XII wykład - 2004-03-27- prawo cywilne!!

Ogólna charakterystyka ograniczonych praw rzeczowych.

Art. 244. ⁽¹¹⁵⁾ § 1. Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipoteka.

§ 2. Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipotekę regulują odrębne przepisy.

Ograniczone prawa rzeczowe- nazwane prawami na rzeczy cudzej. Jest to zamknięty katalog praw rzeczowych ograniczonych.

Większość praw polega na korzystaniu z rzeczy. Zapewniają uprawnionemu jakiś zakres władztwa nad rzeczą np. służebność gruntowa- ograniczony zakres uprawnień np. przejazd, przejście.

Przedmiotem są rzeczy. Wyjątek - przedmiotem mogą być prawa np. prawa majątkowe zastawu oraz hipoteki.

Powstanie ograniczonych praw rzeczowych:

- umowa właściciela z osobą, która nabywa ograniczone prawa rzeczowe - Art. 245. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.

§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia. - przepis ten odsyła do artykułów 175-180 o przeniesieniu własności, ale jednocześnie wprowadza odmienności przy ustanowieniu ograniczonych praw rzeczowych. Art. 175. Do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń.

Art. 176. § 1. ⁽⁸³⁾ Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.

§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Odrębności przy ustanawianiu ograniczonych praw rzeczowych. Prawa regulujące poszczególne prawa przewidują wyjątki:

1. Prawa rzeczowe na nieruchomości mogą być ustanowione z zastrzeżeniem warunku lub terminu.

2. Przy przeniesieniu forma aktu notarialnego jest wymagana tylko dla oświadczenia właściciela nieruchomości - Art. 245. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.

§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.

3. Wpis do księgi wieczystej - hipoteka, zastaw rejestrowy.

Podstawą może być orzeczenie sądowe np. służebności drogi koniecznej- Art. 145. § 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).

§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.

§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.

Art. 146. Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.

ustanowienie hipoteki przymusowej i w drodze zasiedzenia - służebność gruntowa.

Zmiana treści ograniczonego prawa rzeczowego:

a) w drodze umowy np. przy służebności, rozszerzenie hipoteki, rozszerzenie użytkowania na pobieranie pożytków- Art. 248. § 1. ⁽¹¹⁹⁾ Do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeżeli prawo było ujawnione w księdze wieczystej - wpis do tej księgi.

§ 2. Jeżeli zmiana treści prawa dotyka praw osoby trzeciej, do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby. Oświadczenie osoby trzeciej powinno być złożone jednej ze stron.

b) służebność osobista mieszkania- niezbywalne, nie można przenieść na inną osobę.

c) prawo użytkowania - niezbywalne.

Przeniesienie

Ograniczone prawo rzeczowe może być przeniesione w drodze umowy z wyjątkiem służebności osobistej i użytkowania. Służebność gruntowa- przeniesienie z przeniesienia własności nieruchomości.

Kolizja ograniczonych praw rzeczowych polega na tym, że dwa prawa nie mogą być równocześnie wykonane np. użytkowanie.

Służebność gruntowa nie ma kolizji. Pełne zaspokojenie jednego prawa uniemożliwia zaspokojeniu innego prawa, np. zaspokojenie dwóch wierzytelności hipotecznych w przypadku, gdy suma uzyskana z egzekucyjnej sprzedaży nieruchomości jest mniejsza od ich łącznej wysokości. Do księgi wieczystej nie wpisane korzysta prawo ustanowione wcześniej.

Zasada pierwszeństwa polega:

1. w wypadku zbiegu praw nie wpisanych do księgi wieczystej. Pierwszeństwo ma prawo powstałe wcześniej np. pierwsze prawo użytkowania i drugie prawo służebności gruntowej- pierwszeństwo ma prawo użytkowania.

2. W wypadku zbiegu prawa wpisanego z prawem niewpisanym- pierwszeństwo prawu wpisanemu bez względu na jego czas wpisania,

3. W wypadku zbiegu praw wpisanych do księgi wieczystej. Pierwszeństwo- dzień złożenia wniosku o wpis. W tym samym dniu-równoczesność!

