Wykład 5 20.03.2008
Sądy Administracyjne
Historia Sądów Administracyjnych w Polsce
31.01.1980 - ustawa o NSA, wprowadzono ją do KPA. Ustawa wprowadzała możliwość kontroli sądowej małej części decyzji administracyjnych (w 19 przypadkach).
11.05.1995 - ustawa. NSA miał nie tylko kontrolować decyzje administracyjne ale także wykonywanie administracji publicznej (także bezczynność administracji).
25.07.2002 - Prawo Ustroju Sądów Administracyjnych - kompetencje takie same ale powołano dwa szczeble sądownictwa administracyjnego na skutek postanowień Konstytucji (która wskazywała, że sądownictwo musi być co najmniej dwuszczeblowe).
Kontrola wykonywania administracji publicznej
akty o charakterze indywidualno-konkretnym
decyzje administracyjne
postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym
postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym
inne akty czy czynności z zakresu administracji publicznej, które dotyczą przyznania, stwierdzenia lub uznania obowiązku lub uprawnienia wynikającego z przepisów prawa
generalne
uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego stanowiących przepisy np. gminne czy prawa miejscowego
akty nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego
bezczynność organu administracji
spory kompetencyjne pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a jednostkami terenowej administracji rządowej
sądy administracyjne udzielają odpowiedzi na pytania stawiane przez Samorządowe Kolegia Odwoławcze
Samorządowe Kolegia Odwoławcze
12.10.1994r - ustawa - powołanie SKO.
organ odwoławczy w ramach administracji rządowej
procedura rozpatrywania spraw upodobniono do procedury w ramach organów sądowych
specyficzny kształt personalny
na potrzeby wykładu zaliczamy SKO do pozasądowych organów kontroli
Kompetencje
rozpatrywanie odwołań w indywidualnych sprawach związanych z działalnością organów administracji publicznej
Osoby działające w SKO
etatowi członkowie - powoływani przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa danego SKO
pozaetatowi członkowie - powoływani w ten sam sposób, na 6 letnią kadencję
Prezes SKO - powoływane przez Premiera na wniosek zgromadzenia ogólnego danego SKO
Działają w składzie 3-osobowym. Decyzje zapadają na rozprawie, w sposób charakterystyczny, większością głosów.
Działanie Sądów Administracyjnych
Do Sądu Administracyjnego można się odwołać gdy wyczerpie się całą drogę odwoławczą. Skargę może wnieść każdy, kto ma w tym interes prawny. Skarga rozpatrywana jest w I instancji przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w składzie 3 sędziów. Orzeczenia WSA mają najczęściej charakter kasatoryjny (uchylają zaskarżoną decyzję).
Organizacja Sądów Administracyjnych
Wojewódzkie Sądy Administracyjne - dzielą się na wydziały
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędzia WSA musi mieć co najmniej 35 lat, a NSA musi mieć co najmniej 40 lat i mieć 10 letnie doświadczenie w zawodach prawniczych.
Dwa organy administracji sądowej
zgromadzenie ogólne sędziów - zbiera się raz do roku
kolegium administracyjne sądu - wyłaniany przez zgromadzenie ogólne
Prezes NSA wybierany jest przez Prezydenta na 6 letnią kadencję (przez ten czas jest nieodwoływalny z wyjątkiem okoliczności ukazanych w ustawie) spośród 2 kandydatów przedstawionych przez zgromadzenie ogólne NSA, którzy są wyłaniani na drodze głosowania.
Trzy Izby NSA
Izba Finansowa - sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach zobowiązań podatkowych, świadczeń pieniężnych, przepisów o egzekucji
Izba Gospodarcza - sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach budżetu, dewizowych, bankowości, ubezpieczenia, ceł, taryf
Izba Ogólno-administracyjna - sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach nadzoru budowlanego, gospodarki wodnej, samorządu terytorialnego, prywatyzacji mienia, spraw wewnętrznych - jest to kompetencja dopełniająca, jeśli coś nie podlega pod pierwsze dwie izby to podlega pod tą.
Przewodniczącymi poszczególnych Izb są wiceprezesi NSA
Trybunał Stanu
Historia Trybunału Stanu
Zaczął istnieć już przed wojną ale po wojnie został powołany dopiero w latach 80 tych.
26.03.1982 - Ustawa o Zmianie Konstytucji PRL (wprowadzono dwa trybunały - stanu i konstytucyjny) oraz Ustawa o Trybunale Stanu
Rodzaje odpowiedzialności przez Trybunałem Stanu
konstytucyjna - można ją realizować wyłącznie przez Trybunałem Stanu. Jest to odpowiedzialność polegającą na tym, że wysoki funkcjonariusz państwowy odpowiada za czyn zawiniony umyślnie nie będący przestępstwem ale który w związku z zajmowanym stanowiskiem lub zakresem urzędowania narusza konstytucję lub ustawę.
karna - jeżeli najwyższy funkcjonariusz państwowy popełni przestępstwo z wyjątkiem Prezydenta podczas trwania kadencji
Mocą uchwały sejmowej Trybunał Stanu może rozpatrywać łącznie i odpowiedzialność karną i konstytucyjną.
Odpowiedzialność konstytucyjną ponoszą
Prezydent
Prezes Rady Ministrów
członkowie Rady Ministrów
Prezes NBP
Prezes NIK
Członkowie KRRiTV
osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie danym ministerstwem
Posłowie i Senatorowie - w pewnym zakresie - w sytuacji kiedy prowadzą oni wbrew art. 107 Konstytucji, czyli gdy prowadzą działalność gospodarczą z osiąganiem korzyści z majątku skarbu państwa
Skład
Przewodniczący - I Prezes Sądu Najwyższego
2 zastępców
16 członków - wybieranych przez Sejm na czas kadencji Sejmu
Połowa członków Trybunału Stanu musi mieć kwalifikacje sędziowskie.
Procedura
Postawienie Prezydenta przed Trybunałem Stanu wymaga:
wniosku ¼ ogólnej liczby Posłów i Senatorów
2/3 głosów Zgromadzenia Narodowego
Pozostali
wniosek Prezydenta lub Sejmowej Komisji Śledczej lub ¼ Posłów
wniosek trafia do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która podejmuję uchwałę o postawieniu przed Trybunałem Stanu albo o umorzeniu postępowania. Uchwała ta trafia do Sejmu.
Sejm podejmuje uchwałę o postawieniu przed Trybunałem (3/5 dla członka Rady Ministrów, ½ +1 dla innych)
Instancyjność pozioma TS
I instancja - 1 Przewodniczący + 4 członków
II Instancja - 1 Przewodniczący + 6 członków
Trybunał Stanu stosuje środki:
jak w kodeksie karnym
3