1. Jakie było (w okresie powojennym, aż do ostatnich lat) zużycie nawozów potasowych w Polsce?

Zużycie nawozów potasowych w Polsce: w pierwszych latach okresu powojennego -ilości nie przekraczające ok. 8 kg K₂O*ha^-1, w latach następnych aż do 1980r. -72kg K₂O*ha^-1, lata 80 -62 kg K₂O*ha^-1, lata 1992\93 -15kg K₂O*ha^-1, obecnie -21 kg K₂O*ha^-1.

2. Omówić podział nawozów potasowych na grupy i ich właściwości.

Sole potasowe KCl

-niskoprocentowe zawartość K do 35% zaw. K2O 42%

-średnioprocentowe zaw. K 35-45% zaw. K2O 42-54%

-wysokoprocentowe zaw. K powyżej 45% zaw. K2O 54%

Właściwości: budowa krystaliczna, ziarnista, granulowana. Kolor jasnoszary, jasnoróżowy.

Kainit KCl*MgSO₄ zaw. K 15% zaw. K2O 18%

Właściwości: budowa krystaliczna, Kolor jasnoróżowy.

Siarczan potasowy K₂SO₄ zaw. K 50-52% zaw. K2O 59-62%

Właściwości: budowa krystaliczna lub granulowana. Kolor jasnoszary.

Nawozy potasowo-magnezowe głównie K₂SO₄ i MgSO₄

-magnesia-kainit zaw K 9% zaw. Mg 3%

-kamex zaw. K 34% zaw. Mg 4%

-patentkali zaw. K 25% zaw. Mg 6%

Właściwości: budowa granulowana, kolor jasnoszary.

3. Wymienić minerały do produkcji nawozów potasowych (nazwa, wzór) i ich występowanie w poszczególnych krajach i na kontynentach.

Do minerałów zawierających potas i wchodzących w skład złóż soli potasowych można zaliczyć głównie następujące sole chlorkowe i siarczanowe:

-sylwin KCl

-sylwinit KCl*NaCl

-karnalit KCl*MgCl2

-kainit KCl*MgSO4

-glazerty K2SO4*Na2SO4

-langbainit K2SO4*MgSO4

-polihalit K2SO4*MgSO4*CaSO4

Największe ilości złóż soli potasowych występują na terenie: Rosji, Białorusi, Ukrainy, Niemiec, Francji, Izraela, Kanady i USA. W Polsce złoża soli potasowych występują na obszarze między Toruniem, Włocławkiem i Łodzią oraz w okolicach Chłapowa. Są to złoża o małej zawartości potasu, występują na dużych głębokościach i z tego powodu nie są eksploatowane.

4. Omówić ogólną zasadę produkcji nawozów potasowych, chlorkowych i siarczanowych.

5. Wymienić źródła ujemnych ładunków na koloidach mineralnych i organicznych sorbujących kationy.

6. Omówić ogólną zasadę stosowania nawozów potasowych z uwzględnieniem formy potasu (chlorkowa i siarczanowa), zawartości czystego składnika w nawozie i właściwości gleb.

Nawozy potasowe można stosować w większych dawkach nawet raz na kilka lat lub na dłuższy czas przed siewem, np. jesienią przed orką siewną i przedzimową, razem z nawozami fosforowymi. Nawozy potasowe można stosować na zapas tylko pod rośliny, u których „luksusowe” pobieranie potasu nie pogarsza ich cech jakościowych. Np. nie można stosować na zapas potasu pod rośliny, których części wegetatywne przeznaczone są na pasze.

