Kolokwium diagnostyka
1. Zasady diagnozy pedagogicznej.
- dążenie do realizowania pełnej diagnozy
- oceniający charakter diagnozy
- realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym
- dążenie do autodiagnozy osób, systemów, czy środowisk
- łączenie poznania pośredniego z bezpośrednim
- realizowanie diagnozy środowiskowej
- zasada odpowiedzialności etycznej
- zasada dotycząca hipotecznego charakteru wniosków
- zasada obiektywności
2. Pojęcia: diagnostyka, diagnozowanie, diagnoza.
Diagnostyka- subdyscyplina naukowa zajmująca się oposem procesu diagnostycznego, warunków jego przebiegu, etapów i czynności, reguł i zasad postępowania
Diagnozowanie- w pedagogice ma na celu dostarczenie wiedzy służącej projektowaniu form pomocy względem osób lub grup ludzkich zamieszkujących określone terytorium. Aby terapia, kompensacja, profilaktyka była skuteczna niezbędna jest poprawnie przeprowadzona diagnoza.
Diagnoza- /Ziemski/- rozpoznanie na podstawie zebranych objawów i zebranych ogólnych prawidłowości badanego, złożonego stanu rzeczy, przyporządkowanie go do gatunku, wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej i przewidywanego rozwoju.
3. Metodologia diagnozy, metoda diagnozy, techniki diagnozy, narzędzia diagnostyczne.
Metodologia diagnozy- subdyscyplina naukowa zajmująca się opisem procesu diagnostycznego- warunków jego przebiegu, etapów i czynności diagnostycznych, reguł i zasad postępowania diagnostycznego, metod, technik i narzędzi diagnostycznych
Metoda diagnozy- zespół wszelkich racjonalnie uzasadnionych sposobów postępowania diagnostycznego, obejmujących zabiegi kompelecyjne i instrumentalne, czynności obejmujące całość procesu diagnostycznego, których celem jest opis i wyjaśnienie pewnego wycinka rzeczywistości lub rozwiązanie problemu stanowiącego przedmiot zainteresowań diagnosty
Techniki diagnozy- konkretne czynności praktyczne diagnosty i innych ludzi, określone dokładnymi dyrektywami wyznaczającymi ich dobór i zastosowanie, sposób zbierania materiału i jego ocenę, które służą zebraniu optymalnie obiektywnych i sprawdzonych danych, niezbędnych do rozwiązania problemu diagnostycznego
Narzędzia diagnostyczne- ostateczny wynik konceptualizacji i operacjonalizacji problemu diagnostycznego w postaci zestawu wskaźników badanego zjawiska, które podlega ocenie diagnosty.
LUB KSERO
4. Rodzaje diagnozy społecznej wg A. Kamińskiego.
- diagnoza społeczności lokalnych- ogarnięcie podstawowych potrzeb środowiska lokalnego oraz dostrzeganie różnorakich sił społecznych mogących włączyć się do poczynań ulepszających aktualny stan
- diagnoza grup społecznych- rozpoznanie trudności, które napotyka aktywność wychowawcza, kulturalna, socjalna małych grup społecznych
- diagnoza indywidualnych przypadków- rozpoznanie przyczyny, kłopotów danej jednostki .
5. Diagnoza cząstkowa.
- diagnoza znaczenia - wyjaśnia znaczenie występujących objawów patologicznych dla danego układu, ustala stopień szkodliwości, wyjaśnia celowość badanego zjawiska
- diagnoza fazy - ustala etapy zmiany w badanej rzeczywistości
- diagnoza klasyfikacyjna - ma na celu przyporządkowanie rozpoznanego stanu rzeczy do danego gatunku lub typu
- diagnoza genetyczna - określenie źródeł danego zaburzenia, wykrycie jego przyczyn wtórnych i pierwotnych
