1.Czym jest konstytucja? Akt prawny określający podstawy ustroju państwa, jest najwyższym prawem RP. 2.Zasada republikańskiej formy państwa Zasada ta polega na tym, że RP jest dobrem wspólnym wszystkih obywateli. 3.Zasada przedstawicielstwa i reprezentacji narodu. Zasada ta polega na sposobie sprawowania władzy, w którym decyzje są w imieniu suwerena podejmowane przez organ przedstawicielski (parlament) pochodzący z wyborów. Organ przedstawicielski pochodzi z wyborów. Organem przedstawicielskim jest parlament. 4.Zasada suwerenności. Zasada ta określa suwerena, a więc wskazuje tego, do kogo należy władza w państwie. Władzę zwierzchnią w RP sprawuje naród. 5.Zasada demokratycznego państwa prawnego. RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Pojęcie państwo prawne oznacza, że prawo powinno być przestrzegane przez wszystkich jego adresatów, ale przede wszystkim przez organy państwowe. Nieodzownym elementem zasady demokratycznego państwa prawnego są reguły stanowienia prawa, które czasem określone są jako zasady przyzwoitej legislacji. Punktem wyjścia jest tzw. Zasada zaufania obywatela do państwa. 6.Zasada państwa jednolitego. Zasada ta oznacz to, że państwo nasze nie jest federacją tzn., że jest jeden organ sprawowania władzy w jednych granicach. 7.Zasada podziału władz. Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Twórcą podziału władz jest Monteskiusz. Równowaga władz oznacza, że żadna z tych władz nie jest nadrzędna nad inną. Władze wzajemne wyhamowują się. 8.Zasada pluralizmu politycznego. Zasada ta polega na zapewnieniu urzędom i partiom politycznym wolności działania. 9.Zasada decentralizacji. Zasada decentralizacji władzy publicznej zamierza do wprowadzenia pomocniczności, czyli wyzbywa się i przekazuje sprawy, które mogą być załatwione przez samorządy lokalne. 10.Zasada samorządu terytorialnego. Zasada polega na tym, że wydziela się z obszaru władzy państwa pewien zakres spraw o charakterze lokalnym i powierza ich samodzielne rozwiązywanie tej grupie społecznej, której sprawy te przede wszystkim dotyczą. Istnienie samorządu terytorialnego jest konieczną cechą ustroju władzy lokalnej w państwie demokratycznym.
11. Zasada społecznej gospodarki rynkowej. Zasada ta dokonuje najbardziej ogólnej charakterystyki ustroju gospodarczego RP. Art. 20 Konstytucji wskazuje na fakt, że społeczna gospodarka rynkowa stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP oraz określa podstawowe komponenty tej gospodarki: wolność działalności gospodarczej, własność prywatną oraz solidarność, dialog i współpracę partnerów społecznych. 12.Zasada ochrony własności. Zasada ta polega na poszanowaniu podmiotowego prawa, czyli prawa, które jest nienaruszalne. Jedynie kodeks cywilny może ograniczać te prawa. 13. Zasada wolności gospodarczej. Zasada ta oznacza swobodę podejmowania działalności gospodarczej (a więc wszelkiej działalności obliczonej na przynoszenie zysku) swobodę jej prowadzenia przez wszelkie podmioty. Art.22 dopuszcza ograniczenie jej wolności. Każde ograniczenie wolności gospodarczej wymaga nie tylko dochowania wymogu formalnego, jakim jest zawarcie go w ustawie, ale też musi spełniać materialną przesłankę występowania ważnego interesu państwowego. 14. Zasada autonomii kościoła i związków wyznaniowych. Zasada ta oznacza, że wszystkie kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. Władze publiczne zachowują bezstronność w prawach przekonań religijnych i zapewniają swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. 15. Godło, hymn i barwy. Godłem RP jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu. Barwami RP są kolor biały i czerwony. Hymnem RP jest Mazurek Dąbrowskiego. 16. Czym jest wolność człowieka, a czym prawa człowieka? O wolności mówimy w sytuacji, gdy władza publiczna ma obowiązek powstrzymania się od ingerencji w działania jednostki, o prawie-w sytuacji, gdy władza publiczna ma obowiązek podjęcia działań pozytywnych. 17. Granice korzystania z praw i wolności człowieka. Granie te ustalone są dla ochrony jednej z sześciu wartości wyliczonych w art. 31 ust. 3
