1 . CO JEST PRZEDMIOTEM PEDAGOGIKI
pedagogika jako jedna z nauk społecznych , bada zjawiska wychowawcze . Ukazuje istotę wychowania i jego rolę w kształtowaniu osobowości człowieka. Jej nazwa pochodzi od słów pais (chłopiec) , ago (prowadzę), czyli w wolnym tłumaczeniu oznacza kierowanie dzieckiem twórcą nowożytnej pedagogiki był Jan Amos Komeński
1.Geneza
-pedagogika jako Nauka powstała w XIX w za Sprawą ,,ojca pedagogiki” Johann Fredricha Herbarta, Był pierwszym dr. Hab. Pedagogiki, oderwał ped. Od Filozofii. Pojęcie ped. Pochodzi z Jęz. Greckiego oznacza ,,prowadzenie Chłopca”. Herbart oparł ped. Na dwóch
Naukach: etyka filozoficzna i psychologia. Etyka filozoficzna wyznaczała cele Wychowania. Psychologia wyznaczała środki do osiągnięcia tych celów.
PEDAGOGIKA- Nauka o rozwoju dziecka niezbędnym elementem do nauki musi być kształcenie stąd ped. rozszerzyła
znaczenie.
ANDROGOGIKA -prowadzenie człowieka dorosłego.
2.FUNKCJE PEDAGOGIKI-
PRAGNOSTYCZNA -określenie na podstawie poznanych prawidłowości przebiegu zjawisk, przyszłych zmian i rozwoju obiektywnej rzeczywistości.
DIAGNOSTYCZNA - określa stan rzeczy
INSTRUMENTALNO -TECHNICZNA-obejmuje Konkretne działania
HUMANISTYCZNA -umożliwia zaspokojenie potrzeb człowieka w dziedzinie jego dążeń do poznania obiektywnej rzeczywistości.
3.Subdyscypline ped:PED. OGÓLNA- zajmuje się charakterystyką ped jako nauki, analizuje podstawowe pojęcia ped; historyczne uwarunkowania tej dyscypliny , bada czynniki wychowania, zajmuje się problematyka Edukacji permentalnej.
DYDAKTYKA-teoria Kształcenia, zajmuję się istota i przebiegiem procesów Nauczania, analizuje także cele, treści, formy organizacyjne Zasady i metody nauczania; dzieli się na dydaktyke ogólną i Dydaktyki szczegółowe-odnoszą się one do przedmiotów
Ogólnokształcących jak i zawodowych na poszczególnych Etapach kształcenia
TEORIA WYCH - wyjaśnia, zadania, Treści, formy organizacyjne, zasady i metody wych moralnego Wiele miejsca poświęca ta teorią wych w rodzinie w obszarze Zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz pracy wychowaw. W dziecięcych i młodzieżowych organizacjach np. ZHP
HISTORIA WYCH-to nauka o metodach i formach, organizacji procesu wych, o ustrojach i systemach oświatowych w kontekście historycznym. Jest nauka o systemach oświatowych,
o genezie i historii myśli pedagogicznej.
5 . CO TO JEST WYCHOWANIE
wychowanie - całość wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka, oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie. Wychowanie odbywa się na drodze procesu - wpływy i oddziaływania są powtarzanie wraz z upływem czasu. Na człowieka oddziaływuje zarówno rodzina , jak i rówieśnicy , otoczenia społeczne ,
środowisko lokalne ; wychowanie rozpatrujemy w szerokim tego słowa znaczeniu (sensu largo) , a także w ścisłym tego słowa znaczeniu (sensu sricto) ; sensu largo - proces wychowania obejmujący ciąg powiązanych ze sobą i wzajemnie od siebie zależnych zjawisk i wydarzeń, które powodują określone zmiany w osobowości człowieka. wychowanie sensu largo = socjalizacja ; sensu stricto- proces obejmujący ciąg sytuacji wychowawczych. jest czynnością celową , świadomą , zorganizowaną ;
6 . CO TO JEST KSZTAŁCENIE
teza i pojęcie kształcenia występują w dwóch znaczeniach , a kryterium ich rozróżniania stanowią formy , dzięki którym człowiek zdobywa wykształcenie. kształcenie sensu largo samodzielne i kierowane czynności człowieka , podejmowane w celu osiągnięcia określonego zasobu wiedzy o otaczającym świecie. są to wszystkie formy działalności ludzkiej mające na celu zdobycie wykształcenia, a wykształcenie wynika z nauczania i samokształcenia. rezultatem kształcenia jest wykształcenie , na które składa się m . innymi : kształcenie sensu stricto - jest tożsame z nauczaniem i uczeniem się i kształceniem . jest to działanie zmierzające do trwałej modyfikacji , ukształtowania lub rozwinięcia w osobowości jednostki dyspozycji instrumentalnych ( wiedzy , umiejętności , inteligencji , uzdolnień , nawyków ). kształcenie ustawiczne ( permanentne ) - jest to stworzenie człowiekowi warunków do nieustannego doskonalenia swojej osobowości , określania celów i dróg poszczególnych etapów doskonalenia swojej osobowości , określania celów i dróg poszczególnych etapów doskonalenia. prowadzi to do dostosowania się do zmiennej rzeczywistości . kształcenie równoległe → kształcenie pozaszkolne
4.Metodologiczne problemy pedagogiki:
EKSPERYMENT-metoda naukowego badania określonego wycinku rzeczywistości wychowującej, polegający na wywołaniu lub tylko zamierzeniu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jekiegoś innego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY-badanie grupy-pogladów, Opini, rozmiaru i natężenia zjawisk społecznych. Badamy za pomocą ankiety, wywiadu, analizy diagnostycznej.
