PRZEDMIOT ZAINTERESOWAN PIERWSZYCH SOCJOLOGÓW.

GENEZA
Karl Rajmund Popper - myśl socjologiczna sięga minimum czasów Protagorasa z Abdery, nazywanego prekursorem socjologii. Dawniej, zamiast wielu nauk, istniała jedna - filizofia i z niej właśnie wywodzą się inne dziedziny nauki.

SOCJOLOGIA OKRESU PRZEDNAUKOWEGO I NAUKOWEGO
Nazwę tej nauki wprowadził August Comte. Używał jednak jeszcze terminu "socjologia" zamiennie z terminem "filozofia społeczna", "filozofia polityczna". Augusta Comte nazywamy pierwszym socjologiem.
Socjologia okresu przednaukowego była dyscypliną uprawianą nie przez socjologów, lecz przez wielu ludzi zajmujących się wieloma dziedzinami nauki. Wiedza socjologiczna opierała się często na mądrości ludowej.
Socjologia naukowa, w odróżnieniu od potocznej, cechuje się tym, ze badają i uprawiają ją już wyspecjalizowani naukowcy - socjologowie, a ich wiedza opiera się głównie na badaniach. COmte podkreślał, że socjologia jako nauka o społeczeństwie ma badać podstawowe zasady funkcjonowania świata społecznego. Wierzył, że można je wykorzystać do przewidywania dalszego przebiegu badanych procesów i praktycznie oddziaływać na rzeczywistość, by polepszyć warunki życia człowieka.
Badaczem, który w XIX wieku rozwijał socjologię jako naukę był brytyjski socjolog Herbert Spencer (1820-1903). Był on twórcą funkcjonalizmu. Funkcjonalizm wymaga, by wszystkie analizy specyficznych kulturowych i społecznych zachowań, uwzględniały funkcje, jakie pełnią one w społeczeństwie jako całości.
Kontynuatorem metody analizy Spencera był pierwszy wielki socjolog francuski Emile Durkheim. Zmodyfikował on koncepcje Spencera. Spencer postulował prowadzenie badań w skali makro, zaś Durkheim uważał, że nalezy pogłębić je badaniami na skalę mikro.
Badaniami struktur i procesów społecznych zajmował się też niemiecki socjolog Karol Marks. Uważał on, że podstawowe prawa historii można odnaleźć w strukturze ekonomicznej społeczeństwa (teoria materializmu, podstawowe zmiany- procesy wynikają z czynników ekonomicznych). więc przyczyn różnych zjawisk należy szukać w sferze czynników ekonomicznych.

W dużej mierze do poglądów Marksa nawiązywały poglądy jego rodak Maksa Webera. Dowodził on, że treść wierzeń religijnych rodzącego się protestantyzmu (stawiającego na pierwszym miejscu takie cechy jak: oszczędność, zapobiegliwość, umiarkowanie i ciężka praca) odegrała większą rolę w kształtowaniu się przemysłowego kapitalizmu w Europie niż czynniki ekonomiczne, jak przekonywał Marks.

2.PRZEDMIOT I FUNKCJE SOCJOLOGII.

Socjologia to nauka o zbiorowościach ludzkich. Bada ona:
#zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi (jak powstają zbiorowości)
#struktury tych zbiorowości
#zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości.
#zmiany i przekształcenia w nich zachodzące
FUNKCJE SOCJOLOGII
#Funkcja poznawcza - polega na badaniu i dostarczaniu wiedzy o rzeczywistości społecznej. Realizuje ją badacz.
#Funkcja humanistyczna - socjologia poprzez badanie i opis rzeczywistości społecznej nie tylko dostarcza wiedzy o zbiorowościach, zjawiskach i procesach społecznych, ale także oddziałuje na świadomość ludzi poznających tę wiedzę.
#Funkcja socjotechniczna polega na wykorzystaniu wiedzy, teorii i pojęć socjologicznych w praktycznym działaniu.
3.ZNACZENIE SOCJOLOGII POTOCZNEJ I JEJ PODSTAWOWE BŁĘDY.

Socjologia potoczna- wiedza potoczna często odchodzi od rzeczywistości, takie uogólnianie jest złe.

Charakterystyka socjologii potocznej według Thomasa i Znanieckiego, wskazuje na pewne jej błędy, ale nie dyskredytuje jej całkowicie. Owe błędy to:
#socjologia potoczna mylnie zakłada, że znamy rzeczywistość ponieważ w niej żyjemy i na takiej podstawie życiowej znajomości możemy przyjąć jako pewne nasze wiadomości o stosunkach społecznych.
#drugim błędem socjologii potocznej jest stosowanie niewłaściwej metody badawczej. Thomas i Znaniecki uważali, że tworząc opinie ludzie często do posiadanych poglądów dobierają fakty, które ten pogląd uzasadniają. A w nauce najpierw należy zebrać szereg faktów i dopiero na ich bazie tworzyć, formułować opinie.
#trzecim błędem socjologii praktycznej jest rozpatrywanie faktów w izolacji od szerszych całości społecznych. Ludzie są subiektywni i analizują fakty kierując się swoją subiektywną wiedzą, ze swego punktu widzenia. A na owe fakty mogą pzrezież wpływać czynniki o różnorodnym charakterze. Czy więc socjolog będzie obiektywny? Czy potrafi obiektywnie postrzegać fakty? Tak, jeśli najpierw przeprowadzi badania, a dopiero potem na ich podstawie zinterpretuje fakty.
4.KULTURA I JEJ STRUKTURA.

Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych (utrwalonych) i przyjętych w dowolnych zbiorowościach przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.

