ZAGADNIENIA Z ZAKRESU GENETYKI ZWIERZĄT
Różnice miedzy DNA jądrowym i mitochondrialnym.
Piętno rodzicielskie (inaczej piętno gametyczne, imprinting gametyczny) - na czym polega i jego znaczenie w hodowli zwierząt.
Podstawowe rodzaje cech - różnice w genetycznej determinacji i zmienności.
Rodzaje współdziałania genów w kształtowaniu cech u zwierząt.
Genetyczne uwarunkowanie cech jakościowych i ich znaczenie w hodowli zwierząt.
Allele wielokrotne - sposób powstawania serii alleli wielokrotnych. Znaczenie hodowlane cech warunkowanych allelami wielokrotnymi (przykłady).
Markery genetyczne - rodzaje i wykorzystanie w hodowli zwierząt.
Różnice w determinacji płci u ssaków i ptaków. Genetyczne podłoże zaburzeń w determinacji płci u ssaków.
Sposoby regulacji płci u zwierząt gospodarskich.
Różnice w genetycznym uwarunkowaniu cech sprzężonych z płcią i ograniczonych płcią. Znaczenie obu rodzajów cech w hodowli zwierząt.
Mutacje chromosomowe liczbowe - przyczyny powstawania, rodzaje i znaczenie w hodowli zwierząt. Sposoby eliminacji tych mutacji z hodowli.
Mutacje chromosomowe strukturalne - przyczyny powstawania, rodzaje, sposoby wykrywania, znaczenie w hodowli zwierząt.
Przyczyny i rodzaje mutacji zachodzących w obrębie genu (zmiana sekwencji nukleotydowej genu). Fenotypowe skutki mutacji genowych (na przykładach).
Podłoże wad wrodzonych (na przykładach). Sposoby ograniczania występowania wad wrodzonych w hodowli zwierząt.
Mutacje w mitochondrialnym DNA i ich znaczenie w hodowli. Różnice między mutacjami mitochondrialnym DNA, a mutacjami w jądrowym DNA.
Podłoże genetyczne cech ilościowych i znaczenie tych cech w hodowli zwierząt.
Geny o dużym efekcie, inaczej geny główne - ich wpływ na produkcyjność zwierząt (przykłady).
Różnice w genetycznym uwarunkowaniu odporności i genetycznej oporności zwierząt na infekcje.
Spokrewnienie między osobnikami - na czym polega, jego znaczenie w hodowli zwierząt.
Struktura genetyczna populacji i czynniki ją naruszające.
1.RÓŻNICE MIĘDZY DNA JĄDROWYM I MITOCHONDRIALNYM.
DNA jądrowe |
DNA mitochondrialne |
|
|
MITOCHONDRIALNE DNA:
u ludzi i zwierząt: prawie w całości wykorzystywany jest do przekazywania informacji do syntetyzowania cząsteczek, geny mitochondrialne nie mają intronów, a w DNA prawie wszystkie trójki są używane do kodowania; znakami stop są trójki AGA oraz AGG, które na zewnątrz kodują aminokwas argininę; AUA koduje metioninę, a nie izoleucyne; w mitochondriach różnych gatunków zwierząt poszczególne trójki zasad mogą mieć odmienne znaczenia;
u roślin: w mitochondriach jest więcej DNA, ale jest duża część niekodujących odcinków;
JĄDROWE DNA: w obrębie genomu wyst. Zarówno sekwencje kodujące, czyli geny, jak i sekwencje niekodujące, które przeważają, gdyż stanowią ok. 95% całego DNA. Sekwencje te dzieli się na dwie podstawowe grupy: * sekwencje powtarzające się tandemowo, *elementy nukleotydowe: krótkie i długie.
2. PIĘTNO RODZICIELSKIE - NA CZYM POLEGA I JEGO ZNACZENIE W HODOWLI ZWIERZĄT.
Aby zrozumieć to pojęcie, trzeba prześledzić moment powstawania zygoty, czyli zapłodnienia. Po wniknięciu do komórki jajowej materiał genetyczny plemnika tworzy przedjądrze męskie, które zlewa się z przedjądrzem żeńskim, zawierającym chromosomy komórki jajowej. W związku z tym komórki eukariotyczne zawierają najczęściej dwie kopie każdego genu zlokalizowanego na autosomach: jeden allel pochodzi od matki, a drugi - od ojca. Allele genów podlegających imprintingowi są w różnym stopniu zmetylowane w zależności, od którego z rodziców pochodzi dany allel.