18. Równość wobec prawa. Równość oznacza nakaz jednakowego traktowania podmiotów i sytuacji podobnych (identycznych), a więc kryje się w niej założenie różnego traktowania podmiotów i sytuacji, które nie mają podobnego charakteru. Równość odnosi się do wszelkich dziedzin funkcjonowania społeczeństwa i do wszelkich zróżnicowań wprowadzanych przez prawo. 19. Sposoby nabycia obywatelstwa polskiego. Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi lub w inny sposób określony przez ustawę:
Obywatelstwo polskie można utracić tylko na podstawie wniosku zainteresowanej osoby. 20. Sytuacja mniejszości narodowych w Polsce. W Polsce mniejszości mogą rozwijać się swobodnie. Ludzie mają takie same prawa jak zwykli obywatele. 21. Pozycja mniejszości narodowych w Polsce. RP zapewnia obywatelom polskim z mniejszości narodowych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. Mniejszości mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej. Mniejszości narodowe mają prawo do uczestniczenia w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej. 22. Przykłady wolności i praw politycznych, ekonomicznych, osobistych, socjalnych. Prawa i wolności osobiste:
Wolności i prawa polityczne:
Prawa i wolności ekonomiczne i socjalne:
23. Prawo do sądu. Przepis ten precyzuje, iż musi to być właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Podmiotem prawa do sądu jest każdy, co oznacza, że odnosi się ono do wszystkich osób prywatnych prawa prywatnego. 24. Na czym polega zakaz cenzury prewencyjnej. Zakaz ten polega na tym, że zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony. 25. Środki ochrony wolności i praw. Ujęcie systemu praw i wolności w przepisach konstytucyjnych, a więc nadanie im rangi konstytucyjnych praw podstawowych, pociąga za sobą doniosłe konsekwencje dla realizacji i ochrony tych praw i wolności. Zgodnie z zasadą najwyższej mocy prawnej konstytucji, wszystkie inne akty normatywne muszą być ujęte w sposób zgodny z treściami zawartymi w przepisach konstytucyjnych. Podstawowym środkiem ochrony praw i wolności jest droga sądowa, bo tylko w tej procedurze możliwe jest ich dochodzenie przez jednostkę. Art. 77 ust. 2 zakazuje zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności i praw, oraz art. 78 który formułuje zasadę dwuinstancyjności postępowania. 26. Skarga konstytucyjna. Skargę konstytucyjną może wnieść każdy bezpośrednio do Trybunału Konstytucyjnego w razie naruszenia jego konstytucyjnych praw i wolności. Skarga konstytucyjna jest to szczególny środek prawny pozwalający jednostce(innym podmiotom praw i wolności konstytucyjnych) na zwrócenie się do sądu konstytucyjnego o zweryfikowanie ostatecznych rozstrzygnięć władz publicznych, o ile rozstrzygnięcia te naruszają konstytucyjne zagwarantowane prawa bądź wolności skarżącego. 27. Rzecznik Praw Obywatelskich. Podstawowym zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Jego działalność ma być więc w pierwszym rzędzie zorientowana na ochronie jednostki, dlatego też art. 80 konstytucji gwarantuje każdemu dostęp do ochrony przez rzecznika, co odróżnia ten organ od innych organów kontroli państwowej i ochrony prawa, a przybliża jego działalność do funkcjonowania sądów. 28. Obowiązki obywatelskie. Katalog podstawowych obowiązków obejmuje:
29. Wymień źródła prawa i je scharakteryzuj. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Konstytucja jest podstawowym źródłem prawa. Ustawa musi być zgodna z konstytucją. Zasada hierarchicznej budowy prawa polega na tym, że konstytucja i ustawy są najwyższym źródłem prawa. Zamknięty system źródła prawa dopuszcza by przepisy prawa mogły być stanowione tylko przez organy enumeratywne wyliczone w konstytucji i tylko w formach przez konstytucje przewidzianych. 30. Czym są akty prawa powszechnie obowiązującego? Akty prawa powszechnie obowiązującego to takie prawo, które może wiązać wszystkie podmioty w państwie, w szczególności obywateli i podmioty podobne. 31. Czym jest rozporządzenie? Rozporządzenia są prawem powszechnie obowiązującym, mogą także dotykać sytuacji prawnej obywateli, osób prawnych czy samorządów, mogą rodzić obowiązek wykonywania i mogą stanowić podstawę prawną dla wydawania aktów i decyzji administracyjnych o indywidualnym charakterze. 32. Czym jest umowa międzynarodowa? Jest zawierana między różnymi państwami po to regulować różne sfery. Umowa międzynarodowa może dotyczyć np. pokoju, sojuszu, układów politycznych lub wojskowych, wolności, praw lub obowiązków obywatelskich, członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych. Umowę międzynarodową tworzy rząd i podpisuje ją przedstawiciel rządu RP. 33. Czym jest ratyfikacja umowy międzynarodowej i kto ratyfikuje? Ratyfikacja jest to ostateczne potwierdzenie-w imieniu państwa-umowy międzynarodowej już podpisanej przez przedstawiciela rządu. Jest ona dokonywana w odniesieniu do ważniejszych umów międzynarodowych i stanowi konieczny warunek nabrania przez te umowy mocy obowiązującej. Niemal we wszystkich państwach ratyfikacja należy do kompetencji głowy państwa. 34. Wymień umowy o szczególnym charakterze-umowy ratyfikowane w charakterze ustawy. Niektóre umowy ratyfikacyjne mogą być dokonane tylko po uchwaleniu specjalnej ustawy wyrażającej zgodę na dokonanie ratyfikacji. W myśl art. 89 ust. 1 konstytucji taki tryb jest wymagany dla umów dotyczących:
35. Miejsce i pozycja zarządzeń i ustaw. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli, co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem. 36. Od kiedy zaczynają obowiązywać akty prawne? Przy wprowadzeniu nowych aktów prawnych w życie powinien obowiązywać odpowiedni okres dostosowawczy tzw. Vacatio legis. Okres vacatiop legis wynosi w zasadzie 14 dni od ogłoszenia. Przyjmuje się, że odstępstwo, od co najmniej 14 okresu vacatio legis(skrócenia tego okresu) jest dopuszczalne, jednakże tylko wtedy, jeżeli przemawiają za tym bardzo istotne okoliczności albo, jeśli nowe przepisy ze swojej istoty takiego okresu dostosowawczego nie wymagają. 37. Organy władzy ustawodawczej? Sejm i senat. 38. Funkcje sejmu i senatu i ich charakterystyka. Istotą parlamentu jest jego ukształtowanie jako organu reprezentacji narodu. Sejm składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych. Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych. Sejm i senat wybierane są na 4 letnie kadencje. Parlament funkcjonuje na zasadzie permanencji, czyli że w całym okresie kadencji przewodniczący izby lub jej prezydium może zwoływać jej posiedzenia. Sejm i senat składa się z: marszałka sejmu (senatu) oraz prezydium sejmu (senatu), a także z Konwentu Seniorów, z komisji sejmowych (senackich), w ramach izby powołuje się sekretarzy. FUNKCJE SEJMU I SENATU:
39. Ordynacja wyborcza. Podstawowe zasady prawa wyborczego określają, że wybory powinny być: powszechne, równe, bezpośrednie, a głosowanie tajne. Zasada powszechności określa, komu przysługują prawa wyborcze. Dla każdego przysługuje czynne prawo wyborcze, czyli prawa wyboru, musi mieć wtedy ukończone 18 lat. Drugim prawem jest bierne prawo wyborcze, czyli możemy wtedy ubiegać się o to by być wybieranym., do sejmu 21 lat, do senatu 30 lat. Zasada równości oznacza, że jednemu głosującemu przysługuje tylko jeden głos. Głos każdego wyborcy ma taką samą siłę. Zasada bezpośredniości oznacza, że wyborca oddaje swój głos na osobę lub osoby, które mają zostać wybrane, a więc objąć mandat obsadzony w drodze danego głosowania. Tym samym wyborca decyduje bezpośrednio o składzie organu przedstawicielskiego. Zasada tajności głosowania oznacza zagwarantowanie każdemu wyborcy, że treść jego decyzji wyborczej nie będzie mogła być ustalona i ujawniona. 40. Czym jest IMCOMPATIBILITAS? Jest to zasada niepołączalności. Należy rozpatrywać ją w dwóch aspektach:
