egzamin metodyka, Studia - resocjalizacja - Tarnów, I,II,III semestr

1.CO TO JEST PODMIOT AUTONOMICZNY, SPRAWNŚĆ?

Podmiot autonomiczny - osoba, która jest świadoma swojej twórczej roli w rzeczywistości oraz swojej podmiotowości i potrafi w sposób zamierzony kierować własnym rozwojem.

Podmiot autonomiczny — znajdując się w środowisku konkurencji z innymi organizmami tego samego lub innego gatunku — może utrzymać się przy życiu, jeśli jego sprawność funkcjonowania jest porównywalna ze sprawnością konkurujących z nim organizmów. Przejdźmy zatem do szczegółowej charakterystyki podmiotu.

2.ZDEFINIJUJ DZIAŁANIA: STANDARDOWE TWÓRCZE UMYŚLNIE TWÓRCZE?

Działanie standardowe - ma miejsce, gdy sprawca podejmie działanie dobrze mu znane. W trakcie tego działania nie ulegają zmianie podstawowe cechy sprawcy i sposób jego funkcjonowania, tj. repertuar jego aktywności, umiejętność wartościowania i wola. Niezmienny pozostaje również średni poziom sprawności jego działania.
Działanie twórcze - u danego sprawcy ma miejsce wówczas, gdy podejmuje nowe, wcześniej mu nieznane działanie i okazuje się, że jest ono sprawniejsze od działań realizujących ten sam cel. Działanie twórcze wzbogaca sprawcę i jego otoczenie. Sprawca poszerza swój repertuar aktywności, umiejętność wartościowania, wolę. Otoczenie zostaje wzbogacone o nowe produkty i zjawiska, jakie były efektem działania twórczego. W efekcie działania twórczego wzrasta też zakres autonomii sprawcy, gdyż zadziałał on sprawniej.
Działanie umyślnie twórcze - zamierzone oddziaływanie sprawcy na samego siebie w celu poszerzania repertuaru aktywności, wzbogacania jego umiejętności wartościowania i udoskonalania woli. Wówczas sprawca traktuje siebie jako tworzywo. Sprawca może podjąć działanie umyślnie twórcze tylko wtedy, gdy jest świadom swojej autonomii. Działanie umyślnie twórcze to zamierzone wprowadzanie do realizacji nowych zachowań prowadzących do podniesienia sprawności działania sprawcy.

3.OPISZ DYSPOZYCJE I SPOSÓB ROZWOJU CZŁOWIEKA ZACHOWANIOWEGO, SYMBOLICZNEGO , SAMOŚWIADOMEGO?

DYSPOZYCJE B CZ. ZACHOWANIOWEGO

Pierwszy poziom dyspozycji dotyczy człowieka zachowaniowego, posiadającego tylko podświadomość. Są to m.in. emocje, wola, pamięć, możliwość myślowego odzwierciedlania rzeczywistości, a także wyobraźnia odtwórcza i projektująca. Dzięki tym dyspozycjom podmiot może efektywnie funkcjonować w świecie. Można powiedzieć, że człowiek zachowaniowy pojawił się około 150 tysięcy lat temu, wtedy zaczęła się dominacja naszego gatunku, czyli homo sapiens (którego rozwój otwiera właśnie człowiek zachowaniowy). Człowiek ten przetrwał do dziś, chociaż przeważającą grupą społeczną jest człowiek racjonalny, który pojawił się w okresie około dwóch i pół tysiąca lat temu (starożytna Grecja, Indie) i bardzo szybko się rozwinął w porównaniu z poprzednim. Z kolei wkraczającą dopiero grupą ludzi są osobnicy odpowiadający charakterystyce człowieka samoświadomego, który na szerszą skalę ujawnił się w poprzednim stuleciu.

Sposób rozwoju człowieka zachowaniowego

Człowiek zachowaniowy funkcjonuje w ramach swojej kultury i bardzo wolno ją zmienia. Rozwój dokonuje się głównie przez zmianę dominującą (exodus, rewolucje, podboje) w świecie całej kultury. Upadek jednego państwa i zdobycie trwałej przewagi przez inny lud — z odmiennymi, ale efektywniejszymi obyczajami, narzędziami i rytuałami — oznacza faktyczny proces przeobrażenia. Kultura zwycięska konfrontuje pewne swoje wynalazki z kulturą przegraną, które dają jej nadwyżkę energii i szansę na supremację, utrzymanie przewagi. Kultura jest zbiorem zachowań wygrywających i człowiek może się rozwinąć, asymilując się do zaistniałych zmian. Zmiana dominujących narodów i kultur wyznacza proces duchowej ewolucji człowieka zachowaniowego. Oczywiście na rozwój człowieka mają też wpływ sporadyczne i przypadkowe działania twórcze, ale człowiek ten nie jest świadomy swojej twórczości.

