1.CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE Czynności sprawdzające są określone jako wstępne postępowanie podatkowe bądź kontrola formalna. Kontrola w potocznym tego słowa znaczeniu to sprawdzenie czy stan rzeczywisty czegoś zgadza się ze stanem pożądanym oraz ustalenie ewentualnych odstępstw oraz czuwanie nad prawidłowym przebiegiem czegoś. Poza kontrolą podatkową oraz kontrolą skarbową wyróżniamy kontrolę formalną, która w ordynacji podatkowej regulowana jest przepisami zawartymi w dziale - czynności sprawdzające. Wszystkie te trzy rodzaje kontroli polegają na sprawdzeniu czy stan rzeczywisty jest zgodny ze stanem postulowanym tzn. z obowiązującym stanem prawnym. System podatkowy, w którym obowiązuje zasada samoobliczenia podatków tzn. gdy powstają one z mocy prawa. Ponieważ gro podatków składający się na polski system podatkowy powstaje z mocy prawa, głównym zadaniem organów podatkowych jest analiza i weryfikacja deklaracji składanych przez podatników, płatników, jak również informacji podatkowych przesyłanych do organów podatkowych przez zobowiązane podmioty. W celu zagwarantowania jak najpełniejszego wykonania zobowiązań podatkowych przez podatników samodzielnie obliczających podatki ustawodawca nakłada na organy podatkowe różnego rodzaju obowiązki. Dotyczą one tych czynności organów podatkowych, które w sposób pośredni powodują wykonanie zobowiązań podatkowych przez podatników (płatników, inkasentów), a które można nazwać kontrolą. Jest to jednak kontrola formalna, ponieważ w ramach czynności sprawdzających organ podatkowy ogranicza się do badania dokumentów, które znajdują się w jego posiadaniu. Czynności sprawdzające nie mają, zatem na celu stworzenia nowego porządku prawnego, są to, bowiem czynności materialno - techniczne. Trzeba pamiętać, że czasami usunięcie błędów formalnych może spowodować zmianę wysokości zobowiązania podatkowego.
Celem czynności sprawdzających jest:
*sprawdzenie terminowości składania deklaracji ( wykazów, informacji) do składania, których są zobowiązani podatnicy, płatnicy lub inkasenci
*terminowość wpłacania zadeklarowanych podatków w tym również pobieranych przez płatników lub inkasentów, w tym zakresie uprawnienie obejmuje również sprawdzenie prawidłowości naliczania odsetek za zwłokę - pamiętać należy, że nie wpłacony w terminie podatek jest zaległością podatkową a od zaległości pobiera się odsetki za zwłokę, są one płatne bez wezwania, co oznacza, że dokonując zapłaty podatku należy doliczyć odsetki za zwłokę
*stwierdzenie formalnej poprawności deklaracji, zeznań, informacji, wykazów - jest to kwestia formalna
*ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.
2.PRAWA I OBOWIĄZKI ORGANÓW PODATKOWYCH W RAMACH CS.
Należy zaznaczyć, że w ich ramach organ podatkowy I instancji ma uprawnienia do kierowania podatnika oraz innych podmiotów stosunku podatkowo - prawnego i innych podmiotów określonych żądań, zapytań dotyczących skorygowania deklaracji, składania wyjaśnień i tak dalej.
*Organ podatkowy może zwracać się do składającego deklaracje o złożenie niezbędnych wyjaśnień w przypadku stwierdzenia, że deklaracja taka zawiera błędy lub oczywiste omyłki lub wypełniono ją niezgodnie z obowiązującymi przepisami, organ może żądać skorygowania takiej deklaracji ( zeznania, wykazy, informacje). W przypadku, kiedy takie żądanie jest skierowane, organ podatkowy ma obowiązek wskazać przyczyny z powodu, których informacje zawarte w deklaracji budzą jego wątpliwości - formalny dekret wątpliwości, dotyczący błędów, omyłek. Dalsze czynności organu podatkowego uzależnione są od zachowania wzywanego, jeżeli skoryguje błędy to czynności sprawdzające kończą się sporządzeniem adnotacji w deklaracji. Jeżeli podatnik nie chce poprawić błędu organ podatkowy nie może tego zrobić za podatnika, lecz musi wszcząć postępowanie podatkowe.
*W przypadku nie złożenia przez podatnika deklaracji mimo ciążącego na podatniku obowiązku organ podatkowy może żądać wyjaśnień w celu nie złożenia deklaracji.
*może wezwać do udzielenia w wyznaczonym terminie do udzielenia niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia, jeżeli organ ten ma wątpliwości, co do rzetelności danych zawartych w danej deklaracji. Jeżeli organ podatkowy nie dysponuje dowodami pozwalającymi zakwestionować rzetelność danych wynikających z deklaracji to nie może dekretu wątpliwości kierować do podatnika w ramach czynności sprawdzających bądź musi wszcząć postępowanie podatkowe lub kontrolę podatkową.