#Kultura a cywilizacja: Cywilizacja to zespół cech materialnych wytworów służących zaspokajaniu potrzeb (maszyny, dobra użytkowe). Zdobycze cywilizacji ulegają zniszczeniu w procesie konsumpcji. Wymagają ciągłego odnawiania. Cywilizacja, jeśli przetrwa, przekształca się w kulturę, staje się jej elementem.
#Kultura materialna i niematerialna
#Kultura zbiorowości i kultura jednostki: kultura jednostki to wytwory kultury które jednostka zna, ceni i wykorzystuje. Kultura osobista to ogół postępowania jednostki, jej metod działania, myśli, poglądów, wytworów działalności.
#Kultura wysoka i niska (masowa): kultura wysoka to pierwowzór, prawdziwy wytwów, a niska to adaptacja. Kultura masowa, niska, to taka, która jest upowszechniana za pomocą i pośrednictwem środków masowej komunikacji. Jest to:
>kultura czasu wolnego
>odwołuje się do uniwersalnych zainteresowań odbiorcy
>na ogół pozbawiona jest problemów kontrowersyjnych
>homogenizacja treści (wymieszanie poziomów kultury symbolicznej). Jest to homogenizacja upraszczająca (skróty, uproszczenia i adaptacje oryginalnych dzieł sztuki zgodnie z zasadą "wspólnego mianownika") i homogenizacja przez zestawienie (prezentacja poprzez media przekazów o różnej wartości, bez wskazówek co do ich znaczenia w kulturze, co wpływa na dezorientację odbiorcy)
>jej odbiorcami są częściej ludzie młodzi, więc wśród wartości upowszechnianych przez nią istotne miejsce zajmuje młodość i sukces.

DYFUZJA KULTUR - proces przekazywania wytworów kultury innym zbiorowościom i włączanie ich w zakres nowej kultury. Przebieg i dynamika procesu dyfuzji są zróżnicowane i zależą od wielu czynników: cech przekaziciela i odbiorcy, jak i cech przekazywanych wytworów.
STRUKTURA WEWNĘTRZNA KULTURY:
#elementy podstawowe (cechy kultury) są to takie przedmioty, idee, czynności (wzory tych czynności), które wyznaczają działania i zachowania ważne dla utrzymania i rozwoju grupy, np sposoby utrzymania się przy życiu, wiedza, uprawa ziemi.
#kompleksy kulturowe (systemy kulturowe) są to szersze układy przedmiotów, urządzeń, wyobrażeń, idei, powiązane funkcjonalnie z określonym podstawowym elementem
#konfiguracje kulturowe to powiązane funkcjonalnie ze sobą kompleksy kulturowe
5.MECHANIZMY WPŁYWU KULTURY NA ŻYCIE SPOŁECZNE.

A)Socjalizacja; b) wartości; c) wzory zachowań; d)modele i ideały

#SOCJALIZACJA: proces wpływu środowiska na jednostkę wprowadzający ją do udziału w życiu społecznym(socjalizacja pierwotna i wtórna). Chodzi o środowisko społeczne, czyli ludzkie, a ono się zmienia. Pierwotnie owo środowisko ograniczone było do rodziny, wtórna socjalizacja to ta dokonująca się zawsze. Ta socjalizacja w części przybiera charakter wychowania, które jest celowym oddziaływaniem wychowawcy na wychowanka, zmierzającym zwykle do przekazania wychowankowi tylko tych elementów kultury, które są oceniane pozytywnie. Wychowanie to część procesu socjalizacji.
Podmioty procesu socjalizacji i wychowania:
>rodzina
>grupy rówieśnicze
>szkoła
>organizacje
>społeczność lokalna
>środki masowej komunikacji
Elementy procesu wychowania:
>globalizacja
>etatyzacja - treści dotyczące praw, reguł
>nacjonalizacja - treści dotyczące prawa narodu
>kolektywizacja - uspołecznienie wtórne, dotyczy funkcji w grupach
>polityzacja, biurokratyzacja i profesjonalizacja
>socjalizacja pierwotna
>inkulturacja i personalizacja
>wychowanie i jurydyfikacja
>hominizacja
>kształcenie i humanizacja
ZNACZENIE SOCJALIZACJI:
>socjalizacja uczy dyscypliny, panowania nad popędami, potrzebami, zaspokajania ich w sposób przewidziany w danym społeczeństwie. Uczy panowania nad odruchami i emocjami oraz zachowania zgodnego z obyczajem czy korzyścią jednostki.
>wpaja aspiracje, czyli dążenia do tego, aby osiągnąć pewne rzeczy czy cechy pożądane, naśladować bohaterów, osiągać zamożność, dążyć do uznania.
>w toku socjalizacji jednostka przyswaja sobie wiedzę i umiejętności grania ról społecznych.
>socjalizacja daje także sprawności i kwalifikacje zawodowe oraz umiejętności techniczne potrzebne do życia w danej cywilizacji.
#WARTOŚCI: wartość to dowolny przedmiot materialny lub idealny, idea lub instytucja, przedmiot rzeczywisty lub wyimaginowany, w stosunku do którego jednostka lub zbiorowość przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważną rolę w swym życiu, a dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus.
Poprzez wartości wpływamy na życie społeczne.
Wartości zwykle utożsamiane są z tymi wytworami kultury, które przez społeczeństwo uważane są za dobre, słuszne i pożądane, np: rodzina, miłość, dom, samochód...
Nasze wartości determinują nasze zachowania.
#WZORY ZACHOWAŃ: Kulturowe wzory zachowania się czy reagowania dotyczą głównie sytuacji ważnych dla życia grupy jako całości. Niewątpliwie w życiu rodziny ważne są narodziny dziecka, podział ról, sposoby urządzania doniosłych świąt. W życiu takich zbiorowości jak miasto czy wieś ważne są zachowania w miejscach publicznych: urzędach, kościele, na ulicy, w teatrze...
#MODELE I IDEAŁY: Model jest to symbolicznie przedstawiony obraz pewnego pożądanego stanu rzeczy, będący systemem złożonym często z wielu wartości, w rzeczywistości na ogół nie występujących w całościowych układach. Model więc w odróżnieniu od wzorów w rzeczywistości nie występuje. Przykładowo: współczesny Polak opisywany jest zapewne przez takie cechy jak: wykształcony, z dużą wyobraźnią, aktywny, pracowity, skuteczny, praktyczny, humanitarny, akceptujący zmiany, pozbawiony uprzedzeń religijnych, rasowych, itp... Tak opisany model Polaka może stanowić wzór do naśladowania dla wielu młodych ludzi.
Kultura buduje w nas określoną wizję modeli, wzorów.

