KOLOKWIUM ĆWICZENIA Z WPROWADZENIA DO PEDAGOGIKI

1.Edukacja jako sztuka lektury

L. Witkowski „Wstęp do problemu fenomenologii czytania”

Czytanie to sposób istnienia człowieka w świecie symboli i informacji.
Książki przedłużają życie, bo czytelnik przeżywa nie jedno, a wiele żyć.
Lektura służy autorefleksji, lepszemu zrozumieniu samego siebie. To materiał porównawczy.
Uczy języka i uwrażliwia.
Lektura to również wyzwanie, mozolna wspinaczka wymagająca profesjonalnego przygotowania.
Uczymy czytać, ale nie potrafimy kształtować motywacji do sięgania po książki, nie potrafimy kształtować kultury czytania jako sposobu bycia.

Patologie czytania:
- stawianie siebie PONAD autorem - krytyka, ale i chwalenie. Stawianie siebie nad tekstem z
poczuciem przewagi i ignorancji.
- pomijanie trudnych fragmentów
- zmuszanie do czytania, zły dobór lektur - powinny istnieć obowiązujące teksty a nie interpretacje.
- zniechęcenie do osobistego podejścia do tekstu poprzez narzucanie interpretacji
- nauka czytania a nie rozumienia tekstu

Postawy wobec tekstu:

1. ANALITYK - tekst zwykły, zawsze taki sam, bez drugiego dna, bez niedomówień,
analizowanie lektury krok po kroku

2. TWÓRCA - tekst jako pretekst do własnych rozważań, zaproszenie do wysiłku interpretacji,
wiele niedomówień, drugie dno. Czytanie to przygoda.

3. KRYTYK - tekst jako podtekst do innego dzieła lub wizji czytelnika, tekst ma się przydać,
czytelnik wybiera ważne dla siebie fragmenty, stawia się ponad pisarzem, krytykuje.

4. PILOT - tekst to dzieło, aby go zrozumień trzeba się zagłębić w szczegóły,
wielokrotnie czytać, tekst posiada przesłanie, które trzeba wydobyć

5. ERUDYTA - postawa wspaniałomyślności czytelnika, tekst jako kontekst, przypis, potwierdzenie
wcześniejszych informacji, służy potwierdzeniu własnych myśli

6. TRAPER - postawa postmodernistyczna, dekonstrukcyjna - lektura jako inspiracja,
rozumienie innych tekstów poprzez ten, tekst ciągle żywy, bo każdy czytelnik szuka w
nim czego innego

7. RAPER - tekst jako Fast tekst - pospieszne przekartkowanie tekstu w celu
przyklejenia „nalepki”, zaszufladkowania,
strategia używania do czytania gazet

8. FASCYNAT - tekst to „życiodajny ogród”, z którego czerpie korzyści, fascynacja tekstem i autorem
poszukiwanie czegoś więcej niż autor chciał przekazać.

Najbardziej pożądana kulturowo postawa wobec tekstu polega na oscylowaniu w toku lektury pomiędzy wymienionymi postawami.

Witkowski proponuje POKORNĄ DRAPIEŻNOŚĆ - inteligentne pasożytowanie - szukanie w tekście tego, co ważne, ale jednocześnie szacunek dla autora.

Lech Witkowski, „Wstęp do fenomenologii czytania”

Tekst Lecha Witkowskiego uczy nas jak dobrze przeczytać dany tekst oraz jak unikać błędów podczas czytania.Autor w swoim dziele ukazuje nam tzw. patologie czytania.Wskazuje on miedzy innymi na to,że nie powinniśmy korzystać ze streszczeń,ważne jest to by samemu zrozumieć i zinterpretować tekst.Nie możemy również stawiać siebie ponad tekstem tzn.krytykować i ignorować twórcę dzieła.Błędem w czytaniu jest także pomijanie trudnych ,nierozumianych przez nas fragmentów.Nie wolno narzucać komuś czyjejś interpretacji, to my sami musimy zrozumieć sens lektury.Ważne jest to by nie przeglądać tekstu pospiesznie, powierzchownie.Należy skupić się na każdym szczególe i starać się wgłębić w sens treści,którą czytamy.Nie możemy zastanawiać się jedynie nad tym co autor miał na myśli,zawsze musimy mieć własne zdanie na temat danego tekstu. „Wtęp do fenomenologii czytania” wyjaśnia nam również w jakim celu czytamy.Autor tekstu wymienia tutaj m.in. zdobywanie wiedzy,naukę języka,rozwój naszych uczuć,wprowadzenie zmian,nowości w naszym życiu,autorefleksję,relaks,oderwanie się od rzeczywistości,rozwijanie i kształtowanie naszej wyobraźni i osobowości.Autor podkreśla również bardzo ważną rzecz mianowicie uważa ,że książki mogą przedłużyć nasze życie, bo czytelnik przeżywa nie jedno, a wiele żyć.

Słowa-klucze:

Fenomenologia-przyjrzenie się temu co jest dane do oglądu,badanie zjawisk takimi jakimi są, skupienie się na tym co dana rzecz mówi o samej sobie.

Strategia czytelnicza-To sposób w jaki podchodzimy do tekstu,lektury,postawy czytelnicze,

Drapieżna pokora-To paradoks ,który oznacza ,że powinniśmy zagłębiać się w tekst,wyciągać z niego pewne wnioski ,które być może w pewien sposób zmienią naszą postawę ,życie, a zarazem nie możemy negować,krytykować autora i jego dzieła.

Patologia czytania-trudności i zaburzenia w czytaniu,nieumiejętność prawidłowego czytania, problemy pojawiające się podczas czytania,schematyzm,narzucanie swojej interpretacji,przerabianie streszczeń.

Status tekstu-Fukcja jaką ma spełniać dany tekst.

