Podstawowe podmioty gospodarki: gospodarstwa domowe,przed-siębiorstwa,jednostki administracji centralnej i lokalnej,sfera produ-kcji niematerialnej(wojsko,nauka,kultura,służba zdrowia).Podmioty posiadające nadwyżki środków finansowych i poszukujące możliw-ości ich korzystnego zagospodarowania.Podmioty posiadające nied-obór środków finansowych i zgłaszające chęć ich pozyskania w celu sfinansowania swojej bieżącej działalności.

Rynek kapitałowy-rynek,na którym podmioty gospodarcze pozys-kują kapitał w drodze emisji instrumentów finansowych,głównie papierów wartościowych.
Rynek finansowy-ciągły proces transformacji oszczędności w kapi-tał,który odbywa się między inwestorami finansowymi a rzeczowy-mi za pomocą instrumentów finansowych.
Podział rynku finansowego:
Rynek pieniężny jest częścią rynku finansowego,którego przedmi-otem jest kapitał o terminie zwrotu do jednego roku,tzn.rynek krótk-oterminowych instrumentów finansowych(weksle,czeki,certyfikaty i inne), lokat międzybankowych i kredytów krótkoterminowych.
Rynek kapitałowy to część rynku finansowego,na którym przedmi-otem obrotu jest kapitał o terminie zwrotu dłuższym niż jeden rok, tzn.rynek średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych (akcje,obligacje)oraz kredytów długoterminowych.
Papier wartościowy-dokument potwierdzający i gwarantujący pra-wa majątkowe,utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób,że mo-że stanowić samodzielny przedmiot obrotu publicznego.Są pisemn-ymi dokumentami,stanowiącymi dowód lokaty majątkowej określa-jąc jednocześnie jej właściciela.Mogą potwierdzać wierzytelności (pożyczki publiczne,obligacje) lub współwłasność (akcje, udziały, certyfikaty).
Filarami działania polskiego rynku kapitałowego są:
Równy dostęp do informacji-zapewnia przejrzystość polskiego ry-nku kapitałowego.Efekt ten uzyskiwany jest poprzez nałożenie na emitentów wymagań informacyjnych w postaci przygotowania pro-spektu emisyjnego oraz przekazywania przez emitentów na rynek raportów okresowych,zawierających głównie wyniki finansowe,or-az raportów bieżących, zawierających informacje o ważnych zdarz-eniach,które mogą wpłynąć na cenę papieru wartościowego.
Dematerializacja obrotu-polega na tym,że papiery wartościowe nie mają formy dokumentu,co oznacza,że prawa z papierów wartoś-ciowych dopuszczonych do publicznego obrotu powstają z chwilą zapisania ich po raz pierwszy na rachunku papierów wartościowych i przysługują osobie będącej posiadaczem tego rachunku.
Centralizacja obrotu-oznacza,że obrót na publicznym rynku papi-erów wartościowych dokonywany jest przede wszystkim na rynku regulowanym,w skład, którego wchodzą:Giełda Papierów Wartości-owych(GPW)oraz Centralna Tabela Ofert(CTO)jako rynek pozagie-łdowy.Regulacje wymagają,bowiem zawierania transakcji na rynku regulowanym bądź w sytuacjach wyjątkowych poza nim-za zgodą Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.
