kolokwium 3, Psychologia, I semestr, Biologiczne podstawy zachowań

Anatomia i fizjologia układu krążenia.

W skład układu krwionośnego wchodzą:

Naczynia krwionośne

- tętnice,

- żyły,

- naczynia włosowate.

Serce

U ssaków występuje układ krążenia typu zamkniętego, co oznacza, żę krew nie wylewa się do jam ciała. Po raz pierwszy typ ten powstał u wstężnic (pierścienic).

Funkcje układu krążenia: (6)

termoregulacyjna

(t. ciepła wydzielanego w wątrobie i mięśniach),

transportująca

(t. materiałów odżywczych i metabolitów),

oddechowa

(t. tlenu),

odżywcza

(t. materiałów odżywczych),

odpornościowa

(leukocyty (limfocyty) rozpoznają szkodliwe substancje),

regulująca

(t. hormonów [przysadka]).

Naczynia krwionośne:

TĘTNICE	ŻYŁY	naczynia włosowate
Odprowadzają krew z serca do tkanek.	Odprowadzają krew z tkanek do serca.	Oplatają gęstą siecią wszystkie tkanki organizmu.
Okrągły kształt swiatła.	Jajowaty kształt światła.
ściany grube i elastyczne.	ściany cieńsze i mniej elastyczne.
ściana zbudowana z 3 warstw: ZEWNĘTRZNA (tkanka łączna) ŚRODKOWA (tkanka łączna + elastyna+ mięsnie gładkie) WEWNĘTRZNA (jednowarstwowy nabłonek płaski-śródnabłonek)	ściana zbudowana z 3 warstw, zewnętrzna dużo szersza 2. środkowa zawiera znacznie mniej włókien sprężystych.	ściana zbudowana z jednowarstwowego nabłonka płaskiego (śródnabłonka)
Mogą aktywnie kurczyć się i rozkurczać.	Posiadają zastawki (śródbłonek), które zapobiegają cofaniu się krwi. Siły: pompa mięśniowa (zaciskanie), pompa ssąca (serce).	Umożliwiają wymianę substancji pomiędzy krwią z tkankami ciała.

Tętnice możemy podzielić na:

Sprężyste (aorta, tętnica szyjna, pachwinowa)- w warstwie środkowej zawierają więcej tkanki łącznej z elastyną, ponieważ krew wyrzucana jest pod dużym ciśnieniem i muszą być one wytrzymałe.

Włókniste - w warstwie środkowej zawierają więcej mięśni gładkich; doprowadzają krew do poszczególnych naczyń

Skład krwi:

- osocze

- elementy morfotyczne (komórkowe, ciałka krwi), np. krwinki czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty), płytki krwi (trombocyty)

Krążenie krwi:

W organizmie ludzkim krew krąży dwoma obiegami: dużym (obwodowym) oraz małym (płucnym).

W lewej cz. Serca jest krew natlenowana i tu przekazywana jest krew przybyła z płuc na obieg.

duży obieg krwi: LK-> PP

LK-> aorta ->szyjna -> mózg -> żyła główna górna-> PP

->obwodowa-> ciało -> żyła główna dolna ->

lewa komora serca aorta i tętnice od niej odchodzące naczynia włosowate narządów żyła główna (czcza) górna i dolna prawy przedsionek.

Funkcja: Dostarczanie komórkom tlenu i substancji odżywczych

odbieranie od nich CO₂i produktów przemiany materii.

mały obieg krwi: PK-> LP

PK-> pień płucny-> żyła płucna-> LP

Prawa komora serca pień płucny tętnice płucne prawa i lewa naczynia włosowate płuc żyły płucne prawa i lewa lewy przedsionek.

Funkcja: pozbycie się nadmiernej ilości CO₂z krwi

zwiększenie prężności tlenu we krwi.