Czyli imprinting polega na wyłączeniu ekspresji jednego z dwóch alleli danego genu. U podłoża tego zjawiska leżą różnice w stopniu metylacji tych alleli, które powstają już na etapie rozwoju zarodkowego i mogą utrzymywać się w komórkach somatycznych przez całe życie organizmu
4. RODZAJE WSPÓŁDZIAŁANIA GENÓW W KSZTAŁTOWANIU CECH U ZWIERZĄT.
I. WSPÓŁDZIAŁANIE ALLELICZNE: takie w którym para współdziałających ze sobą genów allelomorficznych warunkuje powstanie jednej pary cech.
1.Dominowanie:
a)całkowite(typu Pisum): np. białe umaszczenie owiec rasy merynos polski. Wśród biało umaszczonych owiec danej rasy czasem rodzą się czarne owce. Mówi nam to, że mimo
iż rodzice czarnego jagnięcia byli fenotypowo o białej wełnie to musieli mieć w genotypach gen czarnej barwy.. I tak gen barwy czarnej jest genem recesywnym i nie ujawnia się w formie heterozygotycznej w fenotypie. A gen warunkujący barwę białą jest dominujący i u osobnika heterozygotycznego nie pozwala ujawnić się genów barwy czarnej. Kojarząc osobniki białe, ale heterozygotyczne uzyskamy w potomstwie ¾ zwierząt o białej wełnie i ¼ o czarnej. P: Aa + Aa
F1: AA Aa Aa aa
Stosunek genotypowy: 1 : 2: 1
Stosunek fenotypowy: 3 : 1
Inne przykłady: bezrożność i rogatość bydła i kóz (bezrozność dominuje), umaszczenie czarne i czerwone u bydła (czarne dominuje).
b)niezupełne(typu Zea): polega na tym, że u heterozygot występuje pośrednia forma cechy. Charakterystyczną cecha tego typu dziedziczenia jest to, że wygląd zwierzęcia odzwierciedla jego wygląd. Np. długość uszu u owiec rasy Karakuł, umaszczenie bydła rasy shorthorn ( czerwone, białe i forma pośrednia-mroziate), szurpatość u kur (pióra nastroszone i pozwijane), upierzenie drobiu andaluzyjskiego (czarne, białe i niebieskie).
2.Kodominowanie: w przypadku tego rodzaju współdziałania w fenotypie ujawniają swoją obecność obydwa geny z określonej pary alleli. Przykładem jest występowanie u ludzi grupy krwi AB.
3.Naddominowanie: polega na tym, że osobnik heterozygotyczny(Aa) wykazuje większe nateżen98ie cechy niż osobniki homozygotyczne(AA,aa).
II. WSPÓŁDZIAŁANIE NIEALLELICZNE: współdziałanie genów z różnych par alleli.
1.Geny dopełniające-komplementarne: są to dwa dominujące geny z różnych par alleli, współdziałające razem i wytwarzające odmienną cechę niż ta, która powstaje w wyniku działania każdego z nich osobno.
2.Epistaza: polega na hamowaniu ujawnianiu się genu z jednej pary alleli przez działanie genu z innego locus(genu epistatycznego).
3.Polimeria(poligenia):polega na tym, że kilka lub kilkanaście genów położonych w różnych loci warunkuje jedna cechę, powodując różne jej nasilenie, zależne od sumującego się ich działania.
4.Plejotropia: gdy jedna para genów może warunkować powstanie kilku cech.
a)prawdziwa:gdy gen plejotropowy oddziałuje na kilka odrębnych ośrodków
b)rzekoma:gdy gen oddziałuje na jeden ośrodek, powodując zmiany w zakresie określonej cechy, które z kolei w zależności po wpływów środowiska warunkują zróżnicowanie innych cech.
5. GENETYCZNE UWARUNKOWANIE CECH JAKOŚCIOWYCH.
Do cech jakościowych zalicza się: umaszczenie zwierząt, kolor upierzenia u drobiu; rogatość lub bezrożność bydła, owies, kóz; układy grupowe krwi; inne cechy o charakterze skokowym. Mechanizm dziedziczenia podanych cech jest zróżnicowany, a ujawnienie się tych cech zależne jest przede wszystkim od założeń dziedzicznych.