Miejsce życiodajne:

Czytając tekst skupiłam się przede wszystkim na rodzajach odbierania tekstu przez czytelnika. Zaciekawił mnie ten fragment,gdyż nigdy nie zastanawiałam się nad tym, jak traktuję czytany przeze mnie tekst. Gdy studiujemy książkę ,której nie rozumiemy traktujemy jej treść jako podtekst. Mianowicie przyjmujemy postawę krytyka i często twierdzimy ,że niezrozumienie tekstu wynika z braku przejrzystości i niejasnego przekazu ze strony autora. Zdarza się ,że nie potrafimy się przyznać do braku wiedzy na dany temat,dlatego tym samym zrzucamy całą winę na pisarza i krytykujemy jego dzieło i sposób pisania. Kiedy dany tekst nas nie interesuje ,jest nudny i nic nie wnosi do naszego życia traktujemy go jako fast text-przeglądamy powierzchownie i pospiesznie przekaz lecz nie rozumiemy treści.Bardzo często bywa tak,że gdy czytamy zadany przez nauczyciela tekst traktujemy go jako zapis tout court. Mianowicie zdajemy sprawę z tego ,że musimy go przeczytać ,ale przyjmujemy analityczną postawę i zastanawiamy się tylko nad tym co autor miał na myśli. Często sięgamy po różnego rodzaju streszczenia czy opracowania książki aby uniknąć żmudnego interpretowania każdego fragmentu.Kiedy czytamy książkę ,która nas interesuje,jest nam bliska ,traktujemy tekst jako sui generis- czytamy dla nas samych ,dla własnej tożsamośći.W takim przypadku stajemy się prawdziwymi fascynatami,a czytanie staje się dla nas ogromną przyjemnością. Myślę,że ostatnia z postaw jest w dzisiejszych czasach bardzo ważna i potrzebna. Myślę ,że dynamiczny rozwój technologii coraz bardziej zagraża książce.Stajemy się wygodni i gdy mamy do wyboru tradycyjnie napisaną książkę, a film, e-book albo audiobook, wybieramy opcję drugą. Coraz rzadziej docenia się szczególną rolę książek na tle modnych,popularnych środków masowego przekazu.Czytanie książek pobudza nas do myślenia,rozwija naszą wyobraźnię, w niesamowity sposób skłania do refleksji, czego nie zapewniają nam np.filmy. Dlatego też postawa fascynata jest bardzo istotna w dzisiejszych czasach lecz niestety zaczyna ona zanikać , gdyż jest zdominowana przez środki masowego przekazu.

2. Pedagogika jako nauka

Temat: Czym jest pedagogika?

Przedmiotem badań pedagogiki jest proces kształtowania osobowości.

Czynniki wychowania:

-R: rzeczywistość - jak jest?

-I:czynnik intencjonalny- jak powinno być?

Zawężenie pedagogiki do stosunku uczeń- nauczyciel sztuczna relacja - prawdziwym wychowawcą jest kultura (religia, język, sztuka, tradycje, historie, rodzina, grupy społeczne, media, miejsce )

Stopnie teorii pedagogicznej:

-I stopień : teoria potoczna - nasza ocena

-II stopień: tradycja -naśladownictwo pokoleń

-III stopień : pedagogika globalna - tworzy globalna wiedzę pedagogiki

-IV stopień: pedagogika naukowa - stawianie i rozwiązywanie problemów

Nauczyciele często koncentrują się na efekcie natomiast w wychowaniu chodzi o to aby uczeń posiadał dyspozycję do podjęcia działania (głębszy stosunek wychowawczy).

Pedagogika traktuje człowieka najuniwersalniej jak to możliwe - traktuje rozwój jednostki jako całości ( fragmentaryczne widzenie człowieka jest wyjściem poza pedagogiczny punkt widzenia)

PEDAGOGIKA = pais (dziecko, chłopiec) + ago (prowadzić)

WYCHOWANIE = chów (hodowla); wcześniej EDUKACJA ex-duco (wyciągać, wyprowadzać)

inna etymologia : WYCHOWANIE : wy-skrywanie (wydobywanie)

Subdyscypliny pedagogiki : historia wychowania, pedagogika społeczna, dydaktyka , teoria wychowania, pedagogika ogólna, pedagogika opiekuńcza-wychowawcza, resocjalizacyjna itp.

Warstwy wychowania:

- biopsychologiczna (tresura i opieka)

-społeczna (urabianie jednostki jako przystosowanie do życia w społeczeństwie- presja społeczna)

-duchowa/ kulturowa ( kształcenie wolny wybór)

Pedagogizm- pogląd, że nauczyciel jest od tego jak przekazać wiedzę a nie od tego jaką wiedzę przekazuje.

CARITAS (miłość do człowieka) + EROS (zapał do nauki , miłość do wiedzy)

DOBRY NAUCZYCIEL I WYCHOWAWCA

Sergiusz Hessen, „Pedagog”

Tekst Hessena ukazuje nam kim jest pedagog i jakie są jego obowiązki i zadania. Autor tekstu podkreśla to,że ciało pedagogiczne niekoniecznie musi być nauczycielem czy wychowawcą. Może on również zostać badaczem naukowym,pracownikiem w administracji szkolnictwa lub w innej instytucji oświatowej.Hessen zaznacza ,że pedagog bezwzględnie musi posiadać wiedzę o sposobie nauczania jak i o samym „przedmiocie nauki” . Autor w tekście „Pedagog” pokazuje wielowarstwowość wychowania.Wyróżnione są dokładnie cztery warstwy; psychofizjologiczna,społeczna,duchowa (kulturowa) i warswa doskonałej wspólnoty moralnej. Każda z nich ma inne podłożei przejawia się w różny sposób.Są one jednakowo ważne ,współgrają ze sobą i tworzą pewną całość.W tekście przedstawione są różnice między dyscyplinami takimi jak pedagogika i filozofia. Jedną z nich jest to,że filozofia daje wiedzę o ostatecznych celach kształcenia,a pedagogika bada cele wykształcenia w procesie ich stopniowej realizacji,czyli innymi słowy mówiąc bada przebieg kształcenia.Ważną informacją jest to,że współczesna pedagogika dąży do „odfilozofowania pedagogiki”, gdyż uważa się,że jest ona niezależna od tej dyscypliny i potrafi się bez niej obejść.