- diagnoza prognostyczna - przewiduje jak dane zjawisko się rozwinie
6. Zasady obowiązujące w diagnozie indywidualnego przypadku wg Kamińskiego i Lalak.
Zasady Kamińskiego:
- akceptacji
- wiary w jednostkę
- dopomaganie jednostce w dostrzeganiu tego co wartościowe w niej i jej bliskich
- „przerzucaniu mostu życzliwości”
- stwarzaniu nastroju; sytuacji zachęcania do wypowiadania się jednostki
- zmierzania do takiego nastawienia jednostki, aby sama zapragnęła zmienić się
Zasady Lalak
- akceptacji
- samoświadomości pracownika socjalnego
- komunikacji
- indywidualizacji
- uczestnictwa
- zaufania i poszanowania prywatności
7. ------------------------------
8. Diagnoza indywidualnego przypadku
/Kamiński/ polega na mobilizowaniu sił jednostki czyli uaktywnieniu jej własnych możliwości w kierunku zmiany niekorzystnej sytuacji życiowej oraz mobilizowaniu odpowiedniej pomocy
9. Cztery podstawowe grupy czynników będące przedmiotem diagnozy pedagogicznej środowiska wg Kawuli
-materialne - siec określonych instytucji i urządzeń w środowisku, warunki osadnicze, komunikacyjne, geologiczno - przyrodnicze, stan społecznych i indywidualnych zabezpieczeń socjalnych i siec usług.
-psychopedagogiczne - to rodzaj więzi emocjonalnych. Emocjonalnych placówce opiekuńczej, formy pracy w instytucji kulturowej, możliwości realizacji funkcji opiekuńczej poza szkolną, działalność świetlicy osiedlowej, kultura pedagogiczna rodziców, klasyfikacje nauczycieli, efektywność pracy organizacji młodzieżowych.
- społeczno - kulturowe - kultura stosunków międzyludzkich w konkretnej instytucji, postawy rodziców wobec szkoły, zwyczaje i obrzędy istniejące w środowisku, typy więzi sąsiedzkich, funkcje kontroli społecznej w miejscu zamieszkania w formie twórczości artystycznej, postawy wobec ludzi niepełnosprawnych,
- organizacja życia w środowisku - zagadnienie koordynacji życia kulturowego, istnienie i funkcjonowanie różnych form pozarządowych, akcje społeczne na rzecz osiedla, różnorodne przejawy działalności sił społecznych, funkcjonowanie służby zdrowia i opieki społeczne
10. Przyczyny społecznych zaburzeń rozwoju dzieci i młodzieży.
Zakłócenia środowiska rodzinnego stanowią czynnik patogenny, który może doprowadzić u dziecka do zaburzeń rozwoju i zachowania lżejszego stopnia lecz także do powstania ciężkich chorób psychicznych oraz poważnych zaburzeń przystosowania społecznego.
Badania przeprowadzone przez H. Spionek w latach pięćdziesiątych dowiodły, że większość (61%) młodocianych przestępców pochodzi z rodzin rozbitych.
11. Typy matek mających znaczenie patogenne w rozwoju dziecka.
- matka agresywna (przemoc)
- matka nadmiernie skrupulatna i lękowa (nadopiekuńcza)
- matka, dla której dziecko jest środkiem kompensacji niespełnionych pragnień i zawiedzionych nadziei życiowych (zmusza swoje dziecko do tego, co jej kiedyś nie wyszło)
12. Typy ojców mających znaczenie patogenne w rozwoju dziecka.
- ojciec „nieobecny” (nie poświęca czasu dziecku lub np. pracuje zagranicą)
- ojciec rygorystyczny i surowy (ma zbyt wysokie wymagania)
- ojciec groźny (najczęściej w rodzinach alkoholików)
13. Nieprawidłowe systemy wychowawcze.
Rodzaje:
- nadmiernie pobłażliwe (liberalistyczne)
- zbyt surowe (rygorystyczne)
- niekonsekwentne
Przyczyny:
- więź jest zerwana,
- jednostronne zerwanie więzi (potrzeby są zachwiane)
- więzi obustronnie zerwane ( dziecko nie funkcjonuje prawidłowo)
14. Błędy wychowawcze rodziców.
- rygoryzm
- agresja
- hamowanie aktywności
- obojętność
- eksponowanie siebie, chęć imponowania
- uleganie (bezradność)
- wyręczanie
- idealizacja dziecka
- niekonsekwencja
15. Postawy rodziców wobec trudności szkolnych dziecka.
- lękowa
- agresywna
- bagatelizująca
16. Potrzeby psychologiczne dziecka (poziom emocjonalno- popędowy).
Poziom emocjonalno-popędowy- to potrzeby psychiczne dziecka, których rozwój i stopień zaspokojenia w pierwszych latach życia zależą głównie od rodziców (postaw wobec dziecka).
