2 ważne formy zorganizowania (współcześnie)
1)gr etniczna
2)naród
Ad 1- zbiorowość pierwotna, wspólnota primotilality
Ad 2- twórcze konstrukcje, sztuczna powołana do życia, koniec 18 wieku, wspólnota obywateli równych z prawa pierwszeństwo cech kulturowych.
Wspólnota polityczna i kulturowa (2 drogi genezy):
-demos- feansuski model, polityczne uwarunkowania się nowoczesnych narodów, państwo jako instytucja
-etnos- niemiecki model- czynnik kulturowy
Primotrialne- organizacja współczesnych społeczeństwa zachodnich, wszystkie współczesne narody zakorzenione są w etnis, ma swoje etniczne korzenie- naród
A.Smith - „etniczne korzenie narodów”, charakterystyczne cechy (poczucie grupowej odrębności):
1)przekonanie o wspólnym pochodzeniu, wiara we wspólne korzenie, genealogia- silniej integruje grupe niż język itp.
-mit heroiczny- od historycznego mitycznego przodka
-mit genealogiczny- mit węzów krwi
2)etnohistoria- wspólnota dziejów, każda zbiorowość etniczność ma swoją historię (oralna umowna oraz dokumentalna), wydarzenia i erosów.
Ważny element etnohistorii- mit- funkcja narracji, pewny archetypiczne nastawienie sięganie do początków, do pradziejów, tradycja która coś oznacza i nakazuje - wzorotwórczy
Mit:
-o czasie - opowiedzenie historycznych początków
-miejsca- przypomnienie pewnego miejsca gdzie nasza grupa została narodzona (= świętej ziemi)
-o przodkach- mity genealogiczne, genealogia grupy
-exodus- opowiadający przygodę dokąd, dlaczego grupy wywędrowały, mity o migracji
-mit złotego wieku- każda zbiorowość pielęgnuje taki kształt bytu który uznaje za święty, niedościgniony wzór, wielkość
-o upadku- jak i co doporawdziło do sytuacji klęski
-mit o powtórzonym odrodzeniu- mit niepodległościowy, nadaje kierunek i bieg naszemu działaniu
3)odrębność kulturowa- zbiorowość etniczna jest zbudowana z cech: język, obyczaje, architektura- wytwory wszelkie materialne duchowe dają poczucie inności, różnorodnośc podtrzymują tożsamość grupową, specyficzna kultura symboliczna
4)terytorialna- jest związana z jakimś terytorium (2 znaczenia:)
-podstawa bytowania
-symbolizuje znaczenie - szczególny typ więzi nawykowej i ideologicznej związek z określonym terytorium
5)poczucie solidarności, integracji- historia, genealogia, kultura, coś co objawia się w formie, świadomości „my”, muszą istnieć jacyś „oni” - grupa etniczna ma poczucie granic- ekskluzywna- klasyfikuje świat z charakterystycznym dychotymicznynm odczytywaniu granic. My swoi obcy własne- cudze.
Identyfikacja tak silna - poczucie lokalności, tutejszości. Klasyczne pogranicze, oznaka człowieka miejsca, świadomość korzeni, lokalności, przeradza się indyferentyzmem narodowym- to co narodowe obce obawiano się tego
Związana z miejscem- identyfikacją przestrzeni
Etnia- stan zorganizowania grupy etnicznej, połączenia silnymi więzami genealogicznymi, świadomość różnic, pewne formy aktywności- mobilizacji, zmierzające do autonomizacji poloitcznej i ekonomicznej. Naród wymaga kulturowej substancji. Wspólnota zorganizowane ekonomicznie (wokół społecznego podziału pracy) i politycznie (w obrębie narowów występują specyficzne prawa obywateli)
Etnia- stan świadomości poziom zorganizowania grupy etnicznej któ®a chce zdobyć autonomie o charakterze politycznej czy ekonomicznej dąży do państwa nardowoego.
2 grupy czynników konstytuują naród
1)etnia - genealogiczne czynniki
2)terytorialno-obywatelskie- nacisk na państwo ten typ władzy, prawo integracji wokół zasad organizowania życia ekonomicznego, naród wyrasta z etni- nacisk na kulturę historię tradycję wspólne pochodzenie
Naród to wspólnota zorganizowana politycznie- czy kutlruorowo?