Słowa klucze:

Bilogiczny naturalizm-podkreślenie biologicznego charakteru stanów umysłowych. Człowiek z pokolenia na pokolenie przekazuje człowiekowi zdobyte poglądy , sposoby postępowania, tradycję. To prąd mający na celu oparcie pedagogiki wyłącznie na naukach biologicznych w szczególności na fizjologii i psychologii.

Caritas-miłość konkretnych ludzi,ewangeliczna miłość do bliźniego.

Eros-zapał do wiedzy ,miłość piękna,pragnienie sprawiedliwości.

Behawioryzm-jest próbą zastosowania ścisłych metod badawczych do poznania ludzkiej psychiki.

Tresura-działania mające na celu przyzwyczajanie,nauczanie,wyrabianie odruchów warunkowych często poprzez stosowanie systemu nagród i kar.

Opieka-zapewnienie właściwego rozwoju ,dawanie oparcia, zaspakajanie potrzeb, doprowadzanie jednostki do dojrzałości.

Urabianie-włączenie jednostki do grupy społecznej ,podporządkowanie się władzy, wpływ władzy na jednostkę, celowe działania wychowawców na wychowanków ,presja społeczna.

„Człowiek o wysokiej kulturze”-człowiek rozwinięty moralnie,artystycznie,nie jest tylko odtwórcą pewnych wzorców.

Miejsce życiodajne:

Czytając tekst szczególną uwagę zwróciłam na fragment dotyczący dualizmu wiedzy. Z doświadczenia wiemy,że niestety niektórzy nauczyciele i pedagodzy zapominają o tym,że wiedza na dany temat to nie wystarczy. Prawdziwą sztuką jest jasne, przejrzyste przekazanie swojej wiedzy uczniom, wychowankom.Myślę ,że tekst ma na celu pomóc nauczycielom w zrozumieniu pewnych istotnych kwestii. Mianowicie ważne jest to by nauczyciel miał dobry kontakt z uczniami,by był prawdziwym autorytetem i wzorem dla innych . Prócz kompetencji nauczyciel musi potrafić zainteresować ucznia, utrzymać odpowiednią dyscyplinę ,a przede wszystkim wyjaśnić to co trudne i niezrozumiałe. Uczniowie cenią sobie prawdziwych nauczycieli z powołania ,którzy są entuzjastycznymi pasjonatami.

Miejsca ciemne:

Dlaczego niemożliwe jest „odfilozofowanie” peagogiki?

Jak zdefiniować warstwy wychowania?

3. Podstawowe terminy pedagogiczne ( socjalizacja, wychowanie)

Temat: Podstawowe pojęcia pedagogiki.

Socjalizacja- proces rozwoju społecznej psychiki człowieka; przystosowanie jednostki do życia w społeczeństwie

1. Koncepcje socjalizacji zakładające nieograniczoną determinację przyczynowo skutkowej

SOCJALIZACJA PIERWOTNA

1. Człowiek jest wytworem wpływów społecznych; przyswajanie zachowań społecznych

2. System kar i nagród

2. Koncepcje socjalizacji zakładające ograniczoną determinację przyczynowo skutkowej

SOCJALIZACJA WTÓRNA

1. Człowiek posiada kompetencje , selekcjonuje wpływy otoczenia

2. Człowiek naśladuje, obserwuje, bierze przykład

3. Modelowanie- przejmowanie pewnych wzorców

4. Nabywanie ról społecznych

3. Koncepcja funkcjonalistyczna

SOCJALIZACJA KRYTYCZNA (szukanie alternatyw dla życia społecznego)

1. Człowiek podejmuje wybory

2. Interakcja - między bodźcami otoczenia a wyborami jednostki

3. Jednostka może wybierać bodźce

4. Człowiek uczy się grać rolą

Sytuacja wychowawcza

1. pojawia się relacja odpowiedzialności

2. odpowiedzialność polegająca na słuchaniu dziecka i jego potrzeb i odniesienie się do wartości

:

SPOŁECZEŃSTWO KULTURA

(SOCJALIZACJA) (EDUKACJA, WYCHOWANIE)

-„WIR REDUKCJI KULTUROWEJ”- -„NIEWSPÓŁOBECNOŚĆ” -

Żyjąc w społeczeństwie kultura zostaje kultura nie ma centrum

zredukowana do potrzeb społeczeństwa. -pluralizm- nie ma jednej

-posiada instytucje, które określają standardy i zasady, prawdziwej wartości

decydują o słuszności

Socjalizacja dąży w innym kierunku niż edukacja. Socjalizacja zawęża świat by był bezpieczny, natomiast edukacja ma poszerzać horyzonty, inspirować, zmuszać do myślenia.

