Wykład 4 9.11.2007

Szkoła relacji międzyludzkich

Elton Majo - prowadził badania zespołowe nad czynnikami, które powodują wzrost wydajności pracy

Wzięto pod uwagę czynniki techniczne:

- światło

- długość dnia pracy

- przerwy

- kolor ścian

W toku tych badań Majo stwierdził, że duży wpływ na wydajność pracy mają relacje międzyludzkie a więc relacje między przełożonym a jego podwładnymi a także między pracownikami.

Dobra atmosfera w pracy sprzyja wzrostowi wydajności.

Duży wpływ na wydajność pracy mają grupy nieformalne, grupy koleżeńskie.

Wobec pracowników formułowano postulat aby starali się myśleć i działać kategoriami grupy a nie pojedynczego pracownika. Kierownicy powinni interesować się procesami wewnątrz grup nieformalnych i starać się te procesy kształtować.

W wyniku badań okazało się, że często większy wpływ na wydajność mieli liderzy nieformalnych grup niż kierownicy.

Elton Majo jest uznawany za twórcę koncepcji człowieka społecznego. Szkołę relacji międzyludzkich łączymy z koncepcją człowieka społecznego.

Koncepcja człowieka społecznego pozostaje w pewnej opozycji do koncepcji człowieka ekonomicznego Taylora.

Szkoły nowoczesne

Szkoła psychologiczna

Stanowi kontynuację osiągnięć szkoły relacji międzyludzkich.

Najbardziej znani przedstawiciele:

Abraham Maslow

Douglas McGregor

Zwrócili oni szczególną uwagę na rolę potrzeb człowieka oraz możliwości ich zaspokojenia w procesie uzyskiwania wzrostu wydajności pracy.

Potrzeby człowieka zostały przez przedstawicieli tej szkoły sklasyfikowane. Stwierdzono, że układają się one w pewną hierarchię.

Piramida Maslowa

					samorealizacja
				szacunku (uznania, rozwoju)
		przynależności (afiliacji, społeczne)
	bezpieczeństwa
fizjologiczne

Potrzeby fizjologiczne:

- jedzenia

- spania

- miejsca schronienia przed zimnem, deszczem etc.

- pozyskania odzieży

Potrzeba bezpieczeństwa:

- życia

- zdrowia

- materialnego (dla mienia, które człowiek posiada)

Potrzeba przynależności:

Człowiek jest istotą społeczną i chce należeć do większej grupy, w której znajdzie wsparcie, życzliwość i akceptację.

Potrzeba szacunku:

Człowiek potrzebuje nie tylko przynależności ale także uznania, szacunku.

Potrzeba samorealizacji.

Potrzeba realizacji własnych możliwości, uzdolnień, potrzeba twórczości.

Maslow stwierdził, że zdecydowana większość ludzi odczuwa potrzeby trzech pierwszych kategorii. Jeśli chodzi o dwie potrzeby wyższego rzędu to posiadają je nie wszyscy, szczególnie potrzeba samorealizacji.

Potrzeby wyższego rzędu ujawniają się dopiero wtedy gdy zostaną zaspokojone potrzeby niższego rzędu.

Dobry kierownik powinien posiąść podstawową wiedzę z zakresu psychologii i potrzeb ludzkich ponieważ motywowanie ludzi polega w dużym stopniu na ukazywaniu im możliwości zaspokojenia potrzeb.

W praktyce potrzeby ludzkie są zindywidualizowane i kierownik nie może zakładać że wszyscy posiadają takie same lub podobne potrzeby i tym bardziej nie może przyjmować takiego uproszczonego założenia, że pracownicy czy inni ludzie mają takie same potrzeby jak on, kierownik.

McGregor interesował się stylami kierowania, metodami oddziaływania na podwładnych. Uznawał, że postawa kierownika wobec podwładnych zazwyczaj opiera się o przyjęte świadomie lub podświadomie założenia. Założenia te zgrupował w postaci dwóch teorii.

Teorie McGregora

Teoria X

Jej zwolennicy przyjmują założenie niezbyt pochlebnie świadczące o naturze człowieka. Uważają oni, że człowiek jest z natury leniwy, unika jak może pracy, nie przejawia inicjatywy.

Rola kierownika w teorii X

Główną rolą kierownika jest przełamywanie naturalnej niechęci do pracy, zwalczanie lenistwa pracowników. Kierownik wydaje podwładnym konkretne polecenia, które określają nie tylko to co powinno być zrobione ale także w jaki sposób i jakimi metodami zadanie powinno być wykonane. Kierownik powinien stosować ścisły nadzór czyli dokładną kontrolę realizacji wydanych poleceń. Kierownicy motywują rozbudowanym zestawem kar.

Teoria Y

Jej zwolennicy przyjmują zupełnie inne założenia. Człowiek postawiony w odpowiadających mu warunkach pracuje chętnie ponieważ praca jest naturalną potrzebą człowieka. Człowiek wykazuje się pomysłowością, przejawia inicjatywę.