STADIUM INDYWIDUALNEGO PRZYPADKU-każda sytuacja wymagająca pomocy Powinna być szczegółowo zbadana, analiza powinna Uwzględnić nie tylko indywidualną biografię, ale również środowisko społeczne i sytuację rodzinną Do zadań pracownika społecznego należy wyjaśnienie Przyczyny sytuacji wymagającej pomocy oraz Określenie wpływu proponowanej pomocy na usuwanie Źródeł nędzy i wykolejenia. Zadaniem pomocy społ. jest nie tylko organizowanie wsparcia materialnego w Przypadkach nędzy, ale przede wszystkim pobudzanie Aktywności i zaradności osób objętych akcją charytatywną Za pomocą wywiadów, wizyt domowych, lustracji społeczn.
5.elemety pojęć pedagogiki:
Socjalizacja - to wpływy środowiskowe. Jest to wszechstronne i zwarte wprowadzenie jednostki w obiektywny świat społeczeństwa albo jakiś jego sektor.
Socjalizacja pierwotna - jest pierwszą socjalizacją, którą jednostka przechodzi w dzieciństwie i za pomocą której staje się członkiem społeczeństwa.
Socjalizacja wtórna - jest to każdy następujący proces, który wprowadza jednostkę mającą już za sobą socjalizację pierwotną w nowy sektor obiektywnego świata.
Kształcenie - samodzielne i kierowane czynności człowieka podejmowane dla osiągnięcia określonego zasobu wiedzy o otaczającym go świecie, poznanie samego siebie, zdobycia umiejętności potrzebnych mu do przeobrażania świata i do rozwoju jego uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej. Rezultatem kształcenia jest zdobycie wykształcenia
Nauczanie - jest to kierowanie procesem uczenia się, planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami umożliwiająca im zdobywanie wiedzy, umiejętności, nawyków oraz rozwijanie zdolności i zainteresowań.
Osobowość - to zespół względnie stałych cech i mechanizmów wewnętrznych, które psychicznych. Osobowość kształtuje się w toku rozwoju społecznego jednostki początkowo pod wpływem emocjonalnego oddziaływania najbliższego otoczenia, później wychowanie w rodzinie, szkole, pod wpływem TV, radia, własnej aktywności.
UCZENIE SIĘ - proces, w którego toku na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. U.s. jest jedną z podstawowych form działalności ludzi — prócz pracy, zabawy i działalności społeczno-kulturalnej. Istnieją różne teorie u.s., jak np. asocjacjonizm, teoria postaci, pawłowizm, operacjonizm; każda z nich ujmuje jakąś stronę tej bardzo zróżnicowanej formy działalności ludzi i zwierząt.
WYCHOWANIE-to całość zamierzonych oddziaływań Środowiska społecznego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:
WYCH.NATURALNE- pod Wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje
WYCH. INSTYTUCJONALNE -celowe, planowane Oddziaływanie instytucji wychowującej np.: szkoły, Domy dziecka, internaty, przedszkola.
SAMOWYCHOWANIE-oddziaływanie to ma Wpływ na stosunek jednostki do otaczającego świata, Kształtowanie się systemów wartości, norm, celu życia. W pedagogice istnieją definicje, które kładą nacisk na Celowe dokonywanie zmian w osobowości człowieka Pod wpływem czynników zew, jednostka stanowi w Nich przedmiot oddziaływań.
7,SYSTEMY WYCHOWAWCZE-
SOFIŚCI-nazywali Się nauczycielami mądrości i cnoty. Oni pierwsi opracowali Metody Wychowania polegające na bezpośrednim Kontakcie z młodzieżą. Przestrzegali zasad indywidualizacji i uspołecznienia. Wyznawali zasadę - wych przez rozwój intelektu -wiedzieć to postępować słusznie. Sofiści analizowali czynniki wych, wymieniając wśród nich: zadatki wrodzone, środowisko Wraz z jego kulturą, ćwiczenie, uczenie się, własną aktywność jednostki.
SOKRATES etapy wych: ciekawość, logiczne stopnie nauczania: Uczenie się, nauczanie, umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy ,
Dusza roślinna-sen, ruch, odżywianie,
Dusza zwierzęca- chęć poznania
Dusza rozumna-refleksja wew nad tym co pozostało.
KWINTYLIAN-ujmuje opinię o wychowaniu analizując Takie hasła: cele, metody, proces, warunki.
ARYSTOTELES-opierała się na nim cała nauka wych. Az do XVIIw. Wychowanie miało charakter polityczny i Państwowy. Człowiek nie może istnieć poza społeczeństwem, jest jednostka polityczną. Rozwijał etykę przyjaźni i etykę współczucia miedzy ludźmi. Ważne jest wych w rodzinie. Zwraca uwagę na dobór osób jakie bywają w towarzystwie dziecka np.: dziecko Nie może przebywać w towarzystwie niewolników, uważał Związki pomiędzy pedagogika a psychologią.
VIVES- Przeciwnik wych scholastycznego i zwolennik wych Państwowego. Zalecał oparcie nauczania na obserwacji i spostrzeganiu, oraz na rozwijaniu samodzielności Uczniów. W metodach wych zalecał łagodność i Budzenie zainteresowań aniżeli kary. Ćwiczenia Fizyczne radzi prowadzić na świeżym powietrzu. Za najlepszy środek utrzymania karności uważa Przywiązanie ucznia do nauczyciela.
ROUSSEAU- po Raz pierwszy zwrócił uwagę na potrzebę uwzględnienia indywidualnych cech dziecka, podkreślił rolę jaką odgrywają specyficzne prawa w rozwoju osobniczym dziecka, dostrzegł przełomowe znaczenie procesu dojrzewania. Wiążąc zagadnienia ped z psychologią stał się inicjatorem ped psychologicznej. Trzeba zaznaczyć, ze wych naturalne i wszystkie swoje wskazówki pedagogiczne odniósł do sfery zamożnych, stał on na stanowisku, że nędza i bieda zapewniają niższym klasom wych naturalne. Odrzucał on także wych kobiet jako rzecz zbędną dla ich roli jaką miały odgrywać w społeczeństwie( żona, matka).