Kompleks genów jednego osobnika nazywamy jego genotypem, a zespół cech warunkowanych przez genotyp i uzewnętrznionych (np. umaszczenie zwierząt) lub możliwych do ustalenia (np. grupy krwi) - fenotypem. Cechy jakościowe mogą być warunkowane jedną lub kilkoma parami genów współdziałających ze sobą.
6.ALLELE WIELOKROTNE - SPOSÓB POWSTAWANIA SERII ALLELI WIELOKROTNYCH. ZNACZENIE HODOWLANE CECH WARUNKOWANYCH ALLELAMI WIELOKROTNYMI (PRZYKŁADY).
Powstają w wyniku mutacji;
Warunkują tylko jedną cechę;
Każdy osobnik może mieć tylko dwa geny z danego szeregu;
Wśród zwierząt stanowiących populację, można napotkać wiele genotypów zarówno homozygotycznych pod względem któregokolwiek genu z tego szeregu, jak i heterozygotycznych pod względem jakichkolwiek dwóch genów;
Geny tworzące szereg alleli wykazują te same zależności sprzężenia z innymi genami znajdującymi się na danym chromosomie;
W większości cech warunkowanych allelami wielokrotnymi geny można uszeregować w kolejności ich dominowania, gen wyszczególniony jako pierwszy dominuje nad wszystkimi innymi genami danego szeregu, gen następny jest recesywny w stosunku do pierwszego, ale dominujący nad pozostałymi;
Liczba różnych genotypów w populacji zależy od liczby genów w danym szeregu alleli, jeśli szereg składa się z n liczby genów, to liczba genotypów będzie się równała:
n(n+1) szereg złożony z trzech genów (n=3)
2 może dać: 3(3+1)
= 6 różnych genotypów
Allele wielokrotne warunkują takie cechy jak:
umaszczenie zwierząt;
układy grupowe krwi;
polimorfizm białek surowicy krwi, hemoglobiny, mleka, jaj i nasienia;
Polimorfizm antygenowy i białkowy znalazł zastosowanie w hodowli zwierząt:
kontrola pochodzenia;
określenie podobieństwa i różnic pomiędzy poszczególnymi rasami i populacjami zwierząt;
wykorzystanie jako markerów cech użytkowych zwierząt;
7. MARKERY GENETYCZNE - RODZAJE I WYKORZYSTYWANIE W HODOWLI ZWIERZĄT.
Marker genetyczny to cecha jakościowa uwarunkowana przez jedną parę alleli, przydatna do celów analizy genetycznej. Markery zostały podzielone na dwie klasy: klasa 1 obejmuje klasyczne markery, czyli sekwencje kodujące-geny, klasa 2 markerów to sekwencje niekodujące. Markery genetyczne znajdują zastosowanie w pracy hodowlanej, m.in. w kontroli pochodzenia, ocenie wartości hodowlanej u zwierząt pod kątem cech użytkowych, selekcji pośredniej, ocenie zmienności genetycznej wewnątrz i między populacjami oraz szacowaniu dystansu genetycznego.
8. RÓŻNICE W DETERMINACJI PŁCI U SSAKÓW I PTAKÓW. GENETYCZNE PODŁOŻE ZABURZEŃ W DETERMINACJI PŁCI U SSAKÓW.
samica samiec
ssaki XX XY (heterozygota)
ptaki ZW ZZ
(heterozygota)
W determinacji płci decydująca rolę odgrywa płeć heterogametyczna. U ssaków pleć zostaje zdeterminowana w momencie zapłodnienia, czyli powstania zygoty, gdyż zależne jest to od tego czy kom. Jajowa zawierająca zawsze chromosom X połączy się z plemnikiem z chromosomem X czy Y. U ptaków natomiast determinacja płci następuje już podczas pierwszego podziału redukcyjnego oocytu. Te kom jajowe, które zatrzymały chromosom X dają początek jajom, z których rozwiną się samce.
Proces determinacji płci może być zakłócony przez czynniki genetyczne. W wyniku tych zakłóceń powstają osobniki wykazujące równocześnie cechy męskie i żeńskie tzw. Interseksualizm, czyli obojnactwo.
