Rozbiory

Pierwszy Rozbiór Polski

1766 - nierealność odbudowy państwa w oparciu o państwa ościenne

• znaczna część społeczeństwa nastawiona antyrosyjsko

• nie zgadzają się na uzależnienie polityki polskiej od rosyjskiej

• magnateria głosi hasła wolnościowe

• osamotnienie monarchy

• Rosja ingeruje w sprawy wewnętrzne polski pod pretekstem uregulowania sprawy dysydenckiej

• Ambasador Nikołaj Repnin zażądał równouprawnienia innowierców

• Zgoda króla pod warunkiem zniesienia liberum veto

• Opozycja czyni ze sprawy równouprawnienia problem zasadniczy

• W planach Nikity Panina

• zjednanie innowierczej szlachty dla caratu

• Stworzenie ugrupowania kontrolującego sprawy w Polsce

• Powstanie grupy Gabriela Podoskiego -

• Jej członkowie z dawnych stronników saskich

1766 - SEJM - za S. A

• miał uregulować sprawę głosowania większością głosów w sprawach aukcji wojska i skarbowości

• za „kontrpropozycją” dotyczącą „ubezpieczenia wolnego głosu” złożona przez Michała Wielhorskiego opowiedzieli się

• agenci Repnina

• magnateria

• Czartoryscy

• Przeciw liberum veto

• Antoni Tyzenhauz

• Najbliższa rodzina króla

• Rosja i Prusy grożą wojna w obronie liberum veto

• Większość na sejmie dla opozycji

• Utrzymali oni dotychczasowy stan w zakresie działań sejmu

• Nie zgodzili się jednak na równouprawnienie dysydentów

1767 - wojska rosyjskie wkraczają do Polski

• „w obronie dysydentów”

• popiera opozycje magnacką

• ona jeszcze niedawno anty równouprawnienie

• teraz liczy na detronizację S. A.

1767 - SEJM KONFEDERACYJNY - za S. A

• Repnin kazał wyłonić delegację

• Oni mają opracować projekt ustawy

• W czasie trwania sejmu Repnin każe porwać i deportować w głąb Rosji oponentów z biskupami Kajetanem Sołtykiem i J. A. Załuskim na czele

• Sejm obraduje w otoczeniu wojsk

• Uchwala prawa kardynalne

• Zagwarantowanie wolnej elekcji

• Liberum veto stosowane do podstawowej działalności ustawodawczej

• Prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi

• Potwierdzenie monopolistycznego stanowiska szlachty

• Poddanie praw pod gwarancje carycy

• Formalne uznanie zwierzchnictwa Rosji nad Polską

• Pozbawienie dziedziców możliwości karania śmiercią chłopa

• powszechny sprzeciw co do zwierzchnictwa rosyjskiego

• nie pasuje ani konserwatystom ani patriotom

• utrata suwerenności wiązała się z grabieżami i gwałtami dokonywanymi przez wojska rosyjskie

• agitacja duchowieństwa anty równouprawnieniu dysydentów

1768 - konfederacja barska -

• z części działaczy konfederacji radomskiej

• Józef Pułaski, bracia Krasińscy

• Obalenie reform ostatnich lat

• Detronizacja S.A.

• Na jego miejsce Wettin

• Powrót do stosunków republikanckich

• Odzyskanie niezawisłości narodowej

- okres wybuchu wojny konfederackiej w tym samym czasie co wzrost napięcia w polityce międzynarodowej

• S.A. liczy na większą samodzielność w związku z tym

• Konfederaci oczekiwali sukcesów militarnych w związku z wymarszem wojsk rosyjskich

• Francja chce sojuszu przeciw Anglii, Rosji i Prusom

• Turcja jest gotowa zbrojnie wystąpić przeciw Rosji

• W PL zaostrza się sprawa chłopska

• Wrzenie na Ukrainie -Gonta i Żeleźniak

1768 - wojna rosyjsko - turecka

• walka konfederatów barskich z królem i interwentami

• dwa etapy

• pierwszy:

• miażdżąca przewaga Rosjan i wojsk królewskich

• wojska konfederackie próbują walki partyzanckiej

• tworzą liczne lekkie oddziały

• nie odnoszą sukcesów militarnych

• dezorganizują życie kraju

• pod presją państw południowych konfederaci przeorganizowali się

• teraz są GENERALNOŚCIĄ

• reprezentują ruch na zewnątrz

• opracowują politykę wewnętrzną

• z różnych ugrupowań magnackich

• łączy je niechęć do reform i do Stanisława Augusta

• ogłasza detronizację króla

• drugi

• uaktywnienie się Francji

• pomaga konfederatom

• przesyła oficerów

• Charlez Dumoriez

• Przesyła pieniądze

• Ufortyfikowanie CZĘSTOCHOWY, LANCKORONY

• Kazimierz Pułaski (po stronie konfederatów)

• Aleksander Suworow sprowadza silniejsze odziały rosyjskie

1771 - wojna domowa wygasa

- nieudana próba porwania króla wywołuje niechęć dworów europejskich

• projekty wysuwane przez dyplomatów europejskich co do rozwiązania kryzysu politycznego

• szybkie postępów armii rosyjskiej w Turcji i niechęci Austrii i Prus do wplątania się w nową wojnę

• projekty kompromisu - korzyści kosztem Polski

• postępy caratu w turcji zrekompensowane przez zdobycie Karpat przez Habsburgów

• trudności w utrzymaniu spokoju w tak rozległej Polsce

• to z powodu widocznych problemów w pokonaniu konfederacji barskiej

• już w 1769/70 aneksje austriackie na Spiszu i Podkarpaciu

• Fryderyk II - kordon sanitarny - Prusy Królewskie

1772 - traktat w PETERSBURGU

• najmniejsze pretensje wysuwała Katarzyna

• północno wschodnie terytoria z POLOCKIEM, WITEBSKIEM, MŚCISŁAWIEM, POLSKIMI INFLANTAMI

• 92 tys. km²

• 1300 tys. mieszkańców

• PRUSY

• Pomorze + CHEŁMNO, MALBORK, WARMIA, KUJAWY, część WIELKOPOLSKI > bez GDAŃSKA

• 36 tys. km²

• 580 tys. mieszkańców

• AUSTRA

• Obszary na południe od górnej Wisły, PODOLE, WOŁYŃ + LWÓW, PRZEMYŚL, TARNOPOL

• 83 tys. km²

• 2650 tys. mieszkańców

• wojna konfederacka przyspieszyła decyzję mocarstw

• PL traci

• 1/3 terytorium

• 1/3 ludności

• traci najludniejsze, najaktywniejsze gospodarczo tereny PRUS KRÓLEWSKICH i MAŁOPOLSKI

1773 - SEJM ROZBIOROWY - Adam Poniński - za Stanisława Augusta

• aby uniknąć liberum veto ze strony przeciwników rozbiorów

• należy wyłonić delegację

• ona ma przedstawić izbom gotowe wnioski

IX - ratyfikacja traktatów

III 1775 - uzupełniono je postanowieniami o handlu pomiędzy Polską i jej sąsiadami

Drugi Rozbiór Polski

1791 - już 2 dni po ogłoszeniu konstytucji 3 maja partia magnacka składa protest

• wrzenie na wsi i w miastach przeraża szlachtę i skłania do uwstecznienia swego stanowiska

• wojska polskie tłumią wystąpienia chłopskie

• klub Kołłątaja ZGROMADZENIE PRZYJACIÓŁ KONSTYTUCJI RZĄDOWEJ

• przedstawiciele reformy

• głównie mieszczanie

• popierał powołanie milicji miejskich

• rozciągnięto prawo neminem captivabimus na Żydów

• zajęto się sytuacją tej aktywnej gospodarczo grupy narodowościowej

• podjęto prace nad kodeksem praw cywilnych

• unifikacją ustrojową Litwy i Korony

• rozpoczęto sprzedaż starostw

• uchwalono wcielenie oddziałów prywatnych do wojsk regularnych

• powiększenie tych ostatnich do 100 tys.