6.KULTURA MASOWA I JEJ ZNACZENIE

#Kultura wysoka i niska (masowa): kultura wysoka to pierwowzór, prawdziwy wytwór, a niska to adaptacja. Kultura masowa, niska, to taka, która jest upowszechniana za pomocą i pośrednictwem środków masowej komunikacji. Jest to:
>kultura czasu wolnego
>odwołuje się do uniwersalnych zainteresowań odbiorcy
>na ogół pozbawiona jest problemów kontrowersyjnych
>homogenizacja treści (wymieszanie poziomów kultury symbolicznej). Jest to homogenizacja upraszczająca (skróty, uproszczenia i adaptacje oryginalnych dzieł sztuki zgodnie z zasadą "wspólnego mianownika") i homogenizacja przez zestawienie (prezentacja poprzez media przekazów o różnej wartości, bez wskazówek co do ich znaczenia w kulturze, co wpływa na dezorientację odbiorcy)
>jej odbiorcami są częściej ludzie młodzi, więc wśród wartości upowszechnianych przez nią istotne miejsce zajmuje młodość i sukces.

7.ISTOTA OSOBOWOŚCI SPOŁECZNEJ I KSZTAŁTUJĄCE JĄ ELEMENTY.

OSOBOWOŚĆ - zestaw idei, postaw, nawyków charakteryzujących człowieka i wpływających na jego zachowania.
Z terminem "osobowość" związany jest termin "natura ludzka". Osobowość jest jednak kształtowana przez otoczenie, w którym żyjemy, zaś natura ludzka to coś, z czym się rodzimy, co jest nam dane.
KONCEPCJE OSOBOWOŚCI
#ENDOGENICZNE: zakładające, że osobowość ukształtowana zostaje przez czynniki wewnętrzne. Przykładem może być koncepcja biologizmu, która uzależnia osobowość od czynników biologicznych (dziedzicznych). Dziś ta koncepcja nie jest uznawana za wiarygodną.
#EGZOGENICZNE: tłumaczące kształtowanie osobowości przez czynniki zewnętrzne, środowiskowe. Przykładem mogą być poglądy amerykańskiego psychologa Johna B. Watsona, zwolennika determinizmu środowiskowego, który wyrażał opinię, że dziedzictwo biologiczne jest nieistotne, a osobowość (motywy, postawy i zachowania) ludzi może być kształtowana w dowolny żądany sposób w procesie wychowania.
ELEMENTY SKŁADOWE OSOBOWOŚCI (CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA OSOBOWOŚĆ)
#BIOGENNE (BIOLOGICZNE): właściwości anatomiczne, wzrost, budowa organizmu i jego cechy fizjologiczne, działalność gruczołów, itd... Biologia sama w sobie raczej nie ma wpływu na osobowość. Wpływ zaczyna się dopiero po zetknięciu ze światem społecznym.
#PSYCHOGENNE (PSYCHICZNE): pamięć, wola, wyobraźnia, uczucia, inteligencja, spostrzegawczość, temperament... Czynniki psychiczne także jako takie samodzielnie nie wpływają na osobowość, ale raczej na to, jak postrzegamy siebie w społeczeństwie.
#SOCJOGENNE (SPOŁECZNE): zespolone oddziaływanie szeroko rozumianego środowiska społecznego człowieka. Florian Znaniecki wyróżnił cztery podstawowe socjogenne elementy osobowości:
>kulturowy ideał osobowości - jakiś wzorzec osobowości, poglądów, sposobów zachowania, reagowania.

>rola społeczna - (oczekiwana)- to względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych osób, przebiegających według mniej lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru.
>jaźń subiektywna (autor terminu- Znaniecki) jest to ocena jaką mamy na swój temat.

>jaźń odzwierciedlona to wyobrażenia o tym, jak nas oceniają inni.
9.RODZAJE OSOBOWOŚCI. AKTYWNOŚĆ CZŁOWIEKA W ŻYCIU SPOŁECZNYM.

Osobowości możemy podzielić według następującego schematu:
#Ze względu na budowę:
>zintegrowana: wtedy, gdy elementy i czynniki mające na nią wpływ uzupełniają się, prowadzą w tym samym kierunku.
>zdezintegrowana: wtedy, gdy powyższe elementy nie współgrają ze sobą.
Przyczyny dezintegracji osobowości:
*uczestnictwo w kilku grupach społecznych narzucających jednostce rozbieżne wzory, role i wartości
*trwałe uczestnictwo w życiu i wybieranie jako grupy odniesienia grupy zdezintegrowanej
*rozbieżność między elementabi bio i psychogennymi a wymaganiami roli społecznej
*rozpad jaźni subiektywnej na tle zawodów cz systematycznej negatywnej oceny
#Ze względu na sposób realizacji:
>aktywna: czynniki wyznaczające aktywność według Sztompki:
*refleksyjna samoświadomość - sposób odbierania i oceniania siebie i otoczenia
*zdolność projektowania i planowania przyszłych działań
*zdolność dokonywania wyboru
*konsekwencja i wytrwałość w realizowaniu podjętych decyzji
>pasywna: w dobrze zorganizowanym społeczeństwie, sprawnie funkcjonującym, nie wymaga się aktywności od wszystkich jednostek.

