Nowotwory -wykład I część 2

Stany przedrakowe - status praecancerosus

• Nazywamy zmiany patologiczne, na podłożu których częściej rozwijają się nowotwory niż w tkankach prawidłowych tego samego narządu.

Stany przedrakowe właściwe

• są to zmiany patologiczne na podłożu , których raki (nowotwory złośliwe) rozwijają się stosunkowo często;

• w pojęciu tym mieści się określenie zmiany przedrakowej - laesio praecancerosa - jest to zmiana morfologiczne, w której istnieje duże prawdopodobieństwo morfogenezy w raka ;

• określa się ją jako ilościowe i jakościowe zmiany strukturalne zachodzące w tkankach i narządach mogące prowadzić do nowotworu;

• (obrazy morfologiczne mieszczą się na pograniczu między normoplazją a anaplazją)

Przykłady stanów przedrakowych właściwych

• leukoplakia

• nadżerka szyjki macicy z dysplazją

• nadżerka połowiczo zepidermizowana

• rogowacenie starcze skóry

• róg skórny

• skóra pergaminowa

• polipowatość rodzinna jelita grubego

• rozrost gruczołowy atypowy endometrium

Stany przedrakowe w szerokim ujęciu:

• Są to zmiany patologiczne w przebiegu których rozwijają się prawdziwe stany przedrakowe, a dopiero te prowadzą do powstania raka.

Przykłady stanów przedrakowych w szerokim ujęciu:

• nadżerka gruczołowa szyjki macicy w okresie epidermizacji

• skóra starcza

• polipy jelita grubego

• kikuty i metaplazja jelitowa żołądka

• przewlekły wrzód żołądka

• przewlekłe zanikowe zapalenie żołądka

• marskość wątroby

Tzw. Stany przedrakowe dziedziczne

• są to stany chorobowe, do których skłonność została przekazana dziedzicznie;

• zalicza się tutaj:

* skórę żółtą pergaminową - xeroderma pigmentosum

* polipowatość rodzinną jelita grubego

* mnogie nerwioko-włókniaki - choroba Reklinghausena

Rogowacenie starcze przedrakowe - keratosis praecancerosa vel senilis

• Zmiana występuje na podłożu starczego zwyrodnienia skóry

• Klinicznie: ogniskowe zmiany w postaci szarych, ciemnożółtawych lub brunatnawych szorstkich plam,

• *często pokryte łuskami, wielkości do 1 cm;

• *czasami nawarstwienia rogowe mogą przybierać postać rogu skórnego;

• * lokalizacja: na twarzy, małżowinie usznej, szyja, grzbiety rąk;

• * bujanie nowotworowe złośliwe - pojawia się obwódka zapalna oraz rozrost mas z owrzodzeniem

Histopatologicznie - dwa typy:

1. Zmiana o małej aktywności rozrostowej nie stanowiącej bliskiego zagrożenia rakiem - keratosis praecancerosa simplex vel atrophica.

ၴ Charakteryzuje się:

ყ cienkim naskórkiem, w którym atypizacja obejmuje w-wy podstawnej i nie dotyczy zazwyczaj ujść gruczołów potowych;

ყ patologicznym rogowaceniem, polegającym na nawarstwianiu się blaszek parakeratotycznych

ყ częstym wytwarzaniem się akantolitycznych rozwarstwień naskórka ponad komórkami w-wy podstawnej;

2. Zmiana o dużej aktywności rozrostowej, stanowiącej bliskie zagrożenie rakiem - keratosis praecancerosa hypertrophica vel proliferans

• Cechuje się:

• wyraźnym zgrubieniem naskórka, w którym atypia dotyczy bardziej powierzchownych warstw (zatarcie warstwowości naskórka i biegunowego układu keratocyów)

• dużym nawarstwieniem patologicznym keratyny (zbite masy na kształt rogu)

• akantotyczne zgrubienie naskórka z proliferacją w głąb

• pobudzenie melanocytów i nadmierne przebarwienie melaniną dolnych warstw naskórka

ၴ Podłoże, na którym rozwijają się zmiany, wykazują często oznaki zwyrodnienia i zaburzeń unaczynienia;

ყ do zmian tych należą:

ၵ elastosis i bliznowacenie

ၵ nacieki zapalne z limfocytów, plazmocytów i

histiocytów

ၵ nagromadzenie ziaren melaninowych i melanofagów

• Na podłożu keratosis praecancerosa rozwijają się raki płaskonabłonkowe typu epidermoidalnego o przebiegu mniej złośliwym niż inne raki epidermoidalne

Rozrosty rzekomonowotworowe

• To guzy będące rozrostami dojrzałych tkanek

• prowadzą one do powstania guza.