DYSPOZYCJE CZ. RACJONALNEGO

Drugi poziom dyspozycji obejmuje więc możliwość dostrzegania swojej wolności (z racji swojej subiektywności, rozróżniania tego, co subiektywne i obiektywne), umiejętność logiczno-matematycznego myślenia, znajomość i umiejętność wzbogacania wiedzy naukowej, przeniesienie rozwiązywania problemów ze sfery przedmiotów (materialnej) do sfery teoretycznej (symbolicznej), projektowanie i wytwarzanie nowych przedmiotów, rozbudowany system prawny i kodeks etyczny. Człowiek ten postrzega siebie jako podmiot subiektywny, który odzwierciedla obiektywną rzeczywistość. Zauważa, że istnieje opozycja podmiot-przedmiot, ale jest podmiotem biernym. Stało się tak za sprawą wytworzenia teoretycznej reprezentacji rzeczywistości (wiedzy naukowej), w której człowiek jest traktowany przedmiotowo.

Sposób rozwoju człowieka racjonalnego (symbolicznego)

Rozwój człowieka, dla którego najsilniejszą władzą duchową jest teoretyczne odzwierciedlanie rzeczywistości, polega na rozwijaniu w sobie tej dyspozycji. Do tego celu niezbędna jest pamięć i umiejętności logiczno-matematycznego myślenia. Człowiek racjonalny ewoluuje przez rozwój sfery teoretycznej i tak też rozumie swój rozwój. Nie dostrzega on swojego podmiotowego rozwoju, jego rozkwit odbywa się poza jego świadomością. Poszerzanie zakresu nauki jest powiększaniem jego mocy. Z kolei państwa inwestujące w naukę i technikę zdobywają przewagę nad narodami, które w tym zakresie są opieszałe.

DYSPOZYCJE CZ. SAMOŚWIADOMEGO

Trzeci poziom dyspozycji pojawia się wraz z wypracowaniem przez człowieka poziomu świadomości swojej podmiotowości. Człowiek ten ma świadomość swojej sensotwórczej roli w świecie. Oprócz poprzednich dyspozycji dostąpił samoświadomości, co oznacza, że ma on wgląd w samego siebie (w swoje efekty podmiotowe), w swoją interakcję z otoczeniem, którą może modyfikować i ulepszać. Tę świadomość może wykorzystywać podwójnie — do zamierzonego podnoszenia sprawności działania i do wzbogacania swojej osobowości. Samoświadomość jest warunkiem umyślnej twórczości. Człowiek samoświadomy wzbogaca różnorodność świata, nie eliminuje pozostałych osobników, traktuje ich podmiotowo.

Sposób rozwoju człowieka samoświadomego

Człowiek świadomy samodzielnie formułuje swój program życiowy, ustanawia cele, wartości. Przekształca siebie i otoczenie, starając się je realizować. Potrafi inwestować w siebie, w swój rozwój podmiotowy. Kierunek jego rozwoju jest jego własną decyzją. To, czy będzie się rozwijał, czy degradował, jest efektem jego świadomego i indywidualnego wyboru. Samodzielnie (umyślnie twórczo) organizuje proces własnej ewolucji. Podejmuje więc wyzwania, zadania podmiotowo twórcze, co wpływa na bezpośredni rozwój jego osobowości. Problemy są dla niego okazją do rozwoju, traktuje je jako ćwiczenia. Osobnik samoświadomy nakierowany jest na bezpośredni rozwój posiadanych dyspozycji podmiotowych, na moralne samodoskonalenie swojej osoby. W konsekwencji wywołuje on ewolucję siebie jako podmiotu.

4 OPISZ STRUKTURĘ CZŁOWIEKA SAMOŚWIADOMEGO

Model człowieka samoświadomego (umyślnie twórczego)

Podejmowanie decyzji

Człowiek samoświadomy sam jest źródłem wiedzy o sposobie podejmowania decyzji, opiera się na indywidualnej świadomości moralnej. Człowiek ten równocześnie jest w stanie kierować się obyczajem, prowadzić badania naukowe i na podstawie uzyskanych wyników modyfikować tradycję i paradygmaty. Dostrzega on bowiem różnicę między otaczającym go światem a pomysłem na niego. Jest w stanie modyfikować koncept na rzeczywistość, a także ją samą. Podstawowym pytaniem człowieka samoświadomego jest pytanie o to, jaki będzie efekt jego działania. Pytanie o przyszłość nie ma charakteru tylko poznawczego i naukowego, ale również etyczny. Działanie moralne to takie, które przysparza dobra w świecie i w samym podmiocie podejmującym owo działanie. Projekty są drogą przysparzania dobra. Decyzje podmiotu są jednak uważne, ponieważ człowiek ten ma świadomość podmiotowych konsekwencji czynów, które mogą mieć wpływ na rozwój lub degradację jego osobowości i egzystencji. Nie ma reguł i stałych zasad natrafiania na twórcze rozwiązania.