Osoba aktywna to czl. Który sam sobie określa cele, sam sobie tworzy drogi osiągnięcia celów

10.TEORIA POTRZEB MASLOWA.

opracował on teorię potrzeb, która stanowiła źródło inspiracji dla wielu innych autorów.
Postawił on hipotezę, że człowiek w swoim działaniu dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb, zaś potrzeby te tworzą logiczną hierarchię rozpoczynającą się od potrzeb niższego stopnia, których zaspokojenie redukuje niedobory w systemie fizjologicznym (potrzeba pożywienia i wody), a kończącą się wyższego stopnia potrzebami osobistymi i abstrakcyjnymi.
Hierarchia potrzeb Maslowa
Hierarchia potrzeb:
1. Potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek);
2. Potrzeby bezpieczeństwa;
3. Potrzeby społeczne (przyjaźń, miłość);
4. Potrzeby szacunku;
5. Potrzeby samorealizacji.
Maslow był przekonany, że potrzeby wyższego stopnia mogą się pojawić tylko wtedy, gdy są zaspokojone potrzeby niższego stopnia. Oprócz wymienionych pięciu potrzeb, Maslow wyróżnił również tzw. potrzeby dodatkowe. Przez potrzeby dodatkowe należy rozumieć takie, które mogą ujawniać się tylko u niektórych ludzi. Dla przykładu mogą to być potrzeby wiedzy, czy też potrzeby estetyczne. Zdaniem Maslowa trudno jest o nich cokolwiek powiedzieć, gdyż nie zostały jeszcze dogłębnie poznane, ale można próbować wiązać je z potrzebami samorealizacji.
11.DWUCZYNNIKOWA TEORIA MOTYWACJI HERZBERGA.

1. Motywatory - czynniki, które powodują zadowolenie, a więc motywują.
   Czynniki motywacyjne to:
   #osiągnięcia
   #uznanie
   #awans
   #praca sama w sobie, tzn treść pracy
   #możliwość rozwoju osobistego
   #odpowiedzialność
   2. Czynniki utrzymania - takie, które powodują niezadowolenie z pracy, a więc demotywują.
   Czynniki utrzymania to:
   #polityka przedsiębiorstwa i zarządzania
   #nadzór techniczny
   #zajmowana pozycja
   #wynagrodzenie
   #świadczenia socjalne
   #warunki, bezpieczeństwo pracy
   #stosunki międzyludzkie, życie osobiste

12.ISTOTA, BUDOWA I RODZAJE POSTAW.

POSTAWA
Postawa- to gotowość jednostki do reagowania w określony sposób na odpowiednie obiekty, jakimi mogą
być zarówno przedmioty materialne jak i idee.
Postawa składa się z 3 elementów:
1. poznawczego (wewnętrzny) - to nasza wiedza lub przypuszczenia związane z obiektem postawy (np.: co wiemy o swojej pracy: że dobrze nam płacą, że jest stała - to wpływa na naszą postawę, stosunek i potencjalne zachowania)
2. emocjonalnego (wewnętrzny) - czasem zastępuje, a czasem nakłada się na czynnik poznawczy, może go wzmacniać lub osłabiać
3. zachowaniowego (zewnętrznego) ze względu na sposób wyrażania się postawy - postawa może się wyrażać poprzez mimikę, gesty, słowa. Te sygnały mogą być prawdziwe lub fałszywe i sposób wyrażania postawy wcale nie musi iść w parze z tym, jaka to jest postawa.
KLASYFIKACJA POSTAW 1
1. Ze względu na kierunek:
*pozytywne
*negatywne
*obojętne
2. Ze względu na budowę:
*pełne - mające wszystkie 3 elementy
*niepełne - gdy brak jakiegoś elementu
3. Ze względu na czas trwania:
*trwałe
*zmienne
KLASYFIKACJA POSTWA 2
1. Ze względu na treść: w stosunku do pracy, nauki, rodziny, przełożonych, pracownika..
2. Ze względu na zakres podmiotowy:
*indywidualne
*grupowe
3. Ze względu na stosunek do norm społecznych i prawnych:
*konformistyczne - wyrażające się w akceptacji i przestrzeganiu norm.
Jest to przestrzeganie norm ze zrozumieniem.
*nonkonformistyczne - wyrażające się w braku akceptacji norm, ale nie
w ich łamaniu. Prowadzą one zwykle do działań
zmieniających normy.
*legalistyczne - wyraża się w przestrzeganiu norm, ale często bez zrozu-
mienia, tylko z uwagi na to, że norma jest zapisana.
Jest to tzw ślepe przestrzeganie norm.
*przestępcze - skłonność do łamania norm

13. POWSTAWANIE I OBJAWY STANÓW FRUSTRACYJNYCH.

Frustracja pojawia się, gdy na drodze do realizacji celu napotykamy przeszkodę, której nie możemy pokonać.

Stany frustracyjne mają miejsce gdy jednostka chce osiągnąć cel, a napotyka przeszkodę.

a. agresja - świadome zachowanie, którego celem jest wyrządzenie szkody lub przykrości drugiemu człowiekowi; może być fizyczna lub psychiczna, może być skierowana na właściwą przeszkodę lub jeśli nie jest to możliwe na koła ofiarnego lub na samego siebie
b. regresja (uwstecznienie) zachowanie nieadekwatne do stopnia rozwoju intelektualnego lub emocjonalnego rozwoju jednostki, np. zachowanie dziecka u dorosłego
c. obsesja, fiksacja, usztywnienie reakcji: człowiek nie jest w stanie zrezygnować z zachowania regresywnego, tylko powtarza je z uporem maniaka
d. apatia, wycofanie: rezygnujemy z celów, gdzie ponieśliśmy klęskę, wycofanie z aktywności życia, zaniża aspiracje, by żyć spokojniej.

BODZIEC POPTRZEBA |(PRZESZKODA) CEL

BP|C Agresja Bezpośrednia (zewnętrzna)

BP|C Agresja przeniesiona (zewnętrzna)

Agresja wewnętrzna - tłumimy ją w sobie

BP|C kompensacja bezpośrednia (powtarzanie, ważne jest jak osiągnąć cel)

BP|C kompensacja przeniesiona

BP|Cel racjonalizacja (gdy nie możemy osiągnąć celu swoje racje kierujemy na inny, ale

przekonujemy siebie, że ten cel nie jest taki ważny)

BP|C Represja (wyparcie- rezygnujemy z celu)

BP|Cel regresja (jeśli nie udaje nam się osiągnąć celu wycofujemy się(krzyk płacz) ale jeśli się nie

udalo wracamy

CEL Cel marzenie na jawie (zamykanie się w sobie marzenie)

14.STYCZNOŚCI SPOŁECZNE ICH SKŁADNIKI I RODZAJE.