Rachunki papierów wartościowych są prowadzone,przy zachow-aniu warunku identyfikacji osób,którym przysługują prawa z tych papierów,wyłącznie przez:domy maklerskie i banki prowadzące ra-chunki papierów wartościowych oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,podmioty biorące udział w oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie pub-licznej tzw. sponsor emisji,dla papierów skarbowych oraz emitowa-nych przez Narodowy Bank Polski-także inne podmioty,np.przez banki,które nie prowadzą działalności maklerskiej.
Podaż na rynku kapitałowym-zasoby finansowe pochodzące z oszczędności gospodarstw domowych,pieniężne utworzone przez zyski przedsiębiorstw,przymusowe tworzone przez państwo za pomocą systemu podatkowego oraz długu publicznego,gromadzone przez banki i instytucje dokonujące długoterminowych lokat,tzw.in-stytucjonalnych inwestorów(towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, inwestycyjne i inne).
Popyt na rynku kapitałowym zgłaszają-przedsiębiorstwa,gdy ich własne fundusze nie wystarczają na finansowanie rozwoju,państwo i instytucje z nim związane,organy samorządowe,gospodarstwa do-mowe poszukujące długoterminowych pożyczek hipotecznych na budownictwo mieszkaniowe.
Cele i zadania rynku kapitałowego-rynek kapitałowy, będąc miej-scem lokowania i pozyskiwania kapitału,stymuluje inwestycje w gospodarce,przyczyniając się do jej rozwoju.Zapewnia ponadto przepływ kapitału od podmiotów nim dysponujących do jednostek zgłaszających zapotrzebowanie na kapitał.Podstawowym zadaniem i przedmiotem działalności rynku kapitałowego jest przetwarzanie kapitałów pieniężnych o charakterze oszczędności na kapitał trwały produkcyjny i nieprodukcyjny.Celem rynku kapitałowego jest umożliwienie pozyskiwania środków finansowych na zapewniającą dochody działalność inwestycyjną.
Funkcje rynku kapitałowego:dostarcza kapitału dla operacji dług-oterminowych.Umożliwia emitentowi papierów wartościowych uz-yskanie środków na planowaną przez niego działalność gospodarc-zą,nabywcy natomiast stwarza możliwość zyskownej lokaty posiad-anych środków finansowych lub zabezpieczenia posiadanego kapit-ału.Alokacja kapitału-przemieszczanie się kapitału między różnymi sektorami rynku finansowego i częściami gospodarki sprzyjające rozwojowi najbardziej dochodowych jej dziedzin.Mobilizacja kapi-tału-dzięki istnieniu rynku kapitałowego następuje wzrost liczby po-tencjalnych uczestników finansowania zadań inwestycyjnych podm-iotu gospodarczego,co daje większy i łatwiejszy dostęp do kapitału umożliwia finansowanie bardzo dużych zadań inwestycyjnych i spr-zyja rozłożeniu ryzyka inwestycyjnego związanego z działalnością tego podmiotu.Ocena kapitału-sprzyja kierowaniu kapitałów do naj-bardziej efektywnych firm,jest jednocześnie oceną strategii rozwoju tych firm i sposobu zarządzania nimi.Transformacja kapitału-prze-kształcenie niewykorzystanych środków finansowych(oszczędnoś-ci)w środki finansujące rozwój.