Sposób rozwoju

Działania twórcze

Źródłem działania twórczego u człowieka samoświadomego jest on sam, ponieważ wie, że to on jest autorem samego siebie i punktem wyjścia wszelkich działań w swoim życiu. Człowiek umyślnie twórczy nastawiony jest na rozwiązywanie problemów, traktuje je jako okazje do rozwoju. Dystansuje się od wszelkiego rodzaju fiksacji, czyli utartych, zamkniętych sposobów rozwiązywania problemów. Jeśli więc strategię trzeba zmienić, ponieważ standardowa jest już mało efektywna, stosuje różnego rodzaju techniki w celu wymyślenia nowej. Mogą to być działania związane z wszelkimi dostępnymi stymulatorami, podmiot umyślnie twórczy może zainwestować w nową technologię, nauczyć się czegoś nowego (poszerzyć swój repertuar aktywności), poszukać inspiracji w sztuce, zastosować burzę mózgów i inne znane metody heurystyczne. Działanie umyślnie twórcze może więc polegać na przykład na relaksacji, zniwelowaniu stresu i napięcia, które wiążą się z potrzebą lub koniecznością rozwiązania jakiegoś problemu. Może stymulować się przez kontakt z przyrodą, spotkania towarzyskie, relaks w SPA i wszystko, co dostępne. Często po przerwaniu pracy nad danym problemem uczony lub artysta, w wyniku nieświadomej ingerencji w swoją osobowość, nagle odkrywa nową formę, tworzy oryginalną hipotezę lub szkic malarski.

5 OPISZ TRZY MODELE CZŁOWIEKA I ODPOWIEDNIO MODEL PODEJMOWANIA DECYZJI?

1. Model człowieka zachowaniowego (podświadomego)

Istotnym zagadnieniem jest tutaj ewolucja człowieka, czyli sposób rozwoju podmiotu. Człowiek ciągle się rozwija i powinien czynić to świadomie, aby rozwój ten nie zatrzymywał się na jednym poziomie, ale posuwał się. Jak rozumiana jest ta ewolucja? Nie polega tylko na zmianie cech fizycznych człowieka (ten proces jest właściwie niewidoczny i trudno powiedzieć, czy w ogóle zachodzi), lecz głównie na rozwoju osobowości, empatii, wyobraźni i świadomości. W miarę upływu czasu człowiek sam wyposaża siebie w kolejne umiejętności, dyspozycje duchowe. Przez ten rozwój jego możliwości zwiększają się. Ważnym elementem rozwoju jednostki jest ewolucja rozumienia moralności, czyli zmiany w obszarze pojmowania dobra. Ważne jest więc w rozwoju człowieka, w jaki sposób podejmuje decyzje.

Podejmowanie decyzji

Człowiek wyposażony w podświadomość decyduje, opierając się na przyjętym i utrwalonym w danej społeczności obyczaju, czyli ustalonym sposobie postępowania, tradycji, ocenach moralnych. Obyczaj jest praktycznym kodem postępowania wygrywającego, jest najlepszą z możliwych decyzji, najefektywniejszym sposobem postępowania danej społeczności, która usilnie zabiega o jego kultywowanie, ponieważ przyniósł niegdyś korzyści danej grupie. Działania zgodne z obyczajem oceniane są jako dobre (osobnik taki jest nagradzany), natomiast niezgodne jako złe (osobnik jest karany, napiętnowany lub usunięty ze społeczności). Człowiek zachowaniowy, naśladując wskazówki Boga, wodza, naturę, rozwija się bardzo powoli, ponieważ nie dostrzega swojego sprawstwa, tego, że sam może wybierać, tworzyć i nauczać. Niestety człowiek ten jest podmiotem heteronomicznym, a nowe zachowania (działania twórcze) podejmowane są dopiero w sytuacjach granicznych — głodu, zagrożenia życia. Postępowanie człowieka zachowaniowego można oddać słowami Jezusa z Nazaretu: „Ojcze, wybacz im, bo nie wiedzą, co czynią”, jako że osobnik ten nie posiada samoświadomości, nie ma dystansu do samego siebie, jest zanurzony w swoich emocjach, myślach, działaniu. Te przeżycia kierują jego zachowaniem.

2. Model człowieka racjonalnego (symbolicznego)

Drugi poziom dyspozycji obejmuje więc możliwość dostrzegania swojej wolności (z racji swojej subiektywności, rozróżniania tego, co subiektywne i obiektywne), umiejętność logiczno-matematycznego myślenia, znajomość i umiejętność wzbogacania wiedzy naukowej, przeniesienie rozwiązywania problemów ze sfery przedmiotów (materialnej) do sfery teoretycznej (symbolicznej), projektowanie i wytwarzanie nowych przedmiotów, rozbudowany system prawny i kodeks etyczny. Człowiek ten postrzega siebie jako podmiot subiektywny, który odzwierciedla obiektywną rzeczywistość. Zauważa, że istnieje opozycja podmiot-przedmiot, ale jest podmiotem biernym. Stało się tak za sprawą wytworzenia teoretycznej reprezentacji rzeczywistości (wiedzy naukowej), w której człowiek jest traktowany przedmiotowo.