*organ podatkowy może wydać postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu podatku, jeżeli zasadność tego zwrotu budzi wątpliwości a w terminach określonych przez ustawy organu podatkowego nie zdąży przeprowadzić czynności sprawdzających.
*W ramach czynności np., jeżeli podatnik korzysta z przysługującej mu ulgi organ podatkowy może się zwrócić do podatnika o okazanie dokumentów lub o złożenie fotokopii tych dokumentów, jeżeli możliwość skorzystania z ulgi łączy się z obowiązkiem posiadania danych dokumentów, jeżeli nie toczy się postępowanie organu podatkowego jest uprawniony do analizy dokumentów będących w posiadaniu podatnika ( w ściśle określonych przypadkach). Wezwanie podatnika do okazania tych dokumentów nie wnioskuje o wszczęcie postępowania. Do wszczęcia postępowania może również nie dojść, jeżeli podatnik nie miał prawa do ulgi.
*W ramach czynności, sprawdzanie nie przysługuje wszystkim. W I ustawie jedynie Naczelnikowi, który może żądać od banków, aby sporządziły i przekazały do urzędu informacje o zdarzeniach stanowiących podstawę do skorzystania przez podatnika z ulg podatkowych, jeżeli takie ulgi zostały wykazane w deklaracji.
*W ramach czynności sprawdzających za zgodą podatnika organ podatkowy może dokonać oględzin lokalu lub jego części, jeżeli dokonanie takich oględzin jest niezbędne do zweryfikowania wydatków na cele mieszkaniowe z danymi wynikającymi z deklaracji złożonej przez podatnika lub z danymi wynikającymi z innych dokumentów potwierdzających poniesienie takich wydatków. Jeżeli podatnik się zgodzi na dokonanie oględzin zgodnie z podatnikiem ustala termin, sporządza się adnotacje, jeżeli w ustalonym terminie podatnik nie udostępni lokalu do oględzin organ ma prawo wyznaczyć nowy termin. Jeżeli podatnik zmieni zdanie organ nie może dokonać oględzin. Jeżeli oględziny się odbyły to sporządza się protokół. Z protokołu musi wynikać, kto, kiedy i gdzie dokonał oględzin lokalu mieszkalnego, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych oględzin ustalono oraz jakie uwagi zgłosiły osoby obecne przy oględzinach. Protokół powinien być odczytany i podpisany przez osoby obecne przy oględzinach ( ulgi mieszkaniowe i inwestycyjne).
4.PRAWA I OBOWIĄZKI PODATNIKA Gro tych zadań odbywa się bez podatnika, bez jego udziału,
-W ramach tych czynności służy prawo do skorygowania deklaracji.
-Podatnikowi, który otrzymał postanowienie o przedłużenie terminu zwrotu podatku, przysługuje zażalenie na takie postanowienie ( 7 dni od dnia postanowienia, prawo skargi do sądu administracyjnego)
-Podatnik ma prawo nie zgodzić się na oględziny lokalu mieszkalnego, odmawiając zgody musi mieć świadomość, że jego odmowa spowoduje wszczęcie postanowienia podatkowego lub kontroli podatkowej.
Czynności sprawdzające nie kończą się wydaniem orzeczenia.
każdy ma prawo do składania skarg a przedmiotem takiej skargi może być naruszenie praworządności lub interesu skarżących.
Obowiązuje zasada, że skargę można wnieść w każdym czasie, jeżeli przepis prawa przewiduje w konkretnym przypadku jakiś środek karny, to taka skarga jest traktowana jak przepis regulujący.
Skarga jest rozpatrywana jak inne środki zaskarżenia, ponieważ organ ma obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.
O sposobie załatwienia skargi skarżący musi być poinformowany w formie zawiadomienia, które powinno zawierać: oznaczenie organu, od którego pochodzi, wskazanie, w jaki sposób skarga została załatwiona oraz sposób z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego oraz uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli skarga jest załatwiona odmownie.
5. ZASADY OGÓLNE- mają charakter norm prawnych, muszą być bezwzględnie przestrzegane. Tymi zasadami są:
1. zasada praworządności - rządami prawa, zgodnie z tą zasadą każda czynność podejmowana w ramach czynności sprawdzających musi mieć swoje umocowanie w przepisach powszechnie dostępnego prawa, wynikające z ustaw lub z przepisów wykonawczych do ustaw. Chcąc nałożyć obowiązek na podatnika w ramach czynności sprawdzających np. wzywając, organ podatkowy musi umieć wskazać przepis, z którego obowiązek taki wynika, jeżeli tego nie potrafi to nie może go egzekwować.
2. Zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Mimo, że czynności sprawdzające są sprawdzane bez podatnika muszą być tak dokumentowane, żeby podatnik był przekonany, że wszystkie działania są oparte w granicach prawa, że organ podatkowy pamięta o równości obywateli wobec prawa. Przestrzeganie tej zasady wiąże się z właściwym traktowaniem uczestników, jeżeli dochodzi do bezpośredniego kontaktu. Jednocześnie stosując tą zasadę należy pamiętać, że błędy organu podatkowego nie mogą być przerzucane na podatnika. Naruszona będzie ta zasada, jeżeli podatnik popełni jakiś błąd, jeżeli otrzyma go od organu podatkowego.
