Dydaktyka - zagadnienia na kolokwium 21.12.2011 r.

1. Podstawowe pojęcia dydaktyczne.

2. Porównanie szkoły tradycyjnej z progresywistyczną.

3. Modele szkoły (tradycyjny i 3 nowoczesne).

4. System klasowo-lekcyjny (5 podstawowych cech, opisać je, podać twórców).

5. 3 plany, które miały wpływ na rozluźnienie tych koncepcji (jenajski, daltoński, winnetkowski).

6. Kryzys oświatowy.

7. Przesunięcie progresywistyczne.

8. Szkoła jako organizacja ucząca się.

9. Style nauczania.

10. 7 grzechów głównych wczesnej edukacji (wymienić, wyjaśnić).

11. Wzory uczenia się i zawarte w nich strategie nauczania (Joice Hopkins Przykłady modeli uczenia się i nauczania - dobrać po jednym scenariuszu do każdego modelu).

Ad. 1.

• Uczenie się - według Okonia to proces, w trakcie którego na podstawie doświadczenia, poznania oraz ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest to rodzaj ludzkiej działalności, mający przewagę nad innymi formami takimi jak zabawa czy praca w okresie dzieciństwa oraz młodości. 

• Nauczanie - według Okonia to planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywołaniu oraz utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach i postępowaniu w wyniku uczenia się, opanowywania wiedzy, przeżywania wartości oraz prowadzenia własnej działalności praktycznej. Jest to intencjonalna działalność związana z procesem kształcenia i wychowania.

• Wychowanie - wg Okonia jest świadomie organizowaną działalnością ludzką, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka.

• Edukacja - to ogół oddziaływań służących formułowaniu się (zmienianiu, rozwijaniu się) zdolności życiowych człowieka.

• Kształcenie - wg Okonia termin ten obejmuje i nauczanie i uczenie się a także kształtowanie wychowanka przy jego własnym, podmiotowym udziale, realizowanie w jego osobowości jakichś celowych zmian.

• Samokształcenie - wg Okonia to nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treść, warunki i środki ustala sam podmiot.

Ad. 2.

Kategoria porównania	Szkoła tradycyjna (Herbart)	Szkoła progresywistyczna (Dewey)
Filozofia Ideologia Cel kształcenia Uczenie się Program Model nauczania Model oceniania Model wychowania Model motywowania Zmiana	Idealizm i realizm; odwołanie do absolutnych, ponadczasowych i uniwersalnych wartości oraz możliwości poznania świata poprzez zmysły i rozumowanie Transmisja kulturowa Akceptacja swego miejsca w życiu Opanowywanie zorganizowanego materiału nauczania (głównie faktów i poglądów) Zorganizowana, podzielona na przedmioty, hierarchicznie ustrukturyzowana wiedza odzwierciedlająca kulturalne dziedzictwo ludzkości Przekaz wiedzy, modelowanie zachowań Ocenianie produktu (rezultatów) kształcenia, świadectwa, promocje Rygoryzm wychowawczy Zewnętrzny (kary i nagrody) Inicjowana i sterowana z zewnątrz	Pragmatyzm - zmiana, proces i względność świata oraz ludzkiego poznania Romantyczna i progresywna Poprawa jakości życia, wspomaganie demokracji Kooperatywne rozwiązywanie problemów Interdyscyplinarny, opierający się na doświadczeniach i zainteresowaniach ucznia Bezpośrednie, fenomenologiczne, przez działanie; akcent na metodę Ocenianie formujące (systematyczne przekazywanie informacji zwrotnej dotyczącej sposobu pracy) Podmiotowe traktowanie ucznia Wspieranie motywacji wewnętrznej Od wewnątrz, od siebie, z pełnym podzielaniem przesłanek leżących u jej podstaw przez jej rzeczywistych realizatorów, tzn. nauczycieli

Ad. 3.

Szkoła tradycyjna: szkoła konserwatywna, dominacja nauczyciela - nauczanie frontalne (nauczyciel pracuje z całą klasą), surowa dyscyplina, sterowanie aktywnością uczniów poprzez system kar i nagród, nauczanie wg przedmiotów nauczania, wiedza podawana „na tacy”, korzystanie z pomocy naukowych, n. dba o wykształcenie u uczniów podstawowych umiejętności, najpierw tzw. szkolnych, a później akademickich (zestawianie, analizowanie, dowodzenie), uczniowie pracują pod kierunkiem i wg wzoru prezentowanego przez nauczyciela, występuje rywalizacja (rankingi osiągnięć).