8.System tradycyjny herbartowski -
został opracowany w 1807r przez J. Fryderyka Herbarta polega on na dorobku Teoretycznym etyki i psychologii. Zakłada on, że proces Nauczania dominuje nad procesem uczenia się. W Niemczech Rozwinęła się nowa gałąź przemysłu masowo drukowano książki Powstał 1 masowy zawód nauczyciela- był on pracownikiem Państwowym, funkcjonariuszem państwowym. Nauczyciel tak Kształtował obywateli aby odpowiadało to państwu. Powstały
Placówki do kształcenia nauczycieli. Szkoła była tak zaprojektowana Aby było kilka oddziałów klasowych (4-8 ) i musiała posiadać 2 mieszkania dla nauczycieli.
System szkolenia- Kształtowano po to by wychować obywatela posłusznego Państwu. Obywatel który posiadał ogólne wykształcenie Humanistyka. Podstawą była znajomość greki i łaciny, Kultury, sztuki, grano na instrumentach. Każdy wychowanek szlifował normy i prawa. Nauczyciel miał dominującą Pozycję, wykładał i przekazywał wiedzę, był źródłem wiedzy Były stosowane kary cielesne. Było to kształcenie Reprodukcyjne, nauczyciel utrzymywał dyscyplinę w szkole. Rodzice nie mieli wpływu na funkcjonowanie nauczycieli. Mit, że Nauczyciel ma zawsze rację, Niemcy wymyślili, ze w każdym powiecie Jest komórka która kontroluje szkolę kierownika i jakie ma efekty kształcenia. Cały świat przyjął system herbartowski nawet Rosja. Wszystkie lekcje były uporządkowane według dalszego systemu
4 elementy lekcji: -budowa lekcji- część powtarzająca nauczyciel wzbudzał u uczniów pamięć, wydobywał wiedzę- część postępująca spotkania uczniów z nowa wiedzą.
SYSTEM PROGRESYWNY- J Dewey amerykański pedagog i psycholog. Szkoła na potrzeby lokalnej społeczności. Ma służyć nauczycielom po południu są uczniowie i dzieci, wieczorem dorośli. My płacimy i my wymagamy - nauczyciel musi się podporządkować rodzicom; w tym systemie rodzice maja wgląd na nauczycieli. W szkole nauczyciel jest
organizatorem, źródłem wiedzy staje się każdy kto ma cos do powiedzenia. Zajęcia praktycznie miały racjonalnie łączyć naukę książkową ze Zdobywaniem wiedzy w drodze do samodzielnego wysiłku umysłowego i Poczynań praktycznych do łączenia teorii z praktyką.
PEDAGOGIKA KRYTYCZNA-w latach 70 XX w w USA. Postmodernizm To taka filozofia, która nazywana była jako jedno wielkie cytowanie ( Misz masz ) opiera się na przywołaniu do rzeczywistości tego co już było. Chodzi o to aby była historia , wszystko ma być uaktualnione.
Postmodernizm wyrósł w literaturze najpierw a później wliczony Do innych dziedzin. Jock Derrika wprowadził pojęcie dekonstrukcji tekstu - odczytywanie dzieł jak kto chce. Każdy może odczytać to co chce dokonuje rekonstrukcji New age -chwilowy zachwyt, przygotowanie się na przyjście nowego tysiąclecia zwłaszcza, że pojawiają się różne wizje. PEDAGOGIKA POGRANICZA KULTUROWEGO- Amerykanie odkryli, ze
są tak zróżnicowani; musza nauczyć się tolerancji, umiejętność Akceptacji tak właśnie przejawia się pedagogika pogranicza Kulturowego.
Tolerancja - umożliwia ona , aby nie było zróżnicowania W dostępie do edukacji, kultury, polityki. Kosak-ŁUCZEWSKI- Zajmowali się badaniem pogranicza kulturowego w Kaszubach.
ANTYPEDAGOGIKA -Hubertus Schoenebuk -był pacyfistą. Stworzył antypedagogikę- przeciwieństwo pedagogiki. Antypedagogika Jest zorientowana, socjocentryczna
1 założył w Berlinie stowarzyszenie Które pragnęło nadać dzieciom pełne prawa obywatelskie
2 dzieci powinny mieć prawo wyboru środowiska w którym chce żyć
3 Dziecko ma własny instynkt poczucia dobra. Dorośli zmieniają jego Osobowość
4 Nauczanie pedagogiczne jest opresyjne
5 próbował Upowszechnić swoje idee, jeździł dużo po Polsce często bywał w Łodzi. W Niemczech zaś jest znienawidzony jednak wiele poglądów zostało Włączone do realizacji. PEDAGOGIKA HUMANISTYCZNA-1 rozwój wychowanka, promowanie szeroko pojętych zmian człowieka, rewizja Obowiązujących def. Świata, wykroczenie poza jego def; pośredni
Wpływ na dziecko polegający na organizowaniu sytuacji, okazji Warunków sprzyjających rozwojowi ; współdziałanie, partnerstwo
9.PROCES WYCH-
to działania podejmowane przez wychowawców Ustalone przez politykę edukacyjną państwa, działania powodują skutki osobowości wychowanka.
IDEAŁY WYCH- od słowa idee- Posiadanie czegoś, ale obiektywnie nie istniejące. To pewna myśl, która organizuje praktykę, ale sama w sobie nie istnieje. Pełen Opis dojrzałej osobowości człowieka. Ideał wych jest bliski pojęciu który występuje na gruncie socjalizacji. Jest przekazywany z pokolenia Na pokolenie. Ideał różni się tym, ze ma charakter
Świadomy.