3. zasada udzielania informacji - musi być modyfikowana. Dotyczy sytuacji związanej z postępowaniem, musi informować stronę o przepisach związanych z toczącym się postępowaniem.
4. zasada prawdy materialnej, obiektywnej jest jedną z głównych zasad postępowania organu podatkowego, mamy podejmować działania zmierzające do ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy dla ograniczenia działania, nie prowadzi się postępowania
5. zasada czynnego udziału strony w postępowaniu. Ograniczone zastosowanie. W tym ścisłym postępowaniu nie stosowanie jej grozi grzywną, karą dla organu podatkowego
6. zasada uzasadnienia przesłanek. Chodzi oto, żeby ograniczyć do minimum stosowanie przymusu.
7. zasada szybkiego i wnikliwego załatwienia sprawy - szybkość i prostota. Ma ograniczone zadanie.
8. zasada pisemności - ma szczególne znaczenie, wykonywane są czynności bez podatnika, wszystkie wszczęcia na piśmie, znaczenie w sprawie adnotacji.
9.zasada dwuinstancyjna - do zażaleń, postanowień stosuje się przepisy odwoławcze. Dwa organy I i II instancji oddzielnie rozstrzygają daną sprawę
10. zasada trwałości decyzji ostatecznej
11. zasada jawności postępowania. Postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron. Podatnik może przyjść i przeglądać swoje akta, żądać wydania odpisów.
6.ZASADY WSZCZĘŚCIA POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO
Przedmiotem postępowania podatkowego jest indywidualna sprawa rozstrzygana w drodze decyzji należące do właściwości organów podatkowych. Oznacza to, że zakres postępowania podatkowego wyznaczają przepisy określające właściwość organu podatkowego: miejscową, rzeczową, funkcjonalną.
W postępowaniu podatkowym każda sprawa, co do zasady powinna być rozstrzygana w formie decyzji. W praktyce orzecznictwa Sądu Administracyjnego wykształcił się pogląd zgodnie, z którym brak jest podstaw do wydania decyzji, gdy przepisy prawa materialnego nie przewidują możliwości konkretyzacji praw i obowiązków w formie decyzji. Oznacza to, że organ podatkowy może określać, ustalać prawa i obowiązki w formie decyzji, gdy konkretyzacja praw i obowiązków w formie decyzji przewidują przepisy prawa materialnego. Aby jednak decyzja mogła być wydana - najpierw musi być wszczęte postępowanie podatkowe - zawsze zakończy się ono wydaniem decyzji nie koniecznie merytoryczna, co do istoty, może być procesowa. O ile o zakończeniu zawsze decyduje organ podatkowy, o tyle inicjatorem postępowania podatkowego może być nie tylko organ podatkowy, ale również strona. Niektóre postępowania są postępowaniami wnioskowymi, czyli takie, które mogą się toczyć na wniosek strony. Są również takie, które muszą się toczyć z urzędu, jeżeli przepisy nie wprowadzają takiej reguły to mamy do czynienia z postępowaniem wnioskowym. Na ogół z urzędu są wszczynane postępowania, które dotyczą nałożenia obowiązku na podatnika np. ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych art. 20 ust. 6 organ może określić inną wysokość podatku niż wynikająca z zeznania; postępowanie dotyczące zabezpieczenia zobowiązań podatkowych art. 33 Ordynacji Podatkowej.
Postępowanie wnioskowe na ogół kończy się z przyznaniem praw podatników lub innym uczestnikiem (rozłożenie na raty).
Wszczęcie postępowania podatkowego na wniosek strony może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy osoba wnosząca podanie jest stroną lub jest pełnomocnikiem strony lub przedstawicielem ustawowym strony. Skierowanie decyzji do osoby nie będącej stroną w sprawie jest, bowiem zagrożone sankcją stwierdzenia nieważności decyzji. Jeżeli zatem podanie wnosi osoba nie będąca stroną organ podatkowy powinien odmówić wszczęcie postępowania. Odmowa następuje w formie postanowienia.
Wymogi formalne wszczęcia postępowania podatkowego. Żądanie wszczęcia postępowania podatkowego mieści się w zakresie pojęcia podania zgodnie, bowiem z Ordynacją Podatkową to inaczej: żądania, wyjaśnienie, odwołanie, zażalenia oznacza to, że wszystkie wymogi formalne, jakie musi spełniać podanie kierowane do organu podatkowego, musi spełniać żądanie wszczęcia postępowania podatkowego. Wymogi jakie musi spełnić żądanie zostały zawarte w Ordynacji Podatkowej ust. 168 & 2. W myśl tego przepisu podanie powinno zawierać, co najmniej: -wskazanie osoby, od której pochodzi, -adres wnoszącego podanie, -miejsce prowadzenia działalności, -treść żądania, -podpis osoby wnoszącej podanie lub pełnomocnika W żądaniu wszczęcia postępowania należy podać swój NIP. Wnoszone może być: na piśmie, telegraficznie, telefaksem, pocztą elektroniczną, a także ustnie do protokołu, osobiście lub pełnomocnik (osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnej).