Ujęcia tradycji:

- transmisja (przekaz kanonu) -nurt konserwatywny, przekazywanie ważnego dorobku młodszego pokoleniu

-transgresja (przekroczenie granic) -nurt liberalny, tworzenie czegoś nowego - tradycja nie ma ograniczać

-transformacja (selekcja) - nurt radykalne, lewicowe , przekształcenie na nowoczesność

-translokacja (przemieszczenie) - poszukujemy tego co niewspółobecne , poruszamy się po życiodajnych miejscach w kulturze

Nie da się zlikwidować przymusu. Napięcie miedzy społeczeństwem a kulturą jest potrzebne. Lepszy jest jawny przymus (instytucje, szkoła etc.) niż przymus ukryty ( wpływ rodziców, kolegów)

Wolność

-jest odpowiedzialnością, której ludzie się obawiają

-nie daje poczucia bezpieczeństwa

-różne są mechanizmy oddawania wolności (podporządkowanie się grupie- konformizm, poddawanie się jednostce- autorytaryzm, niszczenie pola wyboru- destrukcja (niszczenie samego siebie- autodestrukcja))

Pozorne myślenia- przytoczenie czyiś słów, posługiwanie się gotowymi wnioskami- nie poszukiwanie potwierdzeń

Autentyczne myślenie- człowiek sam dochodzi do wniosków, bada

E. Fromm „Ucieczka od wolności”

- Człowiek ucieka od wolności, bo nie czuje się bezpieczny, sam musi podejmować decyzje i sami liczyć się z ich konsekwencjami

- W tradycyjnych wspólnotach było bardzo dużo bezpieczeństwa, ale mało wolności

- W XX w. doszliśmy do tego, że sami możemy o wszystkim decydować, mamy duży czynnik wolności, ale musimy liczyć się z konsekwencjami, porażki nas obciążają, my jesteśmy odpowiedzialni za nasze wybory i poczynania

• Mechanizmy ucieczki:

1. AUTORYTARYZM - człowiek nie potrafiąc poradzić sobie z wolnością, oddaje się sile autorytarnej, która będzie za niego podejmować decyzje.

2. DESTRUKTYWNOŚĆ - człowiek nie potrafi żyć w świecie, coś mi przeszkadza lub nie mogę tego mieć, to to zniszczę.

3. KONFORMIZM - próba wtopienia się w tłum, nie wyrażanie siebie, podporządkowanie się masie.

• Myślenie pozorne - brak argumentacji, odnoszenie i opieranie się na czyimś zdaniu.

• Myślenie autentyczne - najpierw bada, sprawdza i wyciąga wniosku, stawia tezę.

S.Hessen, „Ideał swobodnego wychowania.”

Hessen we fragmencie książki „Podstawy pedagogiki” przedstawia poglądy Rousseau i Tołstoja na temat swobodnego wychowania.Pierwszy z pedagogów twierdzi,że kultura jest sztuczna i ogranicza człowieka. „W stanie kultury” ludzie tracą swoją wolność i stają się zależni od innych. Rousseau protestuje przeciw kulturze i twierdzi,że to przyroda jest swobodą i nazywa ją „wychowawczynią człowieka”. Drugi z pedagogów Tołstoj głosi hasło „swoboda i życie”.Realista uważa,że szkoła jest oderwana od życia,co jest jej główną wadą.Podobnie jak Rousseau ,Tołstoj neguje kulturę. Autor tekstu nie zgadza się z wyżej wymienionymi poglądami pedagogów.Hessen jest przedstawicielem pedagogiki personalistycznej,która w szerokim zakresie zajmuję się koncepcją człowieka w świecie. Uważa on,że jednostka i społeczeństwo wzajemnie się uzupełniają.Hessen ceni sobie wartościowość kultury i jej cele ,które według niego są podobne do celów wychowawczych.Twierdzi on ,że kultura i wychowanie współgrają ze sobą.Sergiusz Hessen w swoim tekście udowadnia nam ,że nie da się zlikwidować przymusu oraz ,że nie można żyć bez socjalizacji.Dlatego też musimy mieć świadomość tego ,że nigdy nie będziemy do końca wolni.Zawsze jesteśmy od kogoś lub czegoś zależni, a wokół nas istnieje wiele ograniczeń.

Słowa-klucze;

Sztuczność kultury-stworzona jest przez człowieka wg. z góry obmyślanego planu.To właśnie kultura niszczy ludzi,którzy stają się źli,obłudni i samolubni.Brakuje w niej prostoty i uczuć.

Wychowanie negatywne-innymi słowy samowychowanie,zostało zastosowane przez Rousseau,który twierdził ,że nie należy się narzucać,trzeba cierpliwie czekać na potrzeby wychowanka,nie można od razu objaśniać,uczeń sam powinien do wszystkiego dojść.

Wychowanie-w tekście definiowane jako przymusowe,zniewalające oddziaływanie jednej osoby na drugą, po to by ukształtować człowieka ,który według nas będzie dobry.

Oświecenie -swobodny stosunek ludzi, niezniewalający drugiej osoby,którego podstawą jest pozyskiwanie wiadomości przez jedną osobę,a udzielanie już pozyskiwanych przez drugą.

Przymus-to presja wywierana na drugą osobę,narzuca nam przestrzeganie pewnych zasad,praw przez co jesteśmy ograniczeni.

Swoboda-to wolność,możliwość postępowania bez przymusu,wyrażania siebie,jest to równość i poszanowanie dla wszystkich ludzi.

Miejsce życiodajne;

„Człowiek w społeczeństwie cywilizowanym rodzi się,żyje i umiera w niewoli: gdy się urodził, sznurują go powijakami ,gdy umarł,zamykają go w trumnie; dopóki zachowuje oblicze ludzkie, zakuty jest w łańcuchy naszych urządzeń.” Jest to zdanie ,które wywarło na mnie ogromne wrażenie i dało mi wiele do myślenia.Sergiusz Hessen słusznie zauważył,że w dzisiejszych czasach boimy się być sobą,bardzo często liczymy się z opinią publiczną, choć nieraz mamy inne zdanie na dany temat nie wyrażamy go, gdyż obawiamy się reakcji ludzi w naszym otoczeniu.Myślimy jak inni ,zachowujemy się jak inni, przez co zapominamy o własnym „ja” i zatracamy swoją osobowość,tożsamość.Bycie sobą w dzisiejszych czasach jest ciężkim wyzwaniem.Niestety często możemy się spotkać z wyzwiskami,wyśmiewiskiem lub brakiem akceptacji lecz jednak zawsze warto być szczerym i walczyć o siebie do końca. Zazwyczaj wydaje nam się,że nasza egzystencja będzie idealna, gdy znajdziemy akceptację wśród ludzi. Niestety nie zdajemy sobie wtedy sprawy,że stajemy się przedmiotem manipulacji i przestajemy żyć własnym życiem.Wielu z nas nie decyduje się na przekroczenie progu indywidualności bo skutkiem tego może być samotność ,odrzucenie, brak oparcia,pomocy bliskich i przyjaciół. Starając się zatajać własne „ja” i starać się być kimś innym,a w naszym mniemaniu lepszym, okłamujemy innym i przede wszystkim siebie.Jest to krzywdzące ,gdyż nie żyjemy w zgodzie ze sobą i w pewien sposób marnujemy własne życie.Często podejmując pewne decyzje zastanawiamy się „co powiedzą ludzie” , „co pomyślą inni”, przejmujemy się cudzą, opinią a tym samym nie realizujemy swoich marzeń.