Model terapeutyczny: wyraźny wpływ psychologii Abrahama Maslowa i Carla Rogersa (szkoły maja służyć pełnemu rozwojowi jednostki i jej samorealizacji), istotą edukacji jest wspieranie niezależności uczniów i ich akceptacja siebie i innych, nauczyciel pomaga uczniom w radzeniu sobie z własnymi potrzebami i problemami psychicznymi, każdy uczeń traktowany jest jako indywidualność (kierująca własnym postępowaniem i kontrolująca własne uczenie się, nauczanie dostosowane jest do poziomu rozwoju i zdolności uczniów, szczególną rolę odgrywa tu informacja zwrotna (zapobieganie i korygowanie błędów w uczeniu, upewnianie ucznia, ze jego osiągnięcia są wynikiem jego własnej pracy), kreowanie bogatego w materiały i interakcje środowiska środowiska uczenia się, dzielenie się wiedzą, praca grupowa, wzajemne wyrażanie akceptacji, interesowanie się tymi, którzy potrzebują pomocy.

Minusy: niedocenianie znaczenia zdobywanej wiedzy i rozwoju intelektualnego, dowody empiryczne głównie w postaci osobistych wypowiedzi i wytworów u. i n. związanych z tego typu edukacją.

Model refleksyjny: model oparty na proresywiźmie i humanizmie (sytuowanie ucznia w centrum procesów edukacyjnych, traktowanie go jako podmiotu własnego rozwoju) , wpływ teorii Lwa Wygotskiego, Jeana Piageta, Jerome'a Brunera, rozwój poznawczy wspierany czynnikami społecznymi (procesami porozumiewania się), uruchamianie procesów komunikacyjnych, ułatwiających osobiste rozumienie wiedzy, język jako instrument myślenia, funkcjonalny charakter uczenia, bloki, ścieżki, tematy wiodące, język służy tu integrowaniu treści, ułatwia łączenie poznania z działaniem, wewnętrzna motywacja uczenia się - jej wzmocnienie poprzez ocenianie formatywne (kształtujące, formujące), ocenianie dla uczenia się.

Model emancypacyjny: wewnętrznie złożony - wpływy zarówno neoprogresywizmu, rekonstrukcjonizmu (Paulo Freire i Michael Apple - radykalna krytyka dotychczasowej szkoły w wydaniu romantyków) i rekonceptualizmu, uznanie wszystkich uciskanych, dialog między uczniami i dorosłymi drogą do transformacji, przechodzenie od wiedzy do działania, poszerzenie programu szkoły o nauki społeczne (ekonomię, socjologię, nauki polityczne), uczeń w centrum, dostosowanie edukacji do realnych problemów społ., humanizm, bardziej dynamiczny, transcendentalny i całościowy proces uczenia się, angażowanie na rzecz niwelowania wszelkich konfliktów społeczno - politycznych.

Ad. 4.

System klasowo - lekcyjny

• XV/XVI w. - renesans, Jan Sturm i Jan Amos Komeński; stanowi stały element szkoły tradycyjnej, autorytarnej, opartej na pozytywistycznej koncepcji wiedzy i behawiorystycznej koncepcji uczenia się

• cechy charakterystyczne:

- dzielenie uczniów na klasy szkolne (oddziały) wg kryterium wieku życia (np. w Polsce do niedawna wszystkie dzieci 7 letnie uczęszczały do I kl., w wieku 8 lat do II, a piętnastolatków skupiano w klasach VIII masowej, publicznej szkoły podstawowej);

- osiąganie celów nauczania w ramach ustalonego odgórnie tzw. rocznego planu nauczania, określającego wyraźnie, w jakim wymiarze godzin poszczególne przedmioty mają być realizowane na poszczególnych poziomach nauczania (np. ile godzin matematyki należy uwzględnić w tygodniowym planie lekcji dla uczniów IV kl. szkoły podstawowej);

- uznanie lekcji za podstawową jednostkę organizacyjną;

- przeznaczenie jednej lekcji na treści nauczania jednego przedmiotu szkolnego - 45 min. matematyki, 10 min. przerwy, 45 min. historii, 10 min. przerwy, co nie sprzyja ani całościowemu ogarnianiu świata, ani prowadzeniu samodzielnych poszukiwań; konieczność podtrzymania narzuconego rytmu pracy zmusza nauczycieli do koncentrowania się na „zrealizowaniu wymaganego materiału nauczania” (uczeń skupiony na analizie doświadczenia na lekcji fizyki, musi się liczyć z tym, że groźba dzwonka sprowokuje nauczyciela do podania gotowych wniosków do zapamiętania);

- przyznanie kierowniczej roli nauczycielowi; to on jest inicjatorem wszelkich form aktywności w klasie, on decyduje o tempie i sposobach pracy.