Te wymaganie formalne są niewielkie a co więcej brak któregoś z elementów nie oznacza, że podanie nie będzie merytorycznie rozpatrywane. Organ podatkowy ma obowiązek, jeżeli podanie zawiera braki, wezwać do ich usunięcia w terminie 7 dni. Dopiero po upływie tego terminu podanie poddaje się bez rozpoznania. Podanie do usunięcia braków musi zawierać pouczenie, że nie uzupełnienie spowoduje pozostawienie podania bez merytorycznego rozpatrzenia.
Organ podatkowy wzywa do usunięcia braków również wtedy, gdy składający podanie nie wniósł opłat, które zgodnie z przepisami powinny być opłacone z góry. Wzywa się wtedy też do usunięcia braków jednak w tym przypadku ustawodawca określa przypadki, kiedy organ ma obowiązek rozpatrzyć merytorycznie podatek, mimo, że braki nie były usunięte.
7.Prawne przeszkody do wszczęcia i postępowania w stosunku do wymiaru.
Co do zasady zobowiązanie powstające w wyniku doręczenia decyzji powstaje, jeżeli decyzja zostaje doręczona przed upływem 3 lat od powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli zostały wszczęte przed upływem 3 lat to będzie musiał umorzyć jako bezprzedmiotowe. Ustawodawca w niektórych przypadkach wydłuża termin do 5-ciu lat, dotyczy to przypadku, gdy podatnik nie złoży w terminie deklaracji i gdy złożył deklarację, ale nie ujawnił w niej wszystkich danych niezbędnych do ustalenia zobowiązania podatkowego. 5-cio letni termin jest wyznaczony również w przypadku dodatkowego zobowiązania w przypadku towarów i usług poprzez doręczenie decyzji, licząc od końca roku, w którym powstało zobowiązanie. 5-cio letni termin dotyczy wymiaru towarów od osób fizycznych na podstawie art.20 ustawy o tym podatku(na podstawie znamion zewnętrznych). W tym przypadku decyzję zwłoki zobowiązania, jeżeli będzie doręczona przed upływem 5-ciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin złożenia zeznania. Ustawodawca przewiduje zawieszenie, przedawnienie terminu, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione przez rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez sąd lub inny organ. Przedawnienie trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się decyzją ostateczną lub orzeczenie sądu się uprawomocniło, nie może trwać jednak dłużej niż 2 lata. W sposób szczególny zostanie wszczęte postępowanie zmierzające do ustalenia zobowiązania podatkowego, gdy podatnik posiada prawo do ulgi podatkowej, w tym przypadku prawo do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe w przypadku nie dopełnienia warunków ulgi podatkowej powstaje w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi. Termin wszczęcia i prowadzenia postępowania podatkowego wynosi 3 lata, licząc od końca roku, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące, że podatnik stracił prawo do ulgi Względnie 5 lat, jeżeli podatnik nie zgłosił organowi podatkowemu tego faktu o utracie prawa do ulgi, przed upływem 2 miesięcy.
7.Brak możliwości do podjęcia postępowania ze względu na przedawnienie.
Ustawodawca przewiduje wszczęcie postępowania, kiedy istnieje. Tym samym tak długo jak nie przedawni się podatek tak długo organ podatkowy może wszcząć, prowadzić i doręczyć decyzję określającą wysokość tego podatku.
Decyzja ma charakter konstytutywny. Wskazuje okoliczności w jakich ten podatek powstaje. Jeśli mówimy o doręczeniu 31.12.2009 to termin płatności wynosi 14 dni od doręczenia. Po upływie 5-ciu lat przedawnia się licząc od końca roku, w którym przypada termin płatności podatku. Są jednak zdarzenia, które przerywają bieg terminu a rozpoczęta ulega zawieszeniu.Okoliczności powodujące zawieszenie biegu terminu: odroczenie terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej, rozłożenie na raty spłaty, bieg terminu przedawnienia zostaje zamknięty z dniem wszczęcia postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwie skarbowym lub wykroczenia skarbowego a także wniesienie skargi do sądu administracyjnego.
Są również zdarzenia, które przerywają bieg zobowiązań przez zobowiązania środka egzekucyjnego, o którym dłużnik został powiadomiony. Ustawodawca przewiduje przypadki, że zobowiązanie w ogóle się nie przedawnia, jeżeli jest hipoteką przymusowa lub zastawem skarbowym. Po upływie tych terminów nie można zaspokajać innych przedmiotów majątkowych niż zastaw lub hipotekę przymusową.