Budowa mięśnia sercowego:

- zbudowane z mięśnia poprzecznie prążkowanego sercowego,

- jednojądrzaste

- tworzą przestrzenną sieć

- posiada wstawki

- połączenia typu NEXUS

Budowa serca:

- ma kształt spłaszczonego stożka,

- u dorosłego człowieka waży ok. 300g,

- jest czterodziałowe (2 komory, 2 przedsionki),

- 4 pierścienie na których zbudowane są komory i przedsionki

- ściany przedsionków są cieńsze niż komór,

- umieszczone jest w worku osierdziowym,

- posiada dwa rodzaje zastawek,

- pełni rolę pompy wprawiającej krew w ruch,

- zdolne jest kurczyć się bez impulsów z zewnątrz,

- normalnie kurczy się 70 s/min; max 120 s/min

Szkielet włóknisty serca

Mięsień sercowy „napleciony” jest na szkielet włóknisty, który tworzą cztery zespolone ze sobą pierścienie włókniste (zastawki się do nich przyczepiają).

Pierścienie włókniste otaczające ujścia przedsionkowo- komorowe oraz ujścia aorty i pnia płucnego. Leżą dookoła otworów serca, do którego przyczepiają się włókna mięśnia sercowego.

Rodzaje zastawek

przedsionkowo-komorowe

- PP/PK prawa (trójdzielna)

- LP/LK lewa (dwudzielna, mitralna)

tętnicze (półksiężycowate) - zapobiegają cofaniu sie krwi z aorty i pnia płucnego, odpowiednio do lewej i prawej komory w czasie ich rozkurczu.

Mięśnie brodawkowe- na dnie komórki w formie brodawek. Odchodzą od nich struny sprężyste.

Struny sprężyste - „linki” łączące się z płatkami zastawek zapobiegające „wywróceniu” się zastawek w stronę przedsionka, przyczepione są do mięśnia brodawkowego.

Muskulatura serca

Wstawki - miejsce, gdzie łączą się ze sobą sąsiednie komórki mięsnia poprzecznie prążkowanego sercowego.

mechaniczne (desmosomy)

-przyleganie kom. Do siebie,

- nie dojdzie do ich rozerwania

komunikacyjne

- połączone jonowo-metabolicznie, czyli po prostu synapsy elektryczne, połączenia typu NEXUS

- przez to, że kom. Są ze sobą połączone tworzą jedną całość czynnościową tzw. syncyctium czynnościowe, które umożliwia bardzo silny i prawie jednoczesny skurcz wszystkich komórek serca.

Automatyzm serca - zdolność do samodzielnego kurczenia się i rozkurczania.

Serce odnerwione (pozbawione wpływu ze strony UN) ma zdolność do samokurczenia i rozkurczania się.

Na obszarze serca istnieją komórki zdolne do generowania potencjałów czynnościowych.

Układ bodźco - przewodzący utworzony jest z komórek leżących bezpośrednio pod wsierdziem, a w jego obrębie wyrózniamy następujące ośrodki:

węzeł zatokowo-przedsionkowy (w. Keitha-Flocka) 60-80 sk/min

między żyłą główną górną, a PP; kształt przecinka, piramidki zwróconej podstawą ku górze

węzeł przedsionkowo-komorowy (w. Aschofa-Tawary) 50-60 sk/min

PP/PK , po prawej str. przegrody PP w pobliżu zastawki trójdzielnej;

normalnie rozprzestrzenia pobudzenie z przedsionków na komory

pęczek Bachmana (szlak międzyprzedsionkowy)

warunkuje równoczesny skurcz lewego i prawego przedsionka;

szlak międzywęzłowy (pęczek średni[przedni], tylny, środkowy)

trzy szlaki zwiększają prawdopodobieństwo przekazania pobudzenia

pęczek HISA przedsionkowo-komorowy (Paladino-Hisa) 30-45 sk/min

po prawej str. przegrody międzykomorowej; nie mają stałego potencjału

włókna Purkiniego, będące odgałęzieniami pęczka Hisa

mają najwększą grubość najszybciej przewodzą impulsy

Komórki Purkiniego- duża średnica i zdolność do szybkiego przekazywania pobudzenia z kom na kom