Ad. 5.

Kategoria porównania	Plan winnnetkowski	Plan daltoński	Plan jenajski
Autor Miejsce powstania Charakterystyka	C. Washbourne Winnetka (dzielnica Chicago) Wyróżnia się przedmioty obowiązkowe, realizowane w ramach zajęć przedpołudniowych, których treści każdy uczeń musi opanować w dowolnym czasie poprzez pracę jednostkową i grupową oraz grupę przedmiotów realizowanych po południu w ramach grup zainteresowań.	H. Parkhurst Dalton (USA, stan Massachusetts); wprowadzony w latach 1912-1920 Całoroczny plan nauczania jest podzielony na miesięczne zadania. Uczniowie mają całkowitą swobodę w wyborze zajęć i czasu pracy, muszą jedynie wypełnić „kontrakt”. Do dyspozycji pozostawia się im pracownie przedmiotowe i konsultacje przebywających w nich nauczycieli. Nauczyciel prowadzi raz w tygodniu zajęcia z całą klasą oraz sprawdza wykonanie indywidualnych zadań.	P. Petersen Jena (od 1924 r.); rozpowszechniony w Niemczech i Holandii Szkoła ma charakter wspólnoty życia i pracy wzorowanej na rodzinie. Nie ma tu podziału na klasy i przedmioty nauczania. Uczniowie tworzą dwie wspólnoty po trzy roczniki. Corocznie najstarszy rocznik grupy pierwszej wchodzi do grupy wyższej, stając się tam rocznikiem najmłodszym. Do wspólnot należą też rodzice i nauczyciele. Wychowanie ma pierwszeństwo przed nauczaniem. Nauczanie opiera się na opracowywaniu kolejnych tematów.

Ad. 6.

Kryzys oświatowy - lata 60./70. XX w.

- dominacja selekcji nad zabiegami egalitaryzującymi szanse rozwoju jednostek wywodzących się z różnych grup i warstw społ.,

- przerost funkcji kształcenia nad funkcją opiekuńczo-wychowawczą, czego efektem jest pogłębianie istniejących dysproporcji w osiąganych rezultatach edukacyjnych

- mityczność celu edukacji jako wielostronnego rozwoju jednostki

- rozbieżność między założeniami a rzeczywistością,

- zbyt wczesna specjalizacja

- niskie efekty dydaktyczne szkoły (odpad, odsiew, drugoroczność)

- krytyka planów i programów

- pośpiech w realizacji programu, nastawienie na wiedzę faktograficzną, werbalizm (dominacja pogadanki: jedna osoba mówi, wszyscy milczą), uniformizm (każdemu to samo)

Ad. 7.

Przesunięcie progresywistyczne - przesunięcie w wartościach cech wyznaczających empiryczny model szkoły, kierunek zmian: od tradycyjnej szkoły urabiania i transmisji, konserwującej status quo, czyli utrwalającej nierówności, do szkoły upodmiotawiającej wszystkich uczestników edukacji, pozostającej bliżej życia, sytuującej ucznia w centrum zabiegów edukacyjnych, indywidualizującej większość oddziaływań wychowawczych. Ruch progresywistyczny był przeciwny takim cechom tradycyjnego nauczania, jak: autorytaryzm nauczyciela, opieranie nauczania na pamięciowym opanowywaniu wiedzy z podręcznika, zerwanie więzów nauczania z doświadczeniem ucznia i z realnością pozaszkolną, automatyczna promocja do wyższych klas, wielość i różnorodność materiałów edukacyjnych, podręczniki zapraszające raczej do rozrywki, niż do „ślęczenia”. „Właściwy ruch progresywistyczny powstał w Stanach Zjednoczonych na początku XX w. W latach 40. i 50. minionego wieku stracił nieco na znaczeniu, by od połowy lat 60. stanowić podstawę rozmaitych nowych kierunków (ed. humanistycznej, ed. refleksyjnej, radykalnej reformy szkoły.