8.POSTĘPOWANIE DOWODOWE
Dowód -jako dowód należy dopuścić wszystko co może się przyczynić do wyjaśnienia sprawy a nie jest sprzeczne z prawem, nie ma zamkniętego katalogu. Ustawa wymienia jedynie księgi podatkowe, deklaracje /zeznania, informacje/ złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w ramach czynności sprawdzających lub w czasie kontroli podatkowej. Dowodem są materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo karno-skarbowe. Dowodem mogą być informacje bankowe. Zasady przeprowadzenia dowodów określonych w ordynacji podatkowej muszą być ściśle przestrzegane ponieważ nie dopełnienie wymogów formalnych spowoduje, że takie dowody nie będą mogły stanowić podstawy rozstrzygnięcia np. stosując dowód z przesłuchania świadków należy sporządzić protokół, pouczyć świadka o możliwości odmowy składania zeznań, jeśli organ podatkowy nie uczyni tego to wszystko co zezna świadek nie będzie mogło być wykorzystane przy rozstrzygnięciu /wymogi formalne/.
KSIĘGI PODATKOWE Księgi podatkowe mają szczególną moc dowodową. Zgodnie z tym przepisem księgi podatkowe jeżeli są rzetelne i niewadliwe to stanowią dowód tego, co wynika z zawartych w nich zapisów. Tym samym, dla oceny rzetelności ksiąg zgodnie z tą definicją, nie ma znaczenie czy zapisy w księdze nieodzwierciedlające rzeczywistego stanu rzeczy są świadomym czy nieświadomym działaniem (zaniechaniem) podatnika. Księga będzie uznana za nierzetelną niezależnie od tego, czy przyczyną było działanie celowe, przeoczenie, zapomnienie, niewiedza itp.
DOKUMENTY URZĘDOWE Dokument to przedmiot stwierdzający określone okoliczności, fakty i stany. Dokumentem jest np. umowa, rachunek, zaświadczenie itp. Dokument może być urzędowy albo prywatny. Dokument sporządzony w formie określonej przepisami prawa przez powołane do tego organy władzy publicznej jest dokumentem urzędowym. Wszelkie pozostałe dokumenty są dokumentami prywatnymi. Rozróżnienie dokumentu urzędowego od prywatnego ma istotne znaczenie dowodowe, ponieważ z dokumentem urzędowym łączy się domniemanie prawdziwości tego co zostało w nich urzędowo stwierdzone.
ŚWIADKOWIE W postępowaniu podatkowym duże znaczenie ma dowód z zeznań świadków. Może być stosowany praktycznie w każdym postępowaniu podatkowym. Zdarzenie rodzące obowiązek podatkowy dotyczy bowiem nie tylko podatnika, ale także innych osób np. nabywców towarów i usług. Nie zawsze jednak osoba posiadająca wiedzę na temat zdarzenia łączącego się z powstaniem obowiązku podatkowego ma obowiązek składania zeznań. świadkami nie mogą być:
=osoby niezdolne do postrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń
=osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej na okoliczności objęte tajemnicą o ile te osoby nie zostały w trybie określonym przez ustawodawcę zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy
=duchowni prawnie uznanych wyznań co do faktów objętych spowiedzią.
Szerszą grupę stanowią ci którzy mogą odmówić zeznań w charakterze świadków. Obowiązuje generalna zasada, że nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka z wyjątkiem osób taksatywnie wymienionych w ustawie.
Oznacza to, że przepisy określające krąg osób mogących odmówić zeznań muszą być interpretowane ściśle. Zgodnie z wolą ustawodawcy zeznań mogą odmówić: małżonek strony, wstępni (rodzice, dziadek, pradziadek), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), rodzeństwo strony, powinowaci pierwszego stopnia, osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli.
DOWÓD Z OPINII BIEGŁYCH W sprawach, w której wymagane są wiadomości specjalne, organ podatkowy który prowadzi postępowanie podatkowe może powołać biegłego lub biegłych w celu wydania opinii. Wniosek w sprawie powołania biegłych może złożyć również strona. Organ podatkowy powinien uwzględnić taki wniosek, jeżeli przedmiotem dowodu mają być okoliczności mające znaczenie dla sprawy, a nie zostały one wystarczająco stwierdzone innym dowodem. Biegły jest powoływany przez organ podatkowy, może nim być ale nie musi biegły sądowy. Organ podatkowy nie może jedynie powołać biegłego, który jest ustawowo wyłączony. Biegłym nie może być np. osoba która jest stroną w sprawie. Biegłym nie może być osoba , gdy stroną w postępowaniu jest małżonek biegłego, rodzeństwo, wstępny, zstępny, powinowaty pierwszego stopnia lub osoba pozostająca z biegłym w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.Ponadto, biegły na identycznych zasadach co świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, które mogłyby narazić jego, jego bliskich na odpowiedzialność karną, karno skarbową albo mogły spowodować naruszenie tajemnicy zawodowej.
