1.ISTOTA I FORMY DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ:
Demokracja - demos-lud, kratia-władza czyli władza ludu. Demokracja polityczna -wybory większość decyduje. Demokracja społeczna -równość. Demokracja przedstawicielska -wybory. Demokracja bezpośrednia naród decyduje w sprawach politycznych.
Demokracja - to system polityczny oparty na idei suwerenności społeczeństwa, będącego źródłem wyłanianej w nim na zasadzie większości .władzy, na płaszczyźnie różnych podmiotów rywalizujących ze sobą na formalnie równych prawach, poprzez uzyskanie poparcia społecznego.
Formy demokracji bezpośredniej:
Referendum (krajowe, lokalne i ogólnokrajowe) Referendum obligatoryjne (całkowite, częściowe). Referendum fakultatywne (aprobatywne czyli zatwierdzające, abrogocyjne czyli uchwalające)
Weto ludowe
Plebiscyt
Inicjatywa ludowa
Konsultacja ludowa-jest to referendum nie wiąrzące
Zgromadzenie ludowe
Koncepcje demokracji po II wojnie
Demokracja procedralna założenia:
wolne wybory, które wyłaniają rząd większości, są to rządy z przyzwolenia ludu
b)wybory oznaczają ligitymalizację władzy
nie uwzględnienie w pełni praw mniejszości
nieuchronne rządy elit
koncepcja poliarchia R. Dahl
wolne wybory
wolność słowa i poglądów politycznych
wolność zakładania partii politycz i stowarzyszeń
wielość żródeł informacji
powszechne prawo wyborcze
swobodny dostęp do urzedów publicznych
rządzący podejmują decyzję zgodnie z preferencjami wyborców
brak decydującego wpływu na kwestie społ wojska, zapewnienie praw mniejszości.
II FORMALNA I MATERIALNA KONCEPCJA PAŃSTWA PRAWNEGO
Państwo - określona organizacja polityczna społeczeństwa, spełniająca określone funkcje (zewnętrzne to np. polityka międzynarodowa, wewnętrzne to bezpieczeństwo i funkcja dystrybucyjna -dystrybucja dóbr) Państwo= terytorium+ludzie zamieszkujący +prawo+suwerenność.
Państwo -dobrowolne zrzeszenie ludzi powołane dla zaspokojenia ich potrzeb. Forma państwa -całokształt organizacji stosunków pomiędzy władzą a społeczeństwem. Geneza państwa :
a)Doktryny średniowiecza -państwo powstało w wyniku działania Boga
b)doktryna patriarchizm
c)patrymonializm: państwo to dziedziczna własność ziemi która przysługuje jednemu suwerenowi
`.c)nowożytność: doktryna to koncepcja umowy społecznej(John Locke-stan naturalny to stan dobra).
Koncepcja podbojów
Leon Gumblowicz - państwo powstaje w wyniku podbojów innych plemion
Koncepcja rozwarstwienia klasowego (Marks, Engels)
Państwo nie istnieje, realnie jest:
a)zespołem ludzkich przeżyć
b)zbiorem hierarchicznie ułożonych norm prawnych
Koncepcja współczesna: państwo prawne połowa XIX w. Cel :poddanie państwa rządom prawnym. Założenia:
a)organy władzy publicznej działają wyłącznie na podstawie przepisów prawa
b)normy prawne są uporządkowane hoerarchicznie
c)zasada podziału władzy
d)ograniczenie wolności jednostki jest dopuszczalne tylko w sytuacjach i formie określonej w konstytucji
e)apolityczny aparat demokratyczny poddany kontroli sądowej
II Materialna i formalna koncepcja państwa prawnego:
I Koncepcja formalna - kształtowała się w XIX w, w doktrynie niemieckiej. Założenia:
a)założeniami prawa są wyłącznie akty prawa pisanego
b)uchylenie mocy obowiązujących norm prawnych następuje w sposób określonych przez prawo lub na zasadzie reguł kolizyjnych
c)prawo powinno być przestrzegane niezależnie od jego treści, nie dopuszczalne są akty nieposłuszeństwa obywatelskiego.
II Koncepcja materialna (sformułowana w Anglii II poł XIX w)
a)Źródłem prawa są też reguły pozatekstowe tzn zasady słuszności moralnej nie spisane w aktach prawnych
b)uchylenie mocy obowiązującej następuje również gdy jest ona niemoralna.
c)dopuszczalne jest obywatelskie nieposłuszeństwo.
Zasady państwa prawnego:
Państwo działa na podstawie konstytucji która jest najważniejszym aktem prawnyma) Zasada konstytucjonalizmu - istnieje konstytucja jako akt pisany o cechach szczególnych:
-nakazu stosowania prawa zgodnie z konstytucją
-dokonywania wykładni prawa zgodnie z konstytucją
-zakres stosowania prawa niezgodnego z konstytucją
-konstytucja uchyla moc obowiązywania wszystkich innych aktów prawnych
-wzmocnienie zasady konstytucjonalności w systemie prawa:
-wprost zapisano taką zasadę w konstytucji
-wprowadzenie ostatecznego charakteru orzeczeń Trybunału Konstyt.