I-rzędowy ośrodek automatyzmu serca-

węzeł zatokowo - przedsionkowy 60-80

II-rzędowy ośrodek automatyzmu serca -

węzeł przedsionkowo- komorowy 50-60

III-rzędowy ośrodek automatyzmu serca -

pęczek HISA przedsionkowo - komorowy 30-45

rozrusznik serca - grupa komórek w obrębie węzła zatokowo-przedsionkowego, generująca potencjały z największa częstotliwością; na ogół znajduje się u góry „piramidki”

wędrowanie rozrusznika- np. podczas niedotlenienia serca.

Istnienie kilku ośrodków potrafiących generować potencjał czynnościowy jest zabezpieczeniem. W przypadku uszkodzenia jednego węzła, jego funkcje przejmuje drugi (ale wtedy serce będzie kurczyło sie wolniej). Jeśli wewnętrzny układ bodźco-twórczy nie radzi sobie (poniżej 45 uderzeń na minutę), konieczne jest wszczepienie sztucznego rozrusznika.

Nie ma stałego potencjału spoczynkowego. Unerwiane są przez nerw błędny (spowalnia pracę) i nerwy przywspółczulne (przyspiesza pracę serca).

Typy komórek mięśnia sercowego:

	KOMÓRKI BODŹCO- PRZEWODZĄCE (Ca)	KOMÓRKI ROBOCZE (Na)
budowa	Słabiej zaznaczone prążkowanie, Przypominają kom. Embrionalne, Posiadają wiele ziaren glikogenu (ATP)	Klasyczne włókna poprzecznie prążkowane serca
zdolności	samoistne napędzania fali depolaryzacyjnej	Odpowiadają na pobudzenie wysyłane z ukł. Bodźco- przewodzącego
spoczynkowy	- 60 mV; niestabilny; powolna spoczynkowa depolaryzacja	-90 mV; stały
progowy	-40 mV	-60/65 mV Trwa 250/300 ms
Faza 0 (spoczynkowa)	Brak <- Ca, nieco <- Na Krótkotrwały	Depolaryzacja [+20/25 mV] <- Na, nieco <- Ca= dodatnie Długotrwała, b. gwałtowna
Nadstrzał	brak	obecny
Repolaryzacja	Powolna spoczynkowa depolaryzacja; prepotencjał; potencjał rozrusznikowy (-> K); Bez przerwy, ciągle powolny wzrost Pomiędzy pot. Czynn. Przepływ Ca następuje powolna spocz. Rep.	Powrót do pot. Spoczynkowego 1.wstępna repolaryzacja -> K, <-Cl [ 0 mV] 2.plateau -> K, <- Ca równoważą się Pod koniec K przeważa 3.repolaryzacja końcowa -> K, -> Ca (wypływ dodatnich) 4.powrót do potencjału spoczynkowego
Refrakcja	Bezwzględna na O, 1, 2, 3 (250 ms, cały pot. Trwa 300) Nie można wywołać skurczu tężcowego	Bezwzględna na O, 1, 2 Względna 3

Komórki robocze

Potencjał czynnościowy pojawia się w odpowiedzi na bodziec w układzie bodźco-przewodzącym. (Najpierw pojawia się potencjał czynnościowy w układzie komórek bodźco - przewodzących, a potem potencjał w komórkach roboczych).

Okresy niewrażliwości są dłuższe niż skurcz mięśnia sercowego więc w warunkach prawidłowych nie występują skurcze tężcowe w mięśniu sercowym .

Mogą natomiast wystąpić skurcze dodatkowe. Powstają one na skutek działania bodźca spoza układu bodźco- przewodzącego, np. po przyjęciu kofeiny lub pod wpływem silnego stresu (adrenalina)

Komórki bodźco- przewodzące

Skurcz dodatkowy (ekstrasystola) - nieprawidłowy, dodatkowy skurcz serca zaburzający jego normalny rytm; w okresie między 3, a 4 podczas refrakcji względnej.