OGLĘDZINY Polegają na badaniu za pomocą zmysłów jakiegoś przedmiotu, osoby lub miejsca. Jak wskazuje nazwa tego środka dowodowego, czynimy to przede wszystkim wzrokiem, ale spostrzeżenia przy oględzinach mogą być dokonywane również za pomocą innych zmysłów np. węchu. Przedmiotem oględzin mogą być dokumenty, ruchomości, nieruchomości. Szczególnym rodzajem oględzin, który nie może być środkiem dowodowym są czynności kontrolne przeprowadzone przez pracowników organu podatkowego. Ponadto, oględziny mogą być odrębnym środkiem dowodowym lub sposobem znalezienia środków dowodowych.
PRZESŁUCHANIE STRONY. Jest środkiem dowodowym najrzadziej stosowanym w postępowaniu podatkowym. Jest to środek ostateczny. Zgodnie z art. 199 Ordynacji podatkowej stosuje się ten środek, jeżeli po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały nie rozpatrzone istotne fakty dla rozstrzygnięcia sprawy. Stosowanie tego środka dowodowego jest uzależnione od zgody strony. Strona, która zgodzi się zeznawać, a później nie zgłosi się i nie będzie zeznawać, nie może być do tego przymuszana.
Ponadto stosując ten środek dowodowy, organ prowadzący postępowanie przyznaje się jak gdyby do tego, że nie ustalił istotnych okoliczności sprawy, na okoliczność których miałby wydać rozstrzygnięcie. Ponadto zeznania stron nigdy nie są bez stron, w związku z tym organ podatkowy najczęściej żąda od strony złożenia wyjaśnień.
Jeżeli strona składa zeznanie bo się zgodziła, to ponosi odpowiedzialność za składanie fałszywych zeznań.
9. ZAKOŃCZENIE POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO. Postępowanie podatkowe zatem zawsze musi się zakończyć wydaniem decyzji, bądź to procesowej, bądź merytorycznej. Decyzja jest to indywidualny akt administracyjny. Kształtuje sytuację prawną konkretnego adresata w indywidualnej sprawie. Decyzja rozstrzyga sprawę, co do istoty ( merytoryczna), albo kończy postępowanie w danej instancji w inny sposób ( procesowa). Wydanie decyzji merytorycznej jest zawsze zasadą, czyli wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Decyzja procesowa, gdy nie można rozstrzygnąć, co do istoty sprawy, bo postępowanie wszczęte musi być zakończone. Do czasu wydania decyzji strona zawsze może zmienić swoje żądanie. Czasem wydanie decyzji musi być poprzedzone wydaniem opinii innego organu, np.: organu gminy, gdy jest to jego dochód. Przepisy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, w którym mówi się, iż umorzenie, odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty podatków stanowiących dochód gmin, a ustalane przez US, musi być stanowisko - opinia Urzędu Gminy. Każda decyzja musi spełniać wymogi formalne, czyli posiadać elementy wskazane przez ustawodawcę.
10.POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE Zgodnie z art. 220 Ordynacji podatkowej od decyzji organu podatkowego I instancji służy stronie odwołanie tylko do II instancji. W przepisie tym potwierdzona jest zasada dwuinstancyjnego postępowania podatkowego. Z tego przepisu wynika jednocześnie brak możliwości zaskarżania na drodze administracyjnej decyzji wydanej przez organ drugiej instancji. Każda zatem sprawa może być rozpatrywana najwyżej przez dwa organy podatkowe (pierwszej i drugiej instancji). Zasada ta dotyczy wszystkich postępowań podatkowych niezależnie od przedmiotu danego postępowania podatkowego. Odwołanie jest zwykłym środkiem zaskarżenia, który służy uchyleniu lub zmianie decyzji wydanych przez organ pierwszej instancji, a więc decyzji nieostatecznych. Wszczęcie postępowania odwoławczego umożliwia ponowne rozpatrzenie tej samej sprawy, tyle tylko, że przez organ wyższej instancji. Postępowanie odwoławcze jest postępowaniem bardzo szerokim, ponieważ można w nim naprawiać wszystkie błędy popełnione przez organ I instancji. Dlatego też powszechnie przyjmuje się, że każde podanie w którym strona kwestionuje zasadność wydanej decyzji przez organ I instancji, powinna być traktowane jako odwołanie o ile zostało wniesione w terminie 14 dni od doręczenia decyzji. Postępowanie odwoławcze nie jest zatem postępowaniem zmierzającym do zatwierdzenia lub zakwestionowania rozstrzygnięcia I instancji, ale odrębnym samodzielnym postępowaniem w ramach którego może być przeprowadzone postępowanie dowodowe. Nie ma przeszkody prawnej aby organ II instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na materiale dowodowym zgromadzonym w postępowaniu prowadzonym w I instancji, jeśli uzna że jest on wystarczający. Odwołanie co do zasady rozpatruje organ wyższego stopnia.