Z. Skorny do potrzeb psychologicznych dziecka zalicza:
- kontaktu emocjonalnego
- bezpieczeństwa
- aktywności, samodzielności i poznawania
- kontaktu społecznego
- uznania społecznego
- potrzeba pewności
- potrzeba poczucia bezpieczeństwa
- potrzeba solidarności
- potrzeba miłości
- potrzeba uznania
17. Mechanizmy regulacyjne (poziom struktur poznawczych).
Do tych mechanizmów zaliczamy:
- poczucie własnej wartości
- samoocenę
- związek zależnościowy
- potrzebę osiągnięć
- motywację egocentryczną
- motywację prospołeczną
? (poziom emocjonalno-popędowy i poziom struktur poznawczych) ?
18. Postawy wychowawcze wg M. Ziemskiej.
4 prawidłowe:
- akceptacja dziecka
- współdziałanie z dzieckiem
- dawanie dziecku rozumnej swobody (odpowiedniej dla jego wieku)
- uznanie praw dziecka w rodzinie
4 nieprawidłowe:
- odtrącająca
- unikająca
- nadmiernie chroniąca
- nadmiernie wymagająca
19. Stosunek emocjonalny w wychowaniu.
Pozytywny stosunek emocjonalny:
- zaspokojenie potrzeby kontaktu, akceptacji
- warunkuje także zaspokojenie poczucia bezpieczeństwa
- poczucie bezpieczeństwa warunkuje rozwój potrzeby aktywności, samodzielności, poznawania oraz potrzebę osiągnięć
- rozwój potrzeby kontaktów i uznania społecznego, a także motywacji prospołecznej
- przyjazna atmosfera rodzinna- dodatnie doświadczenia
- dziecko łatwo nawiązuje kontakty z osobami dorosłymi i dziećmi
- właściwe poczucie własnej wartości
- właściwa samoocena
- właściwa potrzeba osiągnięć
- prospołeczna motywacja
Negatywny stosunek emocjonalny:
- negatywne nastawienie do ludzi i otoczenia
- izolowanie się
- konflikty
- niskie poczucie własnej wartości
- zahamowanie tendencji do aktywności i samodzielności
- niska samoocena
- zaburzona potrzeba osiągnięć
- motywacja egocentryczna
20. Wymagania stawiane dziecku.
Właściwie stawiane wymagania:
- nieco przewyższają możliwości dziecka
- w granicach umiejętności
- zachęta, pomoc, pochwała
- nauka zasad postępowania i norm współżycia
- wymagania należy uzasadniać
- dziecku należy proponować, tłumaczyć
- dziecko uczy się w ten sposób dlaczego tak jest, normy stają się jako wewnętrzne regulatory
Niskie wymagania:
- dziecko nie uczy się co dobre a co złe
- zawyżona samoocena
- nieadekwatna pewność siebie
- nieadekwatna wiara we własne możliwości
- niewłaściwa potrzeba osiągnięć
Zbyt wysokie wymagania:
- hamują aktywność i samodzielność dziecka
- zaniżona samoocena
- zaniżona pewność siebie
- zaniżona wiara we własne możliwości
- hamowanie potrzeby osiągnięć
21. Kontrola rodzicielska.
Zbyt wyskoki stopień kontroli:
- ogranicza samodzielność i inicjatywę dziecka
- nie pozwala na zdobywanie doświadczeń ważnych dla kształtowania się właściwej samooceny dziecka
- hamuje rozwój potrzeby osiągnięć
- nie pozwala na przekształcenia potrzeby zależności w potrzebę samodzielności
Zbyt niski stopień kontroli:
- pozornie daje korzystne warunki rozwoju i socjalizacji
- niekorzystnie wpływa na rozwój samodzielności dziecka i kształtowanie się właściwej samooceny