Sposoby ograniczonych praw rzeczowych oraz przepisy szczególne.

Art. 246. § 1. ⁽¹¹⁷⁾ Jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej.

§ 2. ⁽¹¹⁸⁾ Jednakże gdy ustawa nie stanowi inaczej, a prawo było ujawnione w księdze wieczystej, do jego wygaśnięcia potrzebne jest wykreślenie prawa z księgi wieczystej.

Art. 247. Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej.

1. Wygaśnięcie w wyniku czynności prawnej tj. umowy Art.246. jednostronna czynność prawna- zrzeczenie się. Jeżeli prawo wpisane do księgi wieczystej to konieczne jest wykreślenie z księgi wieczystej.

2. Konfuzja - tzn., jeżeli przejdą na właściciela rzeczy obciążonej albo, jeżeli ten, komu to prawo przysługuje nabędzie własność rzeczy obciążonej- Art.247.

3. Prawa terminowe - wygasają z upływem terminu np. użytkowanie wieczyste, służebności osobiste, użytkowanie - wygasają najpóźniej z chwilą śmierci.

4. Na skutek nie wykonania praw przez 10 lat - Art. 255. Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

Art. 293. § 1. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

§ 2. Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności.

5. Z mocy wyroku sądowego np. wyrok dotyczący zniesienia prawa służebności gruntowej.

6. W drodze decyzji administracyjnej - wywłaszczenie.

Zastaw są to zabezpieczenia rzeczowe wierzytelności pieniężnej, bo obciążają rzecz.

1. Zwykły - Art. 306§1

2. rejestrowy

Strony zastawu:

1. zastawnik - wierzyciel.

2. zastawca - dłużnik - właściciel rzeczy.

Umowę zawiera właściciel rzeczy z wierzycielem.

Zastaw zwykły - Art. 306. § 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

§ 2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.

W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem na mocy, którego wierzyciel (zastawnik) będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi. Właściciela rzeczy za wyjątkiem osób, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne - Art.1025 Kodeksu postępowania cywilnego. Tak samo przy hipotece.

Na treść zastawu podobnie jak hipoteki składają się z dwóch podstawowych uprawnień:

1. Możliwość zaspokojenia się z rzeczy oddanej w zastaw bez względu na to czyją własnością ono jest w momencie zaspokojenia.

2. Pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi.

Nie można ustanowić zakazu zbycia rzeczy, bo zastaw i hipoteka przechodzi razem z własnością rzeczy na nabywcę.

Wierzyciela nie musi interesować, kto jest właścicielem rzeczy. Wierzyciel osobisty i rzeczowy. Rzeczowy - pierwszeństwo do zaspokojenia tylko z rzeczy.

Przedmiotem zastawu są rzeczy ruchome, mogą być prawa zbywalne (obligacje, akcje). Nie mogą być prawa, które można obciążyć hipoteką.

Zastaw zwykły - powstaje na podstawie umowy zawartej między zastawnikiem lub zastawcą. Potrzebne jest wydanie rzeczy zastawnikowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły. Jest to czynność realna tj. umowa + wydanie rzeczy. - Art. 307. § 1. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły.

§ 2. Jeżeli rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu wystarcza sama umowa.

Forma umowna dla zastawu zwykłego - w ogóle nie jest wymagana forma szczególna.

Zastaw rejestrowy - umowa zastawnika + wpis do rejestru zastawu. Umowa zastawnicza- forma pisemna pod rygorem nieważności. Ustawa z 3.12.96 o zastawie rejestrowym podaje minimalną treść umowy zastawu.

Wniosek o dokonanie wpisu do rejestru powinien być złożony w terminie jednego miesiąca od zawarcia umowy zastawniczej pod rygorem odrzucenia wniosku.

Zastaw ustawowy ustanowiony z mocy prawa przepisów np.

• przy umowie najmu- nie płaci czynszu wynajmujący z mocy ustawy ma prawo zastawu tzn. zatrzymać rzeczy ruchome wniesione do przedmiotu najmu do momentu spłaty.

Art. 670. § 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.

§ 2. ⁽²³⁶⁾ (skreślony).