Miejsca ciemne;

Co oznacza zdanie: „Człowiek kulturalny jest wszystkim dla siebie; jest on liczbową jednością, absolutną całością, nie będącą w żadnym innym stosunku prócz prócz do siebie i sobie poddanych.”

Jak można rozumieć słowa: „ Przymusowe według przyrodzonej konieczności wychowanie musi być równocześnie swobodne i to stosownie do urzeczywistnianego, przez nie zadania.”

CHARAKTERYSTYKA SYTUACJI WYCHOWAWCZEJ WG KRYSTYNY ABLEWICZ

Podstawowym założeniem sytuacji wychowawczej jest obecność dwóch osób - człowieka dorosłego i dorastającego. Sytuacja wychowawcza występuje pomiędzy tymi osobami. Wychowanek wysyła sygnał, „mówi”, a wychowawca słucha i odpowiada.

Człowiek staje się wychowawcą zanim wybierze zawód, bo bycie wychowawcą rodzi się w chwili spotkania z bezradnością dziecka.

Kryterium przeobrażające zwykłą sytuację w wychowawczą, to moment bycia odpowiedzialnym za druga osobę.

Sytuacja wychowawcza nie odbywa się, gdy chcemy drugiego człowieka zmienić, lecz gdy czujemy się za niego odpowiedzialni.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ to słuchanie tego, co dziecko mówi i odpowiadanie na to.

OD - POWIEDŹ

Dorosły jest postawiony w sytuacji wychowawczej wobec każdego dziecka i młodego człowieka - jest to tzw. odpowiedzialność zastępcza.

Więź między wychowawcą a wychowankiem powstaje na mocy intencjonalności.

Ważna w sytuacji wychowawczej jest relacja „diady” - zwrócenie się do drugiego człowieka i mówienie, że to właśnie o niego mi chodzi. Wychowawca samą swoją obecnością coś znaczy dla wychowanka. Bardzo ważne są momenty, gdy to nie my wybieramy, lecz gdy nas wybierają. Możemy przez to doświadczyć siebie jako byt dla drugiego.

To nie pedagog wybiera wychowanka, tylko to do pedagoga dociera jakiś sygnał ze strony wychowanka. Wybranie oczekuje wzajemności. Jest to odpowiedź dorosłego na oczekiwanie bycia wybranym, które wypływa ze strony dziecka.

4. Konsekwencje pedagogiczne orientacji filozoficznych

G. Gutek - ideologie

• Metafizyka - filozoficzna nauka o bycie

• Epistemologia - nauka o poznaniu i wiedzy

• Aksjologia - nauka o wartościach

• Antropologia - nauka o człowieku

	METAFIZYKA	EPISTEMOLOGIA	AKSJOLOGIA	ANTROPOLOGIA	KONSEKWENCJE PEDAGOGICZNE
IDEALIZM	Świat dla idealistów jest duchowy. Wierzą, że jest coś ponad światem. Cienie = empiria, zmysły, to, co widzimy	Wiedza jest wrodzona, trzeba ją sobie tylko przypomnieć	Wartości są stałe, niezmienne, obiektywne, uniwersalne (dobro, piękno)	Człowiek jest duszą, duchem	Liczy się tylko rozum. Edukacja musi nas zwrócić naprawdę, nawrócić nas, orientacja na Ducha; dialog sokratejski; wykszt. ogólne
REALIZM	Sprzeciwienie się Dualizmowi w świecie realnym, połączona jest forma i materia => obiektywny porządek	Świat poznajemy zmysłami, następnie abstrahowanie (odróżniamy istotę od przypadłości - w ten sposób tworzymy pojęcia)	Wartości są obiektywne, ale docieramy do nich rozumowo, nie tkwią one w świecie duszy	Człowiek jest istotą cielesno - duchową	Rozwijanie racjonalnego myślenia, uczenie się logiki. Jeśli świat jest obiektywny na zewnątrz nas, to człowiek musi poznawać świat
NATURALIZM	Świat jest przyrodą	Wiedzę zdobywa się poprzez poznanie zmysłowe (empiria, natura, przyroda jest źródłem dobra)	Natura źródłem dobra	Człowiek to ciało	Fazy rozwojowe człowieka. W każdej z tych faz, człowiek potrafi przyswoić inną wiedzę
PRAGMATYZM	Świat jest przyrodą, która jest zmienna. Człowiek musi się do niej dostosować	Dynamiczne i empiryczne poznawanie świata - rozwiązywanie problemów	Wartości biorą się z doświadczeń, mniej mówią o dobru,	Człowiek tworzący (homo faber)	Wiedza, którą zdobędziemy ma być użyteczna. Szkoła aktywna, uczenie się przez działanie

IDEALIZM - twórca Platon, Sokrates; świat zmysłowy = świat pozorny

Świat:

1. idei - świat prawdziwy

2. rzeczywisty (empiryczny), świat pozorny

Wartości należy szukać w tradycji, w pa idei, w literaturze, filozofii

REALIZM - twórca Arystoteles

Wychowawca musi zapewnić uczniowi dostęp do pomocy dydaktycznych przybliżających świat, pokazywać metody badawcze (mapy, globusy)