Podejmowanie decyzji

Człowiek racjonalny dostosowuje swoje postępowanie do wskazówek zawartych w sądach i prawach naukowych. Podejmuje decyzje na podstawie wiedzy naukowej. Potrafi też przewidywać i projektować przyszłe stany rzeczy. Jednak dla człowieka racjonalnego proces podejmowania decyzji i kryjąca się za nim potencjalna świadomość stały się jakby niewidoczne. Na pierwszym planie stoi dbałość o rzetelność badań naukowych oraz umiejętność przeprowadzania rozumowań. Pryzmatem, przez który zapadają decyzje, jest uproszczony model rzeczywistości — paradygmat naukowy. Rzeczywistość organizowana jest wedle opisu naukowego, który jednak jest dziełem człowieka, a nie obiektywnym kryterium, któremu należy wszystko podporządkować. Przy tym człowiek ten często popada w konflikt między naturalnym a naukowym wyobrażeniem świata. Albowiem, jak już wspominaliśmy, także został wychowany zgodnie z jakimś obyczajem, tradycją, lecz wyobrażenie to może kolidować z wiedzą naukową, której się wyuczył. Na przykład jednostka mogła być wychowywana i przyzwyczajona do określonej diety, po czym okazuje się, że najnowsze badania naukowe dowodzą, że taka dieta jest szkodliwa.

3. Model człowieka samoświadomego (umyślnie twórczego)

Podejmowanie decyzji

6 OPISZ TRZY KONCEPCJE PEDAGOGIKI

1. Pedagogika człowieka zachowaniowego

Pedagogika człowieka zachowaniowego polega na uczeniu się nowych zachowań w obszarze zachowań psychofizycznych i w powiązaniu z osiąganymi rezultatami. Jeśli raz jakieś działanie okazało się słuszne i skuteczne, pozostaje takie na długi czas, staje się obyczajem i jest przekazywane następnym pokoleniom.

2. Pedagogika człowieka racjonalnego

Pedagogika człowieka racjonalnego polega na przekazywaniu wiedzy naukowej, wykształceniu umiejętności logiczno-matematycznego myślenia i korzystania z metody techne, na zastosowaniu tej metody do rozwiązywania problemów, wzbogacania wiedzy naukowej ponad dane uzyskane z doświadczenia (nauki dedukcyjne), przewidywaniu i projektowaniu przyszłości (symulowanie przyszłych stanów rzeczy) i wyjaśnianiu przeszłości. Metodę techne stosuje się do rozwijania nauk dedukcyjnych, rozwój nauk empirycznych i technologii. W tradycyjnej edukacji pedagog jest nośnikiem wiedzy, możliwy jest tylko dialog intelektualny, który służy poznaniu prawdy lub zbliżeniu się do prawdy. Nauka, paradygmat jest jak gdyby pryzmatem, uproszczonym modelem rzeczywistości, przez który człowiek postrzega świat.

Siła słowa naukowy ma coraz częściej irracjonalny charakter. Siła słowa naukowy ma coraz częściej irracjonalny charakter. Jak zauważa Stanisław Kamiński w książce Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, wszystko, do czego przyczepi się etykietkę naukowe, zyskuje automatycznie na wartości. Często używa się tego terminu, by dowartościować jakieś badania, poglądy, koncepcje. Tak było chociażby w przypadku marksizmu. Określenie naukowy było dla Karola Marksa (1818-1883) wyrazem najwyższej aprobaty i zwykle nim właśnie się posługiwał, by odróżnić się od wielu swoich wrogów. Jego punkt widzenia i jego dzieło były „naukowe”, poglądy jego przeciwników — wręcz przeciwnie. Otóż Marks uważał, że znalazł naukowe wyjaśnienie zachowania się człowieka w historii, pokrewne teorii ewolucji Karola Darwina (1809-1882).

