Terapia specyficznych trudności w początkowym uczeniu się czytania i pisania
Specjalność: Terapia specyficznych trudności w uczeniu się
semestr 3 15 godzin zajęć, zaliczenie na ocenę
semestr 4 15 godzin zajęć, zaliczenie na ocenę, egzamin
Warunki zaliczenia ćwiczeń:
- obecność na zajęciach (nieobecności należy zaliczać na konsultacjach, w przypadku trzech nieobecności odmowa zaliczenia)
- uzyskanie pozytywnej oceny za sprawdzian
sprawdzian
egzamin
1. Profilaktyka, diagnoza i terapia
- znać pojęcie i istotę profilaktyki, znać synonim słowa profilaktyka
- rozumieć pochodzenie i znaczenie terminu diagnoza, znać synonim słowa diagnoza
- rozumieć pojęcie terapia i wiedzieć skąd się ono wywodzi
- rozumieć istotę tworzenia nazewnictwa rodzajów terapii
2. Regulacje prawne dotyczące pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolach i szkołach
- znać najważniejsze regulacje rozporządzenia MEN w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach http://www.bip.men.gov.pl/images/stories/TOMEK/1487.pdf
3. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne i dydaktyczno-wyrównawcze - istota, podobieństwa i różnice
- rozumieć istotę różnicy między zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi i korekcyjno-kompensacyjnymi,
- wiedzieć dla jakich dzieci są organizowane, kto może je prowadzić, jakimi metodami się posługuje
- rozumieć, czym jest korygowanie i kompensowanie w odniesieniu do pracy z dziećmi z mikrodysfunkcjami CUN
4. Terapia pedagogiczna - definicja, cele, zasady
- znać definicję pojęcia terapia pedagogiczna (umieć sformułować definicję pojęcia tak, aby definicja zawierała trzy zasadnicze jej części)
- znać źródła zasad terapii pedagogicznej
- znać zasady terapii pedagogicznej - umieć podać najważniejsze informacje
5. Etapy terapii pedagogicznej
- potrafić wymienić nazwy etapów terapii pedagogicznej i określić jakie działania podejmuje się na każdym z etapów
- wiedzieć który etap terapii pedagogicznej poświęcony jest na eliminowanie przyczyn trudności, a który na eliminowanie przejawów/objawów trudności
6. Oddziaływania psychoterapeutyczne w ramach terapii pedagogicznej
- wiedzieć na czym polegają oddziaływania psychoterapeutyczne w terapii pedagogicznej - co trzeba robić, aby osiągnąć efekt psychoterapeutyczny
7. Rozwijanie i korygowanie funkcji percepcyjno-motorycznych
- usprawnianie analizatora wzrokowego - Program rozwijający percepcję wzrokową
M. Frostig i D. Horne, ćwiczenia wg T. Gąsowskiej i Z. Pietrzak-Stępkowskiej
- wiedzieć jakie są poszczególne grupy ćwiczeń analizatora wzrokowego
- umieć podać przykład ćwiczenia przyspieszającego spostrzeganie, kształtującego precyzję spostrzegania, analizę i syntezę wzrokową, orientację w przestrzeni, pamięć wzrokową
- znać 5 aspektów percepcji wzrokowej ćwiczonych w ćwiczeniach na materiale graficznym - znać nazwę aspektu, krótką definicję oraz widzieć do czego w nauce szkolnej potrzebne jest sprawne funkcjonowanie percepcji w danym aspekcie
- umieć rozpoznać ilustracje przedstawiające ćwiczenia poszczególnych aspektów percepcji wzrokowej
Wiedzieć co to jest inwersja statyczna, dynamiczna i kiedy powstaje pismo lustrzane
- uprawnianie analizatora słuchowego - Poznaję głoski H. Metery, ćwiczenia wg T. Gąsowskiej
i Z. Pietrzak-Stępkowskiej
- znać 3 grupy ćwiczeń percepcji słuchowej
- umieć podać przykład ćwiczenia z pierwszej i drugiej grupy
- wiedzieć jakie są kolejne 3 poziomy ćwiczeń słuchu fonematycznego - umieć podać przykład ćwiczenia związanego z uświadamianiem wyrazowej struktury zdania, przykład ćwiczenia sylabowej struktury wyrazów, głoskowej struktury wyrazów
- wiedzieć dlaczego nie jest wystarczająca umiejętność wyskandowania poszczególnych sylab wyrazu
- wiedzieć jakich ćwiczeń w zakresie analizy głoskowej wyrazów należy unikać i dlaczego
- umieć odczytać z rysunku jakie ćwiczenie jest na nim przestawione
- usprawnianie analizatora kinestetyczno-ruchowego - ćwiczenia grafomotoryczne H. Tymichovej,
ćwiczenia wg T. Gąsowskiej i Z. Pietrzak-Stępkowskiej oraz M. Bogdanowicz
- znać 3 podstawowe grupy ćwiczeń rozwijających sprawność manualną, umieć podać przykładowe ćwiczenia
- wiedzieć czym jest wadliwa regulacja napięcia mięśniowego i jak prowadzić ćwiczenia, aby ją poprawić
- umieć rozpoznać rysunki przedstawiające ćwiczenia grafomotoryczne
- wiedzieć jakie są kolejne fazy ćwiczeń grafomotorycznych (w jakich pozycjach je się przeprowadza)
- znać zasady dotyczące prawidłowej pozycji ciała oraz kartki przy pisaniu oraz właściwego układu ręki zarówno u dzieci prawo- jak i leworęcznych
- ćwiczenie koordynacji funkcji percepcyjno-motorycznych - metoda Dobrego Startu,
ćwiczenia wg M. Bogdanowicz
- rozumieć, co to jest koordynacja wzrokowo-słuchowo-ruchowa i do czego jest ona niezbędna.
