Ćwiczenia - nauka administracji
Wymień cechy konstytutywne w pojęciu organu administracyjnego.
Organem administracyjnym jest:
ministerstwo sprawiedliwości,
Małopolski Urząd Wojewódzki,
wojewoda,
rada powiatu,
radny gminy,
Joanna Mucha,
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych.
Organ monokratyczny to:
samorządowe kolegium odwoławcze,
rada gminy,
wójt, wojewoda, dyrektor urzędu celnego,
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego,
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
Organ kolegialny:
działa na zewnątrz jedynie przez swojego przewodniczącego,
wyraża swoją wolę w drodze uchwały podjętej przez osoby tworzące ten organ,
wyraża swoją wolę w drodze zarządzeń przewodniczącego.
Wskaż zalety i wady funkcjonowania organów monokratycznych i kolegialnych.
Wskaż w poniższym fragmencie ustawy następujące pojęcia: urząd, organy administracyjne, a następnie określ ich charakter oraz rodzaj zależności pomiędzy nimi:
„Art. 121.
1. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska jest centralnym organem administracji rządowej powołanym do realizacji zadań, o których mowa w art. 127 ust. 1.
2. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska podlega ministrowi właściwemu do spraw środowiska.
Art. 122.
1. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska wykonuje swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, która jest państwową jednostką budżetową.
2. Organizację Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska określa statut, nadany w drodze rozporządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska.
3. Przy nadawaniu statutu uwzględnia się zakres działalności Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. (…)
Art. 132.
1. Krajowa Komisja do spraw Ocen Oddziaływania na Środowisko, zwana dalej „Krajową Komisją”, jest organem opiniodawczo-doradczym Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w zakresie ocen oddziaływania na środowisko.
2. Przewodniczącego Krajowej Komisji, zastępców przewodniczącego, sekretarza i członków Krajowej Komisji, w liczbie od 40 do 60, powołuje i odwołuje Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska spośród przedstawicieli nauki, praktyki oraz organizacji ekologicznych.
3. Do zadań Krajowej Komisji należy w szczególności:
1) wydawanie opinii w sprawach przedłożonych przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w związku z jego uprawnieniami wynikającymi z ustawy;
2) monitorowanie funkcjonowania systemu ocen oddziaływania na środowisko oraz przedstawianie opinii i wniosków, w tym dotyczących rozwoju metodologii i programów szkoleniowych w zakresie ocen oddziaływania na środowisko;
3) wydawanie opinii w sprawach projektów aktów prawnych dotyczących systemu ocen oddziaływania na środowisko;
4) współpraca z regionalnymi komisjami do spraw ocen oddziaływania na środowisko.
4. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska może, na wniosek regionalnego dyrektora
ochrony środowiska, zwrócić się do Krajowej Komisji o wydanie opinii w sprawach należących do kompetencji regionalnego dyrektora ochrony środowiska.”
Organy centralne to organy administracji publicznej:
powoływane w drodze wyborów powszechnych,
które zakresem swojego działania obejmują terytorium całego państwa,
do których zakresu działania należy całość spraw z zakresu administracji publicznej.
Organem naczelnym w polskim modelu administracji publicznej:
jest wyłącznie Prezes Rady Ministrów,
są organy administracyjne, które zakresem swojego działania obejmują terytorium całego państwa, np. Najwyższa Izba Kontroli,
organy centralne, wchodzące bezpośrednio w skład Rady Ministrów, np. Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie.
Organ administracji publicznej, którego zadania obejmują całość lub większość dziedzin z zakresu administracji publicznej na terytorium państwa lub jednostki podziału terytorialnego, jest określany jako organ:
o kompetencji szczególnej,
o kompetencji ogólnej,
centralny.
Organem o kompetencji ogólnej jest w polskim modelu administracji publicznej:
Rada Ministrów,
minister właściwy ds. ochrony środowiska,
wojewoda,
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
Organem administracji rządowej jest w polskim modelu administracji publicznej:
wyłącznie Rada Ministrów,
Rada Ministrów, ministrowie, Prezes Rady Ministrów,
wojewoda,
sejmik wojewódzki,
Dyrektor urzędu celnego,
marszałek województwa,
Rzecznik Praw Obywatelskich.
Organem administracji samorządowej jest w polskim modelu administracji publicznej:
członek zarządu powiatu,
prezydent miasta,
komendant powiatowy policji,
pracownik urzędu gminy,
sejmik województwa.
Wskaż kryterium podziału organów administracyjnych na organy: decydujące i pomocnicze/doradcze.
Kompetencja:
jest jedną z cech swoistych organu administracji publicznej, co oznacza, iż od chwili jej przekazania organowi, może on w ramach przysługującego mu uprawnienia, z niej korzystać bądź przekształcić, zmienić lub ograniczyć w dowolnym stopniu i w dowolny sposób,
jest istotą wyodrębnienia i podstawą działania organu, będąca zarówno jego uprawnieniem jak i obowiązkiem do korzystania z określonej formy w zakresie działania administracji, tj. do podjęcia konkretnej czynności,
oznacza zbiór spraw z zakresu administracji publicznej, którymi zajmuje się dany organ,
ma swoje podstawy w normach ustrojowego prawa administracyjnego,
powinna posiadać szczegółową podstawę prawną zawartą w przepisach ustawy, w szczególności jeżeli zakłada władcze działanie administracji wobec obywatela,
do podjęcia konkretnej czynności przez organ administracyjny, np. wydania decyzji administracyjnej, może być wykonywana przez jego pracownika na podstawie udzielonego przez ten organ upoważnienia.