IDEAŁ SKŁADA SIĘ: nadrzędne cele Wychowania trzy zasady:
1 dążenie do poszukiwania Prawdy o świecie
2 mądrość sfera emocjonalna, Konstruowana przez wartość piękna
3 życie zgodne z Zasadami naturalnymi
CELE INSTRUMENTALNE I KIERUNKOWE
1 cele etapowe
2 cele operacyjne- Rozwijanie umiejętności człowieka.
CELE WYCH- Ściśle powiązane z ideałem. Stan rzeczy, które Pragniemy osiągnąć, stan ukierunkowujący nasze Działania
ŹRÓDŁA CELÓW WYCH:
1.źródła biologiczne - rozwoj organizmu, bycie elementem przyrody Jan Jakub RUSSO w XVIII w ogłosił, że wych Człowieka nie powinno odbiegać od wzrostu biologicznego Powinno się mieć jak najwięcej moralności naturalnej.
2 społeczeństwa ( J. Dewey)- dobro środowiska ma być najważniejsze
3 Uniwersalne-przywołuje się 4 wartości: Prawda, dobro, piękność, sprawiedliwość.
4 wizja Przyszłości- źródła ideologiczne przyszłość społeczeństwa.
5 wartości religijne ( tradycja religijna w jakiej wych się Dziecko)
FORMY WYCH- proces wych przyjmuje pewną formę ze względu na rodzaj podejmowanych aktywności Wychowanka.
DWA RODZAJE FORM:
1 rzeczowe- wycieczka Edukacyjna, zabawa, nauka szkolna
2 organizacyjne-Działalność zespołowa, indywidualna, zbiorowa.
10.DZIEDZINY WYCH-
MORALNE- wych to polega na Wdrążeniu ludzi do zachowań zgodnych z przyjętymi W danym społeczeństwie normami umożliwiającymi harmonijne współżycie. Człowiek nie mógłby żyć w Społeczeństwie w którym nie obowiązywałyby normy Regulujące zachowania ludzi gdyż byłby wtedy pewien Własnego bezpieczeństwa, własnego mienia i spokoju. Wpajanie dzieciom i młodzieży zasad moralnych, przez wyjaśnienie ich znaczenia, jak i wdrażanie ich we Własne działalności ma na celu ochronę pojedynczych osób.
INTELEKTUALNE-zadaniem jego jest zapoznanie dzieci i Młodzieży lub dorosłych z najważniejszymi prawami, zjawiskami i faktami z zakresu nauk ścisłych, przyrodniczych z zakresu Życia społecznego i kulturalnego, dając orientację w obecnej rzeczywistości i przygotowującymi do działalności w Zmieniających się warunkach. Całość zdobytej wiedzy oraz przekonania tworzą w człowieku określony światopogląd. Wych intelektualne nie tylko wzbogaca wiedzę i kształtuje umiejętności, ale również kształci zdolności poznawcze człowieka.
ESTETYCZNE- polega na rozbudzaniu wrażliwości dzieci, młodzieży i dorosłych na różnorodne przejawy piękna w otaczającej nas rzeczywistości.
FIZYCZNE -przebieg i efekt uczenia Się zależy w dużej mierze Od zdrowia fizycznego jednostek i ich trybu życia. Ruch wpływa korzystnie na prace narządów wewnętrznych. ZDROWOTNE -wych to ma prowadzić do kształtowania Pozytywnych postaw do własnego zdrowia i pozytywnych postaw Co do zdrowia innych ludzi. Chodzi tu o ukształtowanie postaw Pro zdrowotnych. Wych pro zdrowotne powinno być realizowane Przede wszystkim w rodzinie, szkole oraz innych instytucjach Opiekuńczo-wychowawczych. Szczególna rolę odgrywają tu placówki zdrowia, które powinny współpracować z innymi placówkami.
7 . CO TO JEST ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE
z punktu widzenia pedagogicznego interesuje nas środowisko wychowawcze , które jest elementem środowiska społecznego. Środowisko to jakiś układ rzeczy, ich właściwości , układ procesów , które współwarunkują istnienie przedmiotów . Kryterium wyróżnienia środowiska jest przedmiot ( np. człowiek , wychowanie , nauka, praca ) . Środowisko to wszystkie elementy rzeczywistości , które oddziaływają na przedmiot , i na które przedmiot oddziaływuje ( rówieśnicy , nauczyciele , rodzice ) otoczenie - wszystkie elementy, które nie wchodzą w bezpośrednie relacje z przedmiotem, ale oddziaływują na jego środowisko.