Nawozy potasowe chlorkowe stosuje się pod rośliny rolnicze, a siarczanowe (znacznie droższe) w ogrodnictwie oraz pod niektóre rośliny przemysłowe (chmiel, tytoń, rośliny włókniste, ziemniaki przeznaczone na krochmal i inne). Chlor pogarsza cechy jakościowe tych roślin. W przypadku konieczności stosowania pod te rośliny nawozów potasowych chlorkowych, należy je wysiewać na dłuższy czas przed okresem wegetacji tych roślin, np. jesienią przed orką przedzimową. Chlor nie jest sorbowany przez glebę, a tym samym jest szybko z niej wymywany. Nawozy potasowe niskoprocentowe zawierają o NaCl i dlatego szczególnie te nawozy nie powinny być stosowane również na glebach bardzo ciężkich, zbitych i zlewnych, gdyż sód znajdujący się w dużych ilościach w tych nawozach działa peptyzująco na drobne cząsteczki gleby, co powoduje pogorszenie ich właściwości fizycznych.

7. Wymienić reakcje wykrywania kationów i anionów w nawozach potasowych.

Wszystkie minerały, zawierające potas i magnez oraz wchodzące w skład nawozów potasowych: KCl, K2SO4, MgCl2, MgSO4, są rozpuszczalne w wodzie (siarczan potasowy jest trudniej rozpuszczalny w wodzie niż KCl i dlatego nawozy potasowe należy dobrze rozdrobnić i jeżeli nie rozpuszczą się całkowicie w wodzie, należy roztwór podgrzać i przesączyć)

Potas wytrąca się w roztworze wodnym soli potasowych dwoma sposobami: za pomocą kwasu nadchlorowego lub odczynnika Billmana. Kwas wymieszany z alkoholem etylowym wytrąca w roztworze wodnym nawozów potasowych biały, krystaliczny osad nadchloranu potasowego:

KCl + HClO₄ = ↓KClO₄ + HCl

K₂SO₄ + 2HClO₄ = ↓KClO₄ + H₂SO₄

Powstały osad jest rozpuszczalny zarówno w mocnych kwasach jak i mocnych zasadach.

Odczynnik Billmana (azotyno-kobaltyn sodowy) wytrąca w wodnym roztworze soli potasowych żółty osad azotyno-kobaltynu sodowo-potasowego.

2KCl + Na₃Co(NO₂)₆= ↓K2NaCo(NO₂)₆ + 2NaCl

Magnez można wykryć w roztworze wodnym niektórych nawozów potasowych (kainit, kalimagnezja i inne) za pomocą fosforanu amonowo-sodowego. Wytrąca się biały krystaliczny osad fosforanu amonowo-magnezowego.

MgCl₂ + Na₂NH₄PO₄= ↓MgNH₄PO₄ + 2NaCl

Powstały osad nie rozpuszcza się w środowisku zasadowym, ale rozpuszcza się w kwasach.

Aby wytrącić magnez, najpierw trzeba wytrącić wapń szczawianem amonu.

Siarczany- dodajemy chlorku baru, powstaje biały osad.

K₂SO₄ + BaCl₄= ↓BaSO₄ + 2KCl

Chlor wytrącamy za pomocą azotanu srebra, powstaje osad chlorku srebra.

KCl + AgNO₃+ ↓AgCl + KNO₃

Sód. Kryształki nawozu lub roztwór wodny wprowadza się do bezbarwnego płomienia. Ie płomienia na kolor żółty świadczy o obecności sodu.

8. Ile wysokoprocentowej soli potasowej (50% K) należy wysiać na 1 ha, aby zasobność gleb w ten składnik wzrosła o 40 mg K*kg^-1 gleby?

9. Obliczyć procent potasu w czystej soli KCl i K₂SO₄ (masy atomowe: K - 39, Cl - 35,5, S - 32, O - 16).

K₂SO₄ 174 masa cząsteczkowa----100%

K₂ 78-------------------------- X

X= 44.83% czystego K w K2SO4

KCl 74,5 masa cząsteczkowa---100%

K 39--------------------------X

X=52,35%

1. Podać pozytywne i negatywne aspekty stosowania nawozów wieloskładnikowych.

Pozytywne: Skład chemiczny dostosowany do wymagań pokarmowych roślin, umożliwia racjonalne nawożenie. Jednakowy skład chemiczny wszystkich granulek co zwiększa równomierność wysiewu, dzięki czemu zmniejszamy liczbę przejazdów ciągnika po polu, zmniejsza ugniatanie gleby oraz obniża koszty nawożenia.