• ostra reakcja ze strony Rosji

• Katarzyna II nie chce dopuścić do utrwalenia się w Polsce nowego ustroju

• Niechęć do wzmacniających reform

• Obawa przed wpływem rewolucji francuskiej

• AUISTRIA zajęta wojną z FRANCJĄ

• Prusy zerwały sojusz ale nie występowały zbrojnie

• W ramach „uporządkowania Europy” decyzja o rozprawieniu się z Polską

• Walne poparcie stronnictwa magnackiego

• pertraktacje między PETERSBURGIEM a przywódcami OPOZYCJI

• opozycja bez pomocy z zewnątrz nie widziała możliwości obalenia konstytucji ograniczającej jej wpływy

• Rosja godzi się na postulaty stronnictwa i popiera pomysł obalenia konstytucji

• W imię „kardynalnych praw szlacheckich”

1792 - zawiązana konfederacja w PETERSBURGU

• ogłoszona następnie w maju w TARGOWICY

• pod laską Szczęsnego Potockiego

• z udziałem

• Ksawerego Branickiego - hetmana

• Seweryna Rzewuskiego - Hetmana

• Konfederacja oficjalnie zwraca się o pomoc do Katarzyny II

V 1792 - 100 000 armia rosyjska przekracza granice Rzeczpospolitej

• na Ukrainie armią rosyjska dowodzi Michał Kochowski

• na Litwie - Piotr Kreczetnikow

• wojsko polskie podzielono na 3 grupy liczy łącznie 60 tys.

• nieliczna artyleria

• nieliczny korpus oficerski

• dobrze wyszkolona kadra

• wodzem naczelnym król

• przy nim rezerwy - 20 000

• armia ukraińska - Józef Poniatowski - ponad 20 tys.

• pod jego komendą np. Kościuszko

• Michał Wielhorski

• Armia litewska - Ludwik Wirtemberski

• Po jego zdradzie -Józef Judycki

• Duża przewaga Rosjan pozwala im okrążyć oddziały polskie

• Mimo braku doświadczenia polscy oficerowie potrafią przeprowadzać skuteczne akcje

• ZIELEŃCE - Rosja vs Polska”

• Od tego zdarzenia zostaje przyznawany order VIRTUTI MILITARI

• Z armią litewską gorzej

IV - Ale i ona odniosła sukces pod ZELWĄ

VII - Polacy zajmują linię obronną BUGU

• BRZEŚĆ

• DUBIENKA - Kościuszko przerwanie przez Rosjan linii Bugu

• Szansa sukcesu zaprzepaszczona

• Niewiara króla w pomyślność dalszych walk

• Nacisk coraz liczniejszych polityków

• STRAŻ PRAW opowiada się za przystąpieniem króla do konfederacji targowickiej

• Przerwanie działań wojennych

• Patrioci na emigrację

• Przywódcy targowicy

• Kossakowski

• Massalski

• Organizują ZJEDNOCZONĄ GENERALNOŚĆ KORONY I LITWY

• Rezyduje ona w BRZEŚCIU

• Próbują rządzić w oparciu o siłę wykonawczą wojsk interwencyjnych

1793 - konfederacja ROSJI I PRUS w „obawie przed jakobinizmem”

• wojska pruskie wkraczają do Torunia i gdańska gdzie napotykają zbrojny opór

• zajmują WIELKOPOLSKĘ Z POZNANIEM, GNIEZNEM, KALISZEM,

• KUJAWY Z INOWROCŁAWIEM I BRZEŚCIEM KUJAWSKIM

• Część MAZOWSZA Z POŁOCKIEM

• Ziemię SIERADZKĄ I ŁĘCZYCKĄ

• Odcięcie kolebki polskości a pozostawienie lenna Kurlandzkiego

• ROSJA ziemie na wschód od ZBRÓCZU i DRUI

• Większą część UKRAINY i BIAŁORUSI z KAMIENCEM PODOLSKIM, BRACŁAWIEM, ŻYTOMIERZEM, MIŃSKIEM

• 250 tys. Km²

• dotychczasowi przywódcy Targowicy rezygnują ze swych godności

• nowy ambasador Rosji Jakub Sievers dąży do opanowania władzy w całej okrojonej Polsce

