EKOLOGIA - Nauka, która zajmuje się oddziaływaniem między zwierzętami a ich środowiskiem zarówno ożywionym jak i nieożywionym.

EKOLOGIE interpretujemy na różne sposoby:

• Ekologię behawioralna

Bada te aspekty zachowania, które zwierzęta wykorzystują w

związkach ze środowiskiem ożywionym i nieożywionym

• Ekologia człowieka

Nauka o wzajemnym oddziaływaniu środowiska i populacji ludzkich na powiązania z biologią człowieka, geografią, archeologią, socjologią.

• Ekologia populacyjna

Nauka biologiczna o strukturze liczebności i funkcjonalności populacji

Trzy podstawowe kierunki w EKOLOGII:

• Autekologia(ekologia fizjologiczna)- ekologia pojedynczych organizmów. Zajmuje się badaniem wzajemnego oddziaływania środowiska abiotycznego_na_poszczególne organizmy i odwrotnie.

• Synekologia(ekologia ogólna, biocenologia) - ekologia grup, zespołów organizmów w biocenozach, zajmuje_się_badaniem_zależności między zbiorowościami organizmów, a ich siedliskami

• Sozologia- nauka zajmująca się_opisem_zmian_w_środowisku przyrodniczym_pod_wpływem czynników_postępu_technicznego oraz zajmująca_się_problemami_ochrony przyrody i jej zasobów m.in. w celu zapewnienia trwałości ich użytkowania

W zależności od zainteresowania strefą, w której żyją organizmy EKOLOGIĘ dzielimy na:

• Oceanologie -ekologia mórz i oceanów

• Limnologie - ekologie wód śródlądowych

• Epeirologie - ekologia lądów

OCHRONA ŚRODOWISKA A EKOLOGIA

Ochronę środowiska można zapewnić przez racjonalne wykorzystanie przyrody i jej zasobów oraz stosowanie środków zapobiegawczych obejmujących:

• Wykorzystanie urządzeń chroniących środowisko np. oczyszczalnie ścieków, wychywtacze pyłów, gazów przemysłowych

• Eliminowanie działalności czynników szkodliwych dla środowiska albo przeciwdziałanie tym czynnikom (np. stosowanie metod biologicznej ochrony roślin w celu ograniczenia stosowania środków chemicznych, wcześniejsze określenie optymalnych form, wykorzystanie rekreacyjnego terenu i dopuszczalnego obciążenia środowiska ruchem turystycznym, eliminowanie z obszarów podlegających szczególnej ochronie turystyki motorowej i motorowerowej)

• Stosowanie technologii i rozwiązań technicznych nie tworzących zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska albo je ograniczających.

Inne aspekty ochrony i kształtowania środowiska ważne dla potrzeb odnowy sił człowieka polegająca na czynnym tworzeniu ekologicznych wartości środowiska dla spełnienia nie tylko biologicznych, ale i psychologicznych potrzeb ludzi. Stawia to przed ochroną środowiska zadanie kształtowania:

• Zdrowych krajobrazów, miejsc zamieszkania z dużą powierzchnią terenów zielonych i łatwą dostępnością komunikacyjną do podmiejskich terenów spacerowych i rekreacyjnych.

• Malownicze i możliwie naturalnych krajobrazów wypoczynkowych w dni wolne od pracy i w okresie urlopowym

• Uzdrowionych i zazielenionych krajobrazów przemysłowych dostatecznie zabezpieczonych od zanieczyszczeń przemysłowych i miejskich.

• Zdrowych biologicznie krajobrazów rolniczych i leśnych o trwałej i wysokiej zdolności produkcyjnej uzyskanej przez wykorzystanie siedlisk i zastosowanie nowoczesnej techniki i organizacji pracy.

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

Rozwój społeczno - gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych.

Zrównoważony rozwój ma zapewnić zachowanie zasobów naturalnych, a tym samym powstrzymać dalszą degeneracje środowiska przyrodniczego. Gospodarowanie zasadami przyrody w warunkach gospodarki rynkowej wymaga zupełnie nowych rozwiązań i instrumentów. Są to:

• Opłaty korzystanie ze środowiska

• Ulgi podatkowe

• Subwencje, kredyty preferencyjne bezpośrednie dotacje

• Systemy depozytowe - stosowane przy obrocie tworami degradującymi środowisko

• Rynki uprawnień

KONCEPCJE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

Pierwotnie sformowana koncepcji ekorozwoju opierała się na założeniu, że społeczeństwo uznaje nadrzędność wymagań ekologicznych. Nie mogą one być:

Zakłócone przez wzrost cywilizacji oraz rozwój kulturalny i gospodarczy.

W raporcie „Środowisko i Rozwój” Komisji UNEP i w ustaleniach konferencji ONZ w Rio(1992 r.) za trwały i zrównoważony rozwój uznaje się taki rozwój społeczny i gospodarczy, który zapewni zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa bez narażenia możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.