• Nie są to rozrosty niepohamowane,ale

• zatrzymują się po ustaniu przyczyny lub samoistnie.

Przykłady guzów rozrostowych nienowotwowowych:

• Rogowiec kolczystokomórkowy -keratoacanthoma

• nadziąślak - epulis

• bliznowiec - keloid

• mięczak zakaźny - molluscum contagiosum

• Hamartoma

• Choristoma

• Guzowate zapalenie powięzi - fascitis nodularis pseudosarcomatosa

Rogowiec kolczystokomórkowy - keratoacanthoma vel molluscum sebaceum vel acanthoma pseudoinvasivum

• Zmiana o charakterze pojedynczego guza,

• średnicy od kilku mm do 2-3 cm (śr.1-2cm),

• umiejscowiona na:၈ twarzy, ၈ małżowinach usznych, ၈ rzadziej na grzbietach rąk i wyprostnych częściach przedramion i podudzi;

• mogą być również mnogie - co obserwuje się zwykle w związku z ၈ zawodowym narażeniem na dziegcie, ၈ działanie promieni słonecznych i u ၈ leczonych immunosupresyjnie

Klinicznie:

• zmian rozwija się dość szybko i zwykle osiąga maksymalne rozmiary po 6-8 tygodniach (2-3 miesięcy),

• następnie cały guz rogowacieje i ulega samoistnej inwolucji, (odpada) pozostawiając bliznę.

Makroskopowo:

• zmiana wyniosła ponad powierzchnię skóry,

• twardy, dobrze odgraniczony guzek,

• z kraterowatym zagłębieniem w środku, wypełniony masami rogowymi, które mogą wystawać w postaci rogu skórnego,

• nabłonek nie zrogowaciały zwisa ze wszystkich stron nad masami rogowymi.

Mikroskopowo:

• rozrost nabłonka głównie w obrębie szyjek mieszkowych, (rozrost w głąb nie przekracza poziomu gruczołów potowych).

• Nabłonek jest dojrzały, z perłami rogowymi podobny do ca planoepitheliale epidermoidale

• naciekanie powoduje destrukcję podłoża, desmoplazję i silne odczyny zapalne

• w strefie inwazji nabłonkowej można dostrzec atypię komórkową i figury podziału.

Rozpoznanie ustala się na podstawie:

• obecności tzw. daszków naskórkowych nad brzeżnymi częściami guza,

• częsta obecność czopów martwiczo- zapalnych w środku ognisk,

• wyraźny związek z pochewkami włosowymi,

• duża dojrzałość keratocytów w bardziej powierzchownych warstwach guza,

• ၴ ၴ szybki rozwój guza, ၴ wymiar guza i ၴ krater rogowy !

Keratoacanthoma. (charakterystyczny „daszek” i masy rogowe zalegające w krypcie).

Tzw. rak samogojący się - self healing carcinoma

• choroba rzadka, zbliżona do rogowiaka kolczystokomórkowego,

• cechą charakterystyczną jest mnogość wykwitów,

• najczęściej na kończynach i tułowiu,

• niewielkie wypukłe guzki o śr. do 2 cm,

• mechanizm cofania się zmian - prawdopodobnie immunologiczny

• przebieg wieloletni - po zagojeniu się jednego guzka pojawiają się nowe.

Choristoma

• jest to heterotopia

• guz powstały z tkanek nietypowych dla danej okolicy, dojrzałych,

• źródłem tych tkanek są zawiązki jednego narządu w innym,

• np. utkanie tarczycy w języku, kory nadnerczy w nerce, torbiele oskrzelopochodne śródpiersia

• Choristia - jest to dysembrioplazja ograniczona, będąca zbłąkaniem fragmentu zawiązka narządu

Hamartoma

• jest to nienowotworowa zmiana guzowata,

• powstała z nieprawidłowego zestawienia tkanek typowych dla danej okolicy

• o nieprawidłowej proporcji i zdezorganizowanym układzie

• np. hamartoma w płucach, niektórzy zaliczają tu znamiona barwnikowe i naczyniowe skóry.

Guz - tumor

• jest to miejscowe obrzmienie niezależne od istoty

• w pojęciu tym mieszczą się zmiany nienowotworowe takie jak: obrzęk, krwiak, guzy rzekomonowotworowe, zmiany zapalne, torbiele, zmiany wsteczne - skrobiawica itp..

• oraz nowotwory łagodne i złośliwe

Polip - polypus

• jest to rozrost o wydłużonym kształcie, uszypułowany;

• histopatologicznie może to być :ၟ zmiana rozrostowa nienowotworowa, ၟ zapalna, ၟ nowotwór niezłośliwy lub ၟ złośliwy;

4

---