Instrumenty rynku kapitałowego-obligacje,obligacje skarbowe, obligacje komunalne,akcje,PDA
Instytucje rynku kapitałowego-Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,rynek giełdowy: Giełda Papierów Wartościowych w Warsz-awie,rynek pozagiełowy: Centralna Tabela Ofert,domy maklerskie, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Rynek pierwotny(primary market)-na tym rynku emitenci nowy-ch papierów wartościowych sprzedają je za pośrednictwem instytu-cji finansowych.Ich sprzedaż ma służyć zgromadzeniu kapitału na rozpoczęcie lub rozszerzenie działalności. Na tym rynku następuje przesunięcie oszczędności od pierwotnych posiadaczy do ostateczn-ych użytkowników akumulacji.Obejmuje wyłącznie oferowanie i nabywanie nowych papierów wartościowych.Występuje,więc w momencie ich emisji i dotyczy pierwszych transakcji sprzedaży papierów wartościowych dla pierwszych inwestorów.
Emitent-podmiot wystawiający lub emitujący papiery wartościowe we własnym imieniu oraz podmiot,którego papiery wartościowe są lub będą przedmiotem publicznego obrotu.
Wprowadzający-podmiot będący właścicielem emitowanych w serii papierów wartościowych, występujący do KPWIG z wnioskie-m o wprowadzenie ich do publicznego obrotu.
Oferujący-podmiot prowadzący działalność maklerską pośrednicz-ący w składaniu wniosku o wyrażenie zgody na wprowadzenie pap-ierów do publicznego obrotu lub zawiadomienia o emisji oraz ofe-rujący papiery wartościowe w publicznym obrocie.
Emisja papierów wartościowych-kapitałowych realizowana jest na rynku kapitałowym pierwotnym poprzez oferowanie tych papie-rów w ofercie publicznej.Po dopuszczeniu do obrotu sprzedanych w ofercie publicznej papierów stają się one przedmiotem transakcji na rynku kapitałowym wtórnym.Głównym celem emisji papierów war-tościowych jest pozyskanie kapitału.Spółki akcyjne-emisja akcji i obligacji.Skarb państwa-emisja akcji prywatyzowanych przedsiębi-orstw i obligacje skarbu.Instytucje finansowe-mogą być emitenci obligacji hipotecznych.Samorządy lokalne - obligacje komunalne. Inne podmioty gospodarcze-przedsiębiorstwa.Ze względu na emite-nta wyróżnia się obligacje:Państwowe,Municypalne (komunalne), Prywatne (spółek, korporacji, banków, itd.).