Ustawodawca określa w art. 13 § 13 ordynacji, że organami odwoławczymi są: dyrektor izby skarbowej i dyrektor izby celnej dla decyzji wydanych odpowiednio przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego samorządowe kolegium odwoławcze jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza, starosty, marszałka województwa, Minister Finansów jest organem odwoławczym od decyzji wydanych przez tego ministra z urzędu w następujących sprawach: stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienie postępowania, zmiany albo uchylenia decyzji, stwierdzenia wygaśnięcia decyzji. Zasada zgodnie z którą właściwym do rozpatrzenia odwołania jest organ wyższego stopnia (dewolutywność) nie obowiązuje bezwzględnie. Wymogi formalne odwołania. Odwołanie musi spełniać wymogi ogólne dotyczące każdego podania. Wymogi te zostały określone w art. 168 § 2 ordynacji podatkowej i musi zawierać: treść żądania, wskazanie osoby, od której pochodzi, adres tej osoby - miejsce zamieszkania, pobytu, siedziby albo miejsce prowadzenia działalności
11.WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA. Może nastąpić wyłącznie w przypadku zaistnienia jednej z przesłanek wymienionych w art. 240 ordynacji podatkowej, W sytuacji gdy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia którejś z tych przesłanek organ podatkowy wydaje postanowienie o wznowieniu postępowania. Wznowienie postępowania jest niedopuszczalne jeżeli upłynęły terminy przewidziane w art. 68 lub 70 ordynacji podatkowej (przedawnienie). Po wydaniu postanowienia toczy się postępowanie dwuetapowe. Pierwszy etap polega na ustaleniu przesłanek uzasadniających wznowienie postępowania, bada się tylko prawdopodobieństwo istnienia przesłanek. Drugi etap związany jest z oceną merytoryczną decyzji, prowadzone jest postępowania w sprawie rozstrzygnięcia istoty sprawy.
Wznowienie postępowania następuje zarówno z urzędu, jak i na żądanie strony. Nie dotyczy to jednak wznowienia na podstawie przesłanki określonej w art. 240 § 1 pkt 4, tzn. gdy strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, oraz w pkt. 8, tzn. gdy decyzja została wydana na podstawie przepisu o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej orzekł Trybunał Konstytucyjny. W tych przypadkach podstawą wznowienia postępowania może być jedynie żądanie strony. Właściwy do rozpatrzenia podania w tej sprawie jest organ podatkowy, który wydał decyzję w ostatniej instancji. Nie dotyczy to przypadków, gdy przyczyną wznowienia postępowania jest działanie organu, który w ostatniej instancji wydał decyzję. Wtedy o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który jednocześnie wyznacza organ do prowadzenia wznowionego postępowania. W przypadku wniesienia podania o wznowienie postępowania, w którym strona nie uprawdopodobniła istnienia którejkolwiek przesłanki wymienionej w art. 240 organ podatkowy odmawia wznowienia postępowania w formie decyzji. Podanie o wznowienie postępowania nie jest sformalizowane.
Okoliczności stanowiące podstawę wznowienia postępowania.
1.Fałszywe dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne. Głównym zadaniem organu podatkowego w ramach postępowania podatkowego jest ustalenie rzeczywistego stanu rzeczy. Środkami, którymi organ posługuje się w tym celu, nazywamy dowodami. Jeżeli zatem dowód okaże się fałszywy, to nieprawdziwe mogą być również okoliczności przyjęte za podstawę ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy, a w konsekwencji również rozstrzygnięcie organu.2.Wydanie decyzji w wyniku przestępstwa. 3.Wydanie decyzji przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu 4.Brak udziału strony w postępowaniu gdy strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu. Zagwarantowanie stronie czynny udział w całym postępowaniu jest jej prawem, a nie obowiązkiem. 5.Ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nieznanych organowi, który wydał decyzję. 6.Wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu. Brak takiego stanowiska stanowi przesłankę wznowienia postępowania, niezależnie od tego, czy stanowisko to byłoby zgodne z rozstrzygnięciem organu podatkowego. Nie ma również znaczenia, czy stanowisko innego organu jest wiążące dla organu, który wydał decyzję. 7.Wydanie decyzji na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji. 8.Wydanie decyzji na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją RP, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny.
W tym przypadku podanie musi być wniesione w terminie 1 miesiąca od zmiany tego przepisu.
Rodzaje rozstrzygnięć wydawanych przez organ podatkowy po wznowieniu postępowania podatkowego. Postępowanie jest dwuetapowe - w pierwszym ustala, czy istnieją przyczyny wznowienia, w drugim rozstrzyga istotę sprawy. Decyzje wydawane we wznowionym postępowaniu mogą być dwojakiego rodzaju: mogą odmawiać uchylenia dotychczasowej decyzji, mogą to być decyzje uchylające dotychczasową decyzję i rozstrzygające co do istoty sprawy lub umarzające postępowanie w sprawie.
Decyzja odmawiająca. Decyzję taką wydaje organ wtedy, gdy po wznowieniu postępowania organ podatkowy nie stwierdza istnienia przesłanek wznowienia postępowania Decyzja uchylająca - mimo stwierdzenia istnienia przesłanek do wznowienia postępowania występuje wtedy, gdy organ podatkowy dojdzie do przekonania, że w wyniku uchylenia mogłaby zostać wydana taka sama decyzja jak decyzja dotychczasowa. Chodzi o przypadki, gdy np. strona nie brała udziału nie z własnej winy, ale rozstrzygnięcie sprawy co do istoty było zasadne i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.