- znać 2 przykłady ćwiczeń koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej
8. Praca z dziećmi z zaburzeniami lateralizacji
- wiedzieć jakie ćwiczenia stosuje się z dziećmi z zaburzoną i nieustaloną lateralizacją
9. Nauczanie czytania i pisania dzieci dyslektycznych według koncepcji T. Gąsowskiej i Z. Pietrzak-Stępkowskiej oraz zgodnie z metodą 18 struktur wyrazowych
- znać 11 etapów nauczania czytania i pisania na II etapie terapii pedagogicznej
- umieć napisać jaki jest etap kolejny po podanym
- umieć narysować za pomocą kółek symbole sylab i struktur wyrazowych oraz określić słownie nazwę etapu (nie uczyć się numerów etapów)
- wiedzieć w jaki sposób uczy się czytania sylab dwuliterowych otwartych, trzyliterowych zamkniętych i otwartych
- umieć podać przykładowe ćwiczenia pomocne w nauce czytania i pisania na II i III etapie terapii
Literatura obowiązkowa:
1. Materiały dydaktyczne udostępnione na zajęciach
M. Frostig, D. Horne, Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową (zeszyty ćwiczeń i instrukcje - 3 poziomy), Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 1986
H. Metera, Poznaję głoski, WSiP, Warszawa 1995
Ćwiczenia grafomotoryczne H. Tymichovej
2. I. Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, WSiP, Warszawa 1989
Rozdziały:
I. Teoretyczne podstawy terapii pedagogicznej - punkty 1, 2, 3
III. Terapia dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu - punkty 1, 2, 3, 5
2. M. Bogdanowicz, Leworęczność u dzieci, WSiP, Warszawa 1989
Rozdziały:
III. Trudności dziecka uwarunkowane nieprawidłową lateralizacją
IV. Badanie lateralizacji u dzieci
VI. Postępowanie z dzieckiem leworęcznym
VII. Zajęcia stymulująco-korekcyjne dla dzieci leworęcznych
3. M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2003
Rozdziały:
1. Ryzyko dysleksji - problemy psychopedagogiczne i społeczne - punkt 1.1.
2. Ryzyko dysleksji - problemy teoretyczne - punkt 2.3
5. Opis i instrukcja stosowania Skali Ryzyka Dysleksji
8. Skala Ryzyka Dysleksji - arkusze badań i wyników - profile
9. Przykłady zastosowania Skali Ryzyka Dysleksji
5. T. Gąsowska, Z. Pietrzak-Stępkowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, WSiP, Warszawa 1994
Rozdziały:
II. Zajęcia manualne
III. Usprawnianie spostrzegania wzrokowego i orientacji przestrzennej
IV. Usprawnianie analizy i syntezy słuchowej, koordynacji słuchowo-ruchowej i słuchowo-wzrokowej
V. Czytanie i pisanie sylab i wyrazów
VI. Czytanie zdań i dłuższych tekstów
Literatura uzupełniająca:
M. Bogdanowicz, Leworęczność u dzieci, WSiP, Warszawa 1989
M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2003
M. Bogdanowicz, O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu - odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Wydawnictwo Popularnonaukowe „Linea”, Lubin 1994
M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów, Operon, Gdynia 2004
W. Brejniak, Dysleksja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003
J. Cieszyńska, Nauka czytania krok po kroku. Jak przeciwdziałać dysleksji, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2005
T. Danielewicz, A. Koźmińska, J. Magnuska, Terapia uspokajająca i rozwijająca dla dzieci nerwicowych i dyslektycznych, Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej, Warszawa 1981
E. Górniewicz, Pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1995
E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18 struktur wyrazowych, WSiP, Warszawa 1996
E. Jarosz, E. Wysocka, Diagnoza psychopedagogiczna - podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2006
J. Mickiewicz, Jedynka z ortografii? Rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w starszym wieku szkolnym, TNOIK, Toruń 1997
H. Skibińska, Praca korekcyjno-kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu, Akademia Bydgoska, Bydgoszcz 2001
M. Szurmiak, Podstawy reedukacji uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu, WSiP, Warszawa 1987
B. Wilgocka-Okoń, Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003
B. Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu. Modele ćwiczeń, WSiP, Warszawa 1996