Do przyczyn zaburzeń w determinacji płci należą:
Abberacje chromosomowe liczbowe i strukturalne
Mozaikowatość chromosomowa
Mutacje genów
9. SPOSOBY REGULACJI PŁCI U ZWIERZĄT GOSPODARSKICH.
Poniższe metody maja na celu uzyskiwanie potomstwa określonej płci, np. męskiego u bydła mięsnego (szybsze przyrosty i lepsza jakość mięsa) i żeńskiego w stadach mlecznych.
1.Indentyfikacja i segregowanie plemników zawierających chromosom X lub Y.Słuzy do tego cytometr przepływowy połączony z sorterem komórek. W identyfikacji wykorzystuje się różnice między chromosomami X i Y w zawartości DNA. Po zabarwieniu subst. Fluorescencyjną DNA w przypadku chromosomu X daje silniejszy efekt w świetle promienia lasera.
2.Okreslenie płci embrionu przed jego transferem. Mogą tego dokonać poniższe metody:
a)m.cytologiczna: polega na analizie chromosomalnej; jest możliwa do zastosowania u bydlęcych zarodków 12, 15_dniowych co wyklucza możliwość bezkrwawego ich transferu.
b)m.immunologiczna:polega na stwierdzeniu w teście serologicznym obecności lub braku antygenu H-Y, występującego na pow. Kom. Embrionu męskiego. Test ten niestety powoduje obniżenie żywotności zarodków.
c)m.analizy DNA: polega na wykrywaniu za pomocą sondy molekularnej specyficznych dla chromosomu odcinków DNA> określenie płci jest możliwe już u 6-dniowego embrionu na podstawie biopsji nawet jednej jego kom.
10. RÓŻNICE W GENETYCZNYM UWARUNKOWANIU CECH SPRZĘŻONYCH Z PŁCIĄ I OGRANICZONYCH PŁCIĄ. ZNACZENIE OBU RODZAJÓ CECH W HODOWLI ZWIERZĄT.
Cechy sprzężone z płcią: cechy, których geny są umieszczone w chromosomach płciowych. W chromosomie Y brak jest odpowiednich alleli, które są umiejscowione w chromosomie X. U zwierząt płci heterozygotycznej wszystkie cechy sprzężone z płcią zależą zatem do jednego genu, a nie-od pary genów.
Cechy ograniczone płcią: cechy, które ujawniają się tylko u jednej płci, mimo iż są przekazywane przez oboje rodziców. Geny te mogą być lokalizowane zarówno w autosomach jak i na chromosomach płci.
11. MUTACJE CHROMOSOMOWE LICZBOWE-PRZYCZYNY POWSTAWANIA, RODZAJE I ZNACZENIE W HODOWLI ZWIERZĄT. SPOSOBY ELIMINACJI TYCH MUTACJI Z HODOWLI.
Mutacje genomu: są to wszystkie liczbowe odstępstwa od haploidalnej liczby chromosomów w komórkach rozrodczych danego gatunku. Po połączeniu się w procesie zapłodnienia komórki płciowej zawierającej zmienioną liczbę chromosomów, z inną gametą o normalnym genomie powstaje zygota wykazująca odstępstwo od diploidalnej liczby 2n chromosomów.
Rodzaje:
*Euploidalność-zmiana liczby całych genomów; przyczyny:
a)zapłodnienie kom. jajowej przez więcej niż jeden plemnik;(poliploidie);
b)zaburzenia w procesie mejotycznej redukcji liczby chromosomów - prowadzą do powstania diploidalnych gamet, głównie kom. Jajowych;(poliploidie);
c)pantenogenetyczny rozwój kom. Jajowej;(haploidia);
d)zaburzenia w pierwszych podziałach mitotycznych zygoty;(miksoploidie);
*Aneuploidalność-nadmiar[(2n+1) trisomia] lub brak [(2n-1) monosomia] chromosomu, czasem jest to brak lub nadmiar większej liczby chromosomów; przyczyny:
zakłócenia segregacji chromosomów w gametogenezie żeńskiej lub męskiej
XO zespół Turnera (kobiety)
XXY zespół Klinefeltera (mężczyźni)
Skutki występowania:
Śmiertelność zarodkowa lub płodowa (euploidie i większość aneuploidii);
Widoczne wady rozwojowe połączone z bezpłodnością (aneuploidie niektórych chromosomów);
Bezpłodność, często połączona z zaburzeniami rozwojowymi (aneuploidie chromosomów płci);
12. MUTACJE CHROMOSOMOWE STRUKTURALNE - PRZYCZYNY POWSTAWANIA, RODZAJE, SPOSOBY WYKRYWANIA, ZNACZENIE W HODOWLI ZWIERZĄT.