Wskaż w poniższych fragmentach ustaw przykłady następujących pojęć: zakres działania organu, zadanie, właściwość organu i jej rodzaje, kompetencje organu, jak również przykłady przekazywania kompetencji między organami administracyjnymi.
„Art. 41. Ustawy o dokumentach paszportowych 1. Minister właściwy do spraw wewnętrznych jest organem właściwym w sprawach sporządzania paszportów oraz, na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych, paszportów dyplomatycznych i służbowych Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
2. Konsul i wojewoda są organami właściwymi w sprawach sporządzania paszportów tymczasowych.
Art. 42. 1. Minister właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje zwierzchni nadzór nad prowadzeniem
spraw dotyczących paszportów i paszportów tymczasowych.
2. Minister właściwy do spraw zagranicznych sprawuje zwierzchni nadzór nad prowadzeniem spraw dotyczących paszportów dyplomatycznych i paszportów służbowych Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do wojewodów i konsulów, w zakresie wskazanym w ustawie, a dotyczącym paszportów i paszportów tymczasowych.
Art. 43. 1. Paszporty i paszporty tymczasowe w kraju wydaje, odmawia ich wydania i unieważnia wojewoda właściwy ze względu na miejsce stałego pobytu osoby ubiegającej się o paszport, a za granicą — konsul.
2. Za zgodą ministra właściwego do spraw wewnętrznych, paszport i paszport tymczasowy może
być wydany z pominięciem właściwości, o której mowa w ust. 1.
Art. 44. 1. W uzasadnionych przypadkach, gdy przemawia za tym ważny interes osoby uprawnionej
do otrzymania paszportu, paszport może wydać minister właściwy do spraw wewnętrznych.
2. Paszporty, o których mowa w art. 22, wydaje minister właściwy do spraw wewnętrznych.
Art. 45. 1. Paszporty dyplomatyczne i paszporty służbowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych wydaje,
odmawia ich wydania i unieważnia minister właściwy do spraw zagranicznych.
2. Paszporty, o których mowa w ust. 1, mogą być, za zgodą ministra właściwego do spraw zagranicznych, unieważnione za granicą przez konsula.”
„Art. 6.ustawy o samorządzie gminnym 1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w ust. 1, należy do gminy.
Art. 7. 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,(…)
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy,
19) współpracy z organizacjami pozarządowymi,
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.(…)
Art. 8. 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.(…)
Art. 18. 1. Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.
2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
1) uchwalanie statutu gminy,
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,
3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu - na wniosek wójta,
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytułu,
5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
6) uchwalanie programów gospodarczych,
ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki,(…)
Art. 33. 1.Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.
2.Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia.
3.Kierownikiem urzędu jest wójt.
4.Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy.
5. Kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. (…)
Art. 39.1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
2. Wójt może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do wydawania decyzji administracyjnych, o których mowa w ust. 1, w imieniu wójta.
3. (skreślony).
4. Do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy może upoważnić również organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1.
5. Od decyzji wydanej przez wójta lub organ, o którym mowa w ust. 4, służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.(…)
Art. 97. 1. W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję.
2. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy.
3. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
4. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy z dniem powołania.”
Przewidziana przez przepisy prawa możność przejęcia przez organ wyższego stopnia kompetencji od organu niższego stopnia i ich realizacji w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, nosi nazwę:
dewolucji,
upoważnienia,
delegacji.
Negatywny spór o właściwość oznacza sytuację, w której:
żaden z organów administracji nie uważa się za właściwy do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia tej samej sprawy,
co najmniej dwa organy administracji uważają się jednocześnie za właściwe do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia tej samej sprawy,
organ wyższego stopnia przekazuję sprawę do organu niższego stopnia do ponownego rozpatrzenia.
Wskaż sposoby kreacji organów.
Wyjaśnij pojęcie podmiotów/organów administrujących/aparatu administracyjnego.
Do pomiotów administrujących należą:
wójt (burmistrz, prezydent miasta),
Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji w gminie K.,
Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
zakład opieki zdrowotnej,
Agencja Rozwoju Gospodarczego,
każda spółka prawa handlowego.
Zadania domowe
W urzędzie gminy Pcim wybuchł pożar. Nie zważając na grożące niebezpieczeństwo, Jan Kowalski, własnoręcznie pomógł go ugasić. Kilku radnych gminy Pcim zgłosiło pomysł nadania Janowi Kowalskiemu za jego odwagę i ofiarność w gaszeniu pożaru, honorowego obywatelstwa gminy. Skonstruuj podstawę prawną oraz przygotuj projekt uchwały właściwego organu działającego ww. gminie w sprawie nadania honorowego obywatelstwa Janowi Kowalskiemu.
W ustawie Prawo o zgromadzeniach znajdź i scharakteryzuj następujące pojęcia: zakres działania, kompetencje organów administracyjnych.
Rozwiązania zadań nr 1 i 2 należy przesłać na adres mailowy: anthre@interia.pl do 20 listopada 2012 r.
5