Ad. 8.

Szkoła jako organizacja „ucząca się”:

› transgresja - przekraczanie siebie, wychodzenie poza dotychczasowe granice działania

› uczenie się w organizacji i poprzez nią - suma indywidualnego i zespołowego uczenia się, obejmującego zarówno uczniów, jak i wszystkich dorosłych związanych z placówką (nauczycieli, personel administracyjny), proces ten przebiega na 3 poziomach: indywidualnym, pojedynczej grupy w szkole i organizacji - na którą mają też wpływ gr. rówieśnicze, środowisko lokalne i media.

› zespołowość - kultura współpracy charakteryzuje się spontanicznością, dobrowolnością, rozwojowością, rozprzestrzenianiem się i nieprzewidywalnością; zerwanie z dotychczasowym myśleniem o nauczycielu w kategoriach indywidualistycznych, nie ujednolicanie modelu na(uczania, zespołowe dążenie do doskonalenia.

› uczenie się w działaniu - aktywność, zaangażowanie, np. doświadczenia, praca w grupach.

› ewaluacja - ocena, np. hospitacje koleżeńskie.

Ad. 9.

Styl nauczania to ogólne podejście do pracy z uczniem, będące funkcją wiedzy naukowej i potocznej, przekonań i postaw ukształtowanych na bazie doświadczeń edukacyjnych oraz aktualnych warunków społecznych i materialnych szkoły.

Styl zamknięty (formalny, frontalny)

• Wpływ nauk empiryczno-analitycznych i psychologii behawioralnej

• Edward Thorndike, Burrhus Frederic Skinner, Ralph Tyler, Albert Bandura

• Wyraźne określanie celów kształcenia

• Formułowanie konkretnych zadań ukierunkowujących aktywność ucznia

• Dzielenie programu na małe porcje i dostosowywanie go do możliwości uczniów

• Dostarczanie uczniom inf. zwrotnych

• Częste zmienianie warunków uczenia się

• Nadzorowanie zachowań ucznia - wzmacnianie i nagradzanie zachowań pożądanych

• Powtarzanie, stosowanie wiedzy w praktyce, ćwiczenia, zad. domowe

• Dostarczanie modeli i zachęcanie do ich naśladowania

• Kontrola postępów w uczeniu się; ocenianie zmian.

Styl ramowy (zindywidualizowany)

• Fenomenologia Carla Rogersa, teoria człowieka samorealizującego się Abrahama Maslowa, psychologia Gestalt

• Kształcenie jako wspomaganie indywidualnego rozwoju ucznia, jego samorealizacji;

• Nauczyciel występuje jako facyliator, który w centrum stawia potrzeby i zainteresowania ucznia, jego motywacje i właściwy mu styl poznawania;

• Zamiast przekazu wiedzy udzielanie jednostce pomocy w odkrywaniu znaczeń;

• Uczenie przez doświadczenie, doznawanie, wypełnione osobistym zaangażowaniem, inicjowanym przez ucznia;

• Praca z uczniem podporządkowana jest jego indywidualnemu dojrzewaniu;

• Podmiotowość ucznia, ważne relacje interpersonalne, samopoczucie dziecka w szkole, jego zdrowe funkcjonowanie;

• Tworzenie klimatu psychologicznego, sprzyjającego rozwojowi ucznia (autentyczność, akceptacja, empatyczne rozumienie);

• Nauczanie to rodzaj sztuki - polega na wspieraniu, zachęcaniu, ułatwianiu, byciu po str. ucznia, podążaniu za nim, czyli na stwarzaniu mu ram, w których osiąga samoaktualizację i autentyczność.

Styl negocjacyjny

• Karl Popper - „społeczeństwo poznawcze”, psychologia poznawcza, konstruktywistyczne teorie rozwoju J. Piaget, J. Bruner, L. Wygotski, a także G. Kelly (teoria konstruktów poznawczych), A. C. Ornstein (koncepcja „wieloumysłu”), H. Gardner (koncepcja 7 typów inteligencji)

• Wiedza nie przychodzi z zewnątrz, ale jest tworzona w procesie interakcji nauczyciela i ucznia

• Uczeń - badacz, korzysta z różnych źródeł i używa własnego języka i wyobraźni do uzyskania coraz lepszego zrozumienia świata

• Uczenie w grupach, w parach i w indywidualnym kontakcie z osobami dorosłymi

• Każdy może być ekspertem (nauczyciel, uczeń, rodzic itd.)