Obligacje mogą emitować-podmioty prowadzące działalność gosp-odarczą,posiadające osobowość prawną,a także spółki komandyto-wo-akcyjne, gminy,powiaty,województwa,a także związki tych jed-nostek oraz miasto stołeczne Warszawa,inne podmioty posiadające osobowość prawną,upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw,instytucje finansowe,których członkiem jest Rzeczpo-spolita Polska lub Narodowy Bank Polski,lub przynajmniej jedno z państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Roz-woju(OECD),lub bank centralny takiego państwa lub instytucje,z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła umowy regulujące działal-ność takich instytucji na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i zawie-rające stosowne postanowienia dotyczące emisji obligacji.
Instytucje finansowe rynku kapitałowego-Współczesne rynki kapitałowe charakteryzują się wysokim stopniem zinstytucjonalizo-wania,co w praktyce oznacza wzrost znaczenia inwestorów profesj-onalnych,takich jak:banki,fundusze inwestycyjne,towarzystwa ube-zpieczeniowe,fundusze emerytalne,instytucje maklerskie.Emitenci przy sprzedaży swych papierów korzystają z usług biur maklerski-ch.Jeśli do emisji potrzeba wielu punktów sprzedaży tworzy się ko-nsorcjum.Na jego czele stoi biuro maklerskie wprowadzające papi-ery do obrotu publicznego,odpowiadające za zorganizowanie sprze-daży.Biuro to jest określane mianem sponsora emisji.
Inwestorzy-posiadający kapitał(oszczędności)i angażujący go w celu pomnożenia poprzez zakup papierów wartościowych:Instytucj-onalni,np.osoby prawne,banki,fundusze inwestycyjne,instytucje ub-ezpieczeniowe, skarb państwa,prywatni,osoby fizyczne.
Instytucje organizujące rynek-W polskich warunkach instytucje organizujące rynek występują pod postacią spółek prowadzących regulowane rynki papierów wartościowych czyli Warszawskiej Gie-łdy Papierów Wartościowych S.A. oraz Centralnej Tabeli OfertS.A.
Pośrednicy-Jednym z wymogów narzuconych na uczestników pub-licznego obrotu papierami wartościowymi(tak na rynku pierwotnym jak i wtórnym), jest konieczność,korzystania z usług jednostek pro-wadzących działalność maklerską.Procedura ta ma zapewnić bezpi-eczny i sprawny dostęp do rynku zainteresowanym podmiotom.Jed-nostki świadczące usługi maklerskie są wyspecjalizowanymi pośre-dnikami licencjonowanymi przez KPWiG.W Polsce istnieją obecnie dwie formy prowadzenia tego typu działalności:w formie spółki ak-cyjnej specjalizującej się z obsłudze publicznego obrotu papierami wartościowymi(domy maklerskie),w ramach struktur banków kom-ercyjnych.
Działalność maklerska obejmuje czynności związane z publiczn-ym obrotem papierami polegające głównie na :oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publ-icznej,nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na cudzy rachunek(usługi brokerskie),nabywaniu lub zbywaniu papierów wa-rtościowych na własny rachunek celem realizacji zadań związanych z organizacją rynku regulowanego,prowadzeniu rachunków papier-ów wartościowych oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi.
Komisje papierów wartościowych spełniają funkcje nadzorcze.Do podstawowych funkcji można zaliczyć:Podejmowanie i organizacja działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych oraz ochrona inwestorów.Współdziałanie z organa-mi rządowymi w zakresie kształtowania polityki makroekonomicz-nej.Wydawanie zezwoleń na publiczną emisję papierów wartościo-wych przez spółki akcyjne.Wydawanie zezwoleń na działalność biur maklerskich na rynku papierów wartościowych
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd-utworzona 1991 roku jako centralny organ administracji rządowej nadzorująca całokształt spraw związanych z rynkiem kapitałowym i towarowym w Polsce. Komisja:decyduje o powstaniu giełdy,sprawuje nadzór nad przestr-zeganiem reguł uczciwego obrotu papierami wartościowymi,inspir-uje, organizuje i podejmuje działania dla sprawnego funkcjonowa-nia rynku papierów wartościowych i ochrony inwestorów,upowsze-chnia wiedzę o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartości-owych,upowszechnia wiedzę o zasadach funkcjonowania rynku pa-pierów wartościowych,decyduje o dopuszczeniu papierów wartości-owych do obrotu publicznego,udziela zezwoleń na prowadzenie działalności przez domy maklerskie i nadzoruje je,przygotowuje eg-zaminy dla kandydatów na maklerów i doradców inwestycyjnych, nadzoruje działalność instytucji rynku kapitałowego,prowadzi nad-zór nad osobami posiadającymi licencje maklerów i doradców inw-estycyjnych,prowadzi bank informacji o rynku kapitałowym.
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych-utworzony w 1991 roku jako dział GPW,od listopada 1994 roku działa jako spółka akc-yjna Skarbu Państwa,NBP,banków,spółek prowadzących giełdę,sp-ółek tworzących CeTO i domów maklerskich.Jest instytucją odpo-wiedzialną za rejestrowanie papierów wartościowych i rozliczenia rynku kapitałowego.Przechowuje i rejestruje papiery wartościowe znajdujące się w publicznym obrocie,ewidencjonuje stany i obroty zdematerializowanych papierów wartościowych oraz nadzoruje zg-odność wielkości poszczególnych emisji z liczbą papierów wartośc-iowych w obrocie.Może obsługiwać obrót papierami nie dopuszczo-nymi do obrotu publicznego,prowadzić rachunki pieniężne,dokony-wać rozliczeń pieniężnych,udzielać pożyczek oraz uczestniczyć w rozrachunkach dokonywanych przez NBP na zasadach Rozrachunk-ów międzybankowych.
Inwestorzy dzielą się na:inwestorów profesjonalnych-instytucjon-alnii,inwestorów indywidualnych-nieprofesjonalni.Biorąc zaś za kr-yterium pochodzenie inwestorów, można wyróżnić:inwestorów kra-jowych,inwestorów zagranicznych.Najważniejsi instytucjonalni in-westorzy na rynku:Banki-pełnią one ważną rolę na rynku kapitało-wym,ponieważ mają wpływ na wysokość stopy procentowej,która wpływa na decyzje inwestycyjne.Na świecie wykształciły się dwa modele funkcjonowania banków: amerykański i europejski.