Konstruowania się państw narodowych:
1)demos
2)etnis
1)droga od państwa do narodu, państwa służą przełamywaniu czynników etnicznych, tworzy się całość, organizuje politykę języka, pojęć, pamięc tradycję historię, dostarcza instrumenty prawnych
-wspólnota obywateli zrównanych w prawach
-ludzie sobie równi powołują do życia naród
-my naród jednostki równe i wolne
-europa zchodnia, przełamywanie różnic
2)młode narody, Europa wsch
-droga niemiecka
-wspólnota symboliczna -duchowa
-więzi krwi, język wspólnota przeszłości konstytuują naród (naród wspólnota zorganizowana duchowo, bez intencji państwo państwo zabezpieczenie bytu narodu- dlatego wszystkie narody chcą być autonomiczne)
W obrębie jednego państwa jeden narów najlepsza droga, a tu najpierw naród- historyczna wspólnota, oparta na wspólnym etosie- a na końcu państwo- gwarant bezpieczeństwa i ciągłość kulturowej.
- w tym duch kutlruowy (etos) mieści się. KONCEPCJA FLORIANA ZNANIECKIEGO naród jest fenomenem - ale nie politycznym ale kulturowym. Naród- najwyższa forma zorganizowania społecznego, ale nei na zasadzie władzy tylko przodownictwa.
1-Narody potrzebują przodowników kultury- pisarze, księża, idologów kulturowych
2-narowy potrzebują instytucji- rezultatem spontanicznych działań inteligencji są stowarzyszenia. Powołaie towarzystwo i organizacje. Etap- legitymizuje, przyczynia się do upowszechnienia ideologii narodowej
Naród jest siknie związany ze szczególnym typem ideologii narodowej. Naród wspólnota wyobrażona z symboliczna, można go zmieniać przez nacjonalizm.
Naród a grupa etniczna-
-naród zbiorowość o wyższym stopniu zorganizowania (symbolicznie, ekonomicznie, politycznie)
-zbiorowośc etniczna - może zostać z… wokół czynników symbolicznych- tradycji, język
-świadomość narodów etnicznych, pamięć, inaczej konstytuowane zb etniczna oparte na skodyfikowanym język literacki,
-zb etniczna- oparta na pamięć
-świadomość narodowa- narodowa ideologii oparta
-poziom instytucjonalizacji świadomości narodowej a zb etniczna- silne poczucie z miejscem, fakt zakorzenienia w jakimś miejscu, naród- pewne instytucje konstytuowana przeuczonych posiadają swoich ideologów
-tytpy identyfikacji przestrzennej - narody- połączony więzią ideologiczną z jakąś przestrzenią terytorium, zb etniczna- związek nawykowy
-etniczna bez przodownictwa kulturowego, nie potrzebuj inteligencji a naród już nie - potrzebuje przodownictwa duchowego i kulturowego
Podsumowanie:
-inny stopień zorganizowania
-typ świadomości
-stosunek do przestrzeni
-obecność przodowników kulturowych
Narody są wspólnotami wyobrażonymi, abstrakcyjnymi
Etnie- zbiorowości organizacji związana z miejscem, mit legitymizuje korzenie.
Naród potrzebuje przykładów symbolicznych z kjtó®ych wytworzone jest poczucie wspólnoty.