STYCZNOŚCI - kontakty między ludźmi (przestrzenne, psychiczne, społeczne - układy związane z 3 elementów: przynajmniej 2 osób / wartości, która jest przedmiotem tej styczności / czynności, zachowania dot. Tej wartości)

KRYTERIA KLASYFIKACJI STYCZNOŚCI SPOŁECZNYCH:

- czas i częstotliwość występowania styczności wyróżnia styczności PRZELOTNE i TRWAŁE

- forma przestrzenna styczności powoduje ich podział na pośrednie (przez telefon) i bezpośrednie (twarzą w twarz)

- rodzaj przedmiotu styczności jest podstawą wyróżniania styczności osobistych (ludzie) i rzeczowych (łącznik)

- stopień uregulowania czynności przepisami dzieli styczności na prywatne i publiczne.
15.SYSTEM INSTYTUCJI I KONTROLI SPOŁECZNEJ.

MECHANIZMY KONTROLI SPOŁECZNEJ:

- psychospołeczne - kształtujące się poprzez internalizację norm i wartości. Mechanizm wewnętrzny.

- materialno-społeczne - wyrażające się poprzez oddziaływania jednostek, zbiorowości i instytucji. Mają one charakter przymusu zewnętrznego.

Na pograniczu między tymi dwoma mechanizmami znajdują się:

- zwyczaje - ustalony sposób zachowania się w określonych sytuacjach, który nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami otoczenia.

- obyczaje - ustalony sposób postępowania, z którym grupa wiąze pewne oceny moralne i którego naruszenie wywołuje sankcje negatywne.
16.ORGANIZACJA SPOŁECZNA ZBIOROWOŚCI I JEJ ELEMENTY.

Jest to zespół środków przy pomocy których zbiorowość utrzymuje swoją równowagę wewnętrzną czyli swój porządek.

Podstawowymi składnikami organizacji społecznej zbiorowości są:

- normy organizacyjne - reguły, zasady określające w jaki sposób powinny przebiegać zachowania w danej zbiorowości.

- sankcje zabezpieczające realizację i przestrzeganie norm - nagrody i kary

WIĘŹ SPOŁECZNA - zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.

17.ZBIORY SPOŁECZNE, A ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNE.

Zbiór społeczny- zespół jednostek, nie mający wpływu na życie społeczne. Jest to ogół ludzi posiadających jakąś wspólną cechę, wyróżnioną przez obserwatora zewn., bez względu na to, czy ludzie uświadamiają sobie posiadane tej cechy.

Zbiorowość społeczna - zbiór jednostek ludności, w których zachodzą pewne relacje, wyraźnie wyodrębniony w czasie i przestrzeni. - dowolne skupienia ludzi, w których wytworzyło się i utrzymuje, chociażby przez krótki czas więź społ.(z.terytorialne, kulturowe, grupy spol. I kręgi społ., społeczności- wspólnoty)

Kategorie społeczne - Zbiory wyróżnione na podstawie cech ważnych dla danej społ. (np. cechy charakterystyczne dla społ. Żydowskiego)

18.GRUPA SPOŁECZNA I JEJ ELEMENTY SKŁADOWE.

Grupa społeczna - pewna ilość osób powiązanych systemem stosunków społecznych uregulowanych przez Instytucja posiadające pewne wspólne wartości, cele i zadania oraz wyraźnie oddzielonych od zbiorowości.

Elementy grupy:

1.Członkowie grupy mogą być otwarte (inkluzywne do których łatwo wejść lub zamknięta ekskluzywnie do których trudno wejść) członkowstwo obiektywne lub subiektywne (z wyboru ) albo dobrowolna lub automatyczne (np. dziecko) może być pełne tub nie, może być tylko realne lub ideologiczne

2.Cele członków grupy i zadania jakie grupa realizuje jako całość.

3.Warunki materialne i funkcjonalne w jakich grupa funkcjonuje np. wyposażenie sal- materialne; idee, symbole - niematerialne.

4.Wzory zachowań i stosunków społecznych w grupie

5.System instytucji I środków regulujących zachowania członków grupy oraz regulujących relacje grupy z otoczeniem.

19. KLASYFIKACJA GRUP SPOŁECZNYCH.

-Wielkosc, liczebność grupy(małe,wielkie)

-trwałość(przelotne i trwała oraz"dożywotnie" np. rodzina)

-Sposób rekrutacji( jak zostaje się członkiem grupy): Są grupy do których jest się przypisanym np .przez urodzenie do rodziny czy gr.etnicznej lub przez przymus np.więzienie. Oraz do grup zapisujemy się sami:praca, partia .W obrębie grup do których się zapisujemy są : gr.ekskluzywne(elitame) i inkluzywne ograniczone

-intensywność uczestnictwa (jednofunkcyjne: wyst.1 rodz. działalności np. stowarzyszenia; oraz wielofunkcyjne:działają na wielu płaszczyznach płaszczyznach np.rodzina.

-Rygoryzm i zakres kontroli(np. totalitarne:całkowita kontrola i ingerencja również w prywatne życie członków)

20.KONCEPCJE KLASY SPOŁECZNEJ. KLASY, A WARSTWY SPOŁECZNE.