Fundusze inwestycyjne-instytucje finansowe,służące do wspólne-go lokowania środków pieniężnych na rynku kapitałowym,tzn.,że fundusz taki gromadzi wolne kapitały od osób fizycznych i prawny-ch,a na rynku kapitałowym występuje jako jeden wielki inwestor. Fundusze lokują ten kapitał w: papierach wartościowych,udziałach innych funduszy,walutach,lokatach,bankowych.Wszystkie nabyte aktywa funduszu inwestycyjnego składają się na portfel lokat.Róż-norodność struktury lokat ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa powierzonych kapitałów oraz osiągnięcie wysokich zysków.
Fundusze emerytalne i towarzystwa ubezpieczeniowe.Towarzys-twa ubezpieczeniowe kalkulują swoje składki ubezpieczeniowe w ten sposób,by powstające z nich fundusze wystarczyły z nadwyżką na wypłatę odszkodowań.Różnicę między sumą wpłat ubezpieczen-iowych,a przewidywaną sumą wypłat, zdeponowaną w banku, tow-arzystwo lokuje na rynku kapitałowym.Fundusze emerytalne zobo-wiązują się w zamian za systematycznie wnoszone składki,do wypł-acania świadczeń emerytalnych poczynając od określonego momen-tu aż do śmierci danej osoby. Obie instytucje są pod szczególną opi-eką państwa ze względu na ważność pełnionych funkcji.Chodzi tu głównie o zakaz inwestowania w papiery wartościowe o dużym sto-pniu ryzyka,konieczność dywersyfikacji portfela inwestycyjnego oraz obowiązek lokowania określonej części kapitału w formie depozytów bankowych.
Rynek wtórny (sekondary market)-po rozprowadzeniu walorów na rynku pierwotnym mogą one być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym-GIEŁDZIE.Rynek,na którym zawierane są transakcje kupna-sprzedaży papierów wartościowych pomiędzy inwestorami. Dzieli się on na:rynek podstawowy-handel akcjami dużych spółek; rynek równoległy-handel akcjami mniejszych spółek.Obecnie w Po-lsce istnieją dwie spółki organizujące regulowany rynek papierów wartościowych:Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (WGPW)-organizator urzędowego rynku giełdowego.Centralna Ta-bela Ofert S.A.(CeTO S.A.)-organizator rynku nieurzędowego poz-agiełdowego.
Giełda:Instytucjonalna forma rynku kapitałowego-giełda.Giełda (rynek) papierów wartościowych stanowi nieodłączną część rynku kapitałowego.Giełda jest zorganizowaną formą tego rynku.
Główne cechy giełdy:istnienie wewnętrznej organizacji opierającej się na odpowiednich normach prawnych,stałe zasady handlu,brak konieczności okazywania przedmiotu transakcji,ścisły krąg podm-iotów uczestniczących w handlu giełdowym,jednorodność(a wiec i zamienność)przedmiotu transakcji-papierów wartościowych,stałe miejsce i czas spotkań,ceny transakcji podawane do wiadomości pu-blicznej.Giełda jest instytucją, na której odbywa się publiczny obrót kapitałowymi papierami wartościowymi,stanowiącą zespól osób,ur-ządzeń i środków technicznych,zorganizowanych w celu kojarzenia ofert sprzedaży i nabycia papierów wartościowych.Giełda działa pr--zy założeniu jednakowego dostępu do informacji rynkowej,w tym samym czasie i przy jednakowych warunkach zbywania i nabywan-ia papierów wartościowych dla wszystkich uczestników rynku tych papierów.
Uczestnikami giełdy są:pośrednicy-giełdowi maklerzy papierów wartościowych-kompetentni przedstawiciele firm maklerskich i ba-nków upoważnieni przez pracodawców do zawierania transakcji w ich imieniu, działający na zlecenie i rachunek klientów, a także inst-ytucje organizujące rynek i obrót papierami wartościowymi,samod-zielni uczestnicy giełdy -osoby dopuszczone do handlu giełdowego z prawem zawierania transakcji we własnym imieniu i na własny ra-chunek-np.:zarządzający firmami,urzędnicy - osoby czasowo dopu-szczone do handlu giełdowego zawierające transakcje z upoważnie-nia, w imieniu i na rachunek przedsiębiorstw,W których pracują, "goście" - inne osoby przebywające na giełdzie bez prawa uczestni-ctwa W transakcjach-obsługa,gońcy,reporterzy, itp.
Wśród transakcji dokonywanych na giełdzie możemy wyróżnić: nat-ychmiastowe (kasowe)-ich realizacja następuje natychmiast po ich zawarciu(ew.w ciągu kilku dni giełdowych);terminowe-ich re-alizacja następuje później niż w kasowych-istnieje tu motyw speku-lacji,bo transakcja odbywa się po wcześniej określonym kursie,arbi-trażowe-uczestnicy obrotu giełdowego wykorzystują w celach zaro-bkowych zróżnicowane notowania kursów na różnych giełdach w odniesieniu do tego samego waloru(np.:zakup na jednej giełdzie i natychmiastowa sprzedaż na drugiej).
Ceny papierów wartościowych na giełdzie są wypadkową układu popytu i podaży tych papierów i określane są mianem kursów.Na giełdach stosowane są różne metody ustalania kursów akcji i cen obligacji.W celu syntetycznego zobrazowania stanu rynku lub jego niektórych segmentów na giełdach konstruuje się specjalne wskaź-niki-indeksy giełdowe.Zasada ciągłości obliczania takich indeksów pozwala porównać efektywność inwestowania w papiery wartościo-we z efektywnością rynku.Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu giełdowego wymaga opracowania przez spółkę prospektu emisyjnego.O dopuszczeniu papierów wartościowych do obrotu na giełdzie decyduje Rada Giełdy.