12 . SCHARAKTERYZUJ PODSTAWOWE ELEMENTY SYSTEMU WYCHOWANIA
cele wychowania - w każdym wychowaniu realizowane są jawne oraz ukryte , faktyczne i deklarowane pośrednio i bezpośrednio realizowane poprzez dobór treści kształcenia , charakter i organizację danego systemu oświatowo - wychowawczego cele kształcenia i wychowania oraz ideały wychowawcze . owe ukryte cele są często ważniejsze od jawnych , a zwłaszcza tylko deklarowanych. obecnie w Polsce wyłonił się nurt , wg którego za iluzję przyjmuje się fakt wychowania poprzez stworzenie jedynie warunków do rozwoju osobowości dzieci lub młodzieży , zdając się jedynie na ich żywioły , czyli rozwój spontaniczny i nieskrępowany. na rozwój jednostki starają się bowiem wpływać inne osoby poprzez różne działania czy też bodźce. pamiętać przy tym należy , że w procesie wychowania potrzebna jest miara do oceny tworzonych warunków wychowawczych , działań , czy też bodźców. jej podstawą mogą być świadomie przyjęte cele i ideały , które są oparte na naukowej procedurze ich formułowania. Metodologia (metody) - droga do określonego celu; algorytm postępowania w drodze do celu; metody dzielą się na bezpośrednie ( metoda przekonywania, ćwiczenia, wyróżniania, karania, przykładu osobistego ); pośrednie ( opinia społeczna, środowisko wychowawcze , środowisko pracy ); Zasady - reguły postępowania wobec wychowanka, aby proces wychowania przebiegał prawidłowo; Wg Włodzimierza Szewczyka wyróżniamy 9 zasad : motywacji, praktyczności, aktywności, bezpośredniości, receptywności, systemowości, trwałości, zespołowości, indywidualności. Środowisko wychowawcze - to jakiś układ rzeczy, ich właściwości , układ procesów , które współwarunkują istnienie przedmiotów . Kryterium wyróżnienia środowiska jest przedmiot ( np. człowiek , wychowanie , nauka, praca ) . Środowisko to wszystkie elementy rzeczywistości , które oddziaływają na przedmiot , i na które przedmiot oddziaływuje ( rówieśnicy , nauczyciele , rodzice ) ; Treści wychowania - to co chcemy przekazać wychowankowi w procesie wychowania; Wychowawca i wychowanek jako najważniejsze elementy procesu wychowania
27 . PEDAGOGIKA FILOZOFICZNA - NORMATYWNA
Filozoficzna - skłonność do uprawiania etyki, aksjologii ( nauki o wartościach ), filozofia kształcenia i wychowania; Normatywna - wychowanie dziecka do pewnego wzorca winno być oparte na normach, które pedagog uważa za cenne i które muszą być przekazane ;
46 . CO TO JEST PIECZA RODZICEILSKA
Piecza rodzicielska zastąpiła u Łopatkowej pojęcie „władza rodzicielskiej”. Jest to opieka, troska, wsparcie. W stosunkach między rodzicem a dzieckiem powinna występować mądrość wymagająca miłości, nie odwołująca się do władzy. Dziecko powinno podlegać troskliwości rodziców, autorytetowi ich serca i ducha, a nie rodzicom jako osobom fizycznym z prawami władzy.
48 . CZYM PRZEDE WSZYSTKIM POWINIEN CHARAKTERYZOWAĆ SIĘ WYCHOWAWCA DZIECI
Wychowawca dzieci powinien: kochać dzieci ; - odpowiadać sercem na serce nie obawiając się, że kogoś faworyzuje lub się z kimś spoufala ; -nie musi bać się kontaktu emocjonalnego z uczniem, gdyż może to być pomocne w nauce dziecka, w dotarciu do jego osobowości. ( Dziecko podejmie trud nauki dla tego, kogo kocha
49 . CO JEST CELEM PEDAGOGIKI SERCA
Celem pedagogiki serca powinno być takie wychowanie człowieka dobrego, który urzeczywistniając miłość mógłby powiedzieć o sobie : „ amo ergo sum - kocham, więc jestem ”.
54 . JAKIE KATEGORIE NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ PODCZAS ROZWIJANIA PREDYSPOZYCJI I TALENTÓW DZIECKA
predyspozycje umysłowe - ( głowa ) : postrzeganie, wyobraźnia, myślenie, pamięć, poznawanie, osądy, mowa ; predyspozycje duchowe - ( serce ) : miłowanie, wdzięczność, zaufanie, wiara, chęci, empatia, intuicja predyspozycje manualne - ( ręka ) : siła, spryt, zręczność, praca ;
57 . CZYM RÓŻNI SIĘ PEDAGOGIKA NIEDYREKTYWNA OD WYCHOWANIA NIEKIEROWANEGO
Pedagogika niedyrektywna a wychowanie niekierowane to jest to samo .Chodzi tu o porzucenie pedagogiki przymusu ( różnych propozycji i recept , dyrektyw wychowawczych ) na rzecz wychowania i uczenia się we wzajemnej niezależności i braku kierowania. W Polsce używa się określenia „ wychowanie niekierowane ”;
58 . JAKIE KOMPONENTY SKŁADAJĄ SIĘ NA POSTAWĘ WYCHOWAWCY WOBEC WYCHOWANKA W PEDAGOGICE NIEDYREKTYWNEJ
Autentyczność - aby każdy mógł być sobą, bez narzucania innym własnych uczuć, wartości; Gotowość - ( czujność ) - do udzielania dziecku swojej pomocy, do zaspokojenia zainteresowań, dzielenie się własnymi doświadczeniami; Empatia - szczególna wrażliwość na cudze uczucia, postawy, wartości i uświadomienie ich sobie; Twórczość - zdolność do zmiany, elastyczności i oryginalności w rozwiązywaniu problemu;
59 . CO TO ZNACZY NIEDYREKTYWNA POSTAWA WYCHOWAWCY WOBEC WYCHOWANKA
Niedyrektywna postawa wychowawcy wobec wychowanka opiera się na nie narzucaniu wychowankowi wzorów osobowych i zachowań do naśladowania, programów, czynności;
68 . NA CZYM POLEGA EDUKACJA ELASTYCZNA
Edukacja elastyczna polega na realizacji programu opartego na samokształceniu, w wierze w siebie, rozwiązywaniu problemów, elastyczności. Jest to model uczenia się sposobami wybranymi przez samych zainteresowanych. Naczelnym hasłem edukacji elastycznej jest stwierdzenie, iż „Szkoła nie robi nic takiego, czego ty byś lepiej nie zrobił ”.
