w1 - dydaktyka jako nauka (0610)
etymologia, geneza i znaczenie nazwy dydaktyka
didaktikos - łac. pouczający
didasko - uczę
przemiany dydaktyki jako nauki
- 1613 - pierwsze użycie słowa: Jung Joachim, Helwig Krzysztof - „Krótkie sprawozdanie z dydaktyki czyli sztuki nauczania Ratychiusza”; dydaktyka jako działanie praktyczne czyli sztuka wymagająca talentu;
- XVII w. - Jan Amos Kodeński - „Wielka Dydaktyka przedstawiająca uniwersalną sztukę nauczania wszystkich wszystkiego”;
- XIX w - Jan Fryderyk Herbart (Niemcy) - ojciec nowożytnej dydaktyki; poczęcie dydaktyki jako nauki (przedmiot, metoda, język);
dydaktyka jako teoria nauczania wychowującego;
zadanie dydaktyków: analiza czynności nauczyciela;
- XIX/XX w. - Jon Dewey;
dydaktyka jako teoria uczenia się;
zadanie dydaktyków: analiza czynności w procesie uczenia się
- współczesność - procesy uczenia się i nauczania są całością;
dydaktyka jako teoria nauczania i uczenia się;
dydaktyka w systemie nauk
struktura nauk dydaktycznych
subdyscypliny dydaktyki ogólnej
- dydaktyka szkoły wyższej (proces kształcenia na uczelni)
- dydaktyka medyczna (przygotowanie do pracy z pacjentami)
- dydaktyka wojskowa (specyfika pracy żołnierzy zawodowych)
- dydaktyka technicznych środków nauczania - technologia dydaktyczna - inżynieria dydaktyczna (wykorzystanie technicznych środków)
- neurodydaktyka (badanie reakcji struktur mózgu w procesie uczenia się)
dydaktyki szczegółowe (przedmiotowe) - metodyki nauczania;
rozumienie pojęcia dydaktyki szczegółowej:
- teoria nauczania-uczenia się określonego przedmiotu na wszystkich szczeblach kształcenia; np. dydaktyka geografii, dydaktyka biologii, dydaktyka historii;
- teoria nauczania-uczenia się określonego przedmiotu nan określonym szczeblu kształcenia; np. dydaktyka matematyki w klasach IV-VI;
- teoria nauczania-uczenia się wszystkich przedmiotów na określonym szczeblu kształcenia; np. metodyka wychowania przedszkolnego, dydaktyka szkoły wyższej;
- teoria nauczania-uczenia się wszystkich przedmiotów na wszystkich szczeblach kształcenia; np. dydaktyka ogólna;
przedmiot i zadania dydaktyki - Dekalog Dydaktyka
przedmiot:
- proces nauczania i uczenia się,
- czynniki, które ten proces wyzwalają,
- warunki w których ten proces przebiega,
- osoby w nim uczestniczące,
- przebieg procesu,
- efekty procesu
szczegółowy przedmiot dydaktyki - Dekalog Dydaktyka
aparatura terminologiczna i metodologiczna dydaktyki
cele kształcenia
treści kształcenia
proces nauczania-uczenia się
zasady kształcenia
metody kształcenia
formy organizacyjne
środki dydaktyczne
systemy dydaktyczne
osiągnięcia i niepowodzenia szkolne
zadania i funkcje dydaktyki
zadania:
- opis i analiza elementów składających się na przedmiot jej badań
- wykrywanie prawidłowości rządzących procesem kształcenia
- ustalanie norm postępowania w oparciu o wykryte prawidłowości
funkcje:
- teoretyczna - poznawcza, w dwóch aspektach:
o charakterze diagnostycznym (co jest? jak jest?)
o charakterze prognostycznym (co będzie? jak będzie? jak być powinno?)