Na GPW działają trzy rynki:rynek podstawowy-transakcje papier-ami wartościowymi dużych i rozwojowych firm,rynek równoległy-dla spółek średniej wielkości,rynek wolny-dla spółek małych i o niewielkim potencjale wzrostu.
Domy Maklerskie-pośrednicy w obrocie papierami wartościowymi działający na rynku kapitałowym zawsze we własnym imieniu,lecz na rachunek klienta lub własny.Zgodnie z prawem papiery wartości-owe dopuszczone do publicznego obrotu mogą być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym wyłącznie za pośrednictwem domów maklerskich.Domy maklerskie mogą być samodzielną osobą prawn-ą działającą w formie spółki akcyjnej,lub stanowić wydzieloną org-anizacyjnie i finansowo część banku.
Regulowany rynek pozagiełdowy:Główną rolę w organizacji pub-licznego obrotu papierami wartościowymi odgrywają instytucje pr-owadzące tzw.regulowane rynki papierów wartościowych.Rynek re-gulowany to zgodnie z ustawą o„Publicznym obrocie”rynek,na któ-rym odbywa się wtórny obrót papierami wartościowymi dopuszcz-onymi do obrotu publicznego.W związku z powyższym rynek wtó-rny jest rynkiem regulowanym.Prawo do prowadzenia rynku regul-owanego posiadają jedynie spółki akcyjne, które uzyskały zezwol-enie wydane przez Prezesa Rady Ministrów (spółki prowadzące gie-łdę),lub Komisję Papierów Wartościowych i Giełd (spółki prowadz-ące rynek pozagiełdowy).
Wyróżnić można dwa następujące typy rynków regulowanych: rynek urzędowy-rynek może nosić nazwę urzędowego o ile jest tw-orzony przez giełdy papierów wartościowych;rynek nieurzędowy-w jego strukturze wydzielić można następujące rodzaje rynków:rynek nieurzędowy giełdowy-tworzony może być przez spółki prowadzą-ce giełdę,pod warunkiem,że obrót na rynku nieurzędowym dokonu-je się w ramach oddzielnie zorganizowanego rynku;rynek nieurzęd-owy pozagiełdowy-tworzony może być przez spółki akcyjne niebę-dące giełdami
Centralna Tabela Ofert(CeTO)-spółka akcyjna domów maklersk-ich,tworząca instytucjonalnie rynek pozagiełdowy,założona w luty-m 1996 roku.Zgodnie z założeniami Prawa o Publicznym Obrocie Papierami Wartościowymi rynek pozagiełdowy ma być rynkiem małych i średnich spółek o wzrostowym potencjale,które nie spełni-ają warunków dopuszczenia do obrotów na GPW lub z innych wzg-lędów wybiorą na miejsce obrotu swoimi papierami ten rynek.Wp-rowadzenie papierów wartościowych do obrotu pozagiełdowego wymaga opracowania memorandum informacyjnego o spółce.
Rynek publiczny i rynek niepubliczny:Centralną instytucją organ-izującą transakcje kupna sprzedaży papierów wartościowych we wtórnym obrocie giełdowym są giełdy papierów wartościowych. Obrót giełdowy ma charakter publiczny,opiera się na szczegółowy-ch unormowaniach prawnych i odbywa się według ustalonych pro-cedur.Papiery wartościowe nie znajdujące się w publicznym obrocie mają najwęższy zasięg.Mogą one znajdować się jedynie w obrocie prywatnym.Jest to najstarsza forma obrotu papierami wartościowy-mi.Inwestorzy dokonują transakcji kupna sprzedaży papierów wart-ościowych w drodze bezpośrednich negocjacji lub za pośrednictwe-m maklerów dealerów.Obrót na tym rynku odbywa się z pominięc-iem giełdy i nie ma charakteru publicznego.Transakcje kupna sprze-daży w obrocie prywatnym mogą obejmować różne papiery warto-ściowe,również te,które znajdują się w obrocie publicznym,jednak w takim przypadku powinny być zawierane pomiędzy inwestora-mi,z pominięciem instytucji pośredniczących w obrocie publiczn-ym.Często jest to obrót akcjami między udziałowcami tej samej spółki akcyjnej lub pomiędzy znajomymi.
Oferta publiczna,zgodnie z ustawą Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi,występuje wówczas,gdy do proponowan-ia nabycia,nabywania,przenoszenia praw z emitowanych w serii pa-pierów wartościowych wykorzystuje się środki masowego przekazu albo gdy proponowanie nabycia skierowane jest do więcej niż 300 osób lub nie oznaczonego adresata.
Oferta niepubliczna występuje wówczas,gdy proponowanie nab-ycia papierów wartościowych skierowane jest do mniej niż 300 ozn-aczonych adresatów,akcje są udostępniane pracownikom w procesie prywatyzacji lub proponuje się nabycie akcji w jednoosobowych sp-ółkach Skarbu Państwa w ilości nie mniejszej niż 10% akcji dla jednego nabywcy.
Rynek instrumentów pochodnych(Derivatives Market):segment rynku finansowego,na którym występują instrumenty pochodne.Po-dstawową funkcją jest możliwość zabezpieczenia inwestora przed różnymi rodzajami ryzyka,jakie mogą się pojawić na rynku finanso-wym(forwards,futures,opcje,swapy,warranty).