NATURALIZM - twórca Rousseau, Pestalozzi

PRAGMATYZM - W. James, John Dewey (przekształcony naturalizm)

G.Gutek , Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji , (rozdział 2-Idealizm a edukacja)

W rozdziale drugim tekstu G.Gutka dowiadujemy się czym jest idealizm,poznajemy jego założenia oraz dowiadujemy się jakie są zależności między nim ,a edukacją.W tekście przedstawione są również początki filozofii idealistycznej ,która wykształciła się już w starożytności,na Zachodzie,a jej twórcą prawdopodobnie był sam Platon.Z tekstu dowiadujemy się,że idealizm to jeden z najstarszych i najdłużej utrzymujących się systemów filozoficznych.Jego podstawą jest twierdzenie ,iż rzeczywistość ma charakter duchowy.Idealizm sprzeciwia się materializmowi i naturalizmowi. G.Gutek przedstawia główne założenia idealizmu są to m.in; rola nauczyciela jako mentora przekazującego swoją wiedzę,a ucznia jako podopiecznego,kierowanie się pięknem i sprawiedliwością,postępowanie zgodnie z uniwersalnymi koncepcjami prawdy,dobra i piękna,dążenie do tego by życie stało się moralnie doskonałe. W tekście G.Gutka pojawiają się także edukacyjne cele idealizmu takie jak; zachęcenie uczniów do poszukiwania prawdy,gotowość poświęcenia się nauce,bycie pilnym i systematycznym uczniem,zapewnienie każdemu możliwości edukacji,tworzenie silnej,emocjonalnej więzi między nauczycielem,a uczniem,wprowadzenie edukacji ogólnej,a zwłaszcza edukacyjnej,gdyż uważano,że jest ona ważniejsza niż edukacja zawodowa.W rozdziale drugim ukazane są również poglądy idealistów na temat roli szkoły.Mianowicie ma ona przechowywać zgromadzoną wiedzę,cenne umiejętności i wzorce zachowań . W szkolnictwie powinno się przygotowywać dziecko do dorosłego życia i rozwijać u niego ukryte zdolności. Najważniejszymi przedmiotami są filozofia i teologia , gdyż objaśniają one najistotniejsze dla człowieka rzeczy np.relacje z Bogiem.Kluczowe są również lekcje historii,literatury i sztuki ,ponieważ uczą moralności i dzięki nim można stworzyć własną hierarchię wartości.Jeśli chodzi o rolę nauczyciela to powinien on być prawdziwym auorytetem,wzorcem moralności i kulturalności.Wiedza pedagoga musi być uporządkowana,a sposób przekazu mbyć prosty i zrozumiały dla podopiecznych.Prawdziwy nauczyciel musi także pamiętać o ciągłym zdobywaniu nowej wiedzy, byciu na bieżąco.

Słowa klucze;

Idealizm-stanowisko filozoficzne,głoszące tezę o duchowym charakterze rzeczywistości,krytykujące materializm i naturalizm,

Metafizyka idealistyczna-filozoficzna nauka o bycie,to co za empirią,fizyką,występuje w odmianie obiektywnej i subiektywnej,

Epistemologia idealistyczna-teoria poznania,wiedza jest wrodzona,zakłada,że absolutny umysł jest myślą wieczną,a uczenie to selektywny proces,w którym uczeń jedynie przypomina sobie dane pojęcie,

Aksjologia idealistyczna-teoria wartości,zakłada,że wartości istnieją realnie i są nieodłącznie związane z naturą wszechświata.Są absolutne ,wieczne ,niezmienne i uniwersalne,

Kształcenie-proces polegający na rozwijaniu w uczniu jego potencjału,

Uczenie się-proces odkrywania prawd obecnych w umyśle człowieka,

Metoda sokratejska-umiejętne stawianie dociekliwych pytań mających pobudzić pamięć ucznia, swobodna dyskusja,dostarczanie uczniom przykładów i wzorćow przez nauczyciela,

Miejscem życiodajnym jest dla mnie fragment dotyczący metodyki idealistycznej.Uważam,że ważne jest to by rozwijać w uczniu przede wszystkim jego zainteresowania, a nie narzucać mu to co jest dla niego zupełnie obce i niezrozumiałe .Zgadzam się również z tym ,że uczeń powinien nauczyć się samodyscypliny,ponieważ myślę ,że będzie wtedy bardziej chętny do pracy i jakiejś aktywności , niż w przypadku kiedy byłoby to z góry narzucone przez nauczyciela.Uważam ,że istotna jest także rola pedagoga,który ma kontrolować ,a w razie niepowodzeń naprowadzać ucznia na dobrą drogę.Warto pamiętać ,że prawdziwy nauczyciel,opiekun powinien stworzyć w grupie poczucie wspólnoty,przez co niewątpliwie zdobędzie szacunek wśród uczniów,podopiecznych.Podoba mi się także metoda sokratejska ,która moim zdaniem jest skuteczna.Myślę ,że tego typu taktyka mobilizuje uczniów do uczestnictwa w zajęciach,pobudza ich zapał do nauki,uczy charyzmy i przede wszystkim dodaje pewności siebie.Choć na początku może wydawać się stresująca,uważam ,że może przynieść same pozytywne efekty.

Miejsca ciemne;

Jak można rozumieć sformułowanie : „Niemniej jednak jednostkowy umysł może komunikować się z jaźnią absolutną czy też umysłem makrokosmicznym ,który dysponuje wiedzą zupełną;może również podzielać jego idee.”