- praktyczna - utylitarna (formy, środki, metody podnoszące efektywność pracy pedagogicznej)
literatura przedmiotu
min. 5 książek do egzaminu
3 nowości (1999-2004)
1 przekład
w2 - uczenie się jako jedno z podstawowych pojęć dydaktycznych (131004)
Analiza definicji pojęcia uczenia się
według teoretyków:
- B. Nawroczyński - proces aktywnego nabywania wiadomości i sprawności;
- S. Baley - proces, którego produktem jest wiedza i umiejętności;
- K. Sośnicki - proces poznawania rzeczywistości, składający się z trzech ogniw: spostrzegania, myślenia i działania;
- L. Bandura - proces, który dokonuje się przez przekazywanie doświadczenia społecznego;
- W. Okoń - proces, w którym na podstawie poznania, doświadczenia i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania i działania lub zmieniają się stare;
- Cz. Kupisiewicz - proces aktywnego nabywania wiadomości, umiejętności i nawyków dokonujący się w toku bezpośredniego poznawania rzeczywistości;
komponenty definicyjne uczenia się:
- charakter
- przedmiot
- drogi
- efekt
definicja grupowa (utworzona przez nas):
uczenie się - proces aktywnego nabywania wiadomości umiejętności i nawyków w drodze bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości, ćwiczenia, gromadzenia indywidualnych i społecznych doświadczeń, myślenia i spostrzegania; proces ten prowadzi do poznania otaczającej rzeczywistości (wiedzy), zdobycia umiejętności jej przekształcania (sprawności) oraz modyfikacji zachowań i działań uczącego się podmiotu;
cechy uczenia się:
procesualny charakter - ciągłość, wewnętrzna spoistość poszczególnych czynności, świadoma organizacja, planowość;
aktywność osoby uczącej się;
ukierunkowanie na wynik, celowość;
współczesne teorie uczenia się (analiza procesu uczenia się w świetle wybranych dyscyplin naukowych):
filozoficzne (teorie poznania); uczenie się:
- to przechodzenie od nieznanego do znanego, poznawanie rzeczywistości przez coraz dokładniejsze odzwierciedlenie jej w świadomości człowieka;
- przebiega w dwu płaszczyznach:
zmysłowej (spostrzeganie),
umysłowej (myślenie),
praktycznej (działanie);
psychologiczne:
teorie asocjacyjne:
- apercepcjonizm (Herbart) - uczenie się to uwolnienie wiedzy z masy apercepcyjnej przez skojarzenie bodźca zewnętrznego z reakcją; każde uczenie się powinno być rozpoczynane od przypomnienia tego, co już się wie;
- teoria odruchów warunkowych (Pawłow) - uczenie się to tworzenie odruchów warunkowych na bazie reakcji na bodźce;
- koneksjonizm (Thorndik) - uczenie się przez tworzenie koneksji; prawa uczenia się:
prawo gotowości - motywacja,
prawo ćwiczenia - powtarzanie,
prawo efektu - wynik jest wymagany dla pozytywnego uczenia się;
teorie strukturalne - teorie pola - słowo klucz „wgląd” - uczenie się przez ukazywanie informacji jako części jakiejś całości, w szerszym kontekście;
teorie funkcjonalne - słowo klucz „czynności” - uczenie się oparte na wielostronnej aktywności; oparte na czynnościach uporządkowanych, zorganizowanych, zmierzających do wyniku; Z -> W
w3 - uczenie się jako jedno z podstawowych pojęć dydaktycznych c.d. (201004)
socjologiczne - uczenie się jako proces społeczny, zachodzący dzięki:
- interakcjom,
- interkomunikacjom,
- związkom interpersonalnym;
cybernetyczne (nauka o sterowaniu, układach - kompleksach elementów wzajemnie sprzężonych, systemach)
- uczenie się - przyjmowanie, przetwarzanie i regulacja informacji (ocena, kontrola);
- podstawowy układ uczenia się - szkoła;
- podstawowe elementy układu - nauczyciel i uczeń;
- rodzaje układów:
sprzężenie proste, układ otwarty;
sprzężenie zwrotne, układ zamknięty;
prawidłowości procesu uczenia się:
uczenie się jest procesem wielostronnej aktywności (źródło - teorie funkcjonalne):
- werbalnej,
- recepcyjnej,
- manualnej - motorycznej,
- sensorycznej,
- intelektualnej,
- emocjonalnej;
uczenie się jest procesem celowym (źródło - teorie funkcjonalne) i regulowanym (źródło - teorie cybernetyczne);
uczenie się jest procesem etapowym (źródło teorie strukturalne, teoria poznania, teorie cybernetyczne) i zintegrowanym (źródło - teorie strukturalne, teorie asocjacyjne, teorie socjologiczne);
uczenie się jest procesem indywidualnym (źródło - teorie psychologiczne) i społecznym (źródło - teorie socjologiczne);
rodzaje uczenia się
W. Okoń; uczenie się przez:
- przyswajanie,
- odkrywanie,
- przeżywanie,
- działanie;
Dolores; uczyć się aby:
- wiedzieć,
- działać,
- żyć wspólnie,
- być;
1
www.members.lycos.co.uk/nonameuwb
NAUKA
NAUKI
SPOŁECZNE
FILOZOFIA
SOCJOLOGIA
PEDAGOGIKA
PEDAGOGIKA
OGÓLNA
TEORIA
WYCHOWANIA
DYDAKTYKA
OGÓLNA
TEORIA
ORGANIZACJI
SZKOLNICTWA
DS1
DS2
DS3
N
U
N
U