41. Czym jest immunitet poselski, parlamentarny? Immunitet rozumiany jest jako wykluczenie bądź ograniczenie odpowiedzialności deputowanego za naruszenie prawa, pełni dwie podstawowe funkcje:
42. Co oznacz mandat wolny? Mandat wolny ukształtował się jako pochodna kompetencji zwierzchnictwa narodu. Opiera się na założeniu, że poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności, nie jest natomiast przedstawicielem tylko tych, którzy go wybrali. 43. Co jest przedmiotem ustawy antykorupcyjnej? Ustawa ta mówi o tym, aby posłowie i senatorzy nie byli przekupieni, ani nie brali pieniędzy po to aby zagłosować na czyjąś korzyść. 44. Wymień organy sejmu. Najwyżej stoi marszałek sejmu - jest on wybierany przez sejm z grona posłów, a wybór ten dokonywany jest na pierwszym posiedzeniu nowego sejmu. Marszałek ma następujące funkcje: reprezentowanie sejmu, kierowanie pracami prezydium sejmu, czuwanie nad tokiem prac sejmu. Prezydium sejmu kieruje pracami sejmu. Konwent seniorów jest organem zapewniającym współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac sejmowych. Komisje sejmowe zajmują się rozpatrywaniem i opiniowaniem spraw stanowiących przedmiot obrad sejmu, a w szczególności wyrażaniem opinii o sprawach przekazanych pod ich obrady przez sejm. Sekretarze stanu pełnią zadania pomocnicze przy prowadzeniu obrad sejmu przez marszałka, a więc w szczególności: prowadzą listę mówców, obliczają głosy. 45. Czym jest zgromadzenie narodowe? Jest to wspólne obradowanie sejmu i senatu. W swej istocie zgromadzenie składa się nie tyle z sejmu i senatu, co z posłów i senatorów, którzy obradują i głosują wspólnie i których należy traktować jako członków zgromadzenia. Zgromadzenie przyjmuje przysięgę od nowo wybranego prezydenta, stwierdza o trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, stawia prezydenta w stan oskarżenia przez trybunał stanu. 46. Co to jest inicjatywa ustawodawcza i komu przysługuje? To prawo konstytucyjne określonych podmiotów do wnoszenia projektów ustaw do sejmu, które skutkuje obowiązkiem rozpatrzenia przez sejm wniesionych projektów w szczególnej procedurze. Podmiotami prawa inicjatywy ustawodawczej są: posłowie, senat, prezydent, rada ministrów. 47. Jakie funkcje na drodze ustawodawczej pełnią Sejm, Senat i Prezydent? Na początku ustawa jest rozpatrywana przez sejm w trzech czytaniach, jeżeli ustawa zostaje uchwalona przez sejm marszałek sejmu przekazuje ją do senatu. Senat jest zobowiązany w ciągu 30 dni ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli senat zatwierdzi ustawę trafia ona do prezydenta, który w ciągu 21 dni musi ją podpisać lub odrzucić. Jeżeli jednak senat odrzuci ustawę trafia ona z powrotem do sejmu. 48. Co to jest veto prezydenckie? Prezydent może zastosować veto, tzn. przekazać sejmowi ustawę do ponownego rozpatrzenia. Veto nie może dotyczyć ustaw budżetowych. Zgłoszenie veta jest wynikiem negatywnej oceny ustawy przedstawionej do podpisu. Prezydent może zażądać ponownego rozpatrzenia ustawy z każdego powodu. 49. W jakiej sytuacji prezydent może zwrócić się do trybunału konstytucyjnego przed podpisaniem ustawy i jakie skutki wywołuje orzeczenie? Prezydent może zwrócić się do trybunału konstytucyjnego, jeżeli istnieje zarzut niezgodności ustawy z konstytucją. Orzeczenie trybunału ma charakter wiążący. Jeżeli trybunał uzna ustawę za zgodną z konstytucją, po stronie prezydenta pojawia się bezwzględny obowiązek jej podpisania. Jeżeli natomiast trybunał uzna ustawę za niezgodną z konstytucją to po stronie prezydenta pojawia się bezwzględny obowiązek odmowy podpisania ustawy. 50. Czym jest i jakie mamy rodzaje referendum? Referendum ( głosowanie ludowe) jest to forma demokracji bezpośredniej, polegająca na wypowiadaniu się wyborców w formie głosowania, na tematy będące przedmiotem tego głosowania, a dotyczące sprawy całego państwa lub jego określonej części. Rozróżniamy następujące typy referendum
