obowiązujące

Funkcje konstytucji:

-organizatorska- bez niej system byłby rozchwiany, określa zakres działań organów, tworzy uporządkowany system wartości

-porządkowa- bez niej byłby chaos, nadaje szatę prawną decyzjom które zapadają

-stabilizująca- tworzy zbiór reguł prawnych na lata, zmieniają się tylko niezbędne

-integracyjna- powinna łączyć wspólnoty wg pewnych zapisów, zakłada porozumienie obywateli co do przyszłości i przeszłości obywateli

-ograniczająca- zakres kompetencji i obowiązków państwa i obywatela; ogranicza państwo w pewien sposób, żeby państwo nie ingerowało zbyt w sprawy obywateli; tworzy zręby demokratycznego państwa;

-wychowawcza- ma eksponować demokrację, by kształtować postawy, uczy że wszyscy są równi i mają takie same prawa

FORMY KONSTYTUCJI:

  1. sztywne

  2. elastyczne (można je zmienić tak jak ustawę zwykłą)

  3. pełne- zawiera: suwerenność, określa zasady ustroju, prawa i wolności człowieka i obywatela, organy i relacje między władzami publicznymi, tryb uchwalania ustaw, podział władz)

  4. niepełne

  5. pisane- zawierają 1 akt normatywny opisujący system

  6. niepisane- zawierają precedensy, tradycje, konwenanse konstytucyjne)

  7. prawne- chociaż są spisane to nie zawsze są przestrzegane

  8. faktyczne- obowiązują pomimo kartoteki prawnej

  9. rozszerzone- rozciągają swą moc na złożone terytoria np. połączone- Wietnam, NRD

systematyka konstytucji:

-ogólna- konstytucja powinna służyć pewnym wartościom, wprowadza zasady, zawiera racje aksjologiczne wpisane do konstytucji zasady prawne

-szczegółowa- odnosi się do konkretów, np. w czym rozwija się samorządność; rozwija pewne zasady

GWARANCJE KONSTYTUCJI- są organy, które egzekwują i ingerują w prawo

Formy rządów- sposób wyłaniania władz:

-monarchia- głowa państwa- car, król, sułtan...; najczęściej władza dziedziczna; obecnie monarchie są w 30 krajach (gł Europa i Azja)

-republika- formalnie głową państwa jest prezydent, kadencja, prezydentura zazwyczaj jest dosyć słaba

Relacje (podział, formy):

1.parlamentarno- gabinetowa- prezydent-> rząd-> szef rządu (powołuje ministrów); wyjątek- Szwecja;

Akty urzędowe państwa podpisują ministrowie lub premier, a nie prezydent (nie ma odpowiedzialności politycznej- jest jeden wyjątek- prezydent zdradzi stan-> staje przed sądem; Rząd tak długo jak ma większość, istnieje legalna opozycja

2.prezydencka- prezydent ma wyższość nad ministrami, ma funkcję reprezentatywną, jest kanclerzem, silna pozycja, żeby go odwołać trzeba znaleźć nowego kanclerza i przegłosować jego kandydaturę większością głosów

3.parlamentarno- komitetowa- parlament jest najwyższym organem państwowym, rząd jest powoływany i odpowiedzialny przed parlam, nie zawsze występuje głowa państwa (Szwajcaria, była Jugosławia)

4.mieszane- formy rządów łączące w sobie formę parlam- gabinetową i funkcję prezydenta; prezydent- wybierany w wyborach parlamentarnych, odgrywa ważna rolę w kreowaniu rządu; czasem wyróżnia się system półprezydencki- ma mało uprawnień, jest mediatorem, powołuje sędziów-> np. POLSKA

Formy samorządu terytorialnego:

1.unitarna- jednolity system org państwowych (głowa, rząd, parlament)- ich kompetencje odnoszą się do całego terytorium// jedna konstytucja i jeden ogólny system prawa, który występuje bez ograniczeń na całym terytorium// jednolite obywatelstwo, nikt pojedynczo nie może tworzyć nowego obywatelstwa// jednolity system prawny, sądowy, norm procesowych i procedur postępowania// terytorium dzieli się na jednostki administracyjne// ta forma przeważa na świecie- UK, Włochy, Hiszpania, Portugalia, państwa Skandynawskie

2.złożona (federacja, konfederacja)- nie ma jednolitych cech// państwo złożone// co najmniej 2 aparaty państwowe i systemy prawne// podwójne obywatelstwo// niezależne od siebie organizacje: aparat federalny (sprawy zagraniczne, obronność, polityka pieniężna), aparat podmiotów federacji (dotyczy podmiotów danego regionu)//

Federacje europejskie- ustawodawstwo w całości należy do org federalnych, zasada podwójnego obywatelstwa, Austria, Belgia, Niemcy, USA

Cechy konfederacji- nie wiążą bezpośrednio obywateli- brak wspólnoty obywatelskiej mimo wspólnoty organów państwowych, może jednoczyć organy państwowe przy jednakowej ich odrębności; Zjednoczone Emiraty Arabskie

Reżim polityczny- regulacja prawna pewnych form sprawowania władzy:

1.reżim demokratyczny-pluralizm polityczny, poszanowanie interesów mniejszości, brak cenzury, działanie organizacji państwowych na podstawie prawa, oparcie rządów na wolności i równości

2.reżim niedemokratyczny...............................................

3.reżim mieszany.............................................................

Demokracja bezpośrednia: referendum, veto ludowe, plebiscyt, konsultacje ludowe, inicjatywy ludowe

REFERENDUM

-Referendum federalne 1802 (pierwsze centralne)- niezbyt demokratyczna procedura, bo nieobecnych traktowano jako głosujących ZA,

-w niektórych krajach głosuje się przez Internet

-referendum jest przeprowadzane w różnych krajach (Austria, Kraje Bałtyckie, Hiszpania, Portugalia, Grecja, itp.)

-referendum uchwala wejście w życie ustawy zasadniczej

-w zależności od przyjętej ustawy mogą być różne rodzaje referendum:

1. ze względu na przedmiot- konstytucyjne, administracyjne, finansowe, komunalne

2. ze wzg na moment proc ustawodawczego- konsultacyjne (orientacja poglądów społeczeństwa), arbitrażowe (rozstrzyga spory między organami państwowymi), ratyfikacyjne (sąd nad tym co zostało uchwalone ustawowo)

3. ze wzg na podst prawne- obowiązujące (rezultat-> powinno się tak zrobić, np. czy jesteś za zwalczaniem korupcji? Tak, ale nie za metodami jaie się stosuje. // fakultatywne- zoorganizowane na wniosek pewnej liczby ludności lub organizacji

4. federalne, państwa związkowego, lokalne

Przedmiotem referendum mogą być wszystkie ważne, wyniosłe sprawy:

-hipotezy naukowe

-dogmaty wierzeń religijnych

-normy etyczne

-sprawy bioetyki, filozofii

Zagrożenia, nadużycia:

- manipulacja polityczna- wybór odpowiedniego momentu na wybory, może być połączone z osobistą popularnością

-deformacja wyników- pytania zblokowane- pytania o rzeczy nie równoważne-, pytania nie sformułowane wprost (wyborca odpowiada na tzw pytanie ukryte, na to co np. dziennikarz chciał uzyskać odp; na 1 sze pytanie możesz odpowiedzieć tak a na analogiczne NIE, pytania dające pozorną alternatywę=> jesteś za spokojem i awanturą? Czy jesteś za polityką prorodzinną?- tak ale żeby pomoc trafiała tylko do najbiedniejszych, nie natomiast do kogoś bogatego, kto ma 8 dzieci i tez płaci małe podatki

Referendum w Polsce:

1.ogólnokrajowe- VI 95, inicjatywę ma grupa ludzi (500 tys podpisów) lub organ wskazany (sejm, senat, rada ministrów)// nie może dotyczyć: wydatków i dochodów państwa, obronności państwa i amnestii// wynik jest wiążący gdy wzięło w nim 50% uprawnionych do głosowania i gdy większość jest ZA// może dotyczyć: odwołania rady przed upływem kadencji, opodatkowania na cele publiczne, każda inna ważna sprawa dla ref. Lokalnego

2.lokalne, gminne- z 91', rada gminy uchwala i przeprowadza referendum; bezwzględna liczba głosów w obecności co najmniej połowy; frekwencja 30%; 2/3 ważnych oddanych głosów

Z wyborów zawsze pochodzi pierwsza izba Parlamentu.

Wybory na szczeblu samorządowym, gminnym (od '98)

Wybory głowy państwa -> system prezydencki

Wybory na wszystkich szczeblach - powszechne

Wybory muszą być oparte na konkurencji - pluralizm polityczny

Wybory muszą charakteryzować się alternatywnymi programami

Wybory mogą być wątpliwe, gdy programów jest za mało lub, gdy są nieprzejrzyste

Wybory -> prawa wyborcze:

-czynne prawo wyborcze - prawo do głosowania, prawo powszechne (od 18l.)

-bierne prawo wyborcze - prawo do kandydowania, są pewne ograniczenia, co do wieku:

a) Sejm - 21 lat

b) Senat - 30 lat

Akty prawne regulujące systematykę wyborów:

- ust. 12.04.2001 - ordynacja wyborcza do sejmu i senatu

- ust. 27.09.1990 - o wyborze prezydenta RP

- ust. 16.08.1998 - Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów, sejmików, województw

- ust. 20.06.2002 - O bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta

- ust. 23.01.2004 - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego

Uchwaleniu ordynacji towarzyszyły konflikty co do istnienia liczby mandatów i liczby głosów.

Ordynacja preferuje duże partie.

Ci, którzy są wyżej na liście mają większe szanse na wygraną.

Służy to jednak wyłonieniu jednej partii, przewodniczej => jednoznaczny rezultat -> wyłonienie władzy.

Reguły polityczne wpływają na systematykę wyborów,

Wybory do sejmu - 5-cio przymiotnikowe

Wybory na prezydenta - 4-ro przymiotnikowe

PODSTAWOWE ZASADY PRAWA WYBORCZEGO

-> zasada powszechności - wszyscy, którzy ukończyli 18 lat; obywatele; kiedyś mieliśmy do czynienia z prawnymi cenzusami np. wiek, płeć, wykształcenie, wyznanie. Ordynacja wyborcza z 1918 nie zawierała już cenzusów. Ale w latach 90' zawierała (od Radzieckiej).

KTO MOŻE GŁOSOWAĆ?

    1. obywatele polscy

    2. ci, którzy ukończyli 18 lat najpóźniej w dniu wyborów

    3. ci, którzy mają w pełni prawa publiczne (ale nie mogą głosować więźniowie, osoby pozbawione wolności poprzez decyzje sądowe)

    4. ci, którzy mają pełną sprawność do poczynań prawnych

FUNKCJE WYBORÓW:

  1. legitymacyjna - daje tytuł prawny do sprawowania władzy; polega na uprawomocnieniem ludzi władzy do działania w imieniu suwerenów

  2. kreacyjna - tworzy się ciała sprawujące władze, np. Parlament, Rząd, Samorząd, rady

  3. programowa - alternatywne programy rozwoju, rozwiązania problemów gospodarczych, społeczno-ekonomicznych, politycznych w skali państwa, lub społeczności lokalnej. Czasem programy zawierają ideologie

  4. informacyjno-edukacyjna - polega na przeprowadzeniu kompanii, w której ujawniane są problemy państwa, gmin, samorządów; wiadomości te docierają do kandydatów i wyborców

Wybory postępują racjonalnie - kreują Organy przedstawicielskie złożone z najlepszych kandydatów, wybierają najlepsze programy (choć w praktyce nie zawsze tak jest)



Wyszukiwarka