Zagadnienia do egzaminu (1), UŚ Psychologia, Rozwojówka


PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA W CYKLU ŻYCIA

Zagadnienia do egzaminu

  1. Przedmiot i cel badań psychologii rozwojowej

Przedmiot:

Rozwój czyli zmiana (ciąg zmian) psychiki i zachowania się.
(Można dodać pojęcie zmiany rozwojowej i podział zmian).
Pytania jakie zadaje psychologia rozwojowa:

Cel:

1. Opis zachowań [jak? kiedy?]
2. szukanie przyczyn i procesów powodujących określone zmiany w zachowaniu

Pogląd enwironmentalistyczny J.Locka

J. Locke XVII w - tabula rasa

ENWIRONMENTALIZM

(ang. environment otoczenie, środowisko), tendencja do akcentowania w rozwoju i zachowaniu jednostki lub gatunku czynników środowiskowych (fiz., biol., psychol. lub kulturowych) w większym stopniu niż czynników wrodzonych (-> natywizm) lub aktywności własnej.

Wg głównych przedstawicieli e. fizycznego i biol. (H.Th. Buckie i H. Taine) czynniki środowiskowe (np. położenie geogr., temperatura, krajobraz, roślinność) wyznaczają typ człowieka, jego strukturę fiz. i duchową oraz jego wytwory. Szczególną rolę w rozwoju osobowości człowieka przypisują środowisku przedstawiciele -> behawioryzmu, przyjmując, że zachowanie się i postępowanie człowieka są rezultatem szeroko pojmowanego procesu uczenia się społ. (m.in. E.R. Guthrie, j. Konarski, B.F. Skinner, J.B. Watson)

  1. Teoria natywizmu J. J. Rousseau

natywistyczna teoria rozwoju - teoria ta zakłada, że wszelki rozwój oraz zachodzące zmiany i ich przebieg jest uwarunkowany genetycznie, że jednostka dziedziczy określone cechy po przodkach (głównie po rodzicach), a posiadany genotyp wywiera wpływ na jej rozwój, np. dzieci aktorów zostają aktorami

  1. Wiek życia a wiek rozwojowy („zegar biologiczny a zegar społeczny”)

Zegar biologiczny - kontroluje on następujące po sobie, genetycznie zaprogramowane wzorce zmian. Zmiany te są powszechne -> uwarunkowane biologicznie. Z pojęciem zegara biologicznego wiąże się dojrzewanie a to często utożsamiane jest z pojęciem wzrostu

Zegar społeczny - wyznacza wzorzec zmian w każdej kulturze, określa kolejność następujących po sobie zdarzeń w normalnym życiu. Reguluje zmiany powszechne -> wyznaczane przez wspólne doświadczenia

Czas nie jest utożsamiany z wiekiem życia.

Wiek życia służy głównie do opisu i uporządkowania zmian

Wiek jest traktowany jako oś na której oznacza się dane kluczowe zdarzenia w życiu człowieka np. mowa, nauka chodzenia, lęk przed obcymi

Stosunek wieku życia do wieku rozwojowego:

  1. Cykl życia jednostki, jako podstawowy obszar zmiany rozwojowej

  1. Pojęcie rozwoju psychicznego w ujęciu M. Tyszkowej

rozwój psychiczny jest rozumiany przez M. Tyszkową (Tyszkowa, 1990), jako proces zdobywania i organizowania się (strukturowania) doświadczenia indywidualnego. Doświadczenie to jest materiałem rozwoju, a sam rozwój ujmować można jako ciąg zmian wynikających z organizowania się struktur tego doświadczenia (strukturyzacji) i ich przekształcania (restrukturyzacji) zarówno w wyniku włączania doświadczeń nowych jak i dostosowywania aktywności do potrzeb równoważenia (regulowania) stosunków ze światem otaczającym. Źródłem doświadczenia indywidualnego jest aktywność człowieka, która w toku życia jednostki różnicuje się, wzbogaca i organizuje.

  1. Współczesne ujęcie rozwoju psychicznego (psychologia rozwoju czy zmiany?)

[def. wg. Przetacznik - Gierowskiej] Rozwój człowieka - cechuje zmiany które prowadzą człowieka do zapewnienia jednostce równowagi z otoczeniem, zmiany te są postępowe i progresywne

[def. wg. Tyszkowej] Rozwój psychiczny - odnosi się do zmian tego specyficznego układu jakim jest psychika i zachowania jednostki, który w tym przypadku jest układem ewolucyjnym

Rozwój w aspekcie filogenetycznym - zdeterminowany przez dziedziczność i środowisko

Rozwój w aspekcie ontogenetycznym - dojrzewanie i środowisko, zarówno progres jak i regres to seria zmian - wg. Darwina

teoria ewolucjonistyczna; Spenser:

Pojęcie rozwoju zawsze dotyczy zmian, najczęściej zmian o charakterze progresywnym wartościowanych pozytywnie; oznacza ciąg zmian w określonym kierunku.

  1. Pojęcie zmiany rozwojowej, jako wyznacznika rozwoju

ZMIANA jest funkcją czasu; zmiana w stanie danego obiektu lub organizacji struktury, obserwowana wraz z upływem czasu.

Z=f(C)

Nie każda zmiana jest rozwojem; np. zmiany przejściowe, odwracalne, cykliczne nie prowadzą do trwałych przekształceń układu ani jego funkcji.

ZMIANY ROZWOJOWE to zmiany jednokierunkowe, nieodwracalne, trwałe autonomiczne (tzn. spowodowane działaniem czynników tkwiących w całości lub dominującej części wew. danego układu ewolucyjnego). Mogą mieć charakter ilościowy i jakościowy.

  1. Klasyfikacje zmian rozwojowych

Rodzaje zmian rozwojowych:

Zmiany rozwojowe można podzielić na różne kategorie, najczęściej stosowane kryteria podziału, to:

  1. czas dokonywania się zmian, a przede wszystkim długość jego trwania

  2. cechy charakterystyczne przebiegu (procesu) zmian i następstwa, jakie one powodują

  3. kogo te zmiany dotyczą, a więc czy mają one wymiar jednostkowy, czy ponadjednostkowy.