Mutacje chromosomowe: polegają na trwałych zmianach strukturze poszczególnych chromosomów w przypadku zachowania normalnej ich liczby w komórce.
Powstanie mutacji de novo jest wynikiem pęknięcia cząsteczki DNA i nieprawidłowego procesu naprawy tego uszkodzenia lub błędu nierównoważnej wymiany chromatyd podczas crrosing over;
Zrównoważone mutacje chromosomowe rozprzestrzeniają się w populacji w wyniku ich dziedziczenia przez połowę potomków nosiciela. Eliminacja nosicieli zrównoważonych mutacji chromosomowych jest szczególnie ważna u gat. W rozrodzie których stosuje się na szeroką skale inseminację.
Typy:
a)DEFICJENCJE (utrata końcowego odcinka chromosomu);
b)DELECJE (utrata środkowego fragmentu chromosomu);
c)DUPLIKACJE (rozdwojenie fragmentu chromosomu);
d)INWERSJE (odwrócenie części chromosomu);
e)TRANSLOKACJE (przyłączenie fragmentu lub całego chromosomu);
Skutki występowania:
Letalność lub wady rozwojowe (delecje i duplikacje);
Prawidłowy fenotyp, obniżenie płodności rzędu kilku procent (fuzje centryczne, inwersje), spowodowane śmiertelnością zarodków o niezrównoważonym kariotypie;
Prawidłowy fenotyp, obniżenie płodności rzędu 30-50% (translokacje wzajemne między autosomami), spowodowane śmiertelnością zarodków p niezrównoważonym kariotypie;
Prawidłowy fenotyp, bezpłodność u samców (translokacja wzajemna w której bierze udział chromosom X), spowodowana aktywacja chromosomu X prowadzącą do zatrzymania spermatogenezy;
Zaburzenia rozwojowe jako efekt zmiany pozycji genu (translokacje, inwersje);
Pojawienie się wśród potomstwa osobników o niezrównoważonym kariotypie (częściowe trisomie lub monosomie), które są obarczone wadami rozwojowymi i bezpłodnością.
13. PRZYCZYNY I RODZAJE MUTACJI ZACHODZĄCYCH W OBRĘBIE GENU (ZMIANA SEKWENCJI NUKLEOTYDOWEJ GENU). FENOTYPOWE SKUTKI MUTACJI GENOWYCH (NA PRZYKŁADACH).
Mutacje punktowe: są to zmiany sekwencji nukleotydów w obrębie genu, mutacje te mogą zachodzić samoistnie, głównie na skutek błędów w procesie replikacji DNA, rzadziej na drodze modyfikacji chemicznych zasad azotowych w DNA.
Podział mutacji punktowych:
Mutacje wynikające z podstawienia właściwej zasady przez inną - i jest to substytucja. Podstawienie może polegać na zastąpieniu jednej puryny przez drugą (np. G przez A) lub pirymidyny pirymidyną (np. C przez T). Ten typ zmian określa się mianem tranzycji. Jeśli podstawienie polega na zastąpieniu pirymidyny przez purynę albo odwrotnie, określamy to jako transwersje (np. C przez G; G przez C, ale są też inne możliwości). Niezależnie jednak od tego, jaki to typ podstawienia, zasięg tej mutacji ogranicza się do miejsca samej zmiany.
a)mutacje milczące: zamiana jednej zasady w inną i jeśli nowo powstała „trójka” jest podobna do wyjściowej to jej znaczenie nie ulegnie zmianie. W ten sposób sekwencja aminokwasów w białku też nie ulegnie żadnej zmianie.
b)mutacje nonsensowne: zmiana jednej zasady w trójce kodującej może zmienić ją w trójkę nonsensową (kodon STOP). Przykładowo podstawienie pierwszej zasady w trójce AAA kodującej lizynę przez U daje trójkę nonsensowną UAA. Tak więc w miejscu mutacji powstał sygnał STOP i dalsza biosynteza polipeptydu nie będzie możliwa. Jeśli taka zmiana zablokuje możliwość zsyntetyzowania białka o podstawowym znaczeniu dla ustroju, to wywoła efekt letalny.
c) mutacje zmiany sensu: na skutek tranzycji lub transwersji kodonu dla jakiegoś aminokwasu zostaje zamieniony na kodon dla innego aminokwasu.