Np. silne pobudzenie emocjonalne, alkohol, kawa

W oparciu o zapis EKG możemy ocenić, czy skurcz pojawił się w wyniku impulsu powstałego w samym układzie bodźco-przewodzącym, czy też na skutek pobudzenia spoza tego układu (ektopowe źródła rytmu). Możemy także stwierdzić, gdzie powstał taki skurcz

w obrębie przedsionków - arytmia nadkomorowa,
poniżej węzła zatokowo-przedsionkowego- arytmia komorowa

Po wystąpieniu ekstrasystoli w sercu występuje przerwa kompensacyjna (przy arytmii nadkomorowej), ponieważ serce jest niewrażliwe na pierwszy fizjologiczny impuls z węzła zatokowego (impuls ten przypada na okres refrakcji skurczu dodatkowego, który zostaje przesunięty). Aby serce wróciło do normalnego rytmu potrzebna jest przerwa wyrównawcza.

Cykl pracy serca

skurcz przedsionków
skurcz komór= systole
rozkurcz

Skurcz przedsionków- zwiększenie objętości krwi w kom. Bodźco- przewodzących
Systole

Ton systoliczny

Zamknięcie zastawek przedsionkowo- komorowych (różnica ciśnień, w komorze większe)

Skurcz izowolumetryczny

Objętość komór stała do momentu, gdy ciśnienie w komorach przekroczy ciśnienie panujące w tętnicach

Faza wyrzutu z PK

Faza wyrzutu z LK (niższe ciśnienie w tętnicy płucnej niż w aorcie)

Ton diastoliczny

Zamknięcie zastawek półksiężycowatych

Rozkurcz- spadek ciśnienia, wypełnienie komór krwią, objętość stała

I od nowa jeśli ciśnienie w komorach będzie niższe niż w przedsionkach

Do skurczu potrzebne jest Ca (zewnątrzkom. 25 %, wewnątrzkom. 75%)

Aby Ca wewnątrzkom. mógł zacząć działać potrzebny jest najpierw napływ zewnątrzkomórkowego.

Unerwianie mięśnia sercowego

Układ autonomiczny (wegetatywny) - kontroluje podstawowe procesy życiowe związane z przemianą materii; m.in. kontroluje pracę mięśni gładkich oraz wydzielanie hormonów.

Nie mamy wpływu na pracę tego układu;

Procesy wegetatywne - procesy związane z przemiana materii i rozumowaniem.

Układ autonomiczny

Układ współczulny Układ przywspółczulny

(sympatyczny, pobudzający, (parasympatyczny, hamujący,

piersiowo- lędźwiowy, adrenergiczny) cholinergiczny)

*NORADRENALINA *ACETYLOCHOLINA

(receptor beta-adrenergiczny) (receptor cholinergiczny muskarynowy)

*ADRENALINA

Budowa układu współczulnego i przywspółczulnego:

ośrodki występujące w rdzeniu lub pniu mózgu.
włókna przedzwojowe

(krótkie, utworzone z aksonów komórek, dochodzą do zwoi wegetatywnych)

zwoje wegetatywne

(tworzone przez naurony pozazwojowe)

włókna pozazwojowe

(n. docierają do narządów efektorowych)

! układy zbudowane z tego samego

Nerwy trzewne autonomicznego układu nerwowego są zbudowane z dwuogniwowego łańcucha neuronów.

Kadłuby neuronów pierwszego ogniwa leżą w mózgu i w rdzeniu kręgowym. Są to neurony przedzwojowe, których włókna nie docierają wprost do narządów efektorowych lecz kończą się w zwojach autonomicznego układu nerwowego. Ze zwojów tych wychodzą włókna drugiego ogniwa nerwów trzewnych: włókna pozazwojowe, dochodzące do narządów unerwionych przez autonomiczny układ nerwowy.