• Wzajemne słuchanie, brak dyktatu nauczyciela

• Strategie: stawianie pytań, planowanie, dyskutowanie, kreślenie map poznawczych, stymulowanie umiejętności myślenia logicznego oraz dywergencyjnego, budowanie metawiedzy wzmacniane informacją zwrotną , formowanie środowiska dydaktycznego

• Zachęcanie do refleksji, dochodzenia do osobistego rozumienia, do podejmowania ryzyka, do zadawania pytań

• Tworzenie sytuacji, w które wpisane są zadania rozwojowe dla konkretnego ucznia, w co wpisane jest popełnianie błędów, przeżywanie różnych kryzysów i społeczne wsparcie.

• REFLEKSYJNOŚĆ PEDAGOGICZNA

• Podstawowe wymiary: diagnoza - adekwatny program - sytuacja zadaniowa - aktywność - ewaluacja (informacja zwrotna)

Ad. 11.

1. Wzory behawioralne.

Albert Bandura

- uczenie się w kategorii informacji zwrotnej na bodźce zewnętrzne i modelowanie obserwowanych zachowań innych osób

- strategie i metody: nauczanie bezpośrednie oparte na pokazie i ćwiczeniach w wykonywaniu określonej czynności; nauczanie programowane, symulacja, gry dydaktyczne, gry komputerowe, krok po kroku

2. Wzory procesualno - poznawcze.

- strategie przyswajania, przetwarzania i produkowania informacji

⃰ przyswajanie i rozumienie, dotyczy tu wiedzy deklaratywnej, czyli wiedzy typu: wiem, że…, czyli wiedza o czymś, lub, że coś wchodzi w grę

- treści podawane przez nauczyciela są czytelne i umiejętne (uporządkowanie informacji), jak i usensowione

- materiał jest znaczący, tzn. uczeń jest skłonny konstruować i rekonstruować swą wiedzę, gdy podane informacje wydają mu się sensowne

- nauczyciel stosuje przykłady, ilustracje, różnorakie porównania

- stosowanie środków preinstruktażowych, wstępne przeglądanie materiału, zachęcanie ucznia do dokonywania streszczeń, sporządzania innego rodzaju notatek, zadawania pytań itp.

⃰ zapamiętywanie a mnemotechniki

- mnemotechnika - strategia wspomagająca zapamiętywanie materiału, który początkowo może się wydawać bezsensowny.

- metoda kontekstualna - polega na włączaniu nowych słów w dobrze znany kontekst językowy (sięga się po materiał dobrze znany, szuka skojarzeń z nowym i obmyśla różnorakie powiązania.

⃰ uczenie się pojęć

- strategia od reguły do przykładu (wg R. Arendsa bezpośrednie nauczanie pojęć) - n. najpierw omawia def., a następnie, aby ułatwić uczniom jej rozumienie, prezentuje przykłady i nieprzykłady.

- strategia od przykładu do reguły/wyprowadzanie atrybutów i definicji - uczniowie najpierw badają przykłady, a potem omawiają atrybuty i definicje (wg J. Brunera metoda przyswajania pojęć).

- metoda indukcyjna - uczeń sam decyduje jakie widomości posłużą mu do zdefiniowania danego pojęcia, uwaga bardziej skupiona na sam proces kształtowania pojęć, a nie na efekt.

⃰ kreślenie map poznawczych

- strategia ta polega na komasowaniu informacji tekstowej w formie graficznej

⃰ uczenie się przez dociekanie a rozmowy w klasie

- strategia stawiania pytań

- strategia kierowania pytań do ucznia - stawianie pytań stymulujących do samodzielnego myślenia

- stawianie pytań przez uczniów

- strategia dyskusji - rozwijającej myślenie, pobudzającej do nauki, uczącej komunikowania się

- kompetentne słuchanie - słuchanie interaktywne, reaktywne, wybiórcze, doceniające

⃰ uczenie się myślenia twórczego; synektyki i metafory

- myślenie twórcze/dywergencyjne - pozwala panować nad wiedzą

- nauczanie metaforyczne - odrzucenie utartych reguł, tworzenie w działaniu grupowym

- nauczanie synektyczne: analogie bezpośrednie (proste porównania), analogie personalne (wyobrażanie sobie, że jest się daną rzeczą lub zjawiskiem, wczucie się w porównywane obiekty), analogie symboliczne (zestawienie wyrazów o znaczeniu przeciwnym, zestawienie sprzeczności, żeby zaobserwować coś z jak najszerszej perspektywy).