Co oznacza zdanie: „Doświadczanie wartości jest w istocie naśladowaniem dobra obecnego w absolucie”

5. Pedagogika wobec przemian świata współczesnego.

Z.Bauman , „Edukacja:wobec,wbrew i na rzecz ponowoczesności”

Zygmunt Bauman w rozdziale czwartym: „Edukacja:wobec,wbrew i na rzecz ponowoczesności” opisuje kryzys podupadającej edukacji uniwersyteckiej.Według autora przyczyną tego są ciągle zachodzące zmiany w środowisku i zbyt duże tempo narzucone przez współczesny rynek.Problem edukacji wynika także z tego ,że nastąpił kryzys filozofii i instytucji,które zostały przekształcone na potrzeby nowych realiów.Należy dodać ,że uniwersytety straciły swój autorytet i nie są już tak poważanymi instytucjami jak w przeszłości.Autor tekstu wskazuje na to,że szkoły wyższe z długoletnim stażem są zbyt konserwatywne,przez co nie potrafią dostosować się do nowego zmieniającego sie środowiska.Władze uniwersytetów powinny podjąć próby ulepszenia i zmian by stawić czoła współczesnym przeszkodom takim jak np.zastąpienie renomy rozgłosem,czy komunikaty medialne i by dopasować się do nowej ponowoczesnej sytuacji. Z tekstu można wywnioskować ,że przez ów kryzys również sama nauka i wiedza traci na wadze i nie jest już tak istotna jak w przeszłości.Jest ona jedynie dodatkiem,a nie priorytetem jak kiedyś.Efektem tego jest coraz mniejsza liczba intelektualistów i prawdziwych pasjonatów nauki.

Słowa klucze;

Deuteroedukacja-jest to „nauka uczenia się”,niezbędny składnik procesu protoedukacji,

Protoedukacja-jest to edukacja pierwotna,inaczej „nauka pierwszego stopnia”

Człowiek ponowoczesny-człowiek ,który szybko zapomina o starych nawykach i nie przejmuje się kwestią wzorców,potrafi radzić sobie z różnymi sytuacjami bez żadnych nawyków

„Logika uczenia się”- czas, w jakim różne okruchy wiedzy można i należy przyswajać i przetrawiać.

Metazmiana-zmiana sposobu w jaki zmienia się sytuacja

Miejsce życiodajne;

Smutne ,ale zarazem prawdziwe jest to,że w dzisiejszych czasach dyplom nie ma zbyt wielkiego znaczenia,a samo studiowanie nie jest już tak prestiżowe jak kiedyś.Mówiąc brutalnie wykształcenie można sobie kupić.Zresztą bardzo często słyszy się tego typu opinie wśród młodych ludzi.Mam tutaj na myśli m.in. krótkie ,kilkunastodniowe,kilkumiesięczne kursy o których pokrótce mówi Z.Bauman.Mianowicie często zdarza się tak ,że płacąc za dany kurs i uczęszczając na niego otrzymuje się certyfikat,który jest niemal tak samo ważny jak dyplom ukończenia studiów.W czasach współczesnych magistrem może być każdy ,kto oczywiście najpierw zdobędzie wykształcenie średnie i zda maturę.Powstaje wiele płatnych szkół i uczelni które przyjmują rekrutów bezwzględu na wynik.Słyszy się również o nowym trendzie jakim są tzw.Szkoły policealne po których można być np. psychologiem nawet bez matury.W dzisiejszych czasach nie dostrzega się wartości uniwersytetów,gdyż ma się o wiele łatwiejszy dostęp do nauki.Dzisiaj to media stają się autorytetem i to właśnie z nimi przegrywają ambitni intelekualiści.Teraz liczy się to co się sprzedaje i to co oferuje rynek.Jednak warto wspomnieć tu o tym ,że najczęściej to właśnie ludzie ,którzy ukończyli uniwersytety,mają na swoim koncie osiągnięcia z zakresu m.in. medycyny,technologii,chemii czy też fizyki.

Miejsca ciemne:

Jak można rozumieć słowa: „Ortodoksja filozoficzna,niezdolna do ustanowienia nowych ram,może co najwyżej odsunąć na bok i zignorować wzrastającą liczbę nowych zjawisk,jako przejaw anomalii i dewiacji”

Co oznacza sformułowanie: „Teraz zamiast z wdzięcznością oddawać się w ręce powierników wiedzy, z coraz większą podejrzliwością patrzymy im na ręce”

Jak rozumieć zdanie : „ Miałoby się ochotę stwierdzić ,że uniwersytety padły ofiarą własnego doskonałego przystosowania i dopasowania;tak się jedynie złożyło,że dopasowały się do innego, zanikającego świata”

Co może oznaczać zdanie: „Uniwersytety dźwigające brzemię poczucia czasu historycznego i linearnego, odczuwają dyskomfort w świecie nacechowanym epizodycznością i fragmentaryzacją społecznego i jednostkowego czasu,do którego zupełnie nie pasują”

Jak rozumieć zwrot: „Innymi słowy,chodzi o sytuację pozbawioną struktury lub o jej przeciwieństwo, prowadzące do nie mniejszego zamieszania - sytuację cechującą się nadmiarem struktur, nakładających się na siebie,przecinających się,wzajemnie niezależnych i nieskoordynowanych ze sobą;sytuację w której procesy edukacyjne nie są oddzielone jak należy od innych życiowych zobowiązań i transakcji,przez co nikt naprawdę „nie trzyma steru w swoich rękach””.