69 . WYMIEN PIĘĆ CECH EDUKACJI ELASTYCZNEJ
1 . nie ma jednego miejsca dla edukacji ( może być szkoła, dom, muzea ) ;
2 . obecność nauczyciele w procesie dydaktycznym nie jest niezbędna ;
3 . rodzice widziani jako aktywni partnerzy i współpracownicy szkoły ;
4 . nauczanie to nie tylko instruktaż i szkolenie. Ważne są inne rodzaje zdobywania wiedzy stymulowanie, pomoc w dotarciu do źródeł ;
5 . w programach edukacyjnych można korzystać z dostępnych w domu źródeł informacji, np. wideo, komputer, telewizja;
70 . JAKĄ DODATKOWĄ NAZWĄ OKRESLA SIĘ PEDAGOGIKĘ NIEAUTORYTARNĄ
Pedagogikę nieautorytarną określa się jako „ wychowanie bez zwycięzców i bez pokonanych ”
88 . CO TO JEST PEDAGOGIKA KRYTYCZNA
Pedagogika krytyczna -nośnik ideologii rewolucji społecznej ; wg W. Brezinka : „ Polityczna pedagogika Nowej Lewicy, brak przydatnej dla praktyki wiedzy” ; pojawiła się na przełomie lat 60 tych i 70 tych w Niemczech ; miała wpływ na spór o naukowość pedagogiki oraz przyczyniła się do rozpoznawania alienacji, uprzedmiotowienia i jednostronności w wyjaśnianiu ukrytych mechanizmów i struktur „kolonizujących” życie jednostek i grup społecznych ; pedagogika stała się pośrednio za sprawą teorii krytycznej źródłem inspiracji dla ruchu studenckiego protestu w jego początkowym stadium, a jej przedstawicieli obciążano odpowiedzialnością za stworzenie polityczno - duchowego klimatu dla sceny terrorystycznej przełomu lat 70 i 80; pedagogika krytyczna w nowej roli oznacza walkę klasową w sektorze wychowania i kształcenia, tj. eksponowanie w jej analizach antagonistycznych struktur : dziecko - wychowawca, dzieciństwo - dorosłość, dziecko - społeczeństwo ;
104 . KTO WPROWADZIŁ DO PEDAGOGIKI POJĘCIE ANTYPEDGOGIKA
W 1974 roku Heinrich Kupffer był pierwszym pedagogiem niemieckim, który przez analogię do nowego humanistycznego nurtu w psychiatrii jakim była antypsychiatria wprowadził do pedagogiki pojęcie antypedagogiki ;
105 . CO TO JEST ANTYPEDAGOGIKA
„Zakazany owoc na drzewie poznania” ; ruch antyautorytarnego protestu w naukach o wychowaniu ; opowiada się za całkowitą rezygnacją z roszczeń wychowania ; pedagogika pozostawienia dziecka, zakazu ingerowania w jego wychowanie ; teoretyczna refleksja i praktyka edukacyjna ; postrzegana jest jako nauka z politycznymi implikacjami, jako zamach na odwieczny porządek społeczno - kulturowy ; antypedagogika zerwała z pojęciem i fenomenem wychowania ; idea wychowania postrzegana jest przez nią jako wróg moralności, etyki ; dla antypedagogiki podmiotowość dziecka nie jest punktem dojścia, ale punktem wyjścia w stosunkach międzyludzkich; ale nie jest ona jedynie prądem negatywnym; w rzeczywistości zależało na poruszeniu sumień pseudowychowawców z perspektywy dzieci ; jest to pedagogika minimalizowanej interwencji w wewnętrzny świat dziecka ; jest jedną z równoprawnych dróg możliwego sposobu życia ; jest to nowa pedagogika, nie oznacza to , że jest lepsza, ale jest inna ; umożliwia dorosłym pokojowe wzajemne zbliżanie się do siebie i do dzieci ;
106 . WYMIEN PODSTAWOWE OBSZARY NEGOWANE PRZEZ ANTYPEDAGOGIKĘ
1 . negacja konkretnej tradycji praktyki pedagogicznej (np. opresja, etykietowanie, manipulacja) ;
2 . negacja zinstytucjonalizowanego systemu kształcenia (źródło dehumanizacji stosunków międzyludzkich) ;
3 . negacja idei i funkcji wychowania jako takiego ;
4 . negacja pedagogicznych teorii, ich podstaw i rozwoju ;
108 . WYMIEŃ ARGUMENTY PRZECIW ANTYPEDAGOGICE
1 . antypedagogika nie powinna odgradzać się od dziedzictwa pedagogiki , bo sama buduje na niej swoje przesłanki ; 2 . problem wychowania nie zniknie z żadnych doświadczeń i teorii ; 3 . wyzwolenie dzieci od wychowania jest idealistyczną iluzją - jeśli się dziecka nie wychowuje , to wymyka się spod kontroli i może dojść do wielu wypaczeń ; 4 . nie można zgodzić się z kwestią różnic między dziećmi a dorosłymi, gdyż dorośli mają problemy ze swoimi dziećmi a nie odwrotnie ; 5 . antypedagogika popełnia błąd, że kreuje ideał człowieka dorosłego jako człowieka wolnego ; 6 . antypedagogika głosi, że rozwój dziecka następuje naturalnie ; natomiast psychologia rozwojowa mówi, że rozwój dziecka wymaga stworzenia mu pewnych warunków , m. innymi pewnego oporu ; 7 . „mit zerwania” - antypedagogika zrywa z tradycją pedagogiki tylko dlatego, że odcina się od wychowania i pedagogikę określa „czarną pedagogiką” ; 8 . antypedagogika zabiera pedagogom prawo nie tylko do działania, ale nawet do istnienia prawa do wychowania ; 9 . antypedagogika jest radykalnym odłamem romantyzmu jako sprzeciw przeciwko scjentyzmowi i inżynierii społecznej;
109 . SCHARAKTERYZUJ POGLĄDY BRAUNMUHLA NA ANTYPEDAGOGIKĘ
Neguje on pedagogikę odmawiając jej prawa do dalszego istnienia i rozwoju ; nazywa ją czarną pedagogiką ; jasno określa prawa, które powinny być zagwarantowane dzieciom, by społeczeństwo i środowisko ich życia nie było dla nich szkodliwe lub wrogie ; sugeruje możliwości odmiennego sposobu zapewnienia szczęśliwości ludziom bez względu na wiek , nowy sposób porozumiewania się i współistnienia ze sobą pokoleń ; podobnie jak Schoenebeck uważa, że kultura socjalizacyjna nie może być wymuszana przez którąś stronę, nie może redukować prawa do kontynuowania innych typów kultury ; autor mówi za Rogersem, że nie można narzucać komuś wolności, jeśli on sobie tego nie życzy ; widoczny jest twórczy niepokój o losy ludzkości, który prowadzi do nowych zainteresowań i odkryć rzeczywistości, która wykracza poza ramy pedagogiczne ; każdy może sam decydować o tym, czy chce być pedagogiem czy antypedagogiem ;
151 . KTO BYŁ PREKURSOREM PEDAGOGIKI ANTYAUTORYTARNEJ , PODAJ TYTUŁ JEGO PUBLIKACJI
Był nim wybitny humanista i filozof, Teodor Adorno, który w 1966 roku napisał esej „ Wychowanie po Oświęcimiu”.