Solidarność- symboli- obrazów,przywołują wspólność
Nacjonalizm - czynnik prowadzi do wytworzenia wspólnego poczucia jedności „my”, w kategori wąskiej- typ doktryny politycznej jeden narów w granicach jednego państwa najlepiej się realizuje. Szeroko rozumiany - postawa uczuciowa, sentymentalna związki emocjonalne gdzie podstawowym spoiwem jest nacja- naród, dobro ogólne. Smith jest za szerokim rozumieniem
2 typy nacjonalizmu:
*etnocentryczny- zakłada wyższość grupy narodowej nad innyi, usprawiedliwiona jest faza ekspansji politycznej, terytorialna. Prawo do dominowania nad innymi
*policentryczny- duch myśli Jacobsońskiej, rew francuskiej, ideał równości, wolności braterstwa. Równoprawne byty polityczne, zachowują autonomię, suwerenność każde państwo narodowe ma do tego prawo, wnoszą indywidualny wkład do…
Gellner- nacjonalizm rodzi naród, nacjonalizm- zasada polityczna która głosi że jednostki politycznej powinny się pokrywać się zjednostami narodowościowymi. Najlepiej zabezpiecza interesy- bezpieczeństwo- państwo narodowe
Motywy:
1)przekonanie że najwyższa forma organizacji jest naród, naród zorganizowany w państwa
2)jest źródłem władzy politycznej
3)naród- źródło zbiorowe dobro najwyższe, interes narodowej- ogół najważniejszy
4)identyfikacja z narodem- daje jednostce możliwość samorealizacji i bezpieczeństwa
Naród pierwszy przed całością (jedność, solidarność, forma tożsamości narodowej, świętości)
Duch narodowej ideologii
Tradycja wynaleziona E.Hobsbaum
Przywołanie takich wydarzeń, symboliki, obrzędów, rytuałów, które straciły swoją użytecznośc nie są składnikiem tradycji „wynajmuej się je” dla politycznych celów- integracji (wokół tradycji dochodzi do reafirmacji grupy), legitymizacja (uprawomocniać coś), edukacji (patriotyczna edukacja)
Mają cele polityczne itp., silna integracja i edukacja
Kultura dominująca a mniejszościowa
Mniejszość eticzna- narodowa-
Mniejszość- gr statystycznie nieliczna, mniejsza niż ta z ktorą się ją porównuje.
Kultura dominującą a mniejszościowa- relacje charakteru symetryczny i asymetryczny
1-mniejszość odnosi się do statycznynej reprezentacji, grupa któ®a jest mniejsza niż ta z którą się ją porównuje
2-kryterium L.Grif- przejaw obcości- obcość w stosunku do tych … z różnic społecznych, zewnętrznyc, zdrowotnych, fizycznie, kulturowe itp. inność- źródło nierównego traktowania inność rodzi obcość- obcy traktuje się go inaczej
3-status mniejszościowy - nierówne traktowanie grupy mniejszościowej- doświadczają zachowania dyskryminowania, ich status marginalizowany, naznaczani są.
(po 89 roku mniejszość kategoria polityczna, wcześniej ideologiczna, mniejszość narodowa- gdzie indziej, ojczyzna małai na różnych państwowych terytoriach
&&&&&&&&&
Swój a obcy
Podział dychotomiczny
Ale też jest komplementarny- nie koniecznie wróg, nieczysty, obcość stopniowalna - prawie taki sam jak my, swoiskość- zabiegi symboliczne, zasiedzenie jednostki w danym miejscu, różne stopnie oswajania.
Obcość może być stopniowana - stopnie pośrednie, quasi swój, quasi obcy
Georg Kimmel- układ dający się stopniować
Znaniecki- dychotomiczny porządek świata, 2 kryteria:
*obcy Ci z któ®ymi nie łączy się żadne forma więzi i obcy funkcjonują poza grupą swoich
*ci którzy wyznaczają inny porządek aksjologiczny, inne normy i wartości, niż my
Znaniecki- obcośc nie jest kategorią bezwzględną, trzeba definiować w kategoriach sytuacji społecznych
-wrogość antagonizm do obcych- tym się interesował, wzmożona mobilizacja narodow- obcy jako twój wróg
Co jest punktem wyjścia do tworzenia figury obcego?
Inny Torrow, telner, watenfeld:
Inność jakaś odmienność różnica, jak inny jest dany drugiemu podmiotowi, 3 poziomy, wymiary inności:
1-inny we mnie - doświadczenie wewnętrzne, ni jestem dla siebie materią jednoznaczną itp., nap anorektyczka, transseksualista- nie kocha swego ciała
2-z mojego świata- w sferze codziennych kontaktów, stosunków społecznych, inność kobiec wobec mężczyzn, zdrowych chorych, wierzący- niewierzący itp.
3-inny nie z tego świata- 1492 czy oni to jeszcze ludzie? Ludzie- nie ludzie, (zderzenie logodu- rozumu z mitem) inny może pozostać innm ale może też stać się obcym, inność nadaje się kolorytu, wartościowana zostaje
Dyskurs o obcym dyskurs mitologiczny- reotrycznośc0 na to się wzraca uwagę („megalomania narodowa” Stanisław Bystroń)
Obcy cechy na poziomie dyskursu języka normy
Dyskurs mitologiczny- mit jest uniwersalny kategorią, występującą w każdej kutlruze
Obcy jest w każdym społeczeństwie świata, obcy jest obrazem zbudowanym z negatywu.