Rynek walutowy:instrumenty tego rynku charakteryzują się tym,że są wyrażone(denominowane) w innej walucie niż waluta,w której podana jest cena tego instrumentu(waluty).

Rynek depozytowo-kredytowy:lokowanie w bankach zasobów pi-eniężnych przez podmioty nie bankowe oraz udostępnienie im kapi-tału przeznaczonego w sektorze bankowym na działalność kredyto-wą(lokaty bankowe,kredyty bankowe,pożyczki).

Inwestycja(Investment):jest to zaangażowanie określonej kwoty pieniędzy na pewien czas,aby w przyszłości otrzymać jej zwrot rek-ompensujący inwestorowi czas,w którym pieniądze były zaangażo-wane,przewidywaną stopę inflacji oraz ryzyko inwestycji.

Czynniki wypływające na nominalną stopę zwrotu z inwestycji wolnej od ryzyka:warunki na rynku finansowym,oczekiwana stopa inflacji.

Ryzyko inwestycji:jest to brak pewności,że inwestycja przyniesie oczekiwaną stopę zwrotu.

Kryterium Markowicza: jeżeli wartość oczekiwana stopy zwrotu dla rozważanych wariantów jest taka sama, należy wybrać wariant, dla którego ryzyko jest niższe;jeżeli ryzyko rozważanych wariantów jest jednakowe należy wybrać wariant z wyższą oczekiwaną stopą zwrotu.

Inwestycja wolna od ryzyka:to taka inwestycja, w przypadku, któ-rej inwestor jest pewny kwoty i przedziału czasowego oczekiwany-ch zwrotów.

Premia za ryzyko:wzrost oczekiwanej stopy zwrotu z inwestycji powyżej nominalnej stopy zwrotu z inwestycji wolnej od ryzyka. Im większe ryzyko(niepewność)inwestycji tym większej premii za ryzyko oczekuje inwestor.

Główne źródła niepewności(ryzyka) inwestycji

Ryzyko firmy(business risk):jest to niepewność,co do przepływów dochodu,związana z rodzajem działalności firmy.

Ryzyko finansowe(financial risk):niepewność,co do sposobu,w jaki firma finansuje swoje inwestycje.

Ryzyko płynności(liquidity risk):niepewność związana z funkcjo-nowaniem rynku wtórnego,czyli niepewność,co do szybkości kupna lub sprzedaży instrumentu, jak i co do jego ceny.Omijając ryzyko płynności inwestor musi brać pod uwagę:jak długo będzie trwać za-miana instrumentu na gotówkę i odwrotnie gotówki na instrument; jaka będzie cena,którą otrzyma przy sprzedaży(kupnie)instrumentu na rynku wtórnym.

Ryzyko kursu walutowego(Exchange rate risk):niepewność,co do stopy zwrotu dla inwestora,który nabył instrumenty finansowe denominowane w obcej walucie.

Ryzyku okraju (ryzyko polityczne)(Country risk):niepewność,co do zwrotu z inwestycji,wynikająca z możliwości większych zmian politycznych bądź gospodarczych kraju inwestora.

Teorie struktury czasowej stopy procentowej

Teoria segmentu rynku:każdy kapitałodawca ma preferowany ok.-res inwestowania a każdy kapitałodawca ma preferowany okres zac-iągania długu.Kształt krzywej dochodowości zależy od popytu i po-daży środków na rynku długoterminowym w stosunku do rynku kr-ótkoterminowego.

Teoria preferencji płynności:kapitałodawcy preferują okresy krót-koterminowe(płynność)i akceptują niższą stopę dochodu w krótkich terminach.Kapitałobiorcy preferują okresy długoterminowe dla zac-iągania długu i akceptują wyższą stawkę kosztu kapitału w długim okresie.W normalnych warunkach mamy do czynienia z dodatnią premią za ryzyko terminu inwestowania.