169 . CO TO JEST PEDAGOGIKA EMANCYPACYJNA
Jest to pedagogika powstała na bazie teorii krytycznej T. Adorno i jest powrotem do idei wolności w wychowaniu; Nawiązuje do psychoanalizy, ale jej głównym założeniem jest emancypacja rozumiana jako proces osiągania stanu autonomii i dorosłości, uzyskanie przez młodego człowieka wewnętrznej niezależności od autorytetów; powstała ona na przełomie lat 50 - tych i 60 - tych. Zapoczątkowana przez Paulo Freire w Brazylii ; przeciwstawiała się tradycyjnemu wychowaniu, walczyła ze strukturami władzy ; nazwana przez Freire pedagogiką uciśnionych ;
170 . CO TO JEST EMANCYPACJA
Jest to walka o samostanowienie, równouprawnienie, współdecydowanie, demokrację, samorządność, mądrość i racjonalizm ; Jest to wyzwolenie się od despotyzmu, przymusu i przemocy, irracjonalizmu, głupoty; Wszystko w celu osiągnięcia stanu autonomii i dojrzałości osobowej ;
171 . SCGARAKTERYZUJ PIERWSZY TYP PODEJŚCIA DO PEDAGOGIKI EMANCYPACYJNEJ (POLITYCZNO - INSTRUMENTALNY)
Jest to takie podejście do nauki o wychowaniu, które sprawiło, że pedagogika ta stała się głównie ruchem protestu przeciwko nowemu społeczeństwu przemysłowemu, przeciw jego ideologii, przeciw zagrożeniu ekologicznemu; Celem w tym nurcie stało się rozpoznawanie warunków, które uniemożliwiają jednostce bycie podmiotem i walka o nie ; Na czele tego nurtu stanęli neoromantycy, radykałowie i ludzie Nowej Lewicy (związani z ruchem reorientacji procesu wychowania w Niemczech po Ii wojnie światowej) ;
172 . SCHARAKTERYZUJ DRUGI TYP PODEJŚCIA DO PEDAGOGIKI EMANCYPACYJNEJ (INDYWIDUALISTYCZNO - ANARCHISTYCZNY)
Jest to nurt dążący do ukształtowania nowego człowieka, żyjącego wospołeczeństwie wolnym od władzy i przemocy ; naczelnym celem wychowania jest tu umożliwienie człowiekowi bycia wolną osobowością bez przymusów jakie niesie ze sobą państwo, religia, prawo i normy moralne; uważano, że owe przymusy zostały wymyślone po to, by pozbawić jednostkę możliwości samostanowienia;
173 . CO TO JEST PEDAGOGIKA UCIŚNIONYCH I KTO JEST JEJ TWÓRCĄ
Pedagogika uciśnionych to pedagogika emancypacyjna stworzona przez Paulo Feire; Ma ona stale walczyć w obronie uciśnionych o odzyskanie człowieczeństwa; należałoby również uwolnić samych opresorów z niesprawiedliwego porządku, który doprowadził do dehumanizacji ich postaw wobec współobywateli; pedagogika ta jest jedyną pośród wszystkich nauk o wychowaniu, która jest zainteresowana pomocą ludziom w przerwaniu ciszy klas uciskanych, która wyrwie ich ze stanu zniewolenia do stanu własnej autonomii; cechą tej pedagogiki była troska o humanizację codziennego życia ;
182 . GDZIE, KIEDY I DLACZEGO POWSTAŁA PEDAGOGIKA MIĘDZYKULTUROWA
Powstała ona w Niemczech na początku lat 70 -tych, kiedy to pojawiła się potrzeba wyjścia w badaniach pedagogicznych do procesów i spotkań przedstawicieli różnych kultur i narodowości (a nie jednej , tzn. w Niemczech i z Niemcami) ;
183 . CO JEST CELEM PEDAGOGIKI MIĘDZYULTUROWEJ
celem pedagogiki międzykulturowej jest stworzenie równoprawnych warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w ramach danego społeczeństwa ; dodatkowo miała ona na celu poszerzenie horyzontu problemów o jeszcze inne, istniejące w danym społeczeństwie kultury i subkultury, rozpoznanie ich i uświadomienie istniejących między nimi różnic ; chodziło o inspirowanie wzajemnych spotkań i wymianę doświadczeń , pozwalających na pokojowe współistnienie, tolerancję i zrozumienie ;
184 . JAKĄ ROLĘ PEŁNI WSPÓŁCZESNA PEDAGOGIKA MIĘDZYKULTUROWA
Rolą współczesnej pedagogiki międzykulturowej jest umożliwienie ludziom nabycia umiejętności i gotowości do wolnych od uprzedzeń spotkań między osobami różnej narodowości ; służyć temu ma organizowanie wymian i różnych form wzajemnych spotkań między dziećmi i młodzieżą różnych krajów, przyjmuje się bowiem hipotezę, iż ludzie różnych kultur, którzy często się ze sobą spotykają, przełamują obustronne uprzedzenia, a równocześnie sami poszukują lepszego zrozumienia obcej sobie kultury ;
CO TO JEST ANTYPEDAGOGIKA