W kategoriach dyskursywnych- mitologiczna figura- mit jest prawzorem,
Archetypiczna figura (Bystroń), mit jako tradcyjna opowieść- coś co głosi i nakazuje. Mit o obcych, pokazuje róznice, zacieraz indywidualne treści, ma tendencja do generalizowania.
Mityczny dyskurs obcych- istnieją etapy, poziomy stawania się obcego:
-inny na początku jest inny
-jest śmieszny
-staje się niebezpieczn- ten co nam zagraża
1-reguła deprywacji- inny jest gorszy, wartościujący, etnocentryzm. Iny nie jest inny- ulega procesowi wartościowania - zazwyczaj negatywne wartościowanie
2-reguła generalizacji- obraz negatywny oraz obraz jest pewna kalka która zaciera indywidualne różnice wszyscy oni sprowadzeni do jednego wzorca, do stereotypowego obrazu
Zaciera różnice między jednostkami syndrom cech- wszyscy inni
3-reguły idealizacji historycznej - patrzenie na stosunki między grupami etnicznymi, przez kontekst wybiórczych wydarzeń. Jest selektywnym, wybiórczym traktowaniem wydarzeń by usprawidliwć pewien charakterystyczny wybór.
Co sprzyja temu że takie myślenie mityczne- ludowe o obcych jest obecne?
Ludwik Stoma- (antropologia wsi polskiej)
Czynnik zamknięcia- zamknięcie które można rozpoatrzywania w kilku poziomach
Struktura inhibicji=- zamknięcia
(rozkaz) zamknięcia przestrzennego- swoista mobilność, ograniczenie swego życia do swej przestrzeni, definiują świat z perspektywy zakorzeniania w miejscu „środek świata” z któ®ego obserwują i definiują
W wymiarze wertykalnym- podzielanie tych samych ról społecznych proste dziedziecznie zawodu itp.
Zamknięcie na poziomie świadomościowym- niechęć do zmian w świecie w jakim się znajdujemy nic nie należy zmieniać
Czynniki:
-mała mobilność horyzontalna
Wertykalna
Niechęć do zmian
(trasbir)? 2 pojęcia dychotomii obcy
-ksenofobia- barok- niechęc do wszystkiego co z zewnątrz, może to dezintegrować świat w któ®ym żyję
-ksenofibia- obcy staje się dla nas upragnionym wzorcem, poszukujemy wyjścia z sytuacji, patrząc na innych (zabory) okres otwieranie się umysłów na polskość, pochwała wszystkiego co obce
Ksenofobia przeciwstawia ksenofibii
(bystroń- etnocentryzm- powiązanie z tym, Wilhiam graham Sumer- każda grupa ma tendencje by uzurpować sobie prawo do centralnego miejsca wśród innych zbiorowości.
w związku z tym nasz system aksjologiczny staj esię miernikiem innych kultur- muszą być zwartościowane jako gorsze prowadzi to do innego obcego postępowania tych innych
Etnocentryzm- coś naturalnego, identyfikacja z grupą własną, negatywną grupą odniesienia jest grupa obca
Adorno- etnocentryzm- niebezpieczna forma- etnocentryzm twardy - związany z państwem narodowym
W 3 postaciach: wskaźniki:
-ksenofobia- lęk przed obcymi - zdezorganizują nas świat
-rygoryzm moralny- nietolerowanie odmiennych form zachowań, wygląd nietolerowanie odstępstw od standardów naszej kultury, co innego to anomalia, dewiacjia
-spolaryzowane postawy polityczne- opisują rzeczywistość białe- czarne, uczciwi- złodzieje itp.
Znaniecki- model przestrzenny, obcy ktoś nie na swoim miejscu, szczególna forma obcości wrogość, stan napięcia, konfliktów, antagonizm.