	Część współczulna	Część przywspółczulna
1. Lokalizacja ciał kom.	* Rdzeń kręgowy: - szyjny VII - piersiowy (Th, I-XII) - lędźwiowy (L, I-III) Skupienia komórek w istocie szarej w rogach bocznych, a wypustki biegną parzyście wzdłuż kręgosłupa na bocznych powierzchniach kręgów- zwoje pnia współczulnego.	* Śródmózgowie -jądra nerwów czaszkowych. - okołoruchowego - twarzowego - językowo - gardłowego - błędnego (ok. 90% unerwienia przywspółczulnego) * Rdzeń przedłużony * Rdzeń kręgowy- II-IV odcinek krzyżowy
Włókna przedzwojowe	krótkie	długie
Włókna wegetatywne	.Zwoje współczulne, tworzą pień współczulny, (w skład części szyjnej pnia współczulnego) lub zwojów znajdujących się poza tym pniem, a mieszczących się: W części szyjnej - zwój gwiaździsty - 3 zwoje szyjne - górny, środkowy i dolny. W części piersiowo- lędźwiowej - zwój trzewny - zwój krezkowy górny i dolny	Komórki zwojowe znajdują się w samym narządzie unerwianym przez układ przywspółczulny.
Włókna pozazwojowe	Długie, bezmielinowe, dochodzą do określonych narządów
Unerwianie autonomiczne serca	* Włókna przedzwojowe biegną z komórek znajdujących się w rogach bocznych pierwszych 5 segmentów odcinka piersiowego rdzenia kręgowego * kończą się w kom. Nerwowych zwoju: - gwiaździstego - piersiowego górnego - piersiowego środkowego * Włókna pozazwojowe tych komórek unerwiają całe serce.	Włókna przedzwojowe biegną do serca w nerwie błędnym Włókna przedzwojowe wychodzą z grzbietowego jądra nerwu błędnego w rdzeniu i kończą się na komórkach zwojowych w sercu. *Włókna układu przywspółczulnego unerwiają głownie komórki układu bodźco przewodzącego.
Neurotransmiter	wł. Przedzwojowe ACETYLOCHOLINA wł. Pozazwojowe NORADRENALINA ADRENALINA Noradrenalina - wydzialana na zakończeniach nerwów współczulnych, wywiera efekty dodatnie na mięsień sercowy. Łączy się ona z receptorem beta-adrenergicznym -> aktywuje cyklazę adenylową -> wzrost stężenia cAMP (cykliczny adenozynomonofosforan)	wł. Przedzwojowe ACETYLOCHOLINA wł. Pozazwojowe ACETYLOCHOLINA Acetylocholina - wydzielana na zakończeniach nerwów przywspółczulnych wywiera efekty ujemne na mięsień sercowy. Łączy się ona z receptorami cholinergicznymi muskarynowymi -> zwiększa przewodnictwo kanałów potasowych lub hamowanie działania cyklazy adenylowej.
Działanie	Pobudza (pracę serca)	Hamuje (pracę serca)
Bloker	Dla receptorów Beta-adrenergicznych- Prokrynolol Zwolnienie pracy serca	Dla receptorów cholinergicznych- muskarynowych typu m2- Atropina Przyspieszenie pracy serca

Układy działają antagonistycznie.

Funkcja regulacyjna układu autonomicznego

Nerw błędny działa na serce w 4 kierunkach (ujemnych). Przejawia się ona w postaci następujących efektów:

E. CHRONOTROPOWY - zmiana szybkości rytmu zatokowego serca/ częstości skurczów mięśnia sercowego

E. DROMOTROPOWY - zmiana szybkości przewodzenia w węźle przedsionkowo - komorowym

E. INOTROPOWY - zmiana kurczliwości (tzw. siły skurczu) mięśnia sercowego (zarówno przedsionków jak i komór)

E. BATMOTROPOWY - zmiana pobudliwości mięśnia sercowego

- efekt + - obniżenie progu pobudliwości komórek mięsnia sercowego (noradrenalina)

- efekt - - podwyższenie progu pobudliwości komórek sercowych (acetylocholina)

Wyszukiwarka