W literaturze polskiej pierwsze definicje ekorozwoju pojawiły się już w połowie lat 70.

Podobnie definicje ekorozwoju w BOJARSKIM uważa on, że jest to rozwój społeczno- gospodarczy znormalizowany ze środowiskiem przyrodniczym.

Z teorii S.KOZŁOWSKI za ekorozwój uważa te wszelkie działania, które poprawiają warunki życia człowieka na Ziemi nie powodują degradacji środowiska.

EKOROZWÓJ - zrównoważony trwały rozwój może mieć wiele znaczeń.

• Systematyczne, długotrwałe wykorzystanie naturalnych zasobów ziemi

• Modalny rozwój, który umożliwia krajom postęp ekonomiczny i socjalny bez niszczenia ich środowiska zasobów

• Typ rozwoju, który jest społecznie słuszny, etycznie akceptowany moralnie sprawiedliwy i ekonomicznie zdrowy

DOBROBYT - pojęcie nie jest jednoznaczne, może być interpretowane szeroko, ponieważ

Dobrobyt nie oznacza wyłącznie wielkości konsumpcji dóbr materialnych. Indywidualny dobrobyt wynika z możliwości wykorzystana aktywów produkcyjnych.

Aby aktywy produkcyjne nie ulegały zmniejszeniu, konieczne jest spełnienie kilku postulatów w skali globalnej:

• Wykorzystanie zasobów odtwarzalnych w możliwie jak największym stopniu jednocześnie umożliwiającym wytworzenie równowagi w zakresie ich odtwarzania.

• Wykorzystanie zasobów nieodnawialnych; dążenie do modelu produkcji przy cyrkulacji stałej ilości zasobów.

• Wykorzystanie nauki

• Równoważenie konsumpcji zasobów

IDEA EKOROZWOJU polega na takim gospodarowaniu zasobami przyrody, aby nie dopuścić do ich degradacji, lecz przyczynić się do ich rozwoju i ulepszenia.

Główne cele zrównoważonego rozwoju:

• bezpieczne dla zdrowia ludzkiego środowiska

• zachowanie równowagi ekologicznej w podstawowych ekosystemach

• przygotowanie niezbędnych warunków ochrony biologicznej sił człowieka

• dalszy rozwój gospodarczy

EKOROZWÓJ jest procesem dynamicznym, a nie stanem, dlatego ważne jest zapewnienie kontroli przebiegu tego procesu, sterowanie jego ważnymi czynnikami.

W literaturze wskazuje się, że rolę wskaźników ekorozwoju mają także odgrywać standardy:

• Jakość życia - określona nie mniej złożonymi wskaźnikami takimi jak: zamożność społeczeństwa, warunki przyrodnicze itp.

• Jakość środowiskowa - określona potencjałem i pojemnością ekosystemów oraz stanem równowagi ekologicznej

• Świadomość ekologiczna społeczeństwa - jej uwarunkowanie kulturowe i społeczno-gospodarcze.

CZYSTSZA PRODUKCJA

Jest ciągłym stosowaniem zintegrowanej, prewencyjnej, środowiskowej strategii w stosunku do procesów produkcyjnych produktów i usług , mającej na celu zwiększenie eko-skuteczności i redukcję ryzyka dla ludzi i środowiska. Dotyczy to:

• procesów produkcyjnych - oszczędzających surowce i energię i eliminacja toksyczności odpadów

• produktów - zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko w całym cyklu życia produktu

• usług - wprowadzenie środowiskowej problematyki w ich projektowanie i konsumowanie

CZYSTA PRODUKCJA

wymaga zmiany postaw, odpowiedzialnego zarządzania środowiskowego, stwarzania przyjaznej narodowej polityki środowiskowej i oceny stosowanych wariantów technologicznych.

7 czynników warunkujących sukces ECO - SKUTECZNOŚCI:

• redukcja ilości materiałów zużywanych na produkty i usługi

• redukcja zużycia energii w produkcji i usługach

• redukcja emisji substancji toksycznych

• zwiększenie recyklingu materiałów

• maksymalizacja zrównoważonego wykorzystania odnawialnych zasobów

• redukcja materiałów z których odpady długo rozkładają się w czasie

• zwiększenie żywotności produktów i skuteczności usług.

ECO - SKUTECZNOŚĆ - wywodzi się z problematyki ekonomicznej skuteczności, która równocześnie ma pozytywny wpływ na środowisko, podczas gdy CZYSTSZA PRODUKCJA bierze swój początek od środowiskowej skuteczności, która jednocześnie powoduje korzystnie efekty ekonomiczne.

OCENA CYKLU ŻYCIA PRODUKTU - LCA

To proces oceny wpływu na środowisko związanego z istnieniem na rynku produktu - wpływu związanego z całym okresem życia produktu.