Jak się manifestuje antagonizm. 4 modelowe formy antagonizmu do obcych:
1-antagonizm zbiorowy do zbiorowego przedmiotu- antagonizm grupowy (antagonizm Bośniaków i Chorwatów) wrogość między nacjami, gr etniczne
2-antagonizm indywidualny do zbiorowego przedmiotu niechęć, wrogość do obcych jest konsekwencją doświadczeń biograficznych (pamięć, losy- doznali krzywdy) historia jednostki negatywna dla jakiejś nacji
3-antagonizm zbiorowy do indywidualnego przedmiotu- całą zbiorowość kieruje swoją wrogość do np. historycznej postaci (stosunek anglików do napoleona)
4-antagonizm indywidualny do indywidualnego przedmiotu- np. sąsiad to twój obcy wróg, stosunki rodowe, sąsiedzki, zemsty itp.
Kategorie przestrzenne- Kimmel
Obcy- człowie nie na swoim miejscu, przybysz (figura ambiwalentna, anomalie, jest członkiem tej zbiorowości ale z drugiej strony do niej nie należy)
Obcy:
1)znani
2)nieznani- nie mamy o nich wiedzy, ani kontaktu
Ad.1 znani- przestrzenna panorama rozpatrywania obcego obcości ze względu na intensywność i częstotliwość obcego- że nie znajduje się blisko, obcy znani nieliczni, gromada zasiedziała. Nie jest perspektywa dychotomiczna, obcy może być nawet kimś oczekiwanym w społeczeństwie
3 grupy:
1-obcy wędrowcy
2-przybysze
3-mieszkańcy te trzy grupy intensywność kontaktów, między mną a innymi
1-dziś przychodzi, jutro odchodzi, kontakty potrzebne nietrwałe misja powiernika
2-ma do zrealizowania jakąś misję, może być patnerem w pracy itp.
3-quasi swój i quasi obcy- nasz ale też nie nasz- ktoś kto chciałby żebyśmy go traktowali tak jak się traktuje swoich, ktoś kto chce się asymilować. Granica gdzie obcość zostaje cofnięta, nieprzekraczalność pewnej granicy. Quasi - niby swój ale piętno jego przybysza na nim ciąży
Quasi obcy- środowisk traktuje jednostkę tak samo, jako typowego przedstawiciela świata społecznego, ale to jednostka mówi że jego korzenie są inne podkreśla te różnice.
Przybysze ludzie są kulturowymi hybrydami funkcjonują między dwoma światami, porządkami symbolicznymi, do żadnego nie należy jednoznacznie w całości, obcy zawsze nie na swoim miejscu- przybysz - dychotomicznie
Co innego obcy w nowoczesnym a co innego w ponowoczesnym
Nowoczesne:
Postrzegany przez syndrom ideologii narodowej, mechanizm funkcjonowania państwowego obcy- anomalia, nie na swoim miejscu
Odwołuje się do 2 kategorii-
Antropofagia - to "proces konsumowania" obcych, to symboliczne zjadanie obcych, forma symboicznej przemocy, asymilacja obcych przez polityke języka, wyznania
Antropogenia - stygmaty tak widoczne ze nie usuwalne to wtedy usuwa się obcych, gdy nie da się usunąć obcości to usuwa się obcych- państwa narodowe stworzyły możliwość usuwania obych
Obcsiść w nowoczenym rozumieniu - coś przykre i traumatyczne doświadczenie
Ponowoczesne- jest w naturalnym otoczeniu, preferencje wyznań jest czymś naturalnym, poszukujemy egzotyki, wrażeń
Perspektywa kognitywna Alfred Schulz
Na bazie własnej biografii
Doświadczenie wewnętrzne swoiskość i obcość zasadzają się na systemie wiedzy są konsewkecją pewnego stanu wiedzy jaką posiada aktor. Jednostka ma system wiedzy podręcznej w podstaowowcyh sytuacjach, reakcje automatyczne.
Obcość - traci płynność reakcji („myśleć jak zawsze”- załamanie tej wiedzy podręcznej) zmiana środowiska społecznego - cudzoziemiec, uchodźcy, system wiedzy podręcznej się załamuje. Każdy z nas doświadcza procesu nieadekwatności do sytuacji
3 sposoby rozumienia obcego:
1-kategoie dyskursywne
2-ktoś z zewnątrz - przybysz- dominuje stanowisko przestrzenne, inność obcoś w świecie nowowczenym i ponowoczesnym
3-perspektywa kognitywna do świata zewnętrznego- problem aktorów którzy znajduje ssię w nowych sytuacjach