• zastaw skarbowy

usługi spedycyjne prawo zastawu na przesyłce- Art. 802. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń o przewoźne oraz roszczeń o prowizję, o zwrot wydatków i innych należności wynikłych ze zleceń spedycyjnych, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.

Umowa dzierżawy - wydzierżawiający ma prawo zastawu- Art. 701. Do rzeczy ruchomych objętych ustawowym prawem zastawu wydzierżawiającego należą także rzeczy służące do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, jeżeli znajdą się w obrębie przedmiotu dzierżawy.

Na zajętym zwierzęciu, gdy zniszczyło mu uprawy: dla zabezpieczenia, naprawienia szkody- Art. 432. § 1. Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.

§ 2. Na zajętym zwierzęciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia należnego mu naprawienia szkody oraz kosztów żywienia i utrzymania zwierzęcia.

Zastawca może dysponować rzeczą obciążoną. Zastaw zwykły wygasa na skutek:

• wygaśnięcia wierzytelności,

- przeniesienia wierzytelności - Art. 353. § 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

§ 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

- Zwrócenia rzeczy przez zastawnika zastawcy- Art. 325. § 1. Jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy, zastaw wygasa bez względu na zastrzeżenia przeciwne.

§ 2. Zastaw nie wygasa pomimo nabycia rzeczy obciążonej przez zastawnika na własność, jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest obciążona prawem osoby trzeciej lub na jej rzecz zajęta.

Treść zastawu rejestrowego:

• nie ma pojęcia zastawu rejestrowego, dlatego stosuje się przepisy do zastawu zwykłego- Art.306.

Ustawa chroni dobrą wiarę zastawnika, jeżeli zastawca był nieuprawniony do rozporządzania rzeczą do ochrony zastawnika działającego dobrej wierze stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie nabywcy rzeczy ruchomej - Art. 169. § 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.

W tym przypadku wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawu jest równoznaczny z wydaniem rzeczy.

Przedmiot zastawu rejestrowego- inny niż zwykły. Są to rzeczy ruchome oznaczone, co do tożsamości, co do gatunku wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych.

Podmiot zastawu rejestrowego- ustawa podaje katalog podmiotów. Może być ustanowiona przez ustawowo określony podmiot. Można podmioty podzielić na dwie grupy:

• podmioty prawa publicznego i utworzone przez nie osoby - banki, osoby prawne, których zadaniem udzielenie kredytu, a także organizacje międzynarodowe finansowe,

• podmioty prawa publicznego i utworzone prze nie osoby prawne, tj. Skarb Państwa, Jednostki Samorządu Terytorialnego oraz państwowe i samorządowe osoby prawne.

Zastaw do rejestru- sąd rejonowy, sąd gospodarczy miasta, które są siedzibami województw. Właściwość miejscowa według siedziby, miejsca zamieszkania zastawcy.

Zastawcy i hipoteka są to prawa podmiotowe akcesoryjne, tzn. pozostają w ścisłym związku z wierzytelności, którą zabezpieczamy.

Akcesyjność hipoteki z zasady hipoteka może istnieć o tyle o ile istnieje prawo zasadnicze tzn. wierzytelność. Hipoteka nie może powstać bez wierzytelności ani nie może być bez niej przeniesiona wygaśnięciem hipoteki i zastawu wierzytelności.

Przedmiot hipoteki nieruchomości:

Prawa - Art.65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Art. 65. 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

2. Część ułamkowa nieruchomości może być obciążona hipoteką, jeżeli stanowi udział współwłaściciela.

2a. ⁽¹¹⁾ (uchylony).

3. Przedmiotem hipoteki może być także użytkowanie wieczyste. W tym wypadku hipoteka obejmuje również budynki i urządzenia na użytkowanym terenie, stanowiące własność wieczystego użytkownika.

4. Przedmiotem hipoteki mogą być także:

1) własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego,

2) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

3) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

4) wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

5. Do hipotek określonych w ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości.

Rodzaje hipoteki:

• hipoteka umowna- na podstawie umowy,

• hipoteka przymusowa- na podstawie orzeczenia sądu lub innego organu,

• hipoteka ustawowa- na mocy szczegółowego przepisu prawa.