Nauka jest bez wątpienia tą dyscypliną aktywności człowieka, w której nie każdy może się kompetentnie wypowiadać. Większość ludzi korzysta jedynie z dobrodziejstw nauki, nie mając często pojęcia, jak i w jakim stopniu badania i eksperymenty naukowe przyczyniły się do poprawy ich bytu (człowiek zachowaniowy). Niemniej jednak w nauce obowiązują pewne zasady, np. aby uznać postawioną hipotezę za prawdziwą, najpierw trzeba ją udowodnić. A żeby udowodnić teorię, konieczna jest weryfikacja, czyli rzetelne skonfrontowanie założeń i faktów. Tego nie było w marksizmie, a mimo to jego zwolennicy twierdzili, że jest światopoglądem naukowym. Marksizm za sprawą Włodzimierza Lenina został ogłoszony oficjalną nauką (marksizm-leninizm), która jakoby była wyrazem doskonałego racjonalizmu. Komunizm nie ma jednak nic wspólnego z nauką. Co to jest nauka? Za naukowe uważamy stwierdzenie, sąd, który: po pierwsze — jest ostatecznie oparty na doświadczeniu; po drugie — jest zbudowany według logicznych reguł obowiązujących w danej dziedzinie (np. w sprawach społecznych według reguł socjologii); po trzecie — taki sąd naukowy jest rewidowany, zawsze może podlegać dyskusji. Marksizm-leninizm nie posiada żadnej z tych cech. Można jednak stwierdzić, że komunizm jest światopoglądem, jako że jest dogmatyczny, stały i absolutystyczny. Jednak to, że podaje się za naukę, jest oczywistą niedorzecznością, bo żaden światopogląd nie może być nauką.

Jeśli więc w zeszłym stuleciu klasą, która miała zbawić ludzkość, był proletariat, dziś śmiało można powiedzieć, że klasą społeczną pretendującą do tego irracjonalnego przedsięwzięcia są naukowcy.

3. Pedagogika człowieka samoświadomego

Pedagogika człowieka samoświadomego opiera się na kształceniu podmiotowym, oprócz nauczania wiedzy naukowej, czyli stosowaniu pedagogiki człowieka racjonalnego, polega także na wprowadzeniu umyślnej twórczości — zwiększaniu zakresu swojej autonomii, czyli realnej mocy podmiotu, przez podejmowanie nowych wyzwań, które mogą okazać się sprawniejsze od dotychczasowych strategii i sposobów funkcjonowania. Pedagogika ta opiera się na zamierzonym wzbogacaniu dyspozycji podmiotowych, wzbogacaniu pola świadomości, tj. świadomości i bogactwa emocji, umiejętności relaksu i mobilizacji, wzmacnianiu woli działania.

Wydaje się to w pełni zasadne. Zwłaszcza, że nauki empiryczne ignorują w polu swoich badań świadomość. Uczeni, przeprowadzając badania, natrafiają na istoty ludzkie i traktują je jak obiekty statyczne, materialne, podlegające obserwacji zewnętrznej, a nie jak świadome podmioty. Świadomością zajmuje się teologia, filozofia, a ostatnio informatyka (kognitywizm). Świadomość jest tutaj rozumiana jako dusza, substancja myśląca, abstrakcyjna struktura bez żadnych organów i funkcji, komputer funkcjonujący na bazie algorytmów. W umyślnej twórczości świadomość jest samowiedzą, wglądem w swoje dyspozycje podmiotowe, widzeniem siebie, swojego organizmu i aktywności z perspektywy Ja transcendentalnego (samoświadomego). Zdolnością do zdawania sobie sprawy z własnego zachowania i zarazem najwyższym poziomem rozwoju duchowego człowieka, umożliwiającym nie tylko odzwierciedlenie rzeczywistości, ale także umyślną twórczość. Dostąpienie świadomości wiąże się z indywidualnym wysiłkiem, ale proces dorastania do świadomości podmiotowości można stymulować. Osiągnięcie jej jest jakościową przemianą całego podmiotu. Znamienne wydają się słowa francuskiego filozofa Georges'a Canguilhema: „W nauce nie ma niczego, czego przedtem nie byłoby w świadomości”.

8 OPISZ STRUKTURĘ TRENINGU

STRUKTURA TRENINGU

1 Zawiązanie grupy

Trener rozpoczyna pracę przez zorganizowanie sytuacji wspólnego przezywania emocji i współdziałania. Współdziałanie i wspólne przeżywanie emocji powoduje powstanie więzi pomiędzy poszczególnymi członkami grupy. Przez udział w ćwiczeniach proponowanych przez trenera zawiązuje się fakt i także styl współdziałania. Trener może okazać a przez to zaproponować postawę większej otwartości, ujawniania przeżywanych emocji, świadomość celów działania oraz chęć do działania zespołowego

Grupa powstaje przez powstanie pomiędzy jej członkami pogłębionych interakcji na przykład:

Emocjonalne wspieranie się podczas rozwiązywania trudnych problemów

ujawnianie, dzielenie się z innymi o przeżywanych emocjach, wewnętrznych trudnościach
przeżywanie lęków, poczucia bezpieczeństwa, i mocy; skrywania i otwartości
mobilizowaniu się bądź zniechęceniu w realizacji zdań,
uznanie jakiegoś problemu wspólne zadanie do rozwiązania i do wykonania

Trener rozpoczynając pracę grupową proponuje ćwiczenia, podczas wykonania, których pojawiają się zachowania poruszające poczucie bezpieczeństwa, emocje i poczucie siły. Uczestnicy będąc zanurzeni w ćwiczeniach wspólnie doznają rozmaitych przeżyć i odczuć. Dobrze, jeśli trener stymuluje udzielanie sobie przez uczestników wsparcia.