3. Synergia. Uczenie się we współpracy.

⃰ strategia uczenia się w małych grupach

-współpraca, negocjowanie, dyskutowanie, kierowanie pracą innych i poddawanie się kierownictwu, uczenie się od siebie nawzajem

- ważne jest upewnienie się, że uczniowie znają „zasady gry” pracy w grupie i w razie potrzeby należy „wytrenować” umiejętności pracy zespołowej (stawianie problemów, podejmowanie decyzji, wyjaśnianie własnego stanowiska, sprzeciwianie się)

4. Całościowe uczenie się. Strategia wspierania rozwoju osobistego.

⃰ strategia integracji emocjonalnych i intelektualnych stron osobowości

- pedagogika Gestalt (pedagogika postaci) - człowiek jako jedność psychofizyczna formuje swą tożsamość poprzez interakcje ze społecznym i ekologicznym środowiskiem, interakcje te nazywane kontaktem polegają na „twórczym, obustronnym dostosowaniu między organizmem a otoczeniem”

- nauczanie wspierające uzyskanie pełnego kontaktu przebiega na płaszczyznach: Ja - My - To - Glob. Ja - każda osoba uczestnicząca w procesie edukacyjnym, My - wspólnota uczących się, To - przedmiot uczenia się, Glob - społeczno-kulturowy kontekst uczenia się.

- ćwiczenia identyfikacyjne, ćw. rozwijające fantazję, odgrywanie ról, ćw. ruchowe, ćw. relaksacyjne.

- wspomaga samorozwój ucznia, ułatwia lepsze rozumienie i wyrażanie siebie, gwarantuje spójność porozumiewania się.

⃰ uczenie się z doradcą

- nauczanie indywidualne, grupowe, lub z całą klasą

- pokonanie barier między uczącym się a uczeniem się - C. Rogers: emanacja ciepła i zaufania do uczniów jako osób uczących się, empatyczne zrozumienie, ukazywanie związku między demonstrowaną przez uczniów postawą poznawczą a ich samorealizacją.

Ad. 10.

1. unifikacja treści - nauczanie polegające na tym, że wszyscy będący w jednym pomieszczeniu, zajmują się tym samym, w tym samym tempie i w ten sam sposób. Ludzie mają podzielać zunifikowane przekonania, wartości a nawet strategie intelektualne. Odstępstwa: np. zajęcia popołudniowe, a w przedszkolach zabawy swobodne lub dowolne.

2. instrumentalizm metodyczny - polega na tworzeniu przepisów czynności nauczyciela i ucznia - wychowanka, przypominające instrukcję obsługi urządzeń, np. podręczniki, zeszyty ćwiczeń, scenariusz zajęć.

3. orientacja poprawnościowa - nakierowanie na bezrefleksyjną poprawność, niekoniecznie na rozumienie.

4. mechanizacja czynności ucznia - mechaniczne pamiętanie, wykonywanie czegoś, bezmyślne czytanie, matematyka jako zbiór mechanicznych technik działania, zewnątrzsterowoność każdego uczniowskiego działania przez zeszyty ćwiczeń, bezmyślne zapamiętywanie czynności.

5. monologowość znaczeń - przekazywanie „gotowych pojęć”, dyktowanie definicji, z góry przewidujemy w jakie znaczenia zostaną wyposażeni uczniowie.

6. infantylizacja treści - dot. dziedzin przyrodniczych i społ., wyraża się w skupianiu się na zjawiskach dzieciom dobrze znanych, wyrażających się bardziej w kategoriach estetycznych niż naukowych; treści przyrodnicze nudne, a społeczne moralizatorskie.

7. rywalizacyjny indywidualizm - poznawanie wiedzy i rozwijanie jej kompetencji poznawczych, to proces indywidualny, w którym jedne dzieci mogą okazywać się lepsze lub gorsze, rywalizacja.

8

---