L.Kołakowski, „O tożsamości zbiorowej”

Lech Kołakowski w swoim eseju „O tożsamości zbiorowej” ukazuje wieloaspektowość tożsamośći. Mowa tutaj o tożsamości osobowej,zbiorowej-narodowej i o tożsamości kościoła.Każda z nich jest inna,różnią się przede wszystkim tym,że jedne z nich są silniejsze,trwałe ,natomiast inne słabsze i łatwo ulegające zmianom.L.Kołakowski wyróżnia składniki które współtworzą poszczególne tożsamośći.Pierwsza z wyżej wymienionych charakteryzuje się indywidualnością,unikatowością. Tożsamość osobową tworzy pięć składników.Pierwszym z nich jest substancja,czyli dusza,która jest niematerialną stroną osobowości związaną z ciałem.Kolejny składnik o którym wspomina autor to pamięć.Jest on niezbędny ,gdyż to właśnie dzięki wspomnieniom zapisanym w nim mamy świadomość samego siebie i możemy mówić o ciągłości.Trzecim składnikiem,który współtworzy tożsamość osobową jest antycypacja, czyli wyprzedzanie teraźniejszości,skupianie się na przyszłości czemu często towarzyszą emocje takie jak; nadzieja ,obawy ,niepewność, rozpacz czy radość. Czwartym składnikiem jest ciało,a piątym i zarazem ostatnim-pewność,która daje nam świadomość określonego początku.Każdy z nas należy do jakiejś zbiorowości i jest jej częścią.To my tworzymy tożsamość zbiorową ,którą można opisać w kategoriach podobnych do ciągłości osobowej. Pierwszym składnikiem scalającym tożsamość narodową jest nieempiryczne pojęcie idei „ducha narodowego”,który stanowi podstawę zjawisk kulturalnych i jest często widoczny w chwilach kryzysu. Drugim bardzo istotnym aspektem jest pamięć narodowa,która bez względu na to czy jest prawdziwa daje narodom świadomość tego,że są one przedłużeniem istnienia w przeszłości. Tak jak w przypadku tożsamości osobowej pojawia się tutaj pojęcie antycypacji.Mianowicie i jednostka i naród myślą o przyszłości,zastanawiają się jak będzie ona wyglądać,często niepokojąc się o siebie i bliskich.Jedyną różnicą na jaką zwraca uwagę autor jest to ,że naród w przeciwieństwie do jednostki nie antycypuje śmierci.Czwartym składnikiem współtworzącym tożsamość zbiorowości narodowej jest ciało.W tym przypadku chodzi o terytorium,szczególny krajobraz i środowisko. Ostatnim aspektem jest umiejscowienie w czasie początku-samoświadomość narodowa.Często nie wiemy kiedy dokładnie jakieś zdarzenie miało miejsce ,ale mamy pewność,że takowe istniało. Lech Kołakowski wspomina również o najmocniej ugruntowanej tożsamości tzn.o tożsamości Kościoła katolickiego.Należy w tym momencie wspomnieć o bardzo ważnym aspekcie jakim jest pamięć zbiorowa Kościoła utwierdzona w księgach świętych ,materialnych pomnikach wiary,świątyniach ,dziełach sztuki oraz w tradycji dogmatycznej.Jednym ze składników jest corpus mistycum- Kościół jako oblubienica Chrystusa.Niewątpliwie jest on wzorcem czystości,doniosłości i dobra,który nigdy nie zostanie naruszony. Kolejnym aspekt wskazany przez autora eseju to zorientowany ku przyszłości sens.który polega na aktywnej misji i dążeniu do dobra.Czwartym składnikiem jest Sukcesja apostolska odpowiadająca ciału,które na zawsze zachowuje swoją tożsamość.Autor wspomina również o dającym się zidentyfikować początku bytu zbiorowego w czasie,który wyznaczają narodziny Jezusa,jego chrzest,kazania,przeistoczenie,ukrzyżowanie i zmartwychwstanie.Mimo licznych przemian to właśnie tożsamość Kościoła okazała się najtrwalsza.

Słowa klucze;

Tożsamość-wizja własnej osoby,umiejętność postrzegania siebie jako osoby

Tożsamość osobowa-samoświadomość swojej indywidualności,pozostanie sobą podczas gdy zmienia się otoczenie,

Osobowość-składają się na nią różne cechy i właściwości ,dzięki którym możemy odróżnić jedną osobę od drugiej.

Tożsamość narodowa-przekonanie o wspólnym pochodzeniu,poczucie odrębności wobec innych narodowości,często przejawiające się podczas kryzysów.

Tożsamość Kościoła-wspólnota do której należą wyznawcy tej samej religii,często łączy ich bardzo silna więź,nacechowana patosem

Antycypacja-myśl o przyszłości,zastanawianie się nad swoim losem,często towarzyszą jej emocje takie jak np.Obawy czy też nadzieje.

Miejsce życiodajne:

W swoim eseju Lech Kołakowski podkreśla bardzo istotną kwestię,mianowicie mam na myśli charakterystykę jednego ze składników tożsamości osobowej ,jakim jest pewność. Jak wiemy to bardzo ważna cecha osobowości, której zazwyczaj brakuje dzieciom z domów dziecka,które nie znały swoich rodziców i tak naprawdę niewiele wiedzą o samym sobie.Autor wskazuje,że przyczyną tego jest zaburzona tożsamość, która prowadzi do tzw „zamknięcia się w sobie”.Warto pamiętać by w przyszłym życiu zawodowym zwrócić szczególną uwagę na dzieci ,które nigdy nie poznały swoich biologicznych rodziców.Należy zdawać sobie sprawę z tego,że potrzebują one cierpliwości i większej troski ze strony nauczyciela,opiekuna,niż dzieci ,które mają normalny dom.Naszym obowiązkiem jest poświęcenie im szczególnej uwagi i dodanie otuchy w ciężkich dla nich chwilach.

Miejsca ciemne:

Jak rozumieć zdanie: „Jednostki rodzą się i umierają,ale ciało zachowuje swą tożsamość jako depozytorium skarbów odkupienia”

Co oznaczają słowa: „Jednostka ludzka istnieje prawomocnie,ponieważ istnieje; analogicznie- narody.”

Jak rozumieć słowa: „Nie jestem osobą,nie należąc do rozmaitych zbiorowości,których jestem częścią (z czego nie wynika,że nie jestem niczym więcej jak ich częścią, ani że nie należąc do nich,jestem dosłownie niczym)”.

---