-wprowadzenie instytucji skargi konstytucyjnej
-możliwość bezpośredniego stosowania konstytucji
-władza nie jest skoncentrowana w jednym organie (zasada podziału władzy)
III.GŁÓWNE ZAŁOŻENIA SYSTEMU PREZYDENCKIEGO
Zasada podziału władz rozumiana jest jako zasada separacji czyli rozdziału władz, uzupełniana o system hamulców tzn elementy wzajemnego równoważenia władz. Argumenty przemawiające za tym że jest separacja:
a)odrębne wybory kongresu i prezydentów
b)prawa obywatelskiego i wolności oraz granicę ingerencji w te prawo przez władzę publiczną są precyzyjnie określone w konstytucji
c)organy władzy publicznej mają obowiązek działać wyłącznie na podstawie przepisu prawa.
d)zasada równości
Prezydent nie może rozwiązać kongresu a kongres nie może odwołać prezydenta. Władzą ustawodawcza - kongres a władza wykonawcza - prezydent. Prezydent pełnie role reprezentacyjną i wojskową. Doradcy prezydenta to sekretarze stanu, prezydent decyduje kto jest sekretarzem stanu. Kongres nie ma żadnej władzy nad sekretarzami stanu. Hamulce prezydenckie:
-prawo do uchwalenia budżetu
-zgoda na tworzenie urzędów federalnych
-komisje śledcze kongresu
-kontrola konstytucyjna
Hamulce kongresu:
-prawo zwoływania sesji kongresu
-zarządzenie wyborów do kongresu
-wiceprezydent jest przewodniczącym senatu
-orędzie
-veto
IV GŁÓWNE ZAŁOŻENIA SYSTEMU PARLAMENTARNO-PREZYDENCKIEGO
Prezydent:
-ta sama partia
-ta sama partia.
Parlament
-większośc z tej partii
-większość z innej partii.
Cechy ogólne tego systemu:
-dualizm egzekucyjny władzy wykonawczej,
-prezydent stoi na czele rządu,
-prezydent może rozwiązać parlament
-prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem.
V. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA SYSTEMU PARLAMENTARNO-GABINETOWEGO
a)partia która wygrywa wybory ma większość w izbie gmin, tworzy gabinet, ma premiera
b)rząd może rozwiązywać izbę gmin
c)szczególnie silna pozycja premiera jako lidera zwycięskiej partii
d)król panuje ale nie rządzi
e)rząd ponosi odpowiedzialność polityczną, przed parlamentem tylko solidarną.
System rządów w Polsce to system parlamentarno - gabinetowy zracjonalizowany.
VI. ISTOTA WŁASNOŚCI STRONA POZYTYWNA I NEGATYWNA:
Własność - Najszersze prawo do rzeczy, pozwalające właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób. Strona pozytywna to są :
uprawnienia przysługujące właścicielowi rzeczy. Obejmują one:
-uprawnienia do korzystania z rzeczy
-do użytkowania rzeczy
-do pobierania użytków.
Uprawnienia do dysponowania rzeczy obejmuja:
-uprawnienia do obciążania rzeczy
-uprawnienia do zbycia rzeczy.
Strona negatywna: oznacza obowiązek innych podmiotów do niewkraczania w sferę uprawnień właściciela danej rzeczy, chyba że dopuszczają to przepisy prawne.
VII.GRANICE PRAWA WŁASNOŚCI: Ograniczenie prawa własności może wynikać z :
a)przepisów ustaw
b)z zasad współżycia społecznego
Ograniczeniem wykonywania prawa własności nieruchomości jest służebność drogi koniecznej. Sposoby nabycia własności:
a)przeniesienie własności w drodze umowy
b)zasiedzenie czyli nabycie własności rzeczy przez upływ czasu
-nieruchomość warunki posiadania samoistne, upływ czasu jeśli posiadacz jest w dobrej wierze 20 lat, jeśli w złej wierze 30 lat, rzecz ruchoma 3 lata.
c)przemilczenie
d)zrzeczenie się rzeczy
-nieruchomość-wymagana jest forma aktu notarialnego i zgoda starosty
e)rzecz ruchoma -porzucenie
f)zawłaszczenie rzeczy niczyjej
VIII.FORMY NABYCIA I UTRATY WŁASNOŚCI:
Sposoby nabycia prawa własności dzielą się na:
Pierwotne i pochodne.
Pierwotne- nabycie prawa własności następuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego własciciela i czyichkolwiek uprawnień:
-nacjonalizacja
-zasiedzenie
-znalezienie
-zawłaszczenie rzeczy niczyjej
-połączenie pomieszane i przeistoczenie.