Dobrze jeśli w ćwiczeniach stopniowana jest głębokość przeżyć. Spotkanie rozpoczyna się ćwiczeniami, w których poziom przeżywania podobny jest do oficjalnych spotkań. Kolejne ćwiczenia poruszają nieco głębsze emocje, w końcowych ćwiczeniach powstają więzi na poziomie odpowiadającym trwałej, długiej znajomości ludzi.

Faza ta często nazywana jest etapem integracji grupy. Jednakże nazwa integracja nie nazywa faktu wspólnego przeżywania poczucia bezpieczeństwa, emocji, woli i mówienia prawdy o sobie. Lepiej jeśli użyje się nazwę wskazującą na fakt budowania więzi duchowych pomiędzy ludźmi rozpoczynającymi pracę. Zamierzone pogłębienie relacji emocjonalnych otwiera uczestników na dalszą pracę.

Chodzi o to, aby we wstępnych ćwiczeniach zawiązać się też pewien styl współdziałania polegający na wzajemnym wspieraniu się. Proponowana jest postawę większej otwartości, ujawniania przeżywanych emocji, świadomość celów działania oraz chęć do działania zespołowego. Osoby nie kierowane przez trenera zwykle okazują wobec siebie obcość, jeśli nawet nie wrogość. Celem wstępnej pracy jest zmiana nastawienia z obcości na współdziałanie i na udzielanie sobie wsparcia.

2 Poszukanie kluczowej trudności

W efekcie treningu pojedyncze osoby lub zorganizowany zespół (w zależności od celu warsztatu) ma podnieść poziom swojego funkcjonowania. Celem treningu jest opanowanie nowych umiejętności podmiotowych. Osoba lub zespół ma podnieść poziom swojego wyposażenia. Stąd zadaniem trenera jest zidentyfikowanie jednej lub kilku trudności na jakie podmiot napotyka w trakcie swojego przeżywania świata.

Jednym z podstawowych celów treningu jest nauczenie uczestników rozwiązywania sytuacji, z którymi dotychczas sobie nie radzili. Nie jest łatwe znalezienie sytuacji, z którą klient sobie często nie radzi w zwykłym życiu. Zwykle ludzie nie przyznają się nawet przed samym sobą do ponoszonych porażek i rozpoznają typowych sytuacji w których tak właśnie dzieje się. Zadaniem trenera jest szybkie wykrycie i ujawnienie takiego faktu.

Nie jest to łatwe zadanie. Trener musi wykazać się dużymi umiejętnościami obserwacyjnymi, dużą wrażliwością emocjonalną i sprytem w aranżacji prowokacji.

Jak taki cel można osiągnąć?

Przez zahaczenie się, spotęgowanie emocji pojawiających się pomiędzy uczestnikami

Emocji pomiędzy prowadzącym a danym uczestnikiem

Jawnie, lub niejawnie ale głęboko przeżywanymi emocjami przez poszczególnych uczestników,

Organizowanie zamierzonych prowokacji.

Za każdym razem prowadzący dopytuje się o podłoże przeżywanych emocji, może też pogłębiać przeżywane emocje uświadamiając je klientowi. Efekt ten uzyskuje się przy pomocy innych uczestników prowadząc ćwiczenia, które uświadamiają uczestnikowi jego sytuację faktyczną i emocjonalną. Do osiągnięcia celu stosuje się na przykład ćwiczenia polegające na: informacji zwrotnej, informacji o zajmowanym miejscu w grupie, ocenie zachowania, stratyfikację itp.

Ponadto trener może przez dopytywanie się uczestnika o to co przeżywa i co myśli pomóc mu w bliższym zdefiniowaniu trudności przeżywanej przez uczestnika.

3 Sformułowanie zadania do wykonania

Drugi etap to zaproponowanie ćwiczenia, zadania do wykonania. Wykonanie zadania ma sprawiać ćwiczącemu trudności w aspekcie przedmiotowym jak i podmiotowym. Chodzi o to, aby rozwiązanie zadania dla łączyło się z koniecznością przekroczenia ograniczeń podmiotowych, wzbogacenia swojej osobowości. Ciekawe i efektywne jest zaproponowanie sytuacji paradoksalnej, w której doświadczana przez klienta trudność jest wielokrotnie powiększona. Olbrzymie rozmiary, wielokrotnie spotęgowana trudność staje się nie do ominięcia przez klienta. Klient nie jest w stanie uciec od jej rozwiązania w żadne zachowania zastępcze.

Uświadomienie sobie trudności w aspekcie podmiotowym. Klient rozwiązując znacznie spotęgowany problem konfrontuje się z samym sobą, z przeżywanymi przez siebie trudnościami umiejscowionymi w swojej osobowości. Chodzi o to, aby klient zdał sobie sprawę jaki rodzaj zachowań jemu osobiście sprawia trudność.