22. System kar i nagród w wychowaniu.
Pozytywny system wzmocnień:
- nastawienie rodziców na dostrzeganie i podkreślanie pozytywnych cech dziecka i jego zachowania
- częsta akceptacja zaspokaja potrzebę miłości i uznania
- właściwe poczucie wartości dziecka
- zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa
- rozwój aktywności i samodzielności dziecka
- zaspokojenie potrzeby osiągnięć i właściwej samooceny
- właściwe informacje dla dziecka, jak powinno się zachowywać
Negatywny system wzmocnień:
- nastawienie rodziców na dostrzeganie i podkreślanie negatywnych cech dziecka i jego zachowania
- dziecku brak informacji jak właściwie ma się zachowywać
- zahamowanie aktywności i samodzielności dziecka
- dezorientacja dziecka co do wymagań rodziców
- zaniżona samoocena i nieprawidłowy rozwój potrzeby osiągnięć
- motywacja egocentryczna
- dziecko nie identyfikuje się z rodzicami
- rodzice modelują zachowania agresywne u dziecka
23. Przyczyny błędów wychowawczych.
- przenoszenie doświadczeń wyniesionych z domu rodzinnego do własnej praktyki rodzinnej,
-bezrefleksyjne naśladowanie wzorów postępowania innych osób,
- nadmierna uczuciowa koncentracja na dziecku,
- wiązanie z dzieckiem zbyt wysokich ambicji i wymagań,
- nadkompensacja w zaspokajaniu potrzeb dziecka.
24. Podstawowe zasady poznawania rodziny jako środowiska wychowawczego.
- Sytuacja materialna (zarobki, urządzenie domu…)
- Sytuacja mieszkaniowa (liczba pokoi, komfort, mieszkanie własne, samodzielne, warunki dziecka do pracy, odpoczynku i zabawy, walory zdrowotne i estetyczne)
- Dane o rodzicach (wiek, pochodzenie społeczne, wykształcenie, praca zawodowa)
25. Strategie diagnozowania rodziny.
- diagnoza całościowa - dąży do ogólnej charakterystyki środowiska wychowawczego rodziny i wyrażania ogólnej oceny jego funkcjonowania
- diagnoza typologiczna - jest jednym z częstszych sposobów określania jakości tworzonego przez rodzinę środowiska wychowawczego
26. Ogólne kryteria identyfikacyjne przemoc wobec dzieci w rodzinie.
- powodowanie fizycznych i psychicznych szkód rozwojowych, negatywnych konsekwencji
- niezgodność z istniejącymi społeczno-naukowymi standardami i normami postępowania z dzieckiem
- sprzeczność z uznawanymi normami moralnymi, niestosowność zachowań
- naruszanie podmiotowości dziecka i jego praw
- nieprzypadkowość zachowań
27. 7 form złego traktowania dzieci.
- przemoc fizyczna
- przemoc seksualna
- przemoc emocjonalna
- zaniedbanie
- opóźnienie rozwoju fizycznego
- zaniedbania prenatalne
- wykorzystywanie rytualne
28. Informacje potrzebne do identyfikacji przemocy.
- dziecko - ofiara (występujące u niego symptomy behawioralne, fizykalne, ujawniane przez nie przemocy lub jej zasygnalizowanie)
- rodzice (informacje ujawniane przez nich w wywiadzie,ich zachowania w trakcie badania i poza nim)
- osoby trzecie (dziadkowie, opiekunowie, sąsiedzi, rówieśnicy, nauczyciel, rodzeństwo)
- dokumentacja na temat rodziny dziecka (dokumenty różnych instytucji, w których można znaleźć dane wskazujące na występowanie problemu w danej rodzinie)