Klasy i warstwy są terminami powszechnie używanymi do opisu podziałów, zróżnicowań i nierówności społecznych.
W przypadku klasy można wskazać nie mniej niż pięć jej podstawowych znaczeń, a w przypadku warstwy trzy, przy czym w obu przypadkach dotyczy to klas i warstw rozumianych przede wszystkim historycznie, czyli jako kategorii opisu podziałów nowoczesnych społeczeństw przemysłowych.
Pięć ujęć klasy.
Ujęcie klasyczne .Klasa w rozumieniu Karola Marksa. Klasy są zasadniczymi segmentami struktury społeczeństwa pojmowanego jako swoista całość.Podstawą podziału na klasy jest stosunek do własności środków produkcji.
Podział na klasy wytworzył się wraz z rozwojem techniki wytwórczej i podziale pracy oraz prywatnej własności środków produkcji części wartości wytworzonych dóbr, wytworzonych przez ludzi zależnych, niewolników, pańszczyźnianych, poddańczych chłopów, robotników najemnych. Podział na klasy społeczne i walka klas charakteryzują wszystkie okresy społeczno gospodarcze aż do czasu przyszłej formacji społeczeństwa bezklasowego i są podstawą rozwoju gospodarczego.
Klasa w rozumieniu Maxa Webera
Podział na klasy występuje tylko w jednym z trzech wymiarów zróżnicowania społecznego, to jest ekonomicznym. Klasa określa rodzaj szans na rynku. Klasy nie są zbiorowościami wytwarzającymi poczucie wspólnoty.
Klasy społeczne nazywane z jednej strony proletariatem, robotnikami a z drugiej strony kapitalistami, przedsiębiorcami.
Klasy społeczne to zespoły osób o różnych szansach życiowych czyli różnych możliwościach otrzymywania towarów i usług na rynku i co za tym idzie doświadczeń życiowych, które zależą od wyobrażeń rynkowych. Klasy społeczne to zespoły osób o wspólnych interesach ekonomicznych, związanych z posiadaniem dóbr lub zarobkowaniem w warunkach istnienia rynku towarowego i pieniężnego.
M. Weber uznawał również istnienie współzawodnictwa, antagonizmów czy nawet walk klasowych, wojen o ceny, wojen o wysokość płac, wszystkie te konflikty maja charakter ekonomiczny, dotyczą spraw gospodarczych. Walka klas odbywa się jedynie w sferze działalności gospodarczej i w sferze kształtowania się cen i płac.
Klasa w rozumieniu Williama L. Warnera
Klasa jest jednym z poziomów hierarchicznego układu pozycji określanych przez wysokość dochodów, szacunek społeczny. Jest więc tym, co wielu socjologów nazywa warstwą.
Ujęcie współczesne
Każde społeczeństwo aby mogło funkcjonować tzn. realizować swe zadania, rozwijać się, zaspakajać potrzeby ludności musi być ustrukturalizowane czyli tworzyć różne rodzaje pozycji i rozdzielać je między ludzi. Te pozycje muszą być obejmowane przez członków społeczeństwa i funkcje związane z tymi pozycjami muszą być wykonywane, dopiero wtedy społeczeństwo żyje, funkcjonuje, działa.
Warstwa
Warstwy społeczne w ujęciu M. Webera
Warstwy społeczne określa jako:
Zbiory ludzi , którzy zajmują pozycje cieszące się określonym poziomem prestiżu- honoru.
Zbiory ludzi charakteryzujących się specyficznym stylem życia, tj .sposobami, zakresem i formą uczestnictwa w konsumpcji dóbr materialnych i kulturalnych.
Zbiory ludzi wyodrębniające się od siebie określonymi dystansami społecznymi czyli zakresami styczności, stosunków, w jakie mogą ze sobą wchodzić, a jakie godzą w prestiż danej warstwy.
Warstwy społeczne są tworami połączonymi pewną więzią wew. I poczuciem wspólnej przynależności, maja w luźny sposób zarysowaną zasadę odrębności, która znajduje wyraz w przybieraniu postaw wyższości lub niższości we wzajemnych oddziaływaniach między członkami warstw.
Wizja warstwowa W.L.Wernera:
- najniższa (UPPER)
- średnia (MIDDLE)
- wyższa (LOWER)
Badania prowadził Lloyd Werner uważał, że każda z tych klas powinna być podzielona jeszcze raz:
UPPER - UPPER UPPER - old families (stare rodziny), UPPER LOWER,
MIDDLE - MIDDLE UPPER, MIDDLE MIDDLE, MIDDLE LOWER,
LOWER - LOWER UPPER, LOWER LOWER.

21.PROCESY SPOŁECZNE I ICH KLASYFIKACJA I PRZYKŁADY.

Proces — powiązana ze sobą seria zjawisk o Jednorodnym charakterze, wywołująca określony skutek. Jeśli

te zjawiska będą miały charakter społeczny i ich skutki będą społeczne, to będzie to proces społeczny. Zjawiska społeczne są wynikiem oddziaływania ludzi na siebie.

Podstawowe procesy społeczne:

Przystosowanie, Współzawodnictwo, współpraca, konflikt, dezorganizacja, reorganizacja, ruchliwość społeczna,

Procesy można charakteryzować na podst. 2 kryteriów, tj.

charakteru skutków. Integracyjne I dezintegracyjne

podmiotowego, interpersonalne i intrapersonalne (wewnątrz Jednostki)

22. Współczesny i tradycyjny pogląd na temat konfliktu.

TRADYCYJNY POGLĄD NA TEMAT KONFLIKTU:

1Konfliktu można uniknąć

2.Powodem konfliktu są błędy przez kogoś popełniane albo podrzegacza

3.konflikt rozdziera organizację i przeszkadza optymalnej aktywności

4. zadaniem kierownika jest eliminowanie konfliktu

5. optymalna efektywność org. Nie wymaga konfliktów

WSPÓŁCZESNY POGLĄD

1. konflikt jest nieunikniony

2. k.powstaje z wielu przyczyn w tym na tle struktury organizacyjnej, nieuniknionych różnic celów, różnic w wartościach

3. k. W różnym stopniu przyczynia się do efektywności organizacji lub jej szkodzi

4. zadaniem kierownika jest pokierowanie konfliktem i jego rozwiązanie w sposób prowadzący do optymalnej efektywności organizacji