Próba rozwiązania trudności przez zmianę wyposażenia osobowościowego klienta, przez zmianę podmiotową. Klient po uświadomieniu sobie osobistej trudności, nieumiejętności w rozwiązaniu danego mu zadania może podjąć próbę nauczenia się jakiejś nowej umiejętności, której wykorzystanie jest poszukiwanym rozwiązaniem. Zwykle klienci poszukują rozwiązania trudności w zmianie otoczenia. Kunszt trenera polega na skierowaniu uwagi klienta na samego siebie, na swoje wyposażenie podmiotowe. Często sama zmiana pola poszukiwania rozwiązania z otoczenia na siebie jest już wystarczająca do satysfakcjonującego rozwiązania trudności. W ślad za spostrzeżeniem klient samodzielnie modyfikuje swoje zachowania w trakcie swojego codziennego życia.

4 Włączenie nowej umiejętności do codziennych nawyków

Aktywny klient ma wypełniony czas swojego życia w całości wypełniony. Klient postrzega, że nie ma on możliwości powiększenia liczby wykonywanych zadań. Nowe zachowanie nawet jeśli jest dlań użyteczne to brakuje klientowi czasu i sił do podejmowania go. Ostatni etap treningu polega więc na włączeniu nowego zachowania do codziennych czynności ale nie przez dołożenie nowych prac lecz przez zastąpienie innych czynności nowymi, starego sposobu rozwiązywania problemów nowym.

Trener efekt ten może uzyskać przez uświadomienie sobie przez klienta co w jego życiu ma się zmienić. Efekt ten można uzyskać, na przykład, przez przegląd repertuaru zachowań repertuaru zachowań, zidentyfikowanie czynności mniej potrzebnych i zastąpieniu ich efektywniejszymi i nowo wytrenowanymi.

W ostatnim etapie klient modyfikuje swój repertuar zachowań na bardziej efektywny.

9 PRZEDSTAW TRZY KONCEPCJE TRAKTOWANIUA DRUGIEGO I ODPOWIEDNIO TRZY MODELE ORGANIZACJI

Człowiek zachowaniowy

Człowiek ten kreuje więzi niewolnicze, druga osoba jest sojusznikiem albo stwarza okazję do uzyskania przewagi.

Dzieje się tak, ponieważ drugi człowiek pełni taką rolę w społeczeństwie, jaką potrafi, do jakiej został wychowany w swojej kulturze. Drugiego mogę sobie podporządkować, jeśli nie, on podporządkuje mnie sobie.

Człowiek racjonalny

Drugi człowiek jest równy mnie, mogę się umówić na oddanie lub wzięcie wolności od drugiego, podporządkowuję sobie fragment wolności drugiego (umowa społeczna). To postawa tolerowania drugiego człowieka bez chęci wpływania na niego, od tego jest kodeks i prawo.

Człowiek samoświadomy

Drugi człowiek jest dla mnie wartością autonomiczną i autoteliczną, mogę umówić się na współdziałanie, drugi zastępuje mnie w aktywności twórczej, może on bowiem daną pracę wykonać lepiej niż ja.

10 NA CZYM POLEGA PROJEKT JNDYWIDUALNEGO ROZWOJU

Projekt innowacyjny

Człowiek świadomy swojej podmiotowości w inny sposób rozwija siebie niż ludzie funkcjonujący na niższych poziomach. Jego rozwój polega na podejmowaniu nowych projektów, nowych działań, które prowadzą do nowych efektów zarówno w aspekcie podmiotowym, jak i przedmiotowym. Te nowe projekty są drogą przysparzania dobra. Człowiek ten postrzega przyszłość jako otwartą przestrzeń będącą okazją do nowego zagospodarowania. Dla człowieka racjonalnego przyszłość jest już zagospodarowana — jest powtórzeniem przeszłości. Wszelkie prawidłowości przyrodnicze w przyszłości przebiegają tak samo jak w przeszłości. Nowe możliwości człowieka samoświadomego wynikają stąd, że przyszłość postrzega on jako wolną, niezagospodarowaną przestrzeń, którą zgodnie z posiadaną mocą i umiejętnościami może innowacyjnie zagospodarowywać.

Człowiek autonomiczny to ten, który działa. Planuje swoje działanie, dobiera sposoby i środki oraz realizuje cel. Podczas treningu uczestnik zdaje sobie sprawę z jakości swojej aktywności. Zdefiniował swój samorozwój i zmiany, jakich chce dokonać w swoim życiu lub otoczeniu. W trakcie kilku lub kilkunastu dni treningu mógł poszerzyć pole swojej świadomości, przeanalizować swoje możliwości i potencjalne sprawstwo, czyli realizację, wdrożenie projektu przygotowanego w poprzednich krokach. Treścią treningu (szczególnie dla osób stale współpracujących) jest również weryfikacja umiejętności projektowania i wprowadzania zmiany. Projekt innowacyjny, potraktowanie problemu jako zadania podmiotowo twórczego, czyli okazji do rozwoju, składa się na czynności ostatniego etapu treningu.