Negatywne: z góry ustalony skład chemiczny uwzględniający jedynie potrzeby pokarmowe roślin, a nie uwzględnia zasobności gleb w poszczególne składniki pokarmowe. Duży asortyment o podobnym składzie ale innej nazwie handlowej utrudnia rolnikowi wybór odpowiedniego nawozu.

2. Co bierze się pod uwagę przy wyborze nawozu wieloskładnikowego?

Potrzeby pokarmowe uprawianej rośliny, zasobność gleb w fosfor, potas, magnez, termin nawożenia, cenę składników zawartych w nawozie oraz koszt zabiegu.

3. W jakim stosunku wagowym należy zmieszać siarczan amonu, siarczan potasu i superfosfat potrójny, aby otrzymać mieszankę o proporcji składników N : P₂O₅ : K₂O jak 1 : 0,3 : 0,6?

siarczan amonu : siarczan potasu : superfosfat potrójny

20% N : 59-62% K₂O : 46% P₂O₅

mieszanka składników: 1: 0,6 : 0,3

mieszanka nawozów: 5 : 0,5 : 1,3

4. Na podstawie cen rynkowych obliczyć, czy bardziej opłaca się zastosować polifoskę czy zastosowane w równoważnych dawkach: siarczan amonu, superfosfat potrójny i sól potasową?

Ceny z grudnia 2004: polifoska 6 (6% N, 20% P₂O₅, 30% K₂O) ok. 100zł/dt, siarczan amonu (20% N) ok. 50zł/dt, superfosfat potrójny (46% P₂O₅) ok. 90zł/dt, sól potasowa (ok. 50% K₂O) ok. 80zł/dt.

5. Wykonać tabelę mieszania dla następujących nawozów: mocznik, sól potasowa, fosforan amonu, superfosfat pylisty, saletra amonowa.

Rodzaj nawozu	Mocznik	Sól potasowa	Fosforan amonu	Superfosfat pylisty	Saletra amonowa
Mocznik	+	-		-	-
Sól potasowa	-	+
Fosforan amonu			+	-
Superfosfat pylisty	-		-	+	-
Saletra amonowa	-			-	+

+ gdy nawozy można mieszać ze sobą w dowolnym czasie

0 gdy nawozy można mieszać, ale tylko na krótko przed siewem

- gdy nawozów nie należy mieszać ze sobą

6. Jakie są zalety i wady nawozów zawiesinowych w stosunku do stałych i płynnych?

Nawozy te mają korzystne cechy nawozów stałych i płynnych. W odróżnieniu od nawozów stałych, można je bardziej równomiernie rozlać na polu, składniki pokarmowe są łatwiej przyswajalne z gleby niż z nawozów stałych. W stosunku do nawozów płynnych są bardziej skoncentrowane (zawierają mniej balastu), co powoduje mniejsze koszty w obrocie i stosowaniu.

7. Obliczyć, ile gramów mikroelementów należy zastosować na 1 ha przy dawce 10 kg N * ha^-1 w formie Ekorolu.

Ekorol: Zn 250mg*kg^-1, B 150 mg*kg^-1, Mn 200 mg*kg^-1, Cu 200 mg*kg^-1

10kg N znajduje się w 142,8kg Ekorolu 

Na 1 ha przy dawce 10 kg N * ha^-1 w formie Ekorolu należy zastosować:

Zn: 250mg * 142,8 = 35700mg = 35,7g

B: 150mg * 142,8 = 21420mg = 21,42 g

Mn: 200mg * 142,8 = 28560mg = 28,56g

Cu: 200mg * 142,8 = 28560mg = 28,56g

---