Zewnętrzne czynniki oceny:

• polityka produktu

• ocena cyklu życia produktu

• program oznaczenia produktów przyjaznych środowisku

Zarządzanie cyklem życia produktu (5 etapów trwania produktu):

1. faza projektancka

2. faza produkcyjna

3. sprzedaż

4. konsumpcja - eksploatacja

5. faza pokonsumpcyjn

Technika LCA różni się od innych narzędzi ochrony środowiska i ma kilka ważnych cech:

• może być użyta jako studium wpływu na środowisko , albo produktu albo funkcji produktu wynikającej z jego zaprojektowanego działania

• dostarcza obiektywnych danych niezależnych od jakiejkolwiek ideologii

• jest dużo bardziej kompleksowa niż narzędzia ochrony środowiska

LCA jest realizowana w 3 etapach:

• identyfikacja i kwantyfikacja obciążeń środowiskowych obejmujących zużycie energii i materiałów wsadowych oraz strumienie odpadów w konsekwencji zrzucanych do środowiska

• ocena i obliczenie potencjalnych kosztów wpływu środowiskowych wynikających ze zidentyfikowanych wcześniej obciążeń

• ocena sposobności i możliwości wykonywania dostępnych ulepszeń środowiskowych.

PROCEDURA OCENY CYKLU ŻYCIA PRODUKTU

1. zidentyfikowanie produktu: - określenie cyklu i zakresu

2. analiza inwentaryzacyjna: - opracowanie wykresów przypływów; - zbieranie danych;

- zdefiniowanie granic systemu; przetwarzanie danych

3. ocena wpływów: - ocena wielkości wpływów; - klasyfikacja i charakterystyka

4. ocena możliwości polepszenia produktu: sprawozdawczość i ocena poprawy

ROLA LCD w podejmowaniu decyzji:

1. a)aspekty środowiskowe: - analizy środo.: LCA; SFA; RA; EIA; inne

b)Aspekty pozaśrodowiskowe: - inne typy analiz: koszty; bezpieczeństwo; problem zatrudnienia; inne

2. ramy określające podjęcie decyzji

3. wyznacznik decyzji

4. podjęcie decyzji

TECHNIKI MINIMALIZACJI ODPADÓW

1. redukcja u źródła

zmiany w produkcie

kontrola u źródła

zmiany technologii

zmiany w materiale wyjściowym

poprawa praktyki eksploatacyjnej

redukcja wewnątrz i na zewnątrz zakładu 2. RECYLKULACJA

odzysk

ponowne użycie

PROCEDURA MINIMALIZACJI ODPADÓW

Zmierza do tego aby zrealizować w przedsiębiorstwie system zarządzania środowiskowego. Składa się z:

-fazy planowania i organizacji - określa wpływy przedsiębiorstwa na środowisko

-faza oceny - realizowanie zadań

Faza analizy wykonalności: - techniczna, - ekonomiczna

faza próby wdrażania produktu

SFORMALIZOWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA

EMAS jest kompatybilny z normą ISO 14001, stawia jednak wyższe wymagania dla organizacji niż norma ISO 14001 i zobowiązuje państwo - członka UE do stworzenia odpowiednich warunków do funkcjonowania programu.

Cele EMAS: ciągłe poprawianie stanu środowiska w przedsiębiorstwie ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko do poziomu odpowiadającego stosowaniu najlepszych ekonomicznie opłacalnych technologii; ciągłe zmniejszanie szkodliwych oddziaływań na środowisko w miejscu, w którym przedsiębiorstwo zostało zlokalizowane; przestrzeganie przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska; sformułowanie celów środowiskowych oraz poszczególnych kroków do osiągnięcia tych celów z wyszczególnionymi terminami oraz odpowiedzialnością poszczególnych pracowników; wdrożenie systemu zarządzania ochroną środowiska jako narzędzia do realizacji polityki ekologicznej; informowanie społeczeństwa w sprawach dotyczących ochrony środowiska; zobowiązanie pracowników, podwykonawców oraz dostawców do przestrzegania norm zakładowych dotyczących ochrony środowiska

norm ISO 14000

Norma ISO 14001- określająca wymagania umożliwiające sformułowanie polityki i celów z uwzględnieniem wymogów prawnych i informacji o aspektach środowiskowych; Norma ISO 14004-zawierająca informacje przydatne w procesie wdrażania systemu.

Podstawowe wymagania określone w tej normie dotyczą takich zagadnień

• jak:rozwój polityki środowiskowej identyfikacja aspektów środowiskowych i ocena towarzyszących im wpływów na środowisko;.

• rozwój i utrzymanie realizacji zadań środowiskowych;

• wdrażanie udokumentowanego systemu, łącznie z elementami szkoleń i kontrolą działania monitorowanie i pomiar działań operacyjnych środowiskowy audit wewnętrzny przeglądy zarządzania systemem w celu zapewnienia ciągłości jego efektywnego oddziaływania

---