12.STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI Następuje w drodze decyzji. Właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest - organ wyższego stopnia, minister właściwy do spraw finansów publicznych, izba skarbowa lub samorządowe kolegium odwoławcze - jeżeli decyzja została wydana przez ten organ, minister właściwy do spraw finansów publicznych, jeżeli decyzja została wydana przez izbę skarbową, z tym że w tym przypadku postępowanie może być wszczęte wyłącznie z urzędu. Postępowanie w sprawie nieważności decyzji wszczyna się z urzędu lub na żądanie strony. Strona składająca taki wniosek powinna uprawdopodobnić istnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 247 ordynacji. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji kończy się wydaniem decyzji przez organ pierwszej instancji. Służy od niej odwołanie i ewentualnie skarga do Sądu Administracyjnego.
Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji. 1. Wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności. Chodzi o właściwość: miejscową, w sprawie wykraczającej poza terytorialny zakres działania tego organu, który decyzję wydał, rzeczową, decyzję wydaną w sprawie nienależącej do zakresu działania tego organu, np. podatek od nieruchomości, funkcjonalną, decyzja wydana przez organ niewłaściwy do orzekania w danej instancji.
2.Wydanie decyzji bez podstawy prawnej. 3.Rażące naruszenie prawa. 4.Wydanie decyzji rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną. Postępowanie jest dwuinstancyjne. 5.Skierowanie decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie. 6.Decyzje, które były niewykonalne w dniu ich wydania i ich niewykonalność ma charakter trwały. 7.Stwierdzenie nieważności decyzji, które zawierają wadę na mocy wyraźnie wskazanego przepisu prawa. Chodzi o to, że jakieś przepisy powodują nieważność decyzji. 8.Wydanie decyzji, których wykonanie wywołałoby czyn zagrożony karą.
13.KONTROLA PODATKOWA
Organ podatkowy I inst. przeprowadza kontrolę podatników (płatników, inkasentów, następców prawnych) w tym celu, aby sprawdzić, czy obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego są przez nich wykonywane. Celem kontroli pod. jest sprawdzenie czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków. Kontrola podatkowa podejmowana jest zawsze z urzędu przez uprawnionych pracowników organów podatkowych na podstawie imiennego upoważnienia Kontrola podatkowa nie może być ponownie wszczęta w zakresie spraw rozstrzygniętych decyzją ostateczną organu podatkowego. Powyższy zakaz nie dotyczy jednak sytuacji wskazanych taksatywnie przez ustawodawcę, tzn. gdy:
Wszczęcie kontroli co do zasady następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz legitymacji służbowej oraz dowodu osobistego, jeżeli kontrolujący nie ma obowiązku posiadania legitymacji.
Kontrolowany jest obowiązany do pisemnego wskazania osoby upoważnionej do reprezentowania go w trakcie kontroli, szczególnie w czasie jego nieobecności. Jeżeli kontrolowany jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nie mającą osobowości prawnej to upoważnienie oraz legitymację doręcza się członkowi zarządu, wspólnikowi lub innej osobie upoważnionej do reprezentowania jego spraw.
Ustawodawca przewiduje możliwość wszczęcia kontroli pod nieobecność kontrolowanego. W takim przypadku upoważnienie doręcza się oraz okazuje się legitymację pracownikowi lub innej osobie wykonującej czynności na rzecz kontrolowanego w miejscu wszczęcia kontroli.
W takim przypadku kontrolujący ma obowiązek zawiadomić kontrolowanego w momencie gdy ten się pojawi w miejscu prowadzenia kontroli, oraz wskazuje osobę, której doręczono upoważnienie.
Wyjątek: w przypadku gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli. Kontrola może być wszczęta po okazaniu legitymacji kontrolowanemu lub tym innym osobom w takim jednak przypadku należy nie później niż w terminie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. Nie doręczenie w/w powoduje, że dokumenty z czynności kontrolnych dokonanych z naruszeniem tego obowiązku (3 dni ), nie stanowią dowodów w postępowaniu podatkowym.
Czynności sprawdzające
Prawa i obowiązki organów podatkowych w ramach czynności sprawdzających
Stosowanie zasad ogólnych w ramach czynności spr
Prawa i obowiązki podatnika w ramach cz.spr.
Zasady ogólne
Zasady wszczęcia i prowadzenia postęp. pod.
Prawne przeszkody wszczęcia i prowadzenia post.pod. z uwagi na przedawnienie prawa do wymiaru i przedawnienia zobowiązania podatkowego
Postępowanie dowodowe
Zakończenie post. Pod.
Postępowanie odwoławcze
Wznowienie postęp.
Stwierdzenie nieważności decyzji
Kontrola skarbowa