5. optymalna efektywność org. Wymaga konfliktu na umiarkowanym poziomie

23.METODY ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW I ICH OCENA.
a) dominacja i tłumienie (narzucanie rozwiązania, np. głosowanie; wymuszenie- decyzje; łagodzenie- namowa; unik)

b) kompromis - klasyczny (obopólne ustępstwa- arbitraż (ustępstwa określa 3 strona); odwołanie się do regulaminu oraz rozstrzygnięcie losowe twórcze rozwiązanie konfliktu. (negocjacje); przekupienie)

c) twórcze, integrujące (uzgodnienie,konfrontacje (dużo ludzi, ale może spowodować zaostrzenie się konfliktu),metoda stosowania celów nadrzędnych)

24. Czynniki zmian społecznych (rozwoju społecznego).

1. innowacje techniczne i naukowe: ważne dla rozwoju są nie tylko same odkrycia naukowe i techn. Ale głównie ich zastosowanie

2. Dyfuzja kultur: proces przekazywania wytworów kultury innym zbiorowościom włączanie ich w zakres nowej kultury . przebieg i dynamika p. dyf. Są zróżnicowane i zależą od wielu czynników

3. Ruchy społeczne: zbiorowe dążenia i działania (spontaniczne i zorganizowane) zmierzające do osiągnięcia nowego stanu rzeczy w zbiorowości, instytucji itp.

-zachowawcze(zmierzanie do utzrymania tego co jest)

-reformatorskie(nie gruntowne)

-rewolucyjny (gruntowne zmiany rzeczywistości)

-kontrrewolucyjny(do przywrócenia tego co było kiedyś)

25.IDEOLOGIE I ICH PRZYKŁADY

Ideologie-zbiory, Idee, których celem jest wywołanie zmian, wędrują w procesie dyfuzji, lub ruchu społecznego. Ideologie:

konserwatyzm, liberalizm, socjalizm, komunizm, nacjonalizm, faszyzm, populizm, feminizm, fundamentalizm.

Kryteria oceny ideologii:

1.rezonans społeczny-w jakiej mierze stała się ona myślową podstawą maso wago działania;

2.stosunek ideologii do rzeczywistości społecznej- powstałej w wyniku ruchu którego stała się om podstawa.

Konserwatyzm: -wizja świata społecznego wyłaniająca się z rewolucji, utopijna; -poszanowanie dotychczasowego dorobku i tradycji narodowych; -szacunek do przodków; -poszanowanie dotychczasowych instytucji żyda społecznego; -państwo ta szczególna Instytucja i zasługuje na specjalny szacunek; -źródłem trwałych więzi społecznych jest religia i wypracowane przez pokolenia zwyczaje, prawa funkcjonujące w umysłach ludzi.

Liberalizm-, podstawowa, wartością liberalizmu Jest wolność Jednostki jej autonomia oraz prawo do korzystania z wolonści Jeśli nie narusza ona prawa do wolności innych autonomicznych jednostek.

Socjalizm: wg. Marksa i Engelsa dotychczasowa wolność była nieodzowna iluzja służąca interesom klasy panującej. Socjalizm podstawowe znaczenie nadawał kwestii socjalnej i zakładał wprowadzenie nowego ładu społecznego i ekonomicznego lepszego od poprzedniejszego: -konflikt klasowy zostałby zastąpiony harmonijną współpraca; -produkcje I dystrybucje dóbr służyłyby zaspokojeniu potrzeb pracujących; -żywiołowe mechanizmy rynkowe zastąpione byłyby produkcją świadomie regulowana i racjonalnie kierowaną przez zrzeszonych wytwórców.

Nacjonalizm: opiera się na założeniu ze jednostki polityczne powinny pokrywać się z jednostkami narodowościowymi. Postawa nacjonalizmu jest szowinizm który jest traktowany jako wynaturzona postać nacjonalizmu. Nacjonalistyczny szowinizm opiera się na idei „narodu wybranego": -ludzkość dzieli się na narody z których każdy ma swoja historię i kulturę; -jednostka należy do wielu zbiorowości spośród których oprócz rodziny najważniejszą zbiorowością jest naród (wspólnota do której wchodzi się poprzez urodzenie i fakt ten rodzi obowiązki wobec tej wspólnoty).

26. Metoda badań terenowych i typy badań terenowych.

Metoda badań terenowych- historyczne, sprowadza się do pewnych problemów zbiorowości w normalnych warunkach jej funkcjonowania.

Typy badań:

a)etnologiczne- oparte na długotrwałych, powtarzalnych obserwcjach. Kończą się opisem zbliżonym do opisy beletrystycznego (w formie opowiadania)

b)socjologicne - to badania, które realizuje się nie w oparciu o obserwację, a oparte są gł. Na materiałach źródłowych analizie ich i materiałow zgromadzonych drogą wywiadu i ankiet

c)b.typu socjopsychologicznego- to badania w których podstawowym źródłem informacji są techniki kwestionariuszowe(ankieta, wywiad)

27. Techniki badań odpowiadające metodzie badań terenowych.

1. analiza dokumentów- dokumenty są to różnego rodzaju materiały rzeczowe dostarczające informacji na temat problemów badawczych interesujących badaczy. Np. ksiązki, notatki, dokumenty osobiste(materiały o charakt pisemnym zawierające opisy pewnych zdarzeń, zjawisk dokonane przez samych uczestników tych zdarzeń i przez nich ukształtowane- pamiętniki, listy, wypracowania ); inskrypcje ( zapisy w materiale trwałym w kamieniu, metalu, obrazy, taśmy filmowe)

2. techniki kwestionariuszowe- technika oparta na zbiorze pytań; ankiety (zawiera wszystkie problemy interesujące badacza jest bardziej szczegółowa, problemy są ujęte w formie pytań, zawiera ich tylko tyle ile jest potrzebne do opracowania tematu, badacz opracowuje ankiete i wyniki, nie jest niezbędna jego obecno.śc); wywiad (zawiera tylko najważniejsze kwestie interesujące badacza, badacz opracowuje go i wyniki i przeprowadza go

3. obserwacja - cechy: systematyczność (powtarzalna);celowość; przygotowanie do obserwcji

27.ISTOTA I BARIERY STOSOWANIA METODY EKSPERYMENTU

Eksperyment

.Doświadczenie", która ma na celu zbadanie zależności, relacji międzyludzkiej w społeczeństwie. Pomaga sprawdzić reakcje badanej grupy ludzi na interesujące nas zjawiska. Pozwalają nam one na:

1. prawie pełne kontrolowanie i kula kowania uwarunkowali sytuacyjnych danego zjawiska lub procesu,

2. sprawdzenie hipotez w sytuacjach, które są dla nich najbardziej istotne, czyli w sytuacjach ekstremalnych.