• chce stworzyć taką formę rządów, która zapewniałaby posłuszeństwa

1793 - SEJM ROZBIOROWY - Stanisław Bieliński - za S. A. Poniatowskiego

• Austria zajęta wojna z Francją nie bierze udziału

• Bieliński traktuje milczenie posłów jako zgodę na narzucone warunki

• Powrót ustroju z czasów RADY NIEUSTAJĄCEJ

• Nie przywrócono liberum veto

• Nie przywrócono viritim

• Pozostawiono wojewódzkie komisje porządkowe

Trzeci Rozbiór Polski

Powstanie kościuszkowskie

1793/94 - dojrzewają przesłanki rozwoju ruchu wyzwoleńczego

• miał ona bazować na wielu warstwach społecznych

• do tej pory w państwie brak stabilizacji politycznej i gospodarczej

• powoduje to gwałtowny wzrost migracji do miast

• spadek poziomu życia warstw najuboższych i średnich

• zakłócenia wymianie i obrocie kredytowym

• zwiększenie podatków

• zniesienie konstytucji 3 maja

• odwrót od wszystkich reform społecznych

• rozgoryczenie masy mieszczańskich i chłopskich

• nowe, radykalne hasła z FRANCJI

• one podsycają wrzenie

• nowe rozumienie pojęcia NARODU

• interesy społeczne to nie interesy jednego stanu

• włączenie w obręb sprawa Polaków wszystkich mieszczan

• a nawet chłopów

V 1793 - powstaje sprzysiężenie zmierzające do zbrojnego powstania

• gen. Działyński -przedstawiciel umiarkowanych

• Andrzej Kapostas - przedstawiciel nowej burżuazji

• Oprócz tego działacze mas plebejskich

• Na emigracji Potocki - ideolog odłamu radykalnego

• Kołłątaj „ O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 maja”

• Na wodza postanowiono wybrać Tadeusza Kościuszkę

• Termin wybuchu odkładany wielokrotnie - niedostateczne przygotowania

• Przyspieszone przez decyzję Rady Nieustającej o redukcji wojsk II/III 1794

• Spiskowcy postanowili zaczynać i postawić Kościuszkę przed faktem dokonanym

• Mimo że jeszcze w wielu częściach kraju nie zakończone były przygotowania

12 III 1794 - Brygada kawalerii Antoniego Madalińskiego wbrew rozkazom o zredukowaniu jej ilości w pełnym stanie bojowym rusza z OSTROŁĘKI na KRAKÓW

23 III - garnizon rosyjski opuszcza KRAKÓW by rozbić buntowników

• Tadeusz Kościuszko wkracza do Krakowa

24 III - uroczyście ogłasza „Akt powstania”

• obejmuje władzę jako naczelnik

• stwarza Komisje Porządkową

• władza wykonawcza dla Krakowa i wzór dla innych miast

(...)

Upadek powstania

• Suworow na czele wojsk rosyjskich

• IX - TERESPOL - Suworow” - Sierakowski

• Kościuszko nie chce dopuścić do połączenia się armii Fersena i Suworowa

• Chce rozbić armie

• Fersen przedostanie się przez Wisłę zanim nastąpiła koncentracja wojsk polskich

10 X 1794 - rozbicie pod MACIEJOICAMI wojsk Sierakowskiego

• korpus Ponińskiego nie zdążył się zjawić na polu bitwy

• ta walka to grób powstania

• Kościuszko został ranny

• jakobini w W- WIE nie umieją utrzymać władzy

• Kołłątaj doprowadził do kompromisu z moderantami

• nowy naczelnik - Tomasz Wawrzecki

• dowództwo wojskowe praktycznie w rękach gen Zajączka

2 XI - Suworow pod Pragą

5 XI - zdobycie Pragi

• rozkład władzy cywilnej

• generałowie opuszczają korpusy

• reszta wojsk + Dąbrowski + Wawrzecki na południe

• tam klęska

16 XI - kapitulacja i wzięcie do niewoli Wawrzeckiego

• upadek powstania kresem niezawisłości bytu państwowego

• Austria w imię rekompensaty strat poniesionych na zachodzie rozpoczęła zajmowanie Lubelszczyzny

• Od Austrii tez inicjatywa ostatecznego rozbioru

• Gwałtowne pogorszenie się stosunków pomiędzy zaborcami w związku z podziałem łupów

• Z tego korzysta rewolucyjna Francja

• Pokój w BAZYLEI z Prusami

• Bo chciały mieć wolne ręce w konflikcie z PL

• Przewaga Prus zbyt duża by mogły podjąć ostrzejsza walkę o łupy

24 X 1795 - podpisano porozumienie rozbiorowe

25 X 1795 - abdykacja Stanisława Augusta

• PRUSY

• Reszta ziemi rawskiej

• Warszawa

• Dolny bieg BUGU do DROHICZYNA

• Rosja

• Środkowy BUG

• Reszta POLESIA

• WOŁYNIA

• LITWĘ

• ŻMUDŹ

• KURLANDIĘ

• AUSTRIA

• Reszta między łukiem PILICY< WISŁĄ < BUGIEM

• KRAKÓW

• Sandomierz

• Radom

• Lublin

---