„Zakazany owoc na drzewie poznania” ; ruch antyautorytarnego protestu w naukach o wychowaniu ; opowiada się za całkowitą rezygnacją z roszczeń wychowania ; pedagogika pozostawienia dziecka, zakazu ingerowania w jego wychowanie ; teoretyczna refleksja i praktyka edukacyjna ; postrzegana jest jako nauka z politycznymi implikacjami, jako zamach na odwieczny porządek społeczno - kulturowy ; antypedagogika zerwała z pojęciem i fenomenem wychowania ; idea wychowania postrzegana jest przez nią jako wróg moralności, etyki ; dla antypedagogiki podmiotowość dziecka nie jest punktem dojścia, ale punktem wyjścia w stosunkach międzyludzkich; ale nie jest ona jedynie prądem negatywnym; w rzeczywistości zależało na poruszeniu sumień pseudowychowawców z perspektywy dzieci ; jest to pedagogika minimalizowanej interwencji w wewnętrzny świat dziecka ; jest jedną z równoprawnych dróg możliwego sposobu życia ; jest to nowa pedagogika, nie oznacza to , że jest lepsza, ale jest inna ; umożliwia dorosłym pokojowe wzajemne zbliżanie się do siebie i do dzieci ;
WYMIEN PODSTAWOWE OBSZARY NEGOWANE PRZEZ ANTYPEDAGOGIKĘ
1 . negacja konkretnej tradycji praktyki pedagogicznej (np. opresja, etykietowanie, manipulacja) ;
2 . negacja zinstytucjonalizowanego systemu kształcenia (źródło dehumanizacji stosunków międzyludzkich) ;
3 . negacja idei i funkcji wychowania jako takiego ;
4 . negacja pedagogicznych teorii, ich podstaw i rozwoju ;
WYMIEŃ ARGUMENTY PRZECIW ANTYPEDAGOGICE
1 . antypedagogika nie powinna odgradzać się od dziedzictwa pedagogiki , bo sama buduje na niej swoje przesłanki ; 2 . problem wychowania nie zniknie z żadnych doświadczeń i teorii ; 3 . wyzwolenie dzieci od wychowania jest idealistyczną iluzją - jeśli się dziecka nie wychowuje , to wymyka się spod kontroli i może dojść do wielu wypaczeń ; 4 . nie można zgodzić się z kwestią różnic między dziećmi a dorosłymi, gdyż dorośli mają problemy ze swoimi dziećmi a nie odwrotnie ; 5 . antypedagogika popełnia błąd, że kreuje ideał człowieka dorosłego jako człowieka wolnego ; 6 . antypedagogika głosi, że rozwój dziecka następuje naturalnie ; natomiast psychologia rozwojowa mówi, że rozwój dziecka wymaga stworzenia mu pewnych warunków , m. innymi pewnego oporu ; 7 . „mit zerwania” - antypedagogika zrywa z tradycją pedagogiki tylko dlatego, że odcina się od wychowania i pedagogikę określa „czarną pedagogiką” ; 8 . antypedagogika zabiera pedagogom prawo nie tylko do działania, ale nawet do istnienia prawa do wychowania ; 9 . antypedagogika jest radykalnym odłamem romantyzmu jako sprzeciw przeciwko scjentyzmowi i inżynierii społecznej;
CO TO JEST PEDAGOGIKA EMANCYPACYJNA
Jest to pedagogika powstała na bazie teorii krytycznej T. Adorno i jest powrotem do idei wolności w wychowaniu; Nawiązuje do psychoanalizy, ale jej głównym założeniem jest emancypacja rozumiana jako proces osiągania stanu autonomii i dorosłości, uzyskanie przez młodego człowieka wewnętrznej niezależności od autorytetów; powstała ona na przełomie lat 50 - tych i 60 - tych. Zapoczątkowana przez Paulo Freire w Brazylii ; przeciwstawiała się tradycyjnemu wychowaniu, walczyła ze strukturami władzy ; nazwana przez Freire pedagogiką uciśnionych ;
GDZIE, KIEDY I DLACZEGO POWSTAŁA PEDAGOGIKA MIĘDZYKULTUROWA
Powstała ona w Niemczech na początku lat 70 -tych, kiedy to pojawiła się potrzeba wyjścia w badaniach pedagogicznych do procesów i spotkań przedstawicieli różnych kultur i narodowości (a nie jednej , tzn. w Niemczech i z Niemcami) ;
183 . CO JEST CELEM PEDAGOGIKI MIĘDZYULTUROWEJ
celem pedagogiki międzykulturowej jest stworzenie równoprawnych warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w ramach danego społeczeństwa ; dodatkowo miała ona na celu poszerzenie horyzontu problemów o jeszcze inne, istniejące w danym społeczeństwie kultury i subkultury, rozpoznanie ich i uświadomienie istniejących między nimi różnic ; chodziło o inspirowanie wzajemnych spotkań i wymianę doświadczeń , pozwalających na pokojowe współistnienie, tolerancję i zrozumienie ;
184 . JAKĄ ROLĘ PEŁNI WSPÓŁCZESNA PEDAGOGIKA MIĘDZYKULTUROWA
Rolą współczesnej pedagogiki międzykulturowej jest umożliwienie ludziom nabycia umiejętności i gotowości do wolnych od uprzedzeń spotkań między osobami różnej narodowości ; służyć temu ma organizowanie wymian i różnych form wzajemnych spotkań między dziećmi i młodzieżą różnych krajów, przyjmuje się bowiem hipotezę, iż ludzie różnych kultur, którzy często się ze sobą spotykają, przełamują obustronne uprzedzenia, a równocześnie sami poszukują lepszego zrozumienia obcej sobie kultury ;