Mutacje wynikające z utraty nukleotydu (delecja pary lub większej liczny par nukleotydów DNA), bądź wstawienia nukleotydów DNA (insercja pary lub większej liczby par nukleotydów DNA)
W większości przypadków mutacje genowe są zjawiskiem niekorzystnym. Jeśli jednak zmutowany gen nie powoduj3e skutków letalnych, ani tez nie upośledza funkcji życiowych organizmu, to rozmnażanie osobników - nosicieli tego genu rozpowszechnia go w populacji.
Fenotypowe skutki (przykłady):
Latka na futrze lisa platynowego, charakterystyczna w przypadku lisa srebrzystego ;
Kura o jednej nodze żółtej, a drugiej białej;
Niebieskie plamki na futrze czarnych królików.
14. PODŁOŻE WAD WRODZONYCH (NA PRZYKŁADACH). SPOSOBY OGRANICZANIA WYSTEPOWANIA WAD WRODZONYCH W HODOWLI ZWIERZAT.
Wady wrodzone są to wszelkie nieprawidłowości budowy ciała, jak również procesów fizjologicznych, powstające w okresie płodowym, a zauważalne w chwili przyjścia na świat noworodka lub płodu. Niektóre z tych nienormalności ujawniają się w późniejszym okresie życia, są to np. drżenie u drobiu czy dziedziczna niedrożność jajowodu u kur, warunkowana genem dominującym.
Wyróżniamy:
*Wady warunkowane genem dominującym autosomalnym:
wielopalczastośc (polydactylism), u bydła, koni, świń, psów, kotów i drobiu
brak owłosienia, u psów
epilepsja, u bydła
*Wady warunkowane genem dominującym sprzężonym z płcią:
a)pasmowy brak owłosienia, u bydła
*Wady warunkowane genem niezupełnie dominującym autosomalnym:
a) achondroplazja, u bydło
b) wodogłowie wewnętrzne, u kur i kaczek
*Wady warunkowane genem recesywnym autosomalnym:
achondroplazja, głównie u bydła
skrócenie kregosłupa, u bydła, indyków, psów
rybia łuska, u bydła
wodogłowie wewnętrzne, u bydła i świń
wrodzone zaburzenie równowagi, u kur i indyków
uczulenie na światło wskutek nadmiaru filoerytryny, u owiec
*Wady warunkowane genem recesywnym sprzężonym z płcią:
hemofilia, u koni, świń i psów
drżenie, u drobiu
Sposoby unikania w hodowli masowej strat powodowanych wadami wrodzonymi:
niedopuszczanie do kojarzeń krewniaczych,
transfer zarodków
15. MUTACJE W MITOCHONDRIALNYM DNA I CH ZNACZENIE HODOWLI. RÓŻNICE MIĘDZY MUTACJAMI MITOCHONDRIALNYMI DNA, A MUTACJAMI W JĄDROWYM DNA.
Mutacje w mitochondrialnym DNA: mogą być one dziedziczone po matce, mogą powstawać na nowo w kom. Jajowej lub zarodku we wczesnym stadium rozwojowym. Mutacje te są przyczyną bardzo poważnych chorób genetycznych u ludzi. Należą do nich głównie choroby ośrodkowego układu nerwowego i mięśniowego. Mutacje mit. polegają na substytucjach nukleotydów, insercji lub delecji nukleotydów. Większość mutacji w mit. DNA cechuje specyficzne relacje między genotypem a fenotypem. Mutacje w mit. DNA zachodzą znacznie częściej niż w mit. DNA jądrowym.
16. PODŁOŻE GENETYCZNE CECH ILOŚCIOWYCH I ZNACZENIE TYCH CECH W HODOWLI.
Cechy ilościowe warunkowane są wieloma genami z różnych loci.
Poligeny: inaczej geny polimeryczne, addytywne lub kumulatywne; współdziałają ze sobą. Efekty pojedynczych genów sumują się i warunkują nasilenie cechy..
Możliwość bardzo dużej liczby kombinacji układów alleli kontrolujących daną cechę.