Teoria oczekiwań:Kształt krzywej dochodowości zależy od oczek-iwań,co do przyszłych stóp inflacji.Jeżeli oczekuje się wzrostu inf-lacji,to krzywa dochodowości musi rosnąć.W przeciwnym przypad-ku krzywa dochodowości musi maleć.Na kształt krzywej dochodo-wości mają wpływ:popyt i podaż na rynkach krótko-i długotermino-wych, preferencje płynności,oczekiwania, co do przyszłej inflacji.

Fazy rozwoju rynku finansowego:

Faza uśpienia:możliwość inwestowania jest ograniczona,gdyż do-tyczy małej liczby ludzi,mała liczba spółek notowanych na giełdz-ie,duża wahliwość kursów, silna podatność na zachowania stadne.

Faza manipulacji:niska płynność,niskie obroty,niektórzy inwers-torzy wykorzystują niską płynność rynku do manipulacji kursami.

Faza spekulacji:duża liczba osób wykorzystujących częste zmiany kursów,kursy wzrastają ponad wartość fundamentalną spółek, bard-zo duży popyt na emisje pierwotne akcji.

Faza konsolidacji lub załamania:zbyt duży popyt winduje kursy, po pewnym czasie popyt na akcje się załamuje, rynek popada w sta-gnację, rynek mocno zniżkuje.

Faza dojrzałego rynku:inwestorzy odzyskują zaufanie do rynku, pojawia się coraz silniejszy sektor inwestorów instytucjonalnych, zwiększa się płynność rynku, rynek mocniej jest powiązany ze sfera realną gospodarki.

Cykle polityczne

Rola tzw. cyklu prezydenckiego w USA:rok nr1=1 rok po wybor-ach,rok nr2=drugi rok po wyborach,rok nr3=rok przedwyborczy,rok nr4=rok wyborów.U źródeł tego zróżnicowania leży dążenie rządz-ącej aktualnie administracji do tego,aby wygrać kolejne wybory pr-ezydenckie.Z tego powodu w okresie poprzedzającym wybory prez-ydenckie podejmowane są działania mające doprowadzić do szybk-iego wzrostu gospodarczego w roku wyborczym.

Demokraci a republikanie-pojęcie premii za ryzyko: Badania Santa-Clary i Volkanova pokazują,że w przypadku okresów spraw-owania władzy przez prezydenta z Partii Republikańskiej,premia za ryzyko kształtuje się na poziomie 2 punktów procentowych.W przy-padku zaś prezydenta demokraty wynosi ona,aż 11 punktów proce-ntowych.Dlaczego tak jest?Okresy sprawowania władzy przez prez-ydenta demokratę charakteryzują się niższym poziomem nomin-alnych i realnych stóp procentowych,aniżeli w przypadku prezyden-tów z Partii Republikańskiej.W okresie rządów prezydentów-dem-okratów wyższa jest, natomiast inflacja i realne tempo wzrostu Gos-podarczego.

Kiedy są najlepsze nastroje?-W roku wyborów prezydenta?: Nie,w 2 roku.W roku wyborów prezydenta USA dochodzi do spad-ku bezrobocia.

Kto mianuje prezesa FED? Prezydent.

Odmienny stosunek demokratów i republikanów do podaży pieniądza i stóp procentowych:Demokraci lubią podgrzewać gos-podarkę stopami,a Republikanie podażą pieniądza.Demokraci=bar-dziej keynesowscy.Republikanie= bardziej monetarystyczni.

Jak republikanie i demokraci podchodzą do budżetu?Republika-nie lubią podgrzewać gospodarkę podwyżką deficytu budżetowego =obniżając podatki(stosował to Bush-junior i wygrał wybory).Clint-on=trzymał budżetowe cugle,Reagan= powiększył deficyt,hossa Reagana.

Makroekonomiczny efekt prezydencki:za kadencji republikanów realne stopy są z reguły wyższe nie tylko w USA,ale i w innych kra-jach.W przypadku zdecydowanej większości analizowanych krajów mieliśmy w ostatnich 32 latach do czynienia z występowaniem zar-ówno makroekonomicznego,jak i giełdowego efektu prezydenckie-go.W 17 na 18 badanych krajów realne tempo zmian PKB w roku wyborów prezydenckich w USA było wyższe niż analogiczne tem-po w roku przedwyborczym.Również w przypadku 17 na 18 badan-ych krajów stopa zwrotu z indeksu giełdowego w roku przedwybo-rczym w USA była wyższa niż analogiczna stopa w drugim roku po poprzednich wyborach.

---