IX.WSPÓŁWŁASNOŚĆ:
Współwłasność - jest szczególną odmianą własności, charakteryzującą się wielkością podmiotów prawa własności.. Mówimy o niej wtedy gdy rzecz stanowi jednocześnie własność kilku osób. Prawo cywilne odróżnia dwie formy współwłasności:
a)współwłasność łączną
która powstaje i może istnieć tylko w przypadkach przewidzianych przepisami w ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony ( np. wspólnicy w spółce cywilnej).
b)współwłasność w częściach ułamkowych:
polega na tym że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom z tym że każda z nich ma w niej ułamkowy określony udział. Żadnemu współwłaścicielowi nie przysługuje fizycznie wydzielona część rzeczy na własność. Udział we współwłasności może być różny i jest oznaczony odpowiednim ułamkiem co ma znaczenie na wypadek zniesienia współwłasności. (jeśli np. dwóch przyjaciół kupuje sobie kajak to stają się oni współwłaścicielami w częściach ułamkowych).
Formy podziału rzeczy wspólnej:
-przyznanie rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli i spłaty na rzecz pozostałych
-podział fizyczny, jeśli da się podzielić
-podział cywilny czyli sprzedanie na licytacji
X.WYJAŚNIJ POJĘCIA: RZECZ, CZĘŚĆ SKŁADOWA, PRZYNALEŻNOŚĆ, POŻYTKI
Rzecz - w rozumieniu prawa cywilnego to przedmiot materialny, na tyle wyodrębniony, że w obrocie może być traktowany jako dobro samoiste. Rzeczy nieruchome to:
-grunty i budynki trwale związane z gruntem
-części budynku jako części lokalowe.
Rzeczy ruchome i zwierzęta to wszystko, co nie jest nieruchomością a jest ruchomością czyli prawo, pieniądz, papiery wartościowe, znaki towarowe.
Część składowa rzeczy - jest to, to czego nie można oddzielić od rzeczy głównej, bez uszczerbku dla tej rzeczy. Przynależność służy do korzystania z rzeczy głównej, należy ona do właściciela rzeczy głównej ruchomej.
Pożytki - jest to, to co przynosi rzecz lub prawo np. czynsze z lokalu
XI.ISTOTA I ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŃ:
Zobowiązanie - stosunek prawny, w którym jedna ze stron (wierzyciel) może domagać się od drugiej strony (dłużnika) określonego zachowania czyli świadczenia. Żródłami zobowiązań są następujące rodzaje zdarzeń prawnych:
a)czynności prawne, stanowiące najważniejsze żródło stosunków zobowiązaniowych. Dotyczy to głównie czynności prawnych dwustronnych np. umowa.
b)czyny niedozwolone, w wyniku których powstaje szkoda i naruszenie czyjegoś prawa podmiotowego powodują powstanie stosunku zobowiązaniowego między sprawcą lub inną osobą odpowiedzialną a tym, komu wyrządzono szkodę. Treścią zobowiązania jest obowiązek naprawienia szkody.
c)akty administracyjne - jednostronne, indywidualne decyzje organów administracji państwowej. Konsekwencją aktów administracyjnych jest nie tylko powstanie stosunku między organem administracyjnym a adresatem aktu administracyjnego , lecz też i stosunku zobowiązaniowego między dwiema osobami, do których akt administracyjny został skierowany.
d)inne zdarzenia - grupa ta obejmuje szczególne rodzaje zdarzeń prawnych, powodujących powstanie zobowiązań:
-prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
-bezpodstawne wzbogacenie.
Rodzaje zobowiązań:
a)podzielne
b)niepodzielne
c)solidarne (solidarność bierna i solidarność czynna)
d)przemienne.
Wygaśnięcie zobowiązań:
1. Zaspokojenie wierzycieli:
a)spełnienie świadczeń
b)zapłata odszkodowania
c)`odnowienie
d)potrącenie
e)złożenie do depozytu państwa
2. Bez zaspokojenia wierzycieli:
a)śmierć dłużnika
b)zniesienie długów przez wierzyciela
c)zwolnienie z długów.
XII.ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ: Odpowiedzialność cywilna zachodzi wtedy, gdy powstała szkoda. Przybiera postać obowiązku naprawienia szkody. Może być odpowiedzialność umowna - która jest konsekwencją niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Odpowiedzialność pozaumowna - powstaje gdy strony nie były do momentu powstania szkody związane stosunkiem prawnym.
Zasady odpowiedzialności cywilnej:
a)zasada winy
b)zasada ryzyka
c)zasada słuszności
d)współżycia społecznego
Podstawowe znaczenie ma odpowiedzialność na zasadzie winy a nieco mniejsze na zasadzie ryzyka.
5