Najczęściej występują genotypy warunkujące wartości fenotypowe cechy, które skupiają się wokół wartości średniej, zmniejsza się częstość występowania form skrajnych.
Cechy ilościowe: charakteryzują się zmiennością ciągłą, w której nie da się wyróżnić odrębnych klas. Niektóre cechy (np. liczba prosiąt w miocie), wykazują zmienność skokową..
W zdecydowanej większości należą do nich cechy o znaczeniu gospodarczym (cechy użytkowe).
Cechy powtarzalne: wydajność mleka w kolejnych laktacjach, nieśność kur w kolejnych sezonach, liczebność kolejnych miotów u świń.
Cechy niepowtarzalne: masa ciała przy urodzeniu w określonym wieku, wydajność rzeźna.
18 .RÓŻNICE W GENETYCZNYM UWARUNKOWANIUODPORNOŚCI I GENETYCZNEJ OPORNOŚCI ZWIERZĄT NA INFEKCJĘ.
Odporność to właściwość organizmu uniemożliwiająca rozwój choroby pomimo wniknięcia patogenu. Wykorzystanie genów odpornościowych w celu poprawy zdrowotności związków gospodarskich ma szczególne znaczenie w przypadku chorób trudnych do zwalczenia metodami weterynaryjnymi.
W odporności genowej występują cząsteczki MHC klasy I, biorące udział w odporności układu immunologicznego na wirusową infekcję wewnątrzkomórkową, i MHC klasy II (na infekcję zewnątrzkomórkową). Odporność na choroby uzyskujemy prz3z wprowadzenie do kom. zw. genów kodujących mRNA o sekwencji antysensownej do wirusowych kw. Nukleinowych blokujących namnażanie wirusów.
19. SPOKREWNIENIE MIĘDZY OSOBNIKAMI.
Spokrewnienie: związek genetyczny zwierząt wynikający z posiadania przez nie identycznych genów pochodzących od wspólnego przodka (jednego lub kilku).
Pokrewieństwo w lini prostej: przekazywanie podobnych założeń genetycznych przez rodziców potomstwu i następnie przechodzenie tych założeń na kolejne pokolenie. W przypadku tego rodzaju spokrewnienia istnieje pewność, że potomek ma w swoim genotypie 50% założeń genetycznych rodzica. Założenia genetyczne , jednak z pokolenia na pokolenie ulegają przepołowieniu i tak np. prawnuk posiada prawdopodobnie tylko 12,5% założeń pradziadka.
Pokrewieństwo w lini bocznej: spowodowane jest tym, że dwa osobniki maja identyczne geny przekazane im przez wspólnego przodka (jednego lub kilku). Przykładem tego spokrewnienia jest spokrewnienie między rodzeństwem (potomek 1 i potomek 2). Pełne rodzeństwo jest ze sobą spokrewnione z racji posiadania wspólnych rodziców. W tym przypadku jednak istnieje tylko prawdopodobieństwo, że osobniki te (potomek 1 i 2) mają 50% identycznych założeń genetycznych.
Stopień spokrewnienia osobników przydaje się przy kojarzeniu osobników, gdyż np. w wyniku kojarzeń krewniaczych mogą ujawniać się dziedziczne wady wrodzone.
20. STRUKTURA GENETYCZNA POPULACJI.
Populację tworzy określona, nieskończona liczba osobników. Każdy osobnik ma określony fenotyp. Częstość występowania inaczej frekwencja danego fenotypu oznacza stosunek tego fenotypu do całkowitej liczby fenotypów. Frekwencje genów i genotypów są elementami składowymi ogólniejszego pojęcia jakim jest struktura genetyczna populacji. Czynniki naruszające strukturę genetyczną populacji to mutacje, selekcje, migracje, dryf. Mutacje genowe zmieniając frekwencje genów naruszają równowagę genetyczną populacji. Ekspresja genotypowa populacji, która może wpłynąć na zmianę struktury genetycznej populacji zależy od genetycznego uwarunkowania danej cechy. Jeśli zmutuje jeden z genów addytywnych kontrolujących cechę ilościową mutacja ta może być fenotypowo niezauważalna; jeśli chodzi o cechy jakościowe, np. umaszczenie zwierząt futerkowych, może przyczynić się do wytworzenia innej barwy włosowej niż w populacji.