Hipoteka umowna

Do powstania potrzebna jest umowa miedzy właścicielem nieruchomości a wierzycielem, plus wpis do księgi wieczystej. Umowa powinna być w formie aktu notarialnego tzn. tylko oświadczenia wierzyciela nieruchomości. Powstaje z woli stron.

Hipoteka przymusowa

Strona nie ma nic do powiedzenia. Podstawą jest orzeczenie sądu. W celu ustanowienia hipoteki przymusowej wierzyciel musi uzyskać tzw. tytuł egzekucyjny wyposażony w klauzulę wykonalności. Podstawą nie jest umowa a tytuł wykonawczy= tytuł egzekucyjny +klauzula wykonalności.

Tytułem egzekucyjnym jest zazwyczaj prawomocne orzeczenie sądu. Do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności i to orzeczenie z klauzulą stanowi tytuł wykonalności. Tytułem egzekucyjnym a jednocześnie podstawą ustanowienia hipoteki przymusowej mogą być: wyrok sądu polubownego, ugoda zawarta przed sądem, akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji. Stanowią one tytuł egzekucyjny, którym może być nadana klauzula wykonalności. Do ustanowienia hipoteki przymusowej konieczny jest wpis do księgi wieczystej. Wpis ma charakter konstytutywny tzn., że hipoteka powstaje z chwilą wpisu.

Hipoteka ustawowa

Stosownie do Art. 66 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, hipoteka zabezpiecza wierzytelność Skarbu Państwa bądź JST. Może powstać na podstawie szczególnych przepisów z mocy prawa ex lega.

Hipoteka powstaje- cechy:

1. Gdy przepis szczególny tak stanowi.

2. Jest ona przewidziana jako środek zabezpieczający wierzytelności Skarbu Państwa lub JST.

Z zasady nie potrzebny jest wpis do księgi wieczystej. Zabezpieczenie hipotek np. zaległości podatkowe podatnika na podstawie Ordynacji- składki ubezpieczenia społecznego. Zasadą jest, ze hipoteka zabezpiecza wierzytelność z góry oznaczoną tzn. wierzytelność już istniejącą i oznaczoną, co do wysokości. W drodze wyjątku ustawa w Art. 102 pozwala na zabezpieczenie wierzytelności do wysokości oznaczonej sumy najwyższej. Hipoteka taka nosi nazwę kaucyjnej.

Art. 102. 1. Wierzytelności o wysokości nieustalonej mogą być zabezpieczone hipoteką do oznaczonej sumy najwyższej (hipoteka kaucyjna).

2. Hipoteka kaucyjna może w szczególności zabezpieczać istniejące lub mogące powstać wierzytelności z określonego stosunku prawnego albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą.

Zobowiązania

Zobowiązanie jest to stosunek prawny, w którym jedna osoba zwana wierzycielem może żądać od drugiej osoby zwanej dłużnikiem świadczenia. A obowiązkiem dłużnika jest to świadczenie spełnić.

Elementy każdego zobowiązania:

1. Podmioty zobowiązania - wierzycie i dłużnik.

2. Przedmiot zobowiązania jest to świadczenie tzn. określone w ustawie zachowanie się dłużnika stosownie do treści zobowiązania..

3. Treść zobowiązania, prawa i obowiązki stron zobowiązują prawa wierzyciela odpowiadające im obowiązki dłużnika.

Wierzytelność jest to zobowiązanie ze strony wierzyciela.

Wyjątkowo w stosunku zobowiązania może pojawić się osoba trzecia. Przykładem jest umowa poręczenia. Zgodnie z Art.876 przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek gdyby dłużnik go nie wykonał.

Art. 876. § 1. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

§ 2. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie.

Poręczenie jest to sposób zabezpieczenia osobistego. Poręczyciel jest dłużnikiem dodatkowy. Po stronie wierzyciela może dodatkowo wystąpić osoba trzecia na rzecz, której ma być dokonane świadczenie np. umowa pożyczki na rzecz osoby trzeciej zawarta w umowie. - Art. 393. § 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia.

§ 2. Zastrzeżenie co do obowiązku świadczenia na rzecz osoby trzeciej nie może być odwołane ani zmienione, jeżeli osoba trzecia oświadczyła którejkolwiek ze stron, że chce z zastrzeżenia skorzystać.

§ 3. Dłużnik może podnieść zarzuty z umowy także przeciwko osobie trzeciej.

Zobowiązanie musi być zawarte między oznaczonymi stronami. Wyróżniamy zobowiązania:

• Proste jedna strona jest tylko uprawniona a druga tylko zobowiązana, np. umowy darowizny.

- Złożone jedna i druga strona jest zarazem uprawniona jak i zobowiązana np.- Art. 659. § 1. Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

§ 2. ⁽²³⁵⁾ Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju .

Wynajmujący zobowiązany jest do wydania rzeczy najemcy, uprawniony do żądania zapłaty czynszu.

Art. 535. ⁽¹⁸⁸⁾ Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Odpowiedzialność dłużnika

Rodzaje odpowiedzialności:

• odpowiedzialność osobista,

• odpowiedzialność rzeczowa.

Odpowiedzialność osobista:

Gwarancją spełnienia świadczenia jest cały majątek tzn. wszystkie przedmioty majątkowe. Jest odpowiedzialnością nieograniczoną, gwarancją jest majątek ten, który posiada teraz i który nabędzie w przyszłości. Wierzyciel ma prawo wyboru między przedmiotami z czego zaspokoi wierzytelność.

Art. 1025 Kodeksu postępowania cywilnego - pierwszeństwo zaspokajania. Wyjątkiem będzie odpowiedzialność osobista ograniczona. Ograniczenie odpowiedzialności osobistej może:

• polegać na tym, że dłużnik odpowiada jedynie z wyodrębnionej masy w swoim majątku, jeżeli mamy ustrój rozdzielności majątkowej małżeństwa.

• Dłużnik może odpowiadać tylko do oznaczonej kwoty liczbowo w swoim majątku

Art. 55⁴. ⁽²⁵⁾ Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Nabywca i zbywca odpowiadają solidarnie. Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest ograniczona do wartości nabytkowej gospodarstwa według stanu w chwili nabycia a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.

Odpowiedzialność rzeczowa:

Przy obciążeniu rzeczy zastawem lub hipoteką. Gwarancją zaspokojenia jest tylko rzecz. Z odpowiedzialności rzeczowej wynika dla wierzyciela prawo do bezwzględnego, skutecznego erga omnes - osób trzecich i bezpośredniego zaspokojenia się z przedmiotu obciążonego zastawem lub hipoteką. Prawo pierwszeństwa Art. 1025 kpc.

Rodzaje świadczeń

Świadczenie- określone zachowanie dłużnika. Najczęściej polega na działaniu. Niemożliwość pierwotna, - gdy świadczenie od samego początku nie jest możliwe do spełnienia zobowiązanie w ogóle nie powstaje. Art. 387§1.

Art. 387. § 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.

§ 2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.

Utrata rzeczy, świadczenia.

• Wina dłużnika- zobowiązany do odszkodowania.

• Brak winy - zobowiązanie wygasa.

Gdy świadczenie stało się niemożliwe do spełnienia już po powstaniu zobowiązania - niemożliwość następcza. To samo zobowiązanie jest ważne, ale albo wygaśnie, ( gdy dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za niemożliwość świadczenia np. powódź, pożar) i dłużnik będzie z obowiązku świadczenia albo zobowiązanie zostanie utrzymane w mocy i dłużnik będzie zobowiązany do odszkodowania w miejsce świadczenia- Art. 475.

Art. 475. § 1. Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa.

§ 2. Jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została zbyta, utracona lub uszkodzona, dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody.

Świadczenie jednorazowe, gdy jego spełnienie wymaga jednorazowego zachowania się dłużnika, chociażby miało się na nie składać kilka czynności faktycznych, np. zapłata z tytułu umowy zlecenia, okresowe zapłaty czynszu, emerytura, jednorazowa, - gdy z góry ustalona cena np. Zapłata w ratach za samochód.

---