Rola kierownika w teorii Y

Kierownik powinien pozostawiać podwładnym i współpracownikom duży margines swobody żeby mogli wykazywać się inicjatywą. Polecenia powinny mieć charakter ogólny (co należy zrobić, ale nie jak należy zrobić). Konsekwencją tej teorii jest sprawowanie lekkiego nadzoru. Kierownik nie jest nastawiony na nadzorowanie ścisłe. Kierownik taki preferuje system nagradzania.

Żadna z tych teorii nie ma absolutnego charakteru. Wszystko zależy od konkretnych warunków. Stosowanie teorii X jest wskazane gdy zadania, które wykonuje zespół nie wymagają szczególnych kwalifikacji, gdy są to zadania dość proste i gdy kultura pracy w zespole jest niska, pracownicy są mało doświadczeni.

Natomiast w zespołach zatrudniających ludzi posiadających wyższe kwalifikacje, większe doświadczenie, należy raczej unikać stosowania w praktyce teorii X bo zniechęci się tych ludzi do pracy.

Mamy tu do czynienia z podejściem sytuacyjnym w teorii organizacji. Właściwą teorię (X lub Y) wybieramy w zależności od sytuacji.

Rozwój nauki administracji na gruncie Polskim

Tadeusz Kotarbiński - twórca nauki prakseologii

Jan Zieleniewski - uczeń Kotarbińskiego

Stanisław Kowalewski - dwa dzieła - struktury administracji publicznej; relacja między przełożonymi i podwładnymi. Autor pierwszego podręcznik „Nauka administracji”

Leoński

Jan Służewski

Jan Szreniewski

Jerzy Starościak

Kasiewicz, Mosala, Supernat

PODSTAWOWE POJĘCIA W NAUCE ADMINISTRACJI

Podstawowe pojęcia zostały zdefiniowane w nauce prakseologii. Prakseologia to nauka o sprawnym działaniu ludzkim.

Całą tę naukę stworzył Tadeusz Kotarbiński. Stworzył mechanizmy, określił pojęcia, reguły zasady.

Pojęcia podstawowe

Organizacja

Organizację możemy rozumieć w znaczeniu:

- rzeczowym - jakaś całość, która została wyodrębniona, posiadająca swoich członków i cele, zasady współdziałania i komunikowania się. Z reguły ta całość jest wyodrębniona pod względem prawnym (prawno-strukturalnym) np. Uniwersytet, Urząd Miasta.

- atrybutowym - jakaś całość złożona z części, która tym się cechuje, że części współprzyczyniają się do powodzenia całości

Trzy warunki powstania organizacji:

- musi być wyznaczony cel

- musi istnieć współdziałanie podmiotów wchodzących w skład organizacji które jest podejmowane ze względu na realizację celu

- musi istnieć łączność, komunikowanie się ze względu na współdziałanie

Instytucja

Instytucja to odmiana, postać organizacji. Jest to organizacja w skład której wchodzą ludzie wraz z zasobami, których używają w działaniu i która realizuje powtarzalne cele.

Cechą szczególną instytucji jest powtarzalność realizowanych celów. Instytucja to organizacja trwała.

Przykłady instytucji: bank, biblioteka, więzienie

Każda instytucja posiada pewne zasoby.

W instytucji wyodrębniamy:

- rdzeń - personel (pracownicy)

- krąg zewnętrzny - osoby czasowo z instytucją związane, które podlegają (I grupa) albo nie podlegają (II grupa) kierownictwu instytucji, przyczyniające się do realizacji celów (a przynajmniej nie przeszkadzają w realizacji tych celów).

- otoczenie - składają się na nie wszelkie inne podmioty i organizacje, które w jakiś sposób współdziałają, komunikują się z tą instytucją

Działanie

Przez działanie rozumiemy każde dowolne (zależne od woli) zachowanie się zmierzające do określonego celu. Zachowanie zmierzające do jakiegoś celu. Zachowanie to może polegać na działaniu lub zaniechaniu. Czyli działanie może polegać na zaniechaniu, czyli z zewnątrz nieobserwowalnym działaniu.

Cel

Przez cel rozumiemy jakiś pożądany stan rzeczy, który wyznacza kierunek i strukturę działania.

Cele możemy klasyfikować w różny sposób na podstawie:

- czasu w którym cele są osiągane:

- cel końcowy

- cele pośrednie - trzeba je zrealizować w ustalonej kolejności aby zrealizować cel końcowy

- przedziału w jakim rozpatrujemy działanie:

- cele całej organizacji (ogólne)

- cele częściowe (partykularne)

- cele indywidualne

- kryterium ich ważności (cenności) dla działającego - ma znaczenie gdy jeden podmiot zamierza zrealizować w pewnym przedziale czasu wiele celów (cele współrzędne). W tej sytuacji należy zhierarchizować cele:

- cel główny

- cele poboczne

- praca

- skutki działania

- wynik użytecznego działania

- koszt działania

4

---