Projektem nazywamy nowy zespół działań, który ma prowadzić do podniesienia możliwego potencjału i realnej mocy podmiotu (świadomości, umiejętności, wiedzy, korzyści materialnych). Wyzwaniem człowieka samoświadomego jest podejmowanie twórczych projektów, które prowadzą do poszerzenia jego możliwości. Dla człowieka funkcjonującego indywidualnie lub w zespole zasadniczym wyzwaniem jest postępowanie, które prowadzi do przysparzania dobra ponad stan dotychczasowy. Jest to wielki wysiłek i spore ryzyko dla podmiotu, sprawcy nowych działań. Łatwo jest bowiem osiągać efekty niższe od dotychczasowych. O wiele trudniej jest pozyskać przyrost sprawności działania niż degradację. Zwiększenie potencjału podmiotu uzyskuje się przez działania umyślnie twórcze. Przyrost ten jest więc nieodmiennie związany z rozwojem dyspozycji podmiotowych oraz z użyciem ich do nowego sposobu działania. Nie każde nowe działanie prowadzi do przyrostu sprawności. Tylko niektóre z nowych działań okazują się celne i sprawniejsze.

Człowiek samoświadomy dysponuje nowymi możliwościami działania, dysponuje otwartą i niezagospodarowaną przestrzenią możliwości. Tę przestrzeń może zagospodarować w nowy sposób. Całość podjętych czynności — modyfikację zachowań, strategii, analizę ryzyka i opłacalności oraz organizację przedsięwzięcia — które prowadzą do działania twórczego, czyli podniesienia sprawności jego funkcjonowania i wzbogacenia dyspozycji podmiotowych ponad stan dotychczasowy, nazywamy projektem innowacyjnym. Człowiek może się twórczo rozwijać przez realizowanie projektów.

Podjęcie się realizacji jakiegoś projektu związane jest z kreowaniem nowych możliwości, ale również z ryzykiem ich utraty i obniżeniem poziomu funkcjonowania poniżej standardu. Człowiek świadomy stoi nie tylko wobec rozwoju, ale także wobec możliwej degradacji siebie. W przypadku, gdy projekt okaże się chybiony, podmiot degraduje posiadany potencjał. Twórczy rozwój podmiotu nieodmiennie związany jest z ryzykiem degradacji. Człowiekiem odpowiedzialnym jest ten, kto postępuje w rozważny sposób i w rozważny sposób podejmuje ryzyko. Sprawna gra z otoczeniem polega na omijaniu decyzji prowadzących do degradacji siebie lub zespołu, którym się kieruje.

11 NA CZYM POLEGA PROJEKT ROZWOJU W WYMIARZE GRUPOWYM

Główne cele treningu grupowego to:

1. Uwrażliwienie uczestników, czyli zrozumienie własnej tożsamości i tożsamości pozostałych osób. Trening grupowy jest okazją do autoobserwacji i poznawania innych ludzi.

2. Samoakceptacja i akceptacja innych. Wypracowanie postawy, która wyraża poszanowanie wobec opinii, uczuć, stylów życia innych ludzi oraz prawa każdego do autonomii (samostanowienia o swoim zachowaniu).

3. Autonomia każdego uczestnika to wolność i odpowiedzialności za samego siebie. Człowiek jest autorem samego siebie, projektuje swoją ewolucję, a więc powinien sobie uświadomić jakich wyborów dokonuje i jakie będą tego konsekwencje. Nie tłumaczymy więc swojej sytuacji i swojego zachowania czynnikami zewnętrznymi, np. biograficznymi, okolicznościami, wpływem innych ludzi.

4. Zdystansowanie się do stereotypowych sposobów myślenia i działania.

5. Postawa autentyczna, czyli swobodne i szczere wyrażanie własnych myśli i uczuć. Chodzi tutaj o umiejętność radzenia sobie z negatywnymi emocjami i ich świadome wyrażanie.

6. Podniesienie poziomu funkcjonowania osoby lub zespołu przez wzbogacanie posiadanych repertuarów i ćwiczenie woli działania, a więc zdobywanie nowych doświadczeń, umiejętności, ćwiczenie podejmowania decyzji, wyćwiczenie w sobie determinacji w realizowaniu celów, konsekwentnego działania.

7. Nabywanie otwartości w kontaktach z innymi ludźmi.

8. Opanowanie nowych umiejętności podmiotowych przez uświadomienie trudności, które stanowią dla nas granice i potraktowanie ich jako ograniczeń, czyli czegoś, co można przezwyciężyć.

9. Nauczenie człowieka rozwiązywania sytuacji, z którymi nie radził sobie dotychczas, czyli poszerzenie jego pola świadomości i wdrożenie postępowania twórczego.

Wyszukiwarka