29. Rodzaje przemocy.
- fizyczna
- psychiczna
- seksualna
-zaniedbanie
30. Czynniki ryzyka.
- izolacja społeczna
- stres społeczno- ekonomiczny
- doświadczenie przez rodziców przemocy w dzieciństwie
- zaburzone relacje małżeńskie i rodzinne
- niedojrzałość emocjonalna rodziców
- znacząca lub całkowita zmiana stylu funkcjonowania
- niewłaściwe interakcje z dzieckiem
- niska akceptacja roli rodzicielskich oraz niski poziom kompetencji rodzicielskich
- nierealne postrzeganie dziecka i nierealne oczekiwania wobec dziecka i jego umiejętności
- pewne cechy dziecka oraz historia jego rozwoju
- zaburzenia wczesnych kontaktów emocjonalnych z dzieckiem
- zaburzenia komunikacji interpersonalnej
- problemy uzależnieniowe
- czynniki strukturalne, wielodzietność rodziny
31. Ogólne zasady rozmowy z dzieckiem.
- zaufanie i wiara
- uwzględnienie rytmu
- zachowanie spokoju
- ustalenie wspólnego nazewnictwa
- brak obietnic, że nikt się o tym nie dowie
- upewnienie dziecka, że dobrze robi
- nie osądzanie tego co dziecko mówi
- nie należy udawać, że wszystko jest w porządku
- nie należy wypowiadać negatywnych słów o sprawcy
- nie wolno obiecywać dziecku czegoś, czego nie można zapewnić
- osoba prowadząca rozmowę powinna być wyciszona i wycofana, ale nie bezradna
- nie jest wskazana obecność rodziców
32. Czynniki opisujące środowisko wychowawcze szkoły.
- formalno organizacyjne warunki funkcjonowania szkoły,
- warunki materialne,
- stan opieki nad uczniem,
- środowisko nauczycieli,
- środowisko uczniów,
- strefa kultury i aktywności środowiskowej szkoły
33. Przyczyny niepowodzeń szkolnych.
- warunki dziecka, przede wszystkim środowisko rodzinne dziecka,
- sytuacja materialna rodziny,
- praca ucznia w gospodarstwie domowym,
- warunki odrabiania prac domowych,
- liczebność rodzeństwa,
- atmosfera domowa,
-pijaństwo,
-rozbicie rodziny,
- poziom świadomości wychowawczej rodziców,
- poziom kulturalny i moralny życia rodzinnego,
- ujemne lub dodatnie wpływy otoczenia
- uczeń, jego stan zdrowia,
-zadatki dziedziczne w postaci funkcjonowania zmysłów, zdolności, określany temperament,
- jego rozwój ogólny, na który składa się zdobyta wiedza, doświadczenie, życie uczuciowe, cechy charakteru, rozwój aktywności, samodzielności, dociekliwości, wytrwałości w dążeniu do celu,
- odpowiednie zainteresowania i zamiłowania,
- jego tendencja samokształceniowa,
Duży wpływ na niepowodzenia szkolne mają zakłócenia rozwoju psychofizycznego
- nauczyciel i narzędzia jego działalności oraz szkoła
- wyniki pracy nauczyciela zależą od takich cech jak: przygotowania pedagogicznego i dydaktycznego, doświadczeń życiowych, zdolności, charakteru, postawy społecznej lub egoistycznej, zamiłowania do pracy nauczycielskiej lub niechęci do niej,
- cechy zewnętrzne nauczyciela: pozycja społeczna nauczyciela, jego autorytet, warunki materialne, warunki życia osobistego na tle środowiska (szczególnie fakt czy to życie jest mniej lub bardziej szczęśliwe)
34. Wzmocnienie zaburzenia zachowania dziecka przez szkołę.
Na wyjaśnienie zaburzonego zachowania wpływa:
- struktura systemowa,
- wzorce wychowawcze,
- wydarzenia,
Zaburzenia zachowania ujawniające się w szkole:
- doświadczenia urazowe,
- urażone przekonanie,
- zaburzone zachowanie,
Szkoła wzmacnia zaburzone zachowania dzieci poprzez:
- krytykę przy innych osobach, etykietowanie,
- obwinianie za problemy, odpowiedzialność zbiorowa,
- okazywanie niechęci
35. Dysfunkcjonalność oraz funkcjonalność szkoły.
Dysfunkcjonalność:
- system dąży do odrzucenia, obciążenia, opiera się przed zmianą,
- nierozwiązane problemy narastają,
- wzmacnianie zachowań zaburzonych
Funkcjonalność:
- obciążenie zostaje przyjęte jako wyzwanie,
-rozwój organizacji,
- korygowanie zaburzeń zachowań