51. Prezydent - scharakteryzuj urząd. Jest najwyższym przedstawicielem RP, jest on gwarantem ciągłości władzy państwowej oraz czuwa nad przestrzeganiem konstytucji i stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Prezydent jest wybierany przez naród. Wybory prezydenckie są powszechne, równe, bezpośrednie i tajne. Prezydent nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowaniem funkcji. Prezydentowi przysługuje szczególna ochrona prawna, bo za popełnione przestępstwa może być pociągany do odpowiedzialności tylko przez trybunał stanu. Prezydent posiada inicjatywę ustawodawczą, może zarządzać referenda, posiada weto ustawodawcze. Prezydent reprezentuje państwo w stosunkach zewnętrznych, ratyfikuje umowy międzynarodowe. 52. Na czym polega rola prezydenta jako strażnika konstytucji? Jednym z podstawowych funkcji prezydenta jest stanie na straży konstytucji, czyli musi czuwać czy wszystko co się dzieje, przebiegało i było zgodne z konstytucją. Art. 126 opisuje, że prezydent ma czuwać nad przestrzeganiem konstytucji. 53. Na czym polega funkcja prezydenta jako głowy państwa? Prezydent jako głowa państwa ma następujące kompetencje:
prezydent bierze udział w różnego rodzaju uroczystościach państwowych, wygłasza przemówienia, spotyka się z przedstawicielami rozmaitych środowisk, wizytach i wyjazdach. Prezydent powinien być symbolem państwa. 54. Czym jest kontrasygnata aktów urzędowych prezydenta? Kontrasygnata polega na uzależnieniu ważności aktów podejmowanych przez głowę państwa od ich zaakceptowania przez premiera lub odpowiedniego ministra. Instytucja kontrasygnaty pełni dwie funkcje ustrojowe. Po pierwsze uzależnia ona możliwości głowy państwa od uzgodnienia tych działań z rządem. Po drugie rolą kontrasygnaty jest przejęcie przez premiera lub ministra, którzy złożyli podpis na akcie głowy państwa, politycznej odpowiedzialności za ten akt przed parlamentem. 55. Czym jest rada ministrów? Rada ministrów jest drugim obok prezydenta podstawowym segmentem władzy wykonawczej. To naczelny organ konstytucyjny państwa, którego skład, tryb powoływania oraz sposób i zakres działania określają postanowienia konstytucyjne i regulacje niższego rzędu. 56. Jaki jest skład rady ministrów? Rada ministrów jest organem kolegialnym jako, że skład ma charakter wieloosobowy, a podstawową formą działania są posiedzenia. Rada ministrów składać się musi zawsze z prezesa rady ministrów (premiera) i ministrów. Następni członkowie, którzy mogą, ale nie muszą też znaleźć to wiceprezesi rady ministrów oraz przewodniczący komitetów określonych ustaw. 57. Jakie funkcje sprawują ministrowie? Kierują określonymi działaniami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez prezesa rady ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy. 58. Czym jest wotum zaufania wobec rady ministrów? Wotum zaufania jest to głosowanie w sejmie nad przyjęciem nowej rady ministrów. 59. Czym jest wotum nieufności? Wotum nieufności jest to sytuacja pociągnięcia rady ministrów do odpowiedzialności parlamentarnej. Wotum nieufności może wnieść grupa posłów licząca co najmniej 46 sygnatariuszy, złożonego podpisu nie można wycofać. Wniosek nie musi być umotywowany, ale ma zawierać nazwisko kandydata na nowego premiera. 60. Kiedy jest początek i koniec rady ministrów? Koniec rady ministrów następuje gdy:
Początek sprawowania nowej rady ministrów następuje, gdy:
61. Czym jest samorząd terytorialny? Samorząd terytorialny to jedna z form samorządu rozumiana jako wydzielenie z zakresu władz państwa pewnej dziedziny spraw i powierzenie ich samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, której sprawy te przede wszystkim dotyczą. Samorząd terytorialny to administracja sprawowana prze odrębne w stosunku do państwa osoby prawne. 62. Jednostki samorządu terytorialnego i podział terytorialny. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. W Polsce występuje trójszczeblowy podział terytorialny: gmina, powiat, województwo. Mamy 16 województw, 308 powiatów ziemskich i 65 powiatów grodzkich, 1489 gmin. 63.Nadzór nad samorządem terytorialnym. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są prezes rady ministrów i wojewodowie. Nadzór jest dokonywany tylko z punktu widzenia legalności. Oznacza to, że organ nadzorczy może badać działalność jednostki samorządu terytorialnego tylko co do jej zgodności z prawem, a nie ma prawa oceniać celowości, gospodarczości i rzetelności. 64. Władza sądownicza. Charakterystyka i organy. Władza sądownicza, czyli sądy i trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych. Władza sądownicza obejmuje dwa niezależne od siebie segmenty: sądy, które tworzą system wzajemnie powiązanych organów, oraz dwa trybunały, które pozostają wydzielone poza system sądowy i niezależne względem siebie. Choć pomiędzy sądami a trybunałami występują daleko idące różnice, to można też wskazać cechy wspólne tych organów:
65. Jakie sądy sprawują wymiar sprawiedliwości? Wymiar sprawiedliwości w RP sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. 66. Co oznacza dwuinstancyjność postępowania sądowego? Zasada dwuinstancyjności oznacza to, że w każdej sprawie należącej do własności sądów musi istnieć proceduralna możliwość zwrócenia do sądu wyższej instancji o zbadanie prawidłowości orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji. 67. Czym jest niezawisłość sędziowska i jej gwarancje? Niezawisłość sędziowska oznacza stworzenie sędziemu pozycji umożliwiającej sprawowanie urzędu w sposób zgodny z własnym sumieniem. W sposób wolny od jakichkolwiek możliwości bezpośrednich i pośrednich nacisków zewnętrznych. Gwarancję niezawisłości sędziowskiej należy rozpatrywać w aspekcie merytorycznym. Aspekt personalny odnosi się do praw i obowiązków sędziego. W tym zakresie wymienić w szczególności należy:
Aspekt merytoryczny niezawisłości oznacza, że sędzia może być w rozstrzyganiu spraw poddany tylko wskazówkom sformułowanym w orzeczeniu sądu wyższego, zgodnie z przepisami obowiązujących procedur. 68. Jakie funkcje pełni sąd najwyższy? Podstawowym zadaniem sądu najwyższego jest sprawowanie nadzoru orzecznictwa nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych. Sąd najwyższy wykonuje swoje funkcje w dwóch podstawowych formach. Pierwszą jest rozpatrywanie środków odwoławczych od orzeczeń sądowych. Drugą formą działalności jest podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie wątpliwości prawnych. 69. Jakie funkcje pełni sąd administracyjny? Podstawowym zadaniem sądów administracyjnych jest sądowa kontrola wykonywania administracji publicznej. W obecnym stanie prawnym sądy administracyjne orzekają w dwóch zasadniczych typach spraw. Po pierwsze w sprawach skarg na decyzje administracyjne oraz niektóre inne postępowania wydane w postępowaniu administracyjnym. Po drugie w sprawach skarg na uchwały organów samorządu terytorialnego i akty terenowych organów administracji rządowej stanowiące przepisy prawa miejscowego. 70. Jakie funkcje pełni krajowa rada sądownictwa? Zadaniem krajowej rady sądownictwa jest pośredniczenie w podejmowaniu przez egzekutywę i legislatywę najważniejszych decyzji dotyczących sądownictwa, reprezentowanie interesów władzy sądowniczej, a przede wszystkim - ochrona niezawisłości sędziów i niezależności sądów. 71. Jakie funkcje pełni trybunał konstytucyjny? Podstawowym zadaniem trybunału jest kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych. T.K .pełni następujące funkcje:
72. Jakie funkcje pełni trybunał stanu? Orzeka, czy konkretne czyny wskazanych osób stanowiły naruszenie prawa. 73. Czym jest Najwyższa Izba Kontroli? Jest naczelnym organem kontroli państwowej. Skupia w swej kompetencji całokształt kontroli państwowej jako badanie działalności organów administracji i współdziałających z nim jednostek. Izby nie da się podporządkować żadnemu z trzech władz. NIK jest odrębnym organem konstytucyjnym „zawieszonym” pomiędzy sejmem a rządem i powołanym do kontroli działalności zarówno rady ministrów i ministrów, jak i poszczególnych jednostek organizacyjnych składających się na system administracji rządowej, a nawet poza tym systemem. 74. Jakie jednostki podlegają NIK i jego funkcje? Jednostki podlegające NIK:
75. Funkcje Rzecznika Praw Obywatelskich. Podstawowym zadaniem jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji oraz i innych aktach normatywnych. Działalność Rzecznika dotyczy ochrony praw i wolności zarówno obywateli, jak i bezpaństwowców i cudzoziemców, tych ostatnich tylko w zakresie tych praw i wolności jakie im przysługują w polsce. Rzecznik bada działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji zobowiązanych do przestrzegania o realizacji tych praw i wolności. 76. Funkcje Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. KRRiT jest organem konstytucyjnym, postawionym poza schematem trójpodziału władz. Podstawowe zadania określa art. 213 ust. 1 stanowiąc iż stoi ona na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. KRRiT ma następujące kompetencje:
77. Czym jest budżet państwa? Jest uchwalany w formie ustawy budżetowej, która składa się z 2 elementów: tekstu ujętego w artykuły i wyznaczającego prawne ramy budżetu oraz załącznika ujętego w formę licznych tabel i zapewniającego specyfikę dochodów i wydatków poszczególnych organów państwowych na konkretne cele. 78. Szczególne warunki ustalania ustawy budżetowej. Inicjatywa ustawodawcza przy ustawie budżetowej należy wyłącznie do rady ministrów i jest obowiązkiem rządu. Projekt ustawy budżetowej powinien być przedłożony sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego, tzn. przed dniem 1 października, chyba że odbywać się będą wybory parlamentarne. Jeśli chodzi o procedurę rozpatrywania ustawy przez senat to termin ulega skróceniu do 20 dni. Senat nie może odrzucić ustawy, jedynie może uchwalić do niej poprawki. Prezydent ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej i nie może skierować przeciw niej weta ustawodawczego, może ją natomiast skierować do trybunału konstytucyjnego. 79. Co to jest absolutorium rządowe? Jest to pozytywne skwitowanie wykonania przez radę ministrów ustawy budżetowej w minionym roku budżetowym. 80. Jakie są funkcje NBP? Jest centralnym bankiem państwa i z tego tytułu przysługuje mu szczególny zakres działania. Do zadań NBP należą:
81. Wymień stany nadzwyczajne. Wyróżniamy 3 typy stanu nadzwyczajnego: stan wojenny, stan wyjątkowy, stan klęski żywiołowej. Stan wojenny wprowadzony jest w sytuacjach: zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP, jeżeli z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Stan wyjątkowy wprowadzany jest w sytuacji zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli, porządku publicznego. 82. Tryb zmiany konstytucji. Zmiana konstytucji jest unormowana w art. 235, który przewiduje, że:
ustawa o zmianie konstytucji musi zostać uchwalona przez sejm większością dwóch trzecich głosów , w obecności
konstytucja nie może być zmieniona w trakcie trwania stanu nadzwyczajnego |