28. METODA REPREZENTACYJNA.PODSTAWOWE SPOSOBY DOBORU PRÓBY.

Metoda reprezentacyjna - polega na tym, że w celu zbadania własności całej zbiorowości statystycznej wybiera się do badania tylko pewną liczbę jednostek statystycznych reprezentujących badaną zbiorowość. Ta wybrana grupa jednostek nazywana jest próbą. Podstawowym problemem w stosowaniu metody reprezentacyjnej jest odpowiedni dobór jednostek do próby. Jednostki te powinny być tak wybierane aby faktycznie reprezentowały całą zbiorowość, czyli tak, aby próba była miniaturowym odzwierciedleniem badanej zbiorowości statystycznej.

Wyróżniamy 2 sposoby wyboru jednostek do próby: wybór celowy i losowy.Wybór celowy sprowadza się do tego, że prowadzący badanie dobiera jednostki do próby świadomie na podstawie ogólnej znajomości badanego zjawiska. Wybór losowy polega na tym, że dobór jednostek do próby jest przypadkowy, można jednak określić jakie są szanse znalezienia się w próbie danej jednostki lub zespołu jednostek.

28. ISTOTA SOCJOTECHNIKI, jej rodzaje i modele

SOCJOTECHNIKA - ogół metod, środków i działań praktycznych zmierzających do wywołania pożądanych przemian w postawach lub zachowaniach społecznych, np. oddziaływanie (pozytywne lub negatywne) nauczyciela na uczniów, wpływ reklamy na jednostkowe lub społeczne zachowania konsumpcyjne.

Działania socjotechniki stanowią też jeden ze środków walki o władzę, rozwiązywania konfliktów społecznych, komunikacji społecznej itp.

RODZAJE:

s. cząstkowa- jest nakierowana na pewne wyraźnie określone zmiany

s. całościowa- celem tego procesu jest wprowadzenie wielu różnorodnych zmian w zbiorowościach

Modele:

• model klasyczny- charakt. Się tym, że podmiot zainteresowany zmianami zleca badania ekspertom, cel badaczy- przygotowanie diagnozy problemu i wniosków o charakterze prognostycznym i terapeutycznym „+” suwerenność badaczy, „-`' zespół badaczy może nie do końca rozpoznać problemu przedmiotu

• model kliniczny- na początku jest podobnie jak w klasycznym, zleca się komuś badania i programy zmian ALE w procesie formułowania wniosków następuje współpraca osoby zlecającej badanie i zainteresowanego „+” problemy zostaną lepiej zdiagnozowane, „-„ ograniczenie suwerenności badaczy

• model interwencyjny- cechą charakt. Jest to, iż badania są podejmowane, a problem badawczy formułowany jest bez zlecenia zleceniodawcy „+” może on wskazać na słabości podmiotu; „-” sformułowane wnioski naprawcze mogą być wdrażane z oporem

29. KOMPONENTY SOCJOTECHNIKI

Podstawowe komponenty socjotechniki.- określić

1 .zmiany społeczne w przedmiotach, oddziaływanie które chce się osiągnąć;

2.podmioty i przedmioty działania socjotechnicznego; systemy sterujące i sterowane

3.środki działania które będą skutecznie a zarazem akceptowane poprzez członków grupy;

4.dyrektywy socjotechniczne czyli zasady skutecznego oddziaływania, rady gdy coś się nie będzie udawało

30.MODELE I STRATEGIE SOCJOTECHNIKI.

Strategie socjotechniczne - w zależności od tego, jak postrzegamy społeczeństwo, wykorzystywać możemy strategie wpływania na nie.

*socjotechnikę manipulacyjną - społeczeństwo pojmowane jest jako zrównoważony system na który składają się bierne, adaptacyjnie nastawione jednostki (model systemowo-funkcjonalny), konsekwecja: utrwalenie postaw biernych

*socjotechniki emancypacyjnej - społeczeństwo widziane jest jako ciągle zmienny proces, inicjowany i podtrzymywany przez aktywne i twórcze jednostki (model procesowo-podmiotowy). Konsekwencje: utrwalenie postaw aktywnych

Wyodrębniamy trzy główne modele socjotechniki:

Klasyczny - polega na systematyzowaniu i dobieraniu różnorakich prawidłowości ogólnych z dziedziny socjologii i innych nauk społecznych w tym celu, ażeby przekształcać je w odpowiednie dyrektywy praktyczne. Przedstawienie recepty w postaci zestawu dyrektyw jest swojego rodzaju przełożeniem ogólnych i szczegółowych  twierdzeń opisowych na język zaleceń odnoszący się do działania. Należy dodać, że klasycznej koncepcji socjotechniki nie interesuje już, czy zestaw ten zostanie bądź nie zostanie wykorzystany w praktyce.

Kliniczny - interesuje się on nie tylko przedstawieniem przygotowanego zestawu dyrektyw praktycznych, lecz także za swój cel stawia potrzebę kooperacji z tymi do których są one skierowane. Po to mianowicie, aby na drodze perswazji dyrektywy te zostały przez nich zaakceptowane i wykonane.

Interwencyjno-ekspertowy - za swój cel stawia nie tylko stworzenie recepty praktycznego działania oraz określone wpływanie na tego kto zamówił badania, lecz także opowiada się za samoistną interwencją wobec rozmaitych grup społecznych, instytucji, organizacji itp. Wskazując przy tym na konieczność działania socjotechnicznego łącznie z wyliczeniem strat i zysków, które powstałyby w jego wyniku, a także na